Morgunblaðið - 15.01.1948, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 15. janúar 1948
Útft.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Fra.mkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Án. Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjalö kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Þar sem „lýðræðisöflin “
njóta sín
ÞEGAR Þjóðviljinn lýsir aðaáun sinni á og undirgefni við
hið austræna vald, þá nefnir hann að jafnaði ekki hina and-
legu fósturjörð sína, ekki yfirboðara sína við hið „merka
fljót“, ekki aiþjóðabandalag kommúnista, sem endurvakið
var í haust. Og Kuusinen, hinn finnska, sem fullyrt er að sje
einskonar „deildarstjóri" flokksins á Norðurlöndum. nefnir
Þjóðviljinn aldrei á nafn síðan kommúnistar sögðu frá þvi
með hrifningu, þegar finnsk-rússneska styrjöldin stóð yfir.
að þessi maður hefði tekið að sjer, að mynda leppstjórn
yfir Finnlandi.
/
Þegar kommúnistar nefna flokksbræður sína á megin-
landi álfunnar, þá heita þeir einu nafni „Lýðræðisöflin".
Þykir þeim það vera hin mesta goðgá, er menn sýna andúð
eða jafnvel fyrirlitningu á hinum margnefndu „lýðræðisöfl-
um“, þ.e. mönnunum, sem hafa það á hendi, í umboði stjórn-
arvaldanna í Moskva, að koma sem fyrst á fót hinu austræna
lýðræði, sem þeir kalla í vestan verðri Evrópu.
1 fyrradag gerðist atburður suður í höfuðborg Búlgaríu,
sem kemur öllum þjóðum við, og öllum hugsandi mönnum í
heiminum.
Þar ræður hinn nafntogaði kommúnisti Dimitrov ríkjum.
Hann var rússneskur ríkisborgari. En Stalin lánaði Búlgör-
um hann, til þess að hann,' með stuðningi frá hinu austræna
herveldi, gæti orðið þar forsætisráðherra.
Stjórn Dimitrovs var að leggja fjárlagafrumvarp sitt fyrir
þingið. Níu þingmenn gerðu athugasemdir við frumvarpið
Það myndi meðal allra lýðræðisþjóða þykja eðlilegt af stjórn
arandstæðingum. Og sjálfsagt að þeir hefðu til þess fullt
leyfi.
1 Búlgaríu eru þau „lýðræðisöfl” einvöld, sem Þjóðviljinn
telur hin ákjósanlegustu fyrir þjóðirnar, frelsi þeirra, og vel-
ferð. Þessi „öfl“ risu nú upp í þingi Búlgara, í mynd hins
íöngulega Dimitrovs er komst að orði á þessa leið:
Þið ní-menningarnir hafið um tvennt að velja. Annað
hvort þegið þið og takið aftur andmæli ykkar gegn okkur,
sem ráðum, í krafti hins austræna valds. Ellegar þið megið
eiga von á því, að með ykkur verði farið eins og Petkov
sáluga.
Naumast þarf að rifja upp afdrif Petkovs. Hann hjelt uppi
andstöðu gegn kommúnistum og hinum austrænu erindrek
um. Óskelfdur bar hann uppi merki hins frjálsa orðs í land-
inu. Uns hann var handtekinn, borinn lognum sökum, og
hengdur.
Nafn Petkovs, hins búlgarska, lifir á vörum allra frelsis ■
unnandi þjóða, um ókomin ár, hvort sem hin austræna kúg-
un helst lengur eða skemur.
Þaraa birtist „lýðræðisaflið" í sinni afdráttarlausustu
mynd. Þar sem það fær notið sín, þar má engin önnur skoð-
un koma fram, en sú, sem valdhafarnir hafa. Brjóti menn þá
„lýðræðisreglu“, að „þegja við öllu röngu“, þá kemur hefnd
in frá valdhöfunum. Og hún er eftir kokkabókum „hinna
miskunnarlausu“. Mönnum, sem leyfa sjer að bera fram
gagnrýni á gerðir valdhafanna, er boðið að verða Petkov
heitnum samferða um gálgann inn i hinn eilífa frið.
-k
Að sjálfsögðu greip Þjóðviljinn tækifærið í gær, til þess
að lýsa velþóknun sinni á því, sem fram fór hinn umrædda
dag í þinginu í Sofia, með því að skýra frá þætti úr hinni
eftirtektarverðu ræðu Dimitrovs. Að vísu sagði blaðið ekki
að þessu sinni frá því, hvernig „lýðræðisöflin" hefðu komið
í ljós á þingi Búlgara. Blaðið sleppti að minnast á hótun hins
rússneska forsætisráðherra, gagnvart ní-menningunum, sem
ekki hafa enn til fulls sætt sig við þá þögn, sem nauðsynleg
er, þegar hin „austrænu öfl“ eru komin til valda. En senni-
lega er þess ekki langt að bíða að Þjóðviljinn lýsi aðförun-
um í búlgarska þinginu, þegar hann reynir næst að sann-
færa íslenska lesendur um dásemdir hinnar nýju tegundar, af
frelsi og lýðræði, sem kommúnistar hugsa sjer að koma á
hjer á landi, sem annarsstaðar í heiminum.
\JíLuatfL óhrij-ar.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Gróði ríkiss.ióðs.
HVER GRÆÐIR á því. að
gömlu peningarnir koma ekki
allir til innlausnar? spyrja
menn. Svarið er ríkissjóður.
Landsbankinn, sem sá um fram
kvæmd peningainnköllunarinn
ar, fær aðeins sína ákveðnu
þóknun fyrir það starf upp 1
kostnað.
Annars verðui; ekki eins
mikið útisandandi af gömlum
seðlum og margir höfðu gert
sjer í hugarlund. Samkvæmt
bráðabirgðayfirliti skortir á
tæplega 5 miljónir króna, að
allir gamlir seðlar hafi verið
innleystir, sem voru í umferð
fyrir áramótin. En þessi tala á
eftir að lækka, því skeyti frá
ýmsum skiftistöðvunum úti á
landi eru ógreinileg, símabilan
ir hafa einnig valdið því, "áð
enn vátnar upplýsingar frá sum
um stöðum.
En þrátt fyrir það mun rík-
issjóður græða álitlega fúlgu á
seðlaskiftunum.
Hermennirnir
fóru með mikið
ÞAÐ KEMUR á daginn, að
það eru ekki margir hjer á
landi, sem liggja með gamla
seðla í sokkbolum, eða kistu-
handriða. En hinsvegar má gera
ráð fyrir, að hermennirnir, sem
hjer voru í styrjöldinni, hafi
tekið með sjer miklar upphæð-
ir af gömlum seðlum. Það var
siður þeirra margra að geyma
íslenska seðla sem minjagripi
um dvöl sína hjer.
Þá er það venja þeirra er
flugu milli landa, að safna sjer
peningaseðlum frá þeim lönd-
um, sem þeir heimsóttu. Voru
seðlpynir síðan límdir saman í
langa ræmu. Þótti þetta hið
mesta sport, en mest er hægt
var að fá eiginhandarundir-
skriftir merkra manna á seðl-
ana.
Þá hefir eitthvað af seðlum
glatast eins og gengur. Brunn-
ið í eldsvoðum, týnst með skip
um, sem farist hafa o. s. frv.
Enginn nýr fiskur
„EKKERT NEMA frosið og
saltað“, segja fisksalar 'bæjar-
ins dag eftir dag. Nýr fiskúr
sjest varla og þá alls ekki nema j
mjög lítið í einu.
Það eru margir orðnir lang!
eygir eftir að fá nýjan fisk í
soðið. Er jeg færði fiskskortinn
í tal við fisksala í gærmorgun,
sagið hann:
,,,Það er ekki von að það
komi nýr fiskur. Það eru einir
tveir bátar, sem veiða fyrir bæ
inn og það eru togbátar. Hinir
eru allir á síld“.
Ætli það væri ekki hægt að
fá fleiri til að fiska í soðið fyr-
ir bæjarbúa? Það er skömm að
því að búa svo að segja ofan í
bestu fiskimiðum heimsins og
geta ekki fengið ugga af nýjum
fiski í soðið.
•
Misfellur á
áætlunarakstri
VILHJÁLMUR Heiðdal, full
trúi hjá póst- og símamála-
stjóra, hefir beðið blaðið fyr-
ir eftirfarandi:
„Út af grein í „Daglega líf-
inu“ þriðjudaginn 13. þ. m.
með yfirskriftinni „Kalt stríð“
óska jeg að gefa eftirfarandi
skýringu varðandi misfellur á
akstri á Hafnarfjarðarleiðinni
að kvöldi hins 11. þ. m.
Vagn sá, sem samkvæmt á-
ætlun áti að fara frá Haínar-
firði kl. 12.30 eftir miðnætti,
bilaði lítilsháttar (að sögn bif
reiðastjóía truflun á rafmagni)
um leið og hann lagði af stað
frá endastöðinni og seinkaði
honum af þeim orsökum um
25 mínútur.
Vagn sá er getið var um að
ekið hefði framhjá, án þess að
sinna fólki, var aukavagn frá
fyrri ferð til Hafnarfjarðar og
mun hafa ekið til Reykjavíkur
skömmu áður en áætlunarvagn
inn átti að fara. Má þetta vissu
lega teljast misfella þar sem
þessi vagn ók nálægt tíma á-
ætlunarvagnsins og hafa þeg-
ar verið gerðar ráðstafanir til
þess að slíkt endurtaki sig
ekki.
Voru ekki við-
búnir
„VERTU VIÐBÚIN“ eru
einkunnarorð^ skátanna. Þessi
þarfi og merki fjelagsskapur
hefir margt gott unnið í upp-
eldismálum þjóðarinnar og
maryt þarft læra unglingar,
sem eru í lionum.
í fyrrakvöld efndu skátarn-
ir til -álfadans og brennu á
Iþróítavellinum. Var það yfir-
leitt vel undirbúin skemtun og
t. d. vakti dans álfanna og bún
ingar fögnuð áhorfenda, eink-
um beirra yngsu.
Bálið hefði mátt vera til-
komumeira, en hvað er að fást
um slíkt á tímum skömtunar
og sparnaðar.
En hitt. má benda á til varn
aðar í framtíðinni, að skátarn-
ir voru ekki alveg viðbúnir að
taka á móti öllum þeim áhorf-
'endaskara, sem vildi komast á
völlinn.
Mildi að ekki
urðu síys.
ÞAÐ VAR óvinnandi verk,
að ætla að hleypa öllum skar-
anum inn um þrjú hlið norð-
anvert við völlinn og ætla um
leið að taka við aðgöngumiða
af hverjum einasta manni í
mvý-rinu.
Á þessu flöskuðu þeir, sem
að skemtuninni stóðu. Troðn-
mgur var þar svo mikill um
tíma, að hætta var á að börn
yrSu undir í þvögunni og mun
aði minstu að slys hlytust af.
Það er gaman að halda við
þjóðlegum sið, eins og álfadansf
og brennum og ætti þá helst
að hafa slíkt á gamlárskvöld,
eða brettánda.
En best er að gera allt með
gát.
Reðið um söng
ÞÁ VANTAÐI tilfinnanlega
sör.gjnn. Það er til tæki, sem
heitir magnari og hátalari.
Slíkt er nú orðið notað, þar
sem margt fólk kemur saman.
Og hefði það átt vel við þarna
á íbróttavellinum.
Mest hefði verið gaman að
því að fá allan söfnuðinn, mann
fiöldann, til að taka undir
sönginn. Það hefði orðið eftir-
minnileg stund.
MEDAL ANNARA ORÐA
—>——J Eftir G. J. A. j——>■—■——■*
—+
visar
EINN AF kunningjum. mín-
um skaut því að mjer í gær,
að hann væri eiginlega ekki
viss um nema austræna „lýo-
ræðisskipulagið“ — þetta með
hengingarólina og líflátshótan-
irnar — gæti reynst bara bæri-
lega í hálfrugluðum heimi okk
ar. Að minnsta kosti vildi hann
halda því fram, að stjórnskipu-
lagið, sem nú er víða ærið
flókið, yrði allt miklu einfald-
ara og auðskildara. ___________
,-4»u'y* ■■ !.......... ”
Kommúnistar sagði þessi kunn
mgi, yrðu vitaskuld að fá öll
völd í sínar hendur, því vest-
rænu' lýðræðisþjóðirnar kunna
ennbá alls ekki að meta starfs
aðferðir þeirra austrænu,v hvað
þá að fjelagar Dimitrovs með-
al þeirra sjeu líklegir til jafn-
mikilla valda og stuðningur
Rússa hefur veitt honum.
Síðan yrði stjórnarháttum
hagað eitthvað á þessa leið:
KOMMADOMUR
Hinn kommúnistiski forsæt-
isráðherra landsins skipaði
nefnd kommúnista, sem falið
Dlmifrov: Ef þið verðið á mótil
mjer, þá hengi jeg ykkur.
yrðj að hafa gætur á því, hve-
nær andstæðingar kommún-
ista legðust gegn tillögum
kommúnista. Sjerstakur dóm-
stóll kommúnista hefði það
svo með höndum að hegna and-
stæðingunum fyrir ósvífni
þeirra og „skilningsskort“, en
refsingin fyrir hvert afbrot yrði
auðvitað fyrirfram ákveðin og
þá ef til vill eitthvað á þessa
leið:
• •
HEGNINGAR-
ÁKVÆÐIN
Fyrir að greiða atkvæði gegn
fjárlagafrumvarpi kommúnista
stjórnarinnar (eins og sósíalist
arnir níu í landi lýðræðishetj-
unnar Dimitrovs hafa hótað a<5
gera): Líflát.
Fyrir að bera fram bréyting-
artillögur við frumvörp komm
únistastjórnarinnar: Æfilangt
fangelsi.
Fyrii' að andmæla fulltrúum
Frh. á bls. 8.