Morgunblaðið - 01.05.1948, Qupperneq 8

8

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur l/maí 1948
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.),
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla;
Austurstræti-8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innanlanda,
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbðk.
1. maí
1 NÁLEGA sex áratugi hefur 1. maí verið hátíðlegur haid-
inn viðsvegar um lönd, sem sjerstakur hátíðisdagur verka-
fólksins. Var hátíðisdagur þessi valinn á alþjóðafundi sósíal-
demokrata sem haldínn var í Paris árið 1889. Sumir hafa
álitið, að uppruna þessarar hátíðar mætti rekja til hinna
fornu maí-hátíða fyrr á öldum. En þetta er á misskiiningi
bygt. Það er fyrst árið 1889, sem ákveðið er að stofna til
þessa vorfagnaðar verkalýðsfjelagsskaparins.
Hjer á landi er 1. maí-hátíðin 25—30 ára gömul. Hún
f jekk misjafnan byr fyrst í stað. En er frá leið, urðu menn
sammála um, að það væri eðlilegt og sjálfsagt, að hin fag-
legu samtök verkalýðsins hjer á landi, sem annarsstaðar
hjeldu sína árlegu vorhátið.
Að þessu sinni hafa kommúnistar í stjórn Alþýðusam-
bands Islands gert sitt til, að spilla friði og einingu um þessi
hátíðahöld hjer í Reykjavík.
Eins og áður hefur verið vikið hjer að, hófu þeir undir-
búning sinn að hátíðahöldunum að þessu sinni með því að
senda út dreifibrjef til verkalýðsfjelaganna út um iand, þar
sem gefin eru hin ströngustu fyrirmæli til fjelagsstjórnanna
um, að ræna hátiðinni frá hinum faglegu samtökum verka-
lýðsins, og gera hana að einhliða áróðri fyrir hinu kommún-
istiska einræði, sem teygir nú klær sínar lengra og iengra
vestur eftir álfunni.
Kommúnistarnir í stjórn Alþýðusambandsins áttuðu sig
þó um síðir á því, að þarna höfðu þeir gengið allmikið lengra
en góðu hófi gegndi. Ivíeð glapræði sínu höfðu þeir auglýst
hvað innifyrir bjó. Að reyna sem sagt, að gera dag verka-
lýðs allra flokka, að áróðursdegi fyrir einræðið.
Hið furðulega frumhlaup kommúnistanna í þessu máli
varð til þess, að verkafólk, sem er á öndverðum meið við er-
indreka hinnar austrænu kúgunar, m. a. verkamenn, sem
fylgja Sjálfstæðisflokknum að rnálum og eru í málfunda-
íjelaginu Óðni, ákváðu, að efna til hátiöar á þessum degi
verkalýðsins.
En kommúnistar, sem efndu. til sundrungar um daginn
/ með tilburðum sínum til að helga hann kommúnistiskum
áróðri, hafa gert hinar klaufalegustu tilraunir til að sverta
þá menn, innan verkalýðsstjectarínnar, sem sína í verki að
þeir eru andvígir yfirgangi kommúnista í fjelagsskap verká-
lýðsins.
Hin kommúnistiska stjóm Alþýðusambanasins hefur gert
sig fullkomlega hlægílega, með því að kasta hnútum til
Útvarpsráðs, út af þvl að meirihluti Útvarpsráðsins vildi að
sjálfsögðu ekki fallast á óviðkvæmilega framkomu komm-
únista í Alþýðusambandsstjóminni. Ef kommúnistar hefðu
lengið yfirráðin yfir útvarpsdagskránni þenna dag, þá hefði
það verið það sama og Útvarpsráð hefði gengið í samábyrgð
með kommúnistum í Alþýðusambandsstjóminni að hneyksli
því, sem þeir þar höfðu framið.
Álappaskapur kommúnista í Alþýðusambandsstjóminni
verður þó fyrst fullkominn þegar þeir halda áfram að óskap-
ast gegn Útvarpsráði eftir að formaður Alþýðusambandsins,
Hermann Guomundsson fellst á hina sjálfsögðu tillögu Út-
varpsráðs um dágskrána. Og Þjóðviljinn segir að rödd verka
lýðsins „fái ekki að heyrast i útvarpinu" þó forseti Alþýðu-
sambandsins eigi að tala þar.
Samtök verkalýðsfjelaganna með nágrannaþjóðum okkar
hafa gert þannig upp reikningana við kommúnista að verka-
lýðsfjelögin hafa þar ekkert samneyti við hinn austræna 3ýð
á þessum degi. Hjer á landi hafa kommúnistar enn, sem
kunnugt er, stjórn Alþýðusambandsins í sínum höndum. En
iylgi þeirra og tiltrú meðal almennings í'er minkandi með
degi hverjum.
Það værí furðuleyt fyrirbrigði, ef Islendingar, sú Noro-
urlandaþjóðin, sem á undan öilum hinum hóf merki frelsis-
hugsjcna, og fjekk þjóðfrelsi í'yrir eigin atgerfi í vöggugjöf,
yrði langt ‘á eftir frændþjóðum sínum í því, að snúa algerlega
baki við kommúnis'ura, valdabrölti þeirra, erlendri þjónkun,
og einræðisást.
Að svo mæ’: i óskar Morgunblaðið öllum frjálshuga ís-
lenskum verkalýó tii namingju með 1. rnaí hátíð sína.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Horft á „bomsusIag“.
SKÖMMU ÁÐUR en versl-
anir opnuðu í gærmorgun mátti
sjá langa halarófu af konum
fyrir utan eina skóverslun bæj
arins. Þetta mun vera allalgeng
sjón fyrir utan slíkar verslanir
í þessum bæ og kunningi minn,
sem var þarna með mjer, sagði
mjer, að þetta væri kallaður
„bomsuslagur1.
„Qg hvenær verður byrjað
að slást?“ varð mjer að orði.
„O, það veit jeg nú ekki“,
svaraði maðurinn. /
Síðan stóðum við þarna góða
stund í sólskininu og horfðum
á „bomsuslaginn“ og sann-
færðumst um, að það væri ekk
ert slegist í slíku ,,geimi“.
*
Vorhugur.
ÞAÐ FR KOMINN vorhugur
í bæjarbúa. Það má sjá á und-
irtekunum undir þær hvatning
ar, sem hjer hafa verið hafðar
í frammi um fegrun bæjarins.
Fjölda mörg brjef hafa borist
um . skrautgarða og hirðingu
þeirra og nokkuð rætt um verð
iaun fyrír bestu garðana, sem
stungið hefur verið upp á í
þessum dálkum.
Hjer fer á eftir eitt brjef um
þessi mál, tekið úr brjeíahrúg-
unni.
Fjelagsstofnun.
..Víkverji.
ÞÚ HEFIR stundum minst
á, í dálkum þínum, að nauð-
synlegt væri að Reykvíkingar
hertu róðurinn í því að fegra
bæinn sinn, jeg segi stundum,
því mjer finst altof lítið vera
gert að því að minna fólk á
þetta, og enn meiri sofanda-
háttur á þeim er ráða stjórn
bæ j arf j elagsins.
Hvernig væri nú ef þú, í
broddi fylkingar ýmissa ann-
ara áhugasamra bæjarbúa geng
ist fyrir stofnun fjelagsskapar,
er eingöngu hefði það sem
markmið að vinna að fegrun
bæjarins (útrýming sóðaskap-
ar fellur þar undir). Þjer mun
ábyggilega vera kunnugt um
að'slík fjelög eru til um víða
veröid og hafa gert mikið
gagn.
•
Verðlaun.
„MJER HEFIR oft dottið í
hug hvort ekki mun,di koma
líf í mannskapinn t. d. ef í
boði væru þrenn verðlaun fyr-
ir hirðing lóða í kringum íbúð-
arhús. Þátttakendur þyrftu þá
að tilkynna þátttöku sina, t. d.
'fyrir 15. maí, því dómnefnd
þyrfti að geta fylgst með görð-
unum timabilið júní—sept.
Árangur keppninnar mætti
svo kunngera á afmælisdegi
höfuðborgarinnar, og myndi þá
líklega ekki standa á bæjar-
stjórn að láta íylg.ia einhvern
lítinn hlut, kragamerki úr gulli
eða nælu, sem þakklætisvott
fyrir vel unnið starf.“
•
Hlutverk Reykvík-
ingafjelagsins.
ÞAÐ ER eiginlega algjör ó-
þarfi að stofna sjerstakt fjelag
í þessu augnamiði. Það vill svo
vel til, að hjer í bænum er góð-
ur fjelagsskapur, sem þetta
mál ætti að heyra undir og það
er Reykvíldngafjelagið, Það
stendur engum nær, nema ef
vera skyldi bæjarstjórninni. Og
það er ekki rjettmætt, að segja,
að bæjarstjórn sýnj sofanda-
hátt um fegrun bæjarins.
Bæjarstjórnin hefir marga
ágæta garðyrkjumenn í þjón-
ustu sinni og þeir vinna verk
sín vel, eins og almennings-
garðarnir sýna best* á sumrin.
Fn það er Reykvíkingafje-
lagið: sem ætti að efna til verð-
| launasamkepní meðal einstakl-
inga um fallegustu. skrautgarð
ana og þrifalegustu umgengn-
ina og það er einmitt vel til
í'allið. að útbýta verðlaunum á
afrnæli Reykjavíkur í ágúst,
því bá orðið svo áliðið sumars,
að hægt er að dæma Um máiið.
Og nú ætti ekki að hafa um
þetta fleiri orð heldur hefja
framkvæmdir.
Stofnauki nr. 14.
HVAÐ ÆTLI það sje á mörg
um heimilum, sem menn leita
sig þreytta þessa . dagana að
stofnauka nr. 14. Þessi pappírs-
ræma, sem ekkert er, giidir
hvorki meira nje minna en 1
kg. af dönsku herragarðssmjöri
og _bað er ekki svo lítið eins
og ástendur í viðbitsmálunum.
En hvar er stofnauki nr. 14?
Mikið væri nú gott úr því að
búið er að gefa út skörntunar-
bók. að ekki sje verið að kvotla
með þessar stofnaukaræmur,
sem ílt er að hemja og halda
saman en hafa alla skömtun-
armiðana í einni bók.
MEÐAL ANNARA ORÐA .
i
vinnudeilar of
FLÓTTAMANNAVANDAMÁL-
IÐ heldur áfram að stinga upp
kollinum, en nú virðast loks
nokkrar líkur íyrir því, að ein-
hver hluti þessa hrjáða fólks fái
fastan samastað. Fregnir frá
Bandaríkjunum í fyrradag
hermdu, að sú nefnd íulltrúa-
deildar Bandaríkjaþings, sem að
undanförnu hefur rætt vanda-
mál flóítamanna, hafi fallist á
frumvarp, sem miðar að því að
hleypa 200,000 föðurlandslaus-
um mönnum til Bandaríkjanna
á næstu tveimur árum. Þetta er
um 22 prósent af þeim 837.000
flóttamönnum, sem í janúar síð-
astliðnum dvöldu í Ítalíu, Aust-
urríki og á hernámssvæðum
Breta, Frakka og Bandaríkja-
manna í Þýskalandi. Æílast er
til þess, að þeir sitji fyrir um
dvalarbeimild í Bandaríkjunum,
sem eiga skyldmenni þar í landi.
Bandaríkjunum í haust eru enn
mikið á dagskrá. Prófkosningar
republikana í Pennsylvania
' komu ýmsum á óvart, enda var
' talið mjög ólíklegt, að Stassen
j mundi standa sig eins vel og
; raun varð á. Útkoman varð hins
I vegar sú, að Stassen f jekk um
5,000 fleiri atkvæði en Dewey,
; e'n samtais íengu þeir 140.00Á
! atkvæði — cða jafnmörg og
Dewey fjekk einn fyrir fjórurn
' árum síðan. í prófkosrúngum
demokrata í sama fylki var Tru-
man forseti einn „í framboði“.
Forsetinn f jekk 242,000 atkvæði,
1 en 5000 rituðu nafn Eiseníiov-
ers á kjörfiéðilinn og 5.600
studdu Wailace.
m «
KLCFMINGSF7.C T X Uk.
ENDA þótt fylgi Wallace hafi
t þannig ekki reynst raikið í Penn
sylvania, óttast þó ýmsir demo-
kratar, að klofningsstarfsemi
hans innan flokksins komi þeim
í koll við forsetakosningarnar.
Vitað er, að kommúnistar eru
um þessar mundir ötulir stuðn-
ingsmenn varaforsetans fyrver-
andi, en Philip Murray, forseti
C. I. O. verkalýðssambandsms,
hjelt því fram í ræðu fyrir fáum
dögum síðan, að flokkur Wall-
ace hefði verið stofnaður á fundi
kommúnista í New York í októ-
, ber 1947. Murray staðhæfði það
| ennfremur, að eitt af markmið-
' unuxn með* flokksstofnuninni
hafi verið að ná tökum á verka-
lýðsfjelcgunurn. — Nú eigi að
: rt'j’na að beita aðferðum tjekk-
! neskra kommúnista í Bandaríkj-
! unum, en í Tjekkóslóvakíu hafi
kommúnistaílokkurinn notað
samtök verkamanna til að leggja
landíð undir sig.
KAXJPHÆKKUNAR-
KEÖFUR
ÖNNUR athyglisverð frjett, sen
borist hefur frá Bandaríkjunum
ber það .með sjer, að menn ótt
ast auknar vinnudeilur þar
landi næsíu mánuðina. Samn
ingar um tveggja miljóna mann;
ganga úr gildi í lok júnímánað
ar, en meðal þeirra eru bifreiða
smiðir, símafólk og starfsmcm
í gúmmí- og rafmagnsiðnaðin-
um. Búist er við því, að stjettai
f jelög sumra þessara manna far;
fram á alt að 30 centa kaup-
hækkun á klukkustund.
• «
STASSEN SIGRAIi. ENN 'j
FORSETAKOSNINGARNAR í I
5,609 kusu Eisenhoícer.
ANNAR leikur Reykjavíkur-
mótsins íór fram í gærkvöldi
i milli KR og ValS. Bar Valur
igur úr býtum.
Leikurinn endaði þannig, 1:0
Val í vil, en hefði alveg eins
etað orðið 4:1 KR rnegin.
VARAFORSETI KÍNA
XfANKING — Li Tsung-Jen hers-
höfðingi, hefur verið kjörinn vara
forseti Kína. Hann er talinn all-