Morgunblaðið - 31.10.1948, Blaðsíða 2

%
MORGIJTSBLAÐIÐ
Sunnudagur 31. okt. 1948.
S¥@lllJ
3 SU 0 Uft -ÞINGEYJARSÝSLU
heíur tíð , verið heldur rysjótt
síðan um mánaðamótir. ágúst-
septemher. Um fyrstu göngur
femi.fi í bygð og varð hey á
nobtirum bæjum undir snjó- —
Annais varð heyskapur yfir-
leitt í meðallagi. Á stöku stað
eru:] ► > úti hey ennþá.
I.' jnnig fórust Hermóði Guð-
múndssyni frá Sandi, bónda í
Árner.i í Aðaldal orð, er blaðið
átti tal við- hann, en hann er
nú staddur hjer I bænum.
Unáú'hii'iingtir aukinnar raf-
oHru.
Þegai blaðið spurði Hermóð
tíðinda af framkvæmdum í
Suður -Þ ingey j arsýslu komst
hann að orði á þessa leið:
- Undanfarið hefur verið
unni'ð að undirbuningi nýrrar
virkjunar við Laxá. Er honum
svo tmgt komið, að gera má
xáð fyrir að framkvæmdir geti
haíisf á næsta vori, ef ekki
stendui á efní eða fje.
Það eru miklar vonir bygðar
á Jdessari framkvæmd. — Frá
þessu orkuveri er gert ráð fyr-
ir að sveitirnar í Suður-Þing-
eyjarsýslú fái raforku. — En
rafmagnið er þau lífsþægindi,
peni eftirsóttust eru úti um
bygðu landsins, vegna hinnar
bættu aðstöðu, er þau skapa ut-
íui }>■';.; og innah.
Kafmagrj. til tólf býla/í Aðal-
dal.
Á síð'asta ári fengu 12 býli í
Aðaldal rafmagn frá Laxá. Eru
það fyrstu sveitaheimilin í
JÞingeyjarsýslu, sem fá rafmagn
þaðan. Jeg álít að raforkumálin
sjeu ein þýðingarmestu rrtál
sveitan.ua. Að framkvæmdum í
Jaeim þarf þess vegna að vinna
af miklum þrótti á skipulegan
hátt Br nauðsynlegt að gerðar
verði áætlanir nokkuð fram í
tímaim um það, hvar línurnar
frá , rafmagnsveitum ríkisins
cigi að liggja um, til þess að
einstö!; bygðalög viti, með
hvaða hætti raforkuþörf þeirra
vcrði fulinægt.
Fóíjk’nu. fækkar ekki.
• - Vjeiaþörf.
-Sjælikar fólki í þessurr. bygða
lögynr?
F>i:!;j svo neinu nemi. heid
jeg. Margt 'ungt fóik fer að
heimaa í skóla á haustin. en
það kemur flest heim aftur með
vormu. En það að fólksfjöidinn
stendur í stað, þýðir auðvitað
það, að töluvert af ungu fólki
flytur burtu til kaupstaðanna
«g ]> • fyrst og fremst til Reykja
vjtku.i. *Þar lendir fólksfjölg-
unin. En það hefðu margir hug
á að setjasí að við búskap, ef
þeir gætu gert sjer vonir um
sambærileg lífskjör og lífsþæg-
indi og ] 'r njóta, sem í kaup-
stöi'jun.ui, búa. Margar heimil-
isstofnauí.r byggjast einnig á
því, að órfeld ræktun geti átt
sjer sf .i 'í, en til þess að hún sje
framkv.ætnanleg, þarf bæði
mpú-i •>f stórvirkum vjelum og
tilbúvum áburði, en nú er kost-
uj; á Miklir örðugleikar hafa
vcri'! á bæði vjelakaupum og
tilbniium áburði. T. c. hafa hln
Aukin íramleiðsla lækkar
afurðaverðið
SamJal vi-5 Hennóð Guðmundsson bónda
í árnesi í Aðaldal
Hermóður Guðmundsson
nýstofnuðu ræktunarsambönd í
okkar sýslu ekki fengið þann
vjelakost, sem nauðsynlegur er
fyrir starfsemj þeirra. Ennfrem
ur hafa sumar þær vjelar, sem
þau hafa fengið, verið ónot-
hæfar vegna skorts á. varahlut-
um í þær. Úr þessu verður að
bæta. Aukinn innflutningur
jeppabifréiða, 'sem hafa reynst
mjög vel, er og mjög nauðsyn-
legur.
Súgþurkunin gefst vel.
Súgþurkunartæki eru nú kom
in á nokkra bæi. Virðast þau
ætla að gefast vel þar sem hent-
ug aðstaða er fyrir hendi. Mun
súgþurkuð taða og vothey geta
sparað töluverðan erlendan
gjaldeyri. sem nú er varið til
kaupa á erlendu kjarnfóðri, Ef
nægar vjelar fást og bætt verð-
ur úr áburðarskortinum. sem
nú háir öllum ræktunarfram-
kvæmdum mjög, er jeg þess
fullviss að þess verði skammt
að bíða að allur heyfengur lands
manna verði fenginn með vjel-
um á ræktuðu landi.
Fjárskiftin mikið gæfuspor.
Hvernig hafa fjárskiftin
gefist?
Mjög vel. Jeg álít að þau hafi
verið mikið gæfuspor. Það fje,
sem við fengum og flest er úr
Axarfirði og Þistilfirði, hefur
reynst mjög afurðamikið.
Mjólkurframleiðslan hefur
éinnig farið ört vaxandi. Er
mjólkin seld til Húsavíkur til
hinnar nýju mjólkurvinslu-
stöðvar Kaupf jelags Þingeyinga
—- Tók hún til starfa fyrir ári
síðan. Framleiðir hún aðallega
osta og skyr, sem mikil eftir-
spurn er eftir.Hefur vinsla geng
ið mjó'g vel, enda hefur mjólkur
stöðin fergiö moiri mjólk en
búist var \áð. Lf’ ur eru til að
mjólkurfrarnieiðslan aukist þar
sem ræktunarskilyrði eru góð
og samgönguerfiðleikar ekki
torvelda flutninga til markaðs-
staðar.
Nýr vetrarvegur nauðsyn-
legur.
Það er mjög þýðingarmikið
atriði bæði fyrir sveitir og kaup
staði að vegirnir verði bættir.
Fyrir skömmu er byrjað á nýj-
um vetrarvegi frá Húsavík inn
í hjeraðið. En hann er stutt
kominn áleiðis. Vegurinn um
Aðaldal og Reykjadal er nú orð
inn alveg ófullnægjandi. Hon-
um hefur verið illa haldið við
og er upprunalega lagður sem
kerruvegur, enda einn hinna
fyrstu vega, er lagðir voru hjer
-á landi. Er nauðsynlegt að
byggja upphlaðinn vetrarveg
alla leið upp í hjeraðið svo
mjólkurflutningar þurfi ekki
að stöðvast á vetrum.
Mest um vert að auka fram-
leiðsluna.
Hvernig er fjelagslífi háttað
hjá ykkur?
Það er alltof lítið. En það
þarf að aukast, það er þýðing-
armikið fyrir framtíð sveitanna.
Unga fólkið fer burtu á vet-
urna og þá er erfitt um vik með
fjelagslífið.
En það sem mest er um vert,
er að geta aukið framleiðsluna
til þess að lækka afurðaverðið
og. skapa skilyrði til þess að
standa undir byggingar- og
ræktunarframkvæmdum, sem
hljóta að kosta mikið fje.
VIMHIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIUIIimilllllllflffm
I Vil láta vörúbíl model ’41 |
í skiftum
1 fyrir sendiferðabíl eða i
i pallbíl. — Eldra model =
| kemur til greina.
| Svar sendist afgr. Mbl. i
| fyrir mánud.kvöld, merkt: =
I ..Bílaskifti — 413“.
ItllMltf Uf «f f I f If flt MIIIIMf Itf fllf Mf f llllf ff llff fff iiiniiiiif ifi
lltlllllllllllllllllllMIIIMIIIIIIMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIUMMU
| Austin 8 I
I vel með farinn til sölu. I
I — Skifti á sendiferðabíl i
1 koma til greina. — Tilboð jj
| merkt: „Austin 8 — 414" f
í sendist afgr. Mbl.
JIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIfllllMMIIIMMIMMMMIIIlMMMIMMIIIIIMI
1111111111111111111II IIIIIIIIMIIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIMIIMMMIin
m •>
I Ung dönsk hjón óska eftir i
I Herbergií
| með eldunarplássi eða lít- |
i illi íbúð. Húshjálp eða i
i barngæsla eftir samkomu- !
| lagi. — Uppl. í síma 4292 i
i frá kl. 8—1 í dag.
iflllllHHMIIIIIIItlllHIIIIIHIIIIf IIIIHIf IIMtllllHIIIHIIIMHII
Hákon Bjarnason skýrir
frá helstu framkvæmdum
í skógræktarmálum á
síðast liðnu sumri
FYRIR skömrnu komu hingað
300- trjáplöntur frá Eldlands-
eyjum til Skógræktar ríkisins.
í vor sem leið, var furufræi sáð
hjer á víðavangi til þess að
reyna, hvort eigi mætti koma
upp barrskógi á þann hátt. —
Þessi tilraun hefur tekist mjög
vel enn sem kornið er. Þá var
einnig gróðursett sitkagreni í
hálfrgróin hraun á Reykjanesi
í tilraunaskyni. — Ennfremur
voru rösklega 100 þúsund barr-
plöntur gróðursettar víðs vegar
um landið.
Hákon Bjarnason skógrækt-
arstjóri skýrði Mbl. frá þessu í
viðtali fyrir nokkrum dögum.
Eldlandseyja
trjáplönturnar
Fyrir fáum dögum bárust
Skógrækt ríkisins 300 trjá-
plöntur af tveim lauftrjáteg-
undum sunnan frá Eldlands-
eyjum. Dr. Helmut Schvvabe,
sem vinnur hjer við jarðbor-
anir, kom Hákoni í samband við
mann í Punta Arenas, sem út-
vegaði þessar plöntur. Plönturn
ar eru af ættinni Nothofagus,
sem er skyld beykiættinni, en
vex aðeins á suðurhveli jarðar.
Tegundir þær, sem hingað
komu, eru Nothofagus pumilio,
sém er fremur lágvaxið trje en
sígrænt árið um kring, og N.
betuloides, en hún er stærri að
vexti og gefur góðan smíðavið.
Sá er hængur á við trjá-
flutning milli Eldlands og ís-
lands, sagði Hákon, að nú er
vorið að byrja þar syðra og
voru því plönturnar farnar að
skjóta angarlitlum blöðum þeg
ar þær komu úr pakkanum. Er
því allt í óvissu með, hvernig
okkur gengur að halda lífi í
þessum litlu krílum nú þegar
skammdegið fer í hönd. Er dekr
að við þær eins og kostur er,
en ef svo skyldi fara, að þær
vesluðust upp í vetur, þá eru
vonir til þess að fá fræ, bæði
af þessum tegundum og nokkr-
um öðrum frá þessum slóðum
á næsta vori.
Fræ frá Alaska og Noregi
S.l. vor f jekk Skógrækt ríkis-
ins allmikið af fræi frá Alaska.
Mest kom af sitkagrenifræi, alls
um 100 kg. af óhreinsuðu fræi,
en auk_þess nokkuð af hvít-
grenifræi og lítið eitt af mar-
þallarfræi. Þá komu og.um 30
kg. af vel hreinsuðu rauðgreni
og skógarfurufræi frá Noregi.
í vor var mestöllu þessu fræi
sáð í gróðrarstöðva’r Skógrækt-
arinnar. En. nokkuð er ^eymt
til næsta vors. Enda kom slíkt
sjer mjög vel, þar sem leyfis-
veiting fyrir innflutningi á fræi
frá Alaska fjekkst svo seint, að
við höfum ef til vill misst af
fræfallinu þar í haust.
Skógarfuran
í vor var skógarfurufræi frá
Norður-Noregi sáð á bersvæði
á tveim stöðum sunnanlands í
tilraunaskyni. Plönturnar döfn-
uðu ágætlega í sumar og virt-
ust hafa náð eðlilegum þroska
í haúst. Virðast enn minni lík-
ur til þess, að furuplönturnar
losni upp af völdum hólklaka
heldur en birkið, því aö furan
hefur miklu lengri og þnskaðri
rætur eftir sumarið. Á næsta
sumri verður þessum tilraun-
um .haldið áfram í allstórum
stíl á þurrum beitilynysmóum
í Haukadal. Fari svo £.3 unnt
verði að rækta barr.kóg á
þennan hátt, mun það ljetta
mjög fyrir skógræktinni hjer á
landi. í hvern hektara lands
þarf- um eitt kg. fræs. cn þaö
kostar rúma 100 krónur. og
varla þarf að fara oftar en tvis-
var yfir landið með diskaherfi
til þess að undirbúa jai aveginn
til sáningar.
Á Reykjanesi
Þá var og 1000 sitkagreniplönt
um plantað í hálfgróiö hraun
í landi Þorbjarnarstaða á
Reykjanesi, skammt sunnan við
Hafnarfjörð. Plönturnar voru
settar í skjólgóða hraunbolla,
þar sem nokkur birkiióungur
vex. Á næstu sumrum verður
tilraunum haldið áfram í stærri
stíl. Á Reykjanesi er mikil úr-
koma og sumarhiti svipaður því
sem hann er nálægt norðurtak-
mörkum sitkagrenisins í AI-
aska. Veðráttan ætti því ekki
að reisa neinar skorður við
ræktun sitkagrenis á þessum
slóðum. Þar sem jarðvegur er
nægilega djúpur ætti því að
vera unnt að fá góðan greni-
skóg til að vaxa. Verði sú raun-
in á, að mikill hluti hraunanna
á Reykjanesi geti borið nytja-
skóg, þá verður skógrækt áa
efa hin skynsamlegasta .lotkun
landsins á þessum slóðum, því
að eins og er, er land þetta að
mestu nytjalaust, en beítin á
þessum slóðum gefur m;;ög vafa
saman arð.
Eftir 100—200 ár
Reykj anesskaginn hefui þann
kost að vera við bæjardyr
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar,
og verða því hæg heimatökin
þegar Reykjanesskógarnir
verða svo stórir, að þangað
megi sækja stórviðu eítir 100
—200 ár. Þá munu íslendingar
ekki spyrja að því, hvoit trjea
hafi verið gróðursett einum ara
tug fyrr eða síðar. En okkur.
sem að þessu vinnum þykir
það sárgrætilegt, hve seint mið
ar með öflun fræs, stækkun
gróðrarstöðvanna og að aia upp
gróðursetningarhæfar plöntur.
Og þetta stafar að mestu af því
hve okkur hefur um mörg ár
skort fje til framkvæmdanna,
En sá, sem enn kann að efast
um að barrtrje geti vaxið vel
hjer á landi, ætti að leggja leið
sína að Hallormsstað, Tuma-
stöðum og í Múlakot.
Frh. á bls. C.