Morgunblaðið - 07.09.1948, Blaðsíða 8

MOKGVISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. sept. 1948.'
Útg.r H.f. Árvakur, ReykjavOc
Framfcv «t|.í Sisríú* Jónsson,
Rltstjúrl' Valtýr Stefánsson (ábyr*®»'m>.
FrjettarttstjArl: ívar Guðmund*»M6.
Au*lý«tn*ar; Áral Garðar Ejlstia****.
Eitstjóra, euglýaingar og afgreiðslje-
Auaturatr«ti 8. — Sími 1600
Aakriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innaaianáa,
1 lauaasclu 80 aura eintakið. 75 aura lieabók.
kr, 13,00 utazúanda.
Sjálfstæðismenn höfðu
forystuna
SAMÞYKKT bæjarstjórnar Reykjavíkur s.l. fimmtudag
á stofnsamningi sameignarfjelags bæjarins og hlutafjelags-
ins Kveldúlfs um nýja og fullkomna síldaiverksmiðju í ör-
firisey, hefur gefið Þjóðviljanum tiíefni til mjög heimsku-
legrar og ástæðulausrar árásar á bæjarstjórn Reykjavíkur
tyrir framtaksleysi í atvinnumálum bæjarins.
Áður en lengra er haldið er rjett að athuga lítillega, hvaða
áfskipti meirihluti bæjarstjórnarinnar hefur haft af eflingu
atvinnulífs bæjarbúa og þá fyrst og fremst útvegsins.
1 því sambandi ber fyrst og fremst að minnast þess, að
svo að segja jafnskjótt og fyrrverandi ríkisstjórn ákvað að
semja um smíði 30 nýrra togara samþykkti bæjarstjórnin
fyrir forgöngu Sjálfstæðismanna, að óska þess að Reykja-
vík fengi 20 hinna nýju skipa. Jafnframt ákvað bæjarstjórn
að ábyrgjast kaup þessara 20 skipa þannig að ef ekki fengj'-
ust kaupendur að þeim öllum þá skyldi bærinn gera út þau
þeirra, sem ekki yrðu seld útgerðarfyrirtækjum í bænum.
Niðurstaða þessa máls varð svo sú, að 16 hinna nýju
togara verða keyptir til Reykjavíkur og gerðir út hjeðan.
Það, sem þýðingarmest er í þessu máli og sýnir best
hverjir hafa gert mest til eflingar atvinnulífi Reykvíkinga,
er það, að það er Sjálfstæðisflokkurinn á Alþingi, sem for-
ystu hefur um kaup hinna 30 nýsköpunartogara til lands-
ins. Þeirri staðreynd verður ekki mótmælt með rökum. Það
er einnig Sjálfstæðisflokkurinn í bæjarstjórn Reykjavikur,
sem forystu hefur um það að tryggja Reykjavík eins mörg
af hinum nýju skipum og hægt var og sanngjarnt gat talist
gagnvart öðrum útgerðarstöðum.
En þá er að minnast á þátt kommúnista í síldarverk-
smiðjumálimi. Svo er að sjá af forystugrein kommúnista-
blaðsins s.l. föstudag að það vilji eigna flokki sínum forystu
í undirbúningi þessa mikla hagsmunamáls Reykvíkinga.
En hverjar eru framkvæmdir kommúnista í því máli?
Þær eru engar, alls engar. Þeir hafa hinsvegar á síðustu
stundu reynt að fleyga það mál og tefja með því að bera
fram tillögu um að bærinn eigi verksmiðjuna einn og reki
hana. En eins og Gunnar Thoroddsen, borgarstjóri, benti á í
ræðu sinni á bæjarstjórnarfundi hefur Reykjavíkurbær í
nægilega mörg hom að líta og nóg með fjármagn sitt að
gera. Það var því mjög hagstætt fyrir bæinn að hafa sam-
vinnu við hlutafjelagið Kveldúlf, sem árum saman hafði
eytt miklu fje og fyrirhöfn í tilraunir með hina nýju vinnslu-
áðferð, um byggingu hinnar nýju verksmiðju. Hefur fje-
lagið þannig haft alla forystu um undirbúning þessarar
framkvæmdar, sem verður ein hin merkasta nýung í fiski-
iðnaði landsmanna. Þrátt fyrir það töldu kommúnistar það
skynsamlegt að komið yrði í veg fyrir að þetta fyrirtæki
ynni með Reykjavíkurbæ að því að koma verksmiðjunni
UPP.
Allur almenningur í bænum hlýtur hinsvegar að vera á
iallt annari skoðun. Með samvinnu bæjarins og Kveldúlfs
um byggingu síldarverksmiðjunnar vinnst a.m.k. tvennt:
Bærinn þarf aðeins að leggja fram þrjá fimmtu hluta kostn-
aðar við mannvirkið og sparar sjer þannig milljónir króna,
sem hann hefur nóg annað með að gera. í öðru lagi tryggir
hann sjer samvinnu þeirra aðilja, sem besta þekkingu hafa
á þessum málum, verkfræðinga og framkvæmdarstjóra
fjelagsins.
Um þessi atriði varðar kommúnista ekki neitt. Þá varðar
ekkert um sjerfræði, þekkingu þeirra manna, sem hafa
undirbúið málið frá upphafi. Þeir hafa heldur engan áhuga
fyrir að spara Reykjavíkurbæ fje. Þeirra hlutverk er fyrst
og fremst að flytja vitlausar yfirborðstillögur og þusa um
þær í blaði, sem enginn tekur mark á.
Sjálfstæðismenn hafa hinsvegar áhuga fyrir áframhald-
fendi eflingu atvinnulífsins í Reykjavík ög auknu atvinnu-
öryggi fyrir almenning. Þess vegna hafa þeir lagt traustan
grúndvöll að stofnun hinnar nýju verksmiðju og sameinað
framtak hins opinbera og einstaklingsfyrirtækis um bygg-
Ingu hennar og rekstur.
UR DAGLEGA LIFINU
Útlendingar í Reykja-
vík.
ÞAÐ HAFA komið margir
erlendir menn til landsins í
sumar og flestir koma þeir til
Reykjavíkur fyrst, þótt ferð-
inin sje haldið áfram eitthvað
út á landsbygðina. Nú er jeg
ekki einn þeirra manna, sem
hefi andvökur af því, að ekki
sje gert nóg fyrir útlendinga,
eða alt þurfi að líta vel út í
bænum vegna erlendra ferða-
manna fyrst og fremst. En
mjer er heldur ekki sama,
hvaða álit gestir fá á Reykja-
vík, hvort heldur þeir eru er-
lc-ndir eða innlendir.
Og hvað útlendingana snert
ir vil jeg áð þeim lítist sem
best á sig hjer, ekki síst til
þess að þeir beri okkur þann-
ig söguna, að fleiri útlendinga
langi til að koma hingað í ferða
lög.
Til livers útlendinga?
EN TIL HVERS eigum við
að vera að hæna útlendinga
að landinu? Höfum við ekki
fengið nóg af þeim? — Það er
eftir því hvernig á það er
litið og mætti eins spyrja til
hvers við værum að selja fisk
inn okkar til útlanda í stað
þess að borða hann sjálf.
Ferðamenn, sem hingað koma
eyða hjer erlendum gjaldeyri
og það er erlendur gjaldeyrir,
sem okkur vantar stöðugt.
•
Skilja eftir gjaldeyri.
ÞAÐ ER staðreynd, að allar
okkar miljónir, sem við áttum
í erlendum gjaldeyri eftir styrj
öldina, voru ekki fyrir útflutn-
insgvöru okkar. Hagnaðinn
af henni átum við jafnharðan
upp og sum árin vel það.
Það sem sparaðist kom frá
hermönnunum, sem voru í
landinu og framkvæmdum,
sem herstjórnirnar ljetu fram-
kvæma.
Það er af þessum ástæðum,
sem allar þjóðir sækjast eftir
að fá erlenda ferðamenn inn
í lönd sín. Þeir skilja eftir sig
gjaldeyri.
Hvað líst þeim best á?
ÞESSAR hugleiðingar um
erlenda ferðamenn komu mjer
í huga er vinur minn einn, sem
tekur á móti og leiðbeinir
fjölda erlendra manna, sem
hingað koma spurði mig að
því, hvað jeg hjeldi að erlend-
ir menn sem hingað koma,
væru hrifnastir af.
Ekki gat jeg svarað því og
ekki getið mjer þess til.
,,Það er nokkuð misjafn
smekkur, vitanlega,“ sagði vin
ur minn,' en langflestir eru
hrifnastir af Sundhöllinni. •—
Annað eins hafa fæstir þeirra
sjeð, nema í kvikmyndum. —
Þetta á við Breta og Banda-
ríkjamenn. Norðurlandabúar
eru vanari sundhöllum fyrir
almenning.
Hverjum skyldi hafa dottið
í hug, að Sundhöllin yi'ði þetta
fræg. —■ Aldrei var því um
Álftanes spáð — stendur þar.
•
Lýsið þeim, sem ljós-
ið þrá------“
ÞAÐ KVARTA margir yfir
því, hve borgin sje illa lýst í
sumum hverfum og það er á-
stæða til að kvarta. Hjer seg-
ir sjómaður frá reynslu sinni.
„Jeg er á einum af nýsköp-
unartogurunum og hefi ekki
komið til Reykjavíkurhafnar
um langan tíma. Mjer brá í
fyrrinótt, þegar jeg var að'fara
til skips kl. 24. Skipið, sem
jeg er á, lá við Faxagarð
fremst, en við þessa bryggju
eru flestir togarar afgreidd-
ir. —
Svarta myrkur var á allri
bryggjunni og engin ljóstýra
neinsstaðar við skip þau sen
lágu þarna. Mig furðaði á þessu
og fór því að athuga lýsingar
á fleiri bryggjum, — sama
myrkrið. —
Eins og loftvarna-
myrkur.
ÞETTA ÁSTAND er líkast
því, sem var í Englandi á stríðs
álrunum, sem orsakaði mörg
dauðaslys þar.
Ef ekki verður bætt úr
þessu fljótlega, má búast við
að af hljótist slys, verður þá
eins og vant er rokið til og
bætt úr þessu Ijósaleysi, þegar
það er orðið of seint.“
*
Víða dimt.
ÞAÐ ER alveg rjett hjá sjó-
manninum, það nær ekki nokk
urri átt, að hafa þetta myrk-
ur við höfnina, einkum vegna
slysahættunnar.
En það er víðar pottur (eða
pera) brotin í þessu efni.
I Melaíbúðarhverfunum hef-
ir verið myrkur það sem af er
í sumar og ekki nóg með það,
sama ástandið var í vor þarna
vestur frá þegar birta tók af
nóttu.
Það var verið að nudda um
þetta myrkur hjer í dálkunum
á dögunum. Það hlýtur að vera
hægt að bæta úr þessu.
★
Hjálpar þjófunum.
MYRKRIÐ gerir ekkert ann
að en að hjálpa þjófunum og
gera mönnum erfiðara fyrir.
Hinir tíðu þjófnaðir í görðum
og úr farartækjum manna stafa
oft af því, að þjófarnir hafa
hið ákjósanlegasta tækifæri til
að stela. Það sjest ekki til
þeirra,
Og bifreiðaeigendum þykir
hart að láta skemma hjá sjer
núna, eins og illa gengur að fá
varahluti.
Nei, ljós í allar götur og það
meira að segja glaðaljós. •—
iiuiiuiiuiiiiiiininniimin
MEÐAL ANNARA ORÐA
llnna skal Rúulandl melr en fnðuriandl þínu
SKÖMMU áður en Kommún-
istaflokkur Júgóslavíu og Titó
var rekinn úr Kominform,
skrifaði Titó bi’jef til fjelaga
Stalins og Molotovs, utanrík-
isráðherra Rússa.
í brjefi þessu stóð meðai
annars: „Jafnvel þótt við elsk-
um Rússland, þá getum við
ekki unnað föðurlandi okkar
minna“.
Þá segir síðar, þegar minnst
er á rússneska hernaðarsjer-
fræðinga, sem höfðu aðstoðað
Júgóslava, en verið sendir
heim: „Laun þau eru við urð-
um að greiða rússnesku sjer-
fræðingunum, voru þrisvar
sinnum hærri en laun þau, er
við greiðum ráðherrum. Þetta
var ein' af ástæðunum fyrir
því,. að við fórum þess á leit,
að þeim yrði fækkað“.
•- •
NJÓSNIR RÚSSA
Seinna í sama brjefi er rætt
um rússneska lpyniþ'jónustu
og niósnir í Júgóslavíu og seg-
ir þar: „Við lítum svo á, að
það sje ekki rjett af rússnesku
leyniþjónustunni að ráða okk-
ar borgara, í okkar landi, í
þjónustu sína. Við höfum sann
anir fyrir því, að nokkrir menn
úr rússnesku leynilögreglunni
hafa með því að ráða til sín
flokksmenn, kastað rýrð á leið
toga okkar og gert þá tor-
tryggilega. Þessar aðgerðir
rússnesku leynilögreglunnar
halda áfram í dag. Við höfum
ekki leyft, að þær breiðist út“.
• •
IIVER VAR
ÁSTÆÐAN?
Svo mörg voru þau orð, og
Titó var rekinn úr Kominform.
Samkvæmt fyrirskipun frá
Rússum var honum útskúfað
frá samvinnu við nágranna-
þjóðirnar. Hann, sem áður
hafði þótt svo dyggur komm-
únisti, var allt í einu nefnd-
ur auðvaldssinni og svikari.
Hver var ástæðan?
Hún var í stuttu máli, að
hann hafði ekki staðist síð-
asta stig kommúnistaprófsins.
Fyrri stigin hafði hann stað-
ist með prýði og sóma.
Fyrst og fremst, að Komm-
únistaflokkurinn var allsráð-
andi í Júgóslavíu. Aðrir flokk
ar voru bannaðir og ef ein-
hverrar. óánægju skyldi gæta
meðal þjóðarinnar var hægt
að slá varnagla við því með
vofu óttans, leynlögreglu rík-
isins og illræmdum fangabúð-
um henn;ar. Þá hafðli stjórn
Títós framkvæmt hinn teóret-
iska kommúnisma eftir því,
sem hún taldi hæfilegt fyrir
landið.
• •
FJELL VIÐ PRÓFIÐ
En. síðasta stig prófsins stóðst
Tító ekki. Hann vildi ekki fall-
ast á það, að Júgóslavar ættu
að elska Rússland meira en
föðurland sitt. Hann vildi ekki
fallast á að rússneskir sjer-
fræðingar í landinu ættu að
fá þrisvar sinnum hærri laun
en ráðherrar. Og hann vildi
ekki fallast á, að Rússar fengju
að reka njósnastarfsemi ó-
hindrað í Júgóslavíu.
Þar með var Tító fallinn við
prófið. Hann var ekki eins og
hreintrúaðir kommúnistar eiga
að vera, því að hann kunni
ekki að elska Rússland meira
en föðurland sitt.
• •
HLÝÐNI VIÐ
RÚSSA
Þetta sýnir okkur ótvírætt,
að eitt þýðingarmesta atriðið
til þess að geta kallast komm-
únisti er fulkomin hlýðni við
Rússa. Kommúnisti hvar sem
er í heipinum verður að fall-
ast á að Rússar sjeu „Uber-
menschen“, en aðrar þjóðir
skuli vera þrælar og þjónustu
menn Rússa.
Framh. á bls. 12