Morgunblaðið - 09.12.1948, Blaðsíða 8

Fimmtudagur 9. ules, 1948.
[ Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavik.
[ Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
[ Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
[ Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
» Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
í Austurstræti 8. — Sími 1600.
1 Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
[ kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
: Landsíminn og öryggi
\ símanotenda
[ TJM ÞAÐ er sennilega ekki ágreiningur að síminn sje það
i tæki nútímans, sem hvað verst sje að vera án. Afnot hans
► eru hin þýðingarmestu, bæði fyrir daglegt líf fólksins og
> starfsemi flestra fyrirtækja.
Á því veltur þessvegna mikið að þetta tæki, sje vel rekið
; og reynt að skapa símanotendum eins mikið öryggi og unnt
’ er við afnot þess.
; *
; Landsími íslands er tiltölulega ung stofnun, aðeins rúm-
lega fjögra áratuga gamall. Á þessum tíma hefur sími verið
lagður um allt landið til flestra byggða þess. En þrátt fyrir
það eru þó afnot íslendinga af síma mjög ófullkomin. Tæki
hans eru víða mjög ljeleg og öryggi símanotenda getur
varla minna verið. í heilum byggðalögum er yfirleitt ekki
; hægt að fá símasamband nema innan sveitarinnar. Liggur
, við borð að ýms byggðalög geti talist símalaus enda þótt
simi eigi að heita þar á hverjum bæ. Þannig er ástandið á
ýmsum aðallínum Landsímans.
; Þrátt fyrir þetta er Landsíminn ein dýrasta stofnun lands-
ins. Þjónusta sú, sem hann selur landsmönnum er rándýr
og það kostar á mörgum stöðum ótrúlegt erfiði og fyrir-
; höfn að fá hana af hendi leysta, enda bótt starfsmenn
r símans sjeu allir af vilja gerðir til þess að hraða afgreiðsl-
um.
★
.. ---
Við þetta varanlega ástand, sem ríkir alla daga ársins,
bætist svo það að heilar vikur líða svo að með öllu er
símasambandslaust við fjölmenna kaupstaði og heila lands-
hluta.
Það er óþarfi að vera að lýsa ástandinu í símamálunum
nánar. Þjóðin þekkir það. Símanotendur í sveitum og kaup-
, stöðum vita, hvað símtölin kosta og hvernig gengur að ná
í þau.
En það er annað, sem almenningur veit minna um. Það
er það, hvernig þetta ríkisfyrirtæki ber sig. Það er nefni-
lega þannig að allmörg undanfarin ár, hartnær heilan ára-
tug, hefur ekki verið gefin út opinber skýrsla um rekstur
hans.
Það er furðulegt háttalag af ríkisstofnun að gefa ekki út
opinbera skýrslu um rekstur sinn og afkomu. Verður engan
veginn við það unað að við svo búið verði látið standa. Sá
ráðherra, sem þessi mál heyra undir á' skilyrðislaust að
krefjast þess að opinberar skýrslur verði lagðar fram um
rekstur Landsímans. Það er ekki nóg að þingnefndum sje
gefinn kostur á að fylgjast með í þessum rekstri og að
niðurstaða hans sjáist á ríkisreikningum. Almenningur á
kröfu á því að fylgjast með því, hvernig slíkar ríkisstofnanir
eru reknar.
★
Annars er það eitt af verstu einkennum ríkisrekstrar.
hversu gjörsamlega slíkar stofnanir telja sig hafnar upp yfir
borgarana, gagnrýni þeirra og íhlutun um starfsemi þeirra.
Fólkið á möglunarlaust að taka hverju, sem að því er rjett.
Það er álitin æðsta skylda þess. Gagnrýni er oftast tekið
illa og hún talin til persónulegrar áreitni við stjórnendur
hinna umfangsmiklu ríkisfyrirtækja.
Það er alveg rjett, sem bent er á í grein, sem birtist hjer
í blaðinu í gær að til þess ber brýna nauðsyn að bætt verði
úr því ófremdarástandi, sem ríkir í símamálum okkar. Til
þess þarf að gera það dæmi upp, hvað þurfi að gera til
þess að skapa þó ekki sje nema sæmilega viðunandi öryggi
í þessum málum. Þegar það uppgjör hefur farið fram verður
að gera áætlun um það, hvernig skuli unnið að umbótunum.
. Síðan verður að framkvæma þá áætlun eftir því, sem efni
og aðstæður. leyfa.
Ef þetta verður ekki gert er lítil von til þess að úr
rætist í símamálum okkar íslendinga í bráðinni. En það
■'ærður að rætast úr þeim.
W a R GIJ tt L A Ð I »
UR DAGLEGA LIFINU
Síldin komin
„ÞAR KOM AÐ hún vildi mig“,
sagði biðillinn forðum og það
sama getum við sagt nú er síld
in er kornin. Að vísu er sýnd
veiði en ekki gefin ennþá, en
sjómenn, sem vanir eru síldar-
göngum telja ekki nokkurn
vafa á, að talsverð síld hafi
gengið í Hvalfjörðinn og sund
in við Reykjavík og sje nú ekki
eftir nema að bíða hagstæðs
veðurs og að síldin haldi sig
nógu grunt til að hægt verði að
moka henni upp.
Biðin hefir orðið nokkuð
löng og þótt ennþá lengri, en
hún raunverulega varð, vegna
þess, hve mikið veltur á að
síldin veiðist í vetur.
•
„Best að bragða á
gullinu“
MORGUNINN, sem það frjett-
ist að síldin væri komin og að
nokkrir bátar hefðu fengið góð-
an afla, fjekst ný síld í fyrsta
sinni á vetrinum hjá fisksölun-
um.
Fólkið skoðaði síldina í krók
og kring. Þannig leit hún þá út
Silfurleit og feit. Það hírnaði
heldur en ekki yfir mörgum við
að sjá síldina og þótt íslenskar
húsmæður sjeu yfirleitt klauf
ar að matreiða síld og það ekki
síst nýja’ síld, keyptu þær marg
ar sílda í soðið þennan morgun
með þeím orðum, ,,að maður
má til með að bragða á gull-
inu“.
Óskandi, að mönnunum verði
nú að von sinni, að „gullið“ sje
komið og ekki sje annað eftir
en að moka því upp.
•
Mistök
í VÍÐLESNU bresku tímariti
og víðkynnu, varð leiklistar-
gagnrýnandanum það á, á dög-
unum, að hann hældi leikkonu
nokkurri þessi líka ósköp fyrir
leik hennar í leikriti einu, þar
sem hún átti að hafa leikið
konu sem gekk með ólæknandi
sjúkdóm, af þvílíkri snild, að
sjaldan hefði annað eins sjest.
En í næsta blaði byrjaði sami
gagnrýnandinn leikdóm sinn á
afsökunarorðum. Honum hafði
orðið það á, að hlaða lofi á
leikkonu, sem als ekki hafði
leikið þetta hlutverk. Þetta
hefði heldur en ekki þótt saga
til næsta bæjar hjer á landi.
•
Huggun — ekki
afsökun
ÞAÐ KEMUR svo oft fyrir,
að íslenskir blaðamenn eru
kallaðir bögubósar — og eiga
stundum það orð skilið —, að
mjer var það nokkur huggun
er jeg las um mistök breska
gagnrýnandans, þótt engin væri
það afsökun fyrir mistök, sem
mjer verða á og kollegum mín
um.
En svo stendur á, að í minsta
kosti tveimur íslenskum blöð-
um hefi jeg sjeð leiðrjettingar
við greinar um merkan mann,
sem átti afmæli fyrir skömmu
og meira að segja hefði verið
ástæða til að gera leiðrjettingu
við leiðrjettingu í öðru tilfell-
inu.
Prentvillupúkinn er okkur
erfiður í blaðamannastjettinni
og það er eins og hann magnist
í jólaönnunum, enda er það
staðreynd, að hann þrífst best
þegar arinríkið er mest.
Flugvöllur, sem ætl-
ar að verða okkur
dýr
FJELAG íslenskra atvinnuflug
manna hefir sent blöðunum
mótmæli vegna hugmynda
þeirra, sem komið hafa fram
um, að bygður verður útsýnis
turn á Eskihlíðinni. Segjast
flugmennirnir aldrei hafa heyrt
aðra eins vitleysu og þessa hug-
mynd.
Vafalaust vita þeir, hvað
þeir eru að segja, frá sínum
bæjardyrum sjeð.
En þessi blessaður flugvöll-
ir okkar fer að verða okkur
dýr, ef það verður að hafa all-
ar byggingar í bænum í sam-
ræmi við hann. Fer þá að sann
ast, að flugvöllur þessi hefði
aldrei átt að vera bygður svo
nálægt, eða rje.ttara sagt inni
í bænum, eins og hann er.
•
Útsýnisturninn
aðeins eití atriði
SJE ÞAÐ RJETT, að ekki er
hægt, að byggja útsýnisturn á
Eskihlíð, sem bæjarbúar vilja
gjarna fá, vegna öryggis flug-
vjela, sem lenda og hefja sig
til flugs á Reykjavíkurflug-
velli, fer að vera vandi að
byggja hjer í Reykjavík, því
útsýnisturninn er aðeins eitt
atriði.
Húseigendur voru flæmdir
burt með hús sín úr Skerja-
firðinum. Það er heimtað að
loftskeytastengurnar á Melun
um hverfi. Næst verður þess
krafist, að menn reisi ekki flagg
^tengur við hús sín og að rifn-
ir verði vindhanar af húsum,
eða þrumuleiðarar. Þær verða
æði lágkúrulegar, byggingarnar
í Reykjavík í framtíðinni, ef
haldið verður áfram, að krefj
ast þess, að sneitt sje ofan af
þeim vegna flugvallarins.
Erlendir flugmenn vilja helst
ekki nota Reykjavíkurflug-
völlinn vegna Eskihlíðarinnar.
Ætli það verði ekki heimtað
næst, að henni verði jafnað við
jörðu.
Það má segja með flug-
mannafjelaginu, að menn hafa
aldrei heyrt aðra eins vitleysu.
•
Öryggi fyrst
HITT ER SVO alveg rjett hjá
flugmannafjelaginu, að það
verður.fyrst og fremst að hugsa
um öryggi flugmanna, farþega
þeirra og borgarbúa sjálfra.
En það er atriði, sem for-
ystumenn flugvallarins hjer
inni í miðri höfuðborginni
hefðu átt að nefna fyr.
Ein aðal röksemdin fyrir
því að flugvöllurinn ætti ekki
að vera inni í miðri höfuðborg
inni, var einmitt öryggi borg-
aranna, sem margir töldu að
væri í hættu vegna flugvall-
arins. En þá voru það margir
flugfróðir menn, sem hristu
höfuðin og þóttust aldrei „hafa
heyrt aðra eins vitleysu.“
• imiiiiiinii iiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmTiiiiiiiiiiiniiiiiiiiimiiiiimmiiiimiiiiimiiiiiimirvfrfiiiiiiMmiiflíMMmBii'mimiiiiiiiiiniiiiiiiínMnB***
| MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
í, .......... iii'iiiiiin ..................... i-----------—...........................
Blýfundurinn í Grætilandi
Eftir Charles Croot,
, frettaritara Reuters.
KAUPMANNAHÖFN: — Vel
getur nú svo farið, að Græn-
land verði áður en langt um
líður land mikilla fram-
kvæmda, sem þá að mestu
leyti mundu byggjast á blý-
fundi þeim, sem þar var til-
kyntur síðastliðið sumar. Dr.
Lauge Koch, einn af þektustu
vísindamönnum Dana, sem
fann blýnámurnar, áætlar, að
úr þeim megi vinna að minsta
kosti 1,000,000 tonn af blýi.
• •
1800 milj. krónur
DANSKA stjórnin sá þegar í
stað, hversu mikla þýðingu
þessi fundur gæti haft í för
með sjer. Samkvæmt núver-
andi verðlagi, ætti blýmagnið
að vera að minsta kosti 1800
miljón króna virði, auk þess
sem vinsla námanna ætti að
spára Dönum allmikið , af er-
lendum gjaldeyri, en þeir
flytja nú inn um 7.000 torin af
blýi á ári hverju. En það, sem
þó er langsamlega mikilsverð-
ast, _er sú staðreynd, að áætl-
að er, að þær blýbirgðir, sem
nú er vitað að til eru, geti enst
heiminum aðeins í um 20 ár.
Ef þetta reynist rjett og áætlun
dr. Koch um magnið í græn-
lensku námunum stenst, getur
svo farið, að Danmörk verði
stærsti blýútflytjandi veraldar
innar.
Um ein miljón danskra króna
hafa nú verið lagðar fram til
þess að kosta leiðangur til
Grænlands næsta ár, en leið-
angurinn á fyrst og fremst að
rannsaka blýnámurnar nánar
en gert hefir verið. Flugvjelar
verða notaðar til þess að flýta
rannsóknunum.
• •
KONG OSCARS
FJÖRÐUR
BLÝIÐ FANST í námunda við
Kong Oscars fjörð, en hann er
aðeins íslaus sex vikur sum-
arsins. Leiðangur dr. Koch
fanri námurnar örskömmu áð-
ur en hann varð að fara úr
firðinum, svo lítill tími gafst
til umfangsmikilla rannsókna.
Dr. Koch leggur því áherslu á,
að þarna kunni að vera um
mun stærri námur að ræða en
nú er vitað með vissu.
• •
80 PRÓSENT BLÝ
SÝNISHORN, sem hann hafði
á brott með sjer, hafa verið
nákvæmlega rannsökuð, og í
Ijós _komið, að þau innihalda
80 prósent af blýi, nokkuð af
brennisteini og nokkuð af silfri.
Um það eru skiptar skoðanir,
hvort það muni svara kostnaði
að vinna silfrið, en öllum kem-
ur saman um, að blýið sje sjer-
lega gott.
Ekki er búist við því, að blý-
vinslan hefjist við Kong Oscars
fjörð fyr en í fyrsta lagi sumar
ið ’50. Vinsluskilyrði eru þarna
að mörgu leyti erfið, og sjer-
staklega verður það ýmsum
erfiðleikum bundið að flytja
blýið burt af staðnum. En ef
alt gengur að óskum, ætti blý-
vinsla að vera byrjuð í stórum
stíl þarna 1951 eða 1952.
V erslimarsamningur
ROMABORG — Italía og Grikk-
land undirrituðu nýlega 15 milj.
sterlingspunda verslunarsamm
íng.