Morgunblaðið - 14.02.1948, Blaðsíða 7

Laugardagur 14. ebrúar 1948
MORGUNBLAÐIÐ
Reykjavíkur-blöðin eru satn-
mála um, að það hafi verið
skríll, sem rjeð lögum og lofum
á götum borgarinnar á gaml-
árskvöld. Upp úr nýárinu birta
þau svo frásagnir um slagsmál
og uppvöðslu fyllirafta á dans-
leikjum og samkomum
— fötin voru rifin í tætlur ut-
an af fjölda manns. — Hvaða
frjettir fær maður næst að
heiman? Er að verða til í
Reykjavík verri lýður, en í
nokkurri annari borg í Evrópu?
Hvergi í álfunni fer gaml-
árskvöld fram með svipuðu
móti og í höfuðstað vors unga
lýðt^ldis. Skrílæði á götum úti
er orðið óþekkt fyrirbrigði í
borgum Evrópu — nema
Reykjavík.
Einn af brjefriturum blað-
annna virðist taka upp þykkj-
una fyrir skrílinn, og segir að
skrílslæti á gamlárskvöld sjeu
,,ekki ný bóla“, það'sitji ekki á
„miðaldra" fólki að hneykslast.
Er helst á honum að heyra, að
áramótakvöldið hafi lengi ver-
íð með sama brag og hið síð-
asta. „Fólk ætti sannarlega að
minnast sinnar eigin æsku, áð-
ur en það dæmir hína núver-
andi“. Þetta er því allt gott og
blessað, að því manni skilst.
Mjer er ljúft. að minnast
gamlárskvölda minnar eigin
æsku í Reykjavík. Jeg var úti
öll þau kvöld fram á nótt, öll
mín skólaár, mjer þótti svo
gaman að mannmergðinni, og
glaðværðinni á götunum. Þetta
eina kvöld á árinu var eins og
Reykjavík væri orði.n stórborg.
Enginn maður átti sjer neins
ills von þetta kvöld. Aldrei
heyrðist getið um að farartæki
hefði verið velt, eða rúður gilda
skálanna brotnar, eða að ráðist
hefði verið á fólk og kveikt í
fötum þess, til þess að fagna
nýárinu.
Þegar jeg fór frá Reykjavík
1935, hafði jeg aldrei heyrt get-
ið um neitt gamlárskvöld svip-
að þessu síðasta. Og þó var á
þeim árum farið að bóla á ill-
kynjuðum götuskríl. A kvöldin
sá maður íullorðna menn, á fjöi
förnustu götum miðbæjarins,
með títuprjón í hendi, til þess
að stinga í kvenfólk, sem gekk
fram hjá þeim, og svo flyss-
uðu þeir eins og fábjánar, að
þessari ,,fyndni“ sinni. — Jeg
hef víða íarið, og hvergi sjeð
slíka framkomU við konur á
götu, nema í Reykjavík.
Á sumum blaðaskrifum er
svo að heyra, sem hjer sje úr
vöndu að ráða — lögreglan geti
ekki beitt sjer. Það sje ekki
hægt að lumbra á æskulýð, sem
sje að „skemmta sjer“ á gaml-
árskvöld. Og það jafnvel ekki
þó að hann fagni nýárinu með
því að kveikja í bílum, húsum
og fólki og brjóta rúðurnar í
bænum?
Eiga þá bæjarhúar og yfir-
völd blátt áfram að gefast upp
fyrir hinni verst siðuðu æsku
borgarinnar, og láta hana fram-
vegis einráða um, hvernig gaml
árskvold fer fram? Eigum við
að hætta á það, að kynslóðir
framtímans verði að minnast
gamlárskvölda æsku sinnar
sem cstjórnlegs skrílsæðis ó
göturhi: Reykjavíkur? Eiga bæj-
arbúar; að sætta sig yið rneiðsl,
brunasár, skemdir á fötum,
húsum og bílum, svo tugum
þúsunda-uemi — aðeins vegna
þess, að ekki megi meina sjóð-
Eftsr Kristján Albertson
vitlausum skríl að „skemrnta J nema með sterkara og sterkara
sjer ærlega“ einu sinni á ári? | almenningsáliti, r.ema að þjóð-
Einu sinni á á.ri? Því skyldi j in vakni til fulls upp úr hinu
það, sem er meinlaus æsku- ! alkunna íslenska langþoli,
ári endiiega I þannig að hin æfaforna nor-
ensiii mm
f M.
gleði einu sinni á
verða að teljast £
ýms önnur tækifæri — þegar svo
vel liggur á götulýðnum?
Og þegar það er orðin æru-
veiðug þjóðleg hefð, að velta
knæmt við ræna hegðunarmenning, sem er
rík í öllu göðu íslensku
bændafólki, fái sett sinn svip
á okkar öld, bæði í bæ og sveit,
með hennar nýju lifsháttum,
bílum. kveikja í náunganum • Þeim hætlu.m sem fylgja of
og brjóta sierlega stórar og fall-
egar rúður á gamlárskvöld —
hvernig ætti bá æska framtím-
ans yfirleitt að láta sjer detta
í h.ug að slíkt væri ..skrílshátt-
ur“ — og ekki aðeins eðlileg
og sjálfsögð áiamótagleði, sem
sagt: „engin ný bóla“?
Það er fyrir löngu kominn
tími til b.°ss að almenningsálit
og yfirvöld taki bá stefnú,.með
einbeitni og hörku, að ekki
skuli þolast að í höfuðstað vors
unga framgjarna lýðveldis fái
að þrífast og dafna hin bjána-
legasta og ótugtarlegast inn-
rætta skrílska sem þekkist í álf-
unni.
Þa^ hefur ekki verið slíkt
met sem vakað hefur fyrir Is-
lenaingum á síðustu mannsöldr
um. Hin mikla framför sem
orðið hefur á landi voru í öllu
sem manrdegt líf má prýða, líka
í kurteisi og hverskonar fágun
í framkomu og hegðun, hefur
styrkt þá sannfæring, að Is-
lendingar geti verið og eigí að
vera í hópi best siðuðu þjóða.
Meðan skólar eflast og menn-
ingarstofnunum fjölgar. Listir
og bókmer.tir víkka veldi sitt,
svo að furðulegt er með jafn-
fámennri þjóð, meðan sveitir
og bæir breyta um ásýnd. rækt
un eykst, og margfaldast, þjóð-
in byggir sjer betri hús en nokk
uru sinni fýrr, garðarnir verða
yndislegri með ári hverju, trjá-
eróður meiri og hærri, meðan
öllu á Islsndi fleytir fram til
fegurðar og þroska, af meira
krafti en nokkru sinni fyrr —
bá skulura við ekkki bola að
jafnframt öllum framförunum
fái að leika lausum hala í
Reykjavík skrílmenska, sem
°neín önnur siðuð þjóð lætur
bjóða sjer.
Hvað á þá að gera?
Fyrst og fremst verður að
skapast nógu sterkt almennings
álit, ekki aðeins meinlitil og
hálfvolg fvrirlitning, heldur á-
berandi, ásækin og krassandi
fyrirlitning og fordæming á
allri nýsköpun síðari tíma í
ruddaskap og rónahætti. Hvar
sem róni veður uopi. hvort
heldur er á götu eða í dans-
sal, verður hann strax að finna
bað úr öllum óttum, að mefin
hafa sárustu skömm á hcnum.
Það er ofmargt á Islandi af
mönnum, sem halda t.aktleýsi
sitt ekki annað en meinlausa
stríðnj. ókurteisina, hreinskilni
og ruddaskapinn karlmennsku.
Á sama hátt heldur ró.ninn að
rónaháttur sinn, sie fyndni, eða
æskúíjör, bráðskemmtiiegur
'galsi eða kjarkur, sem mannsr.
bra^ð sje að. Haifn Stendur í
þeirri hugmynd að naenn hafi
ganian af sjer og dáist að sjer.
Allt þetta verður ekki læknað
skyndilegum lífsvenjubreyting-
um og of skyndilegu peningá-
fólði.
En sterkara almenningsálit
er ekki einiilítt. Hvað geta yf-
irvöldin gert til þess að hefta
framgang rónaháttarins?
Það. verðpr að setja upp á
Lækjartorpí í Revkjavík stórt
járnbúr, eins og þau. sem villi-
dýr eru höfð í, í dýragörðum
erlendis — og á gamlárskvöld-
um á lögieglan að henda öll-
um óargadýrum götunnar inn í
þetta búr, og þar eiga þau að
vera til sýnis á nýársdag. —
Allan nýársdag. Það á ekki að
sekta þennan lýð < hann borgar
engar sektir), þ\í síður berja
hann, en allra síst á að fela
hann fyrir sjónum manna uppi
í Steininum — það á að hafa
hann til sýnis, eins og t. d.
apakettir eru sýndir í dýra-
görðum.
Og búrið ætti auðvitað að;
standa á Lækjartorgi allan
ársins hrmg, og hver lögreglu-
maður alltaf að ganga með lyk-
il að því. Þangað ætti að láta
alla, sem stinga með títuprjón-
um á götunni Alla sem brjóta
rúður að gamni sínu, til dæmis
í Þjóðleikbúsinu og Sundhöll- ,
inni, svo að nefndar sjeu tvær •
byggjngar, sem rónum hefur
þótt sjerstaklega gaman að
brjóta rúður í. Alla, sem læðast
inn í garða og rífa þar upp blóm
og trje. Alla slagsmálahunda á
nóttinnl af götum og samkom-
um. Menn. sem eyðiíeggja allt
sem hönd á festir i sæluhúsum
Ferðafjelagsins. Menn sem
skemta sjer við það á nætur-
þeli að rifa merkispjöld af vör-
um, sem liggja á hafnarbakk-
anum, og á að skipa út í strand
ferðaskipið dagir.n eft.ir. Alla
sem sýna konum olbetdi, Allir
ættu þeir að vera til sýnis einn
dag í búrinu í fyrsta skifti,
næst tvo daga, þrjá daga við
þriðja brot o. s. frv. Og við
brottför úr barnaskólum ætti
að afhenda öllum börnum sund-
urliðaða skrá yfir þau brot, sem
þau yrðu að varast. ef bau ættu
ekki að lenda í óargadýnabúr-
inu.
Finnst einh.verjum búrið of
miskunnarlaus begning? Það
mundi mjög bráðlega standa
autt allan ársins hring.
Rónum landsins mundi
i standa meiri beygur af því en
nokkru öðru. — Þó að sumir
þeirra kunni að vera miklir
fyrir sjer, þá er kjarki þeirra
takmörk sett. Það þarf ægileg-
an kjark til þess að hætta sjer
að nauðsvnjalausu út i verknað,
sem getur haft þær afleiðingar,
að maóuf verði sýndur opin-
berlega í villidýrabúri.
Burið, mvndi standa þarna á
torginu autt, en sem ógurleg
járnköld áminning um, að í
þessu þjóðfjelagi skal engin
skrílska þolast Alla daga mætti
Framh. á bls. 8
ÍSLENSKU skíðamennirnir ganga inn á leikvanginn í St. Mcritz.
Jónas Ásgeirsson ber spjaid með nafni Ísíands, en fánami her Her-
mann Stefánsscn. Síðan koma hinir þáttíakeiíðurnir.
Tveir íslensku Olym-
píukeppandanna
komnir heim
ss
Kefdu-kvikmyndtna
TVEIR íslensku skíðamannanna, sem þátt tóku í Vetrar-Olympíu-
ieikunum í St. Moritz, þeir Jónas Ásgeirsson frá Siglufirði og
Guðmundur Guðmundsson frá Akureyri komu hingað til Reykja-
víkur loftleiðis um liádegi í gær ásamt Áma Stefánssyni, en hinir
eru ennþá ytra. Einar Pálsson varð eftir í Zúrich, en Hermann
Stefánsson í Kaupmannahöfn. Þórir Jónssom og Magnús Brynj-
ólfsson fóru til Chamonix í Frakklandi og munu dvelja ,þar eitt-
hvað á skíðaskóla.
Þeir fjelagar Ijetu hið besta«>-
yíir förinni, er blaðamenn áttu
tal við þá í gær, þrátt fyrir ýmsa i
erfiðleika, sem að steðjuðu.
Eins og áður hefur verið skýrt
frá, hafði loftlagsbreytingin
mjög vond áhrif á þá. Urðu þeir
í fyrstu bæði máttlausir og
mistu mestan áhuga á því að
æfa. Mataræðið angraði þeim
einnig. Svíar t. d. komu með
mat að heiman og höfðu sína
eigin rnatreiðslumenn.
Brunbrautin varð mörgum
að falli
Brunbrautin, sem kept var í,
varð mörgum góðum skíðamann
inum að falli. Hún var öli öld-
ótt og snarbrött og voru slys
þar tíð. Fótbrotnuðu þar margir
góðir skíðamenn og'hlutu ýms
önnur meiðsl. íslendingarnir
kusu heldur að fara varlegar en
eiga það á hættu að koma heim
með brotna limi. I keppninni
voru þeir þó mjög óheppnir með
að vera ræstir með þeim síðustu
og brautin þá miklu verri en
fyrst. teir, sem álitið var að
heföu sigurmöguleika, voru ræst
ir fyrst. — Svigbrautin var einn
ig mjög vond, þar sem hún var
einn gierungur.
Jónas stökk G4—65 m.
á æíingu
Á æfingu var Jónas Ásgeirs-
son búinn að stökkva 64—65
m., en í keppninni sjálfri stölck
hann 57 og 59,5 m. og stóð bæði
sin stökk. Fór keppnin frara í
stórhríð og háði það keppendum
mjög. Jónas var 37. í röðinni af
49 keppendum. Voru t. d Kan-
adamennirnir þrír, sem tóku
þátt í stökkinu, allir á eftir hon-
um. Jónas kvað það mjög hafa
háð sjer að hann hefði ekki get-
að æft hjer heima nema í svb
litlum stökkbrautum og kvað
það fyrsta skilyrði til þess að
við gætum orðið fyllilega sam
kepþnisfærir við bestu stökk-
menn annarra þjóða að við
fengjum slíkar brautir hjer.
SkíðuBi sítóí® frá Einari
ísleridingarnir fóru ekki alveg
varhluía af þeim þjófnuðum sem
áttu sjer síaS í St. Moritz. Skíð-
um Einars Pálssonar var t. d.
stolið, en honum var þó bætíur
skaðinn. Fjekk h.ann önnur í
staðinn, síst verri en þau, er
hanrs átti.
Viföu ekki sjá Heklu-mvndina.
Árni Stefánsson fór með þeim
skíðamönnunum utan með
Heklumynd sína og Steiriþórs
Sigurðssonar, en Svisslendingar
vildu ekki sjá har.a. 1 St. Moritz
íjekk hann ekki einu sinni sýn-
ingarvjel, sem iiægt væri að
sýna hana með og í Zúrich var
heldur enginn áhugi meðal
manna um að fá að sjá hana.
Aftur á móti tók Árni allmikið
af skíðaroyndum í ferðinni.
Góð framralstaða
Það verður ekki annað sagt
en að íslendingarnir hafi staðið
sig vel á þessum fyrstu Vetrar-
OlympíuJeikum, sem þeir taka
þátt í. Þeir komu hvorki heim
með gull eða silfur, og þess var
heldur aUs ekki að vænta. En
þeir hafa fært okkur heim sann-
inn um, að íslenskir skíðamenn
geta átt xnikla framtíð fyrir
sjer, ef þeim verður aðeins sjeð
fyrir viðunandi æfingarskilyrð-
um hjer heima. — Þ.
Eisí-nsttin látinn.
MOSKVA: — Xlinrv íi-ægi rúss-
néski kvikmýiidastjóri M. Eisen-
stein ei nýlega látiiiá.
7C[
íA-xú
H
ÖM
arif-j