Morgunblaðið - 19.01.1949, Síða 9

Miðvikudagur 19. jamiar ,1949.
MORGUISBLAÐIÐ
9
Astnndið í Austurríki butnuði mjög ú síðustliðnu úri
Eftir HUBERT HARRISON,
frjettaritara Reuters í Vínar-
borg.
EKKI ER nokkur vafi á því,
að um geysimiklar framfarir
var að ræða í Austurríki á síð-
astliðnu ári, enda þótt stjórn-
skipulagssamningar hafi ekki
enn verið gerðir — og enda
þótt óþolinmæði austurrísku
þjóðarinnar fari sívaxandi
vegna hernáms fjórveldanna,
sem hún lítur á sem algjörlega
óþarft.
Austurríki er ekki enn orðið
efnahagslega sjálfstætt og fram
leiðsla landsins er ekki orðin
jafn mikil og %íin var 1937.
Austurríkismenn halda á-
fram að berjast fyrir því ao
koma á stjórnmálalegu jafn-
vægi í landinu. — Annars veg-
ar ógna þeim leyfar af samtök
um nasista og nasistiskum hugs
unarhætti, hins vegar lítill, en
hávær hópur ofstækisfullra
vinstrisinna, sem vilja stofna
„alþýðu-lýðveldi“.
Ennþá er langt í land að tjón
styrjaldar og nasísma hafi ver-
ið bætt að fullu og sjálfstæði
landsins tryggt fyrir einræðis-
ógnunum frá vinstri og hægri.
En ef maður ber ástandið í
Austurríki í dag, saman við á-
standið í landinu eins og það
var um áramótin 1946, 1947 og
1948, þá er augljóst að mikið
hefir áunnist í áttina til þess að
koma á efnahagslegu og stjórn-
málalegu jafnvægi í landinu.
Gott útlit.
Satt*er það, að samningar um
stjórnskipulag landsins fóru ut
um þúfur í London í maí s. 1.
En þess ber að gæta, að á þeim
fundi komust fulltrúarnir nær
s_amkomulagi en nokkru sinni
áður, svo að mjög gott útlit er
fyrir að friðarsamningunum
við Austurríki Ijúki á þessu
ári.
Það, sem mestu deilunum
olli s. 1. vor, voru landakröf-
ur Júgóslavíu á hendur Austur
ríki, sem Rússar studdu en Vest
urveldin voru andvíg. -— Ekki
tók.st heldur að ná samkomu-
lagi um inneignir Þjóðverja í
Austurríki.
Nú ætla menn, hvort sem það
hefir við rök að styðjast eða
ekki, að ósamkomulagið milli
Titos hins júgósiavneska og
Kominform muni valda því, að
Rússar styðji eklti jafn eindreg-
ið landakröfur Júgóslavíu og
áður, og ætti þar með að vera
rutt úr vegi aðal hindruninni
fyrir því, að samkomulag næð-
ist á fundinum í maí.
Ilernámið.
Hernáms fjórveldanna í Aust
urríki gætir ekki eins mikið nú
og undanfarin ár, enda þótt
Austurrrkismenn úr öllum
flokkum bíði þess óþreyjufull-
ir að hinir erlendu herir hverfi
á brott úr landi þeirra.
Kostnaðurinn við hernámið
hefir verið minnkaður mjög. —
Austurríkismenn greiddu ekk-
ert af hernámskostnaðí Banda-
ríkjanna nje Breta á s. 1. ári,
og aðeins lítið eitt af hernáms-
kostnaði Frakka.
Austurríkismönnum hefir alt
af gramist það mjög, að þeir
í landinu tiafa orðtð elnahagslegar og
þjóðfjelagslegar framfarir og stjórn-
málalegf jafnvægi heflr néðst
skuli vera skyldugir til þess að
standa straum af öllum kostn-
aði við hernám, sem neytt var
upp á þá þvert ofan i vilja
þeirra og sem þeir álíta algjört
brot á Moskvu-samþykktinni
um það, að þeim skyldi á nj'
veitt fullt sjálfstæði. — En sem
fyrr segir, er kostnaðurinn af
þessu hernámi nú hverfandi lít-
ill borið saman við það sem
hann var fyrst í stað.
Bretar og Bandaríkjamenn
hafa eiiínig skilað aftur mörg-
um af byggingum þeim., er þeir
lögðu undir sig og flestar fram-
kvæmdir ríkisstjórnarinnar á
hernámssvæðum þeirra eru nú
í höndum Austurríkismanna
sjálfra. Einnig hafa þeim ver-
ið afhendar mestallar ir.neign-
ir Þjóðverja í Austurríki.
ir heildsöluverð hækkað úr
298,3 uppi 356 (miðað við 100
í mars 1938).
Á þessu tímabili hækkaði
heildsöluverð á matvælum ú.r
273,9 í 370. Sú hækkun var
leyfileg samkvæmt samþykkt-
um þeim, sem nýlega voru gerð
ar um samræmingu verðlags og
kaupgetu almennings.
Stjórnin hefir nú hafið mikla
herferð til þess að koma í veg
fyrir frekari verðhækkun. Sam
vinnufjelagio í Vínarborg hefir
dyggilega stutt stjórnina í
þessu máli með því að lækka
verð á ýmsum vörum um 5—
16 %.
Verð á svörtum
markaði lækkar.
Afleiðingarnar af því að vöru
framboð hefir aukist mjög og
gengið var bætt eru þær, að
verð á sörtum markað'i hefir
lækkað úr 3000 í 1050 (borið
saman við 100 í mars 1938). —
Yfirgangur Rússa.
Ausíurríkismenn hafa beðið
mikið tjón við það að Rússar
tóku megnið af olíu landsins,
megnið af járnbrautarvögnum' Flestir Austurrikismenn kaupa
þess að steypa henni af stólí,
bæði með og án hjúlpar her-
námsyfirvaldanna. Stjórn þessi
er samsteypustjórn sósíalista
og þjóðflokksins.
Figl kanslari gat þess ný-
lega í ræðu, hve „samstarfið
innan stjórnarinnar væri með
miklum ágætum“. Oscar Helm-
er, innanríkisráðherrann (sósía
listi) sagði á hinn bóginn, að
hinar miklu framfarir, sem átt
hefðu sjer stað í Austurríki
undanfarin þrjú ár, mætti að
miklu leyti þakka Figl kansl-
ara, hinni röggsamlegu stjórn
hans og einlægum vilja ,á því,
að leysa deilumálin.
Austurríski kommúnistaflokk
urinn gerði tilraun til þess að
veikja samsteypustjórnina með
því að kljúfa sósíalistaflokkinn,
en sú tilraun bar sáralítinn ár-
angur.
Scharf, fyrverandi þingmað-
ur sósíalista, var nýlega rek-
inn úr flokknum fyrir komm-
únistaáróður. Ekki hefir enn
borið neitt á því, að brottrekst-
ur hans hafi veikt sósíalista-
flokkinn, enda þótt kommúnist
landsins, mikið af stóreignum í
austurhluta landsins og iðju-
verum, en allt þetta sögðu Rúss
ar að væru „inneignir“ Þjóð-
verja í landinu og tóku það
sem „herfang". Þrátt fyxir allt
þetta hefir verið um efnahags-
iegar framfarir að ræða í land-
inu, og er það mest megnis að
þakka Marshall-hjálpinni.
Aukin framleiðsla.
Iðnaðarframleiðslan og út-
flutningurinn hefir hvort-
tveggja aukist og uppskeran
var allgóð s. 1. ár. Allt hefir
þetta hjálpað til þess að vega
upp á móti því gífurlega tapi,
sem styrjöldin og uppskeru-
bresturinn eftir styrjöldina
olli.
Framleiðslan hefir einkum og
sjerstaklega aukist í járn- og
stáliðnaðinum. — Einnig er
framleitt meira af pappír og
ar hafi ekert til sparað í því
skyni.
Þjóðflokknum hefir einnig
tekist að koma í veg íyrir m> M
un „Fjórða flokks“, er hefði
kunnað að veikja hann að ein-
hverju ráði. „Endurreisnar-
flokkurinn“, sem hafði bað að-
allega á stefnuskrá sinni að gera
það að lögum, að allir væru
skyldugir að giftast er -vissu-ald
urstakmarki væri náð og silí-
urpeningar skyldu gefnir út i
stað pappírsseðla, virðist hafa
dáið eðlilegum dauðdaga.
Það er því óhætt að fullyrða,
að árið 1948 hafi náðst stjórn-
málalegt jafnvægi í Austurríki.
Eínahagsleg endurreisn hefir
orðið i landinu og miklar þjóð-
fjelagslegar framfarir.
Austurríkismenn geia sjer
vonir um, að á þessu nýja ári
muni þeir losna við hernámið.
Á meðan erlent herlið situr i
landinu er það ekki sjálfstætt
— og Austurríki getur ekki
staðið á eigin fótum efnahags-
lega, fyrr en landið er með öllu
laust við íhlutun erlendra her-
velda.
Foriefafrúin 65 ára í gær
a. m. k. einhvern hluta af nauð-
synlegum matvælum á svört-
um markaði. Þessi matur kost-
ar þá nú um það bil 1/3 af
því sem hann kostaði 1947.
Auk þess virðist verðlagið á
matvælum á svörtum markaði
ennþá fara sílækkaði. Matvæla
framleiðsl’an í landinu sjálfu
hefir aukist til muna, meira er
flutt inn af matvælum frá ná-
grannaríkjunum en áður og mat
væli og aðrar vistir streyma
jafnt og þjett inn í landið, á
vegum Marshallhjálparirinar.
Bætt matvælaásíand.
Matvælaástandið hefir þann-
ig batnað ótrúlega mikið. Ávext
ir og flest grænmeti er nú ó-
skammtað, sömuleiðis kökur og
sætindi. Maður getur nú setst
inn í eitt af hinum frægu Vín-
arkaffihúsum og fengið þar ó-
jsvikið kaffi og borðað gómsæt-
FORSETAFRÚ Georgía Björns-
son átti 65 ára afmæli í gær.
Forsetafrúin er af dönsku bergi
brotin, fædd í Hobro á Jót-
landi, dóttir H. H. Hansen júst-
itsráðs og lyfsala. Var hann
gagnmerkur maður á sinni tíð
og naut mikillar virðingar og
trausts samborgara sinna.
Á 18. ári kom frú Georgía
Björnsson í fyrsta sinn til Is-
lands, kom hún þá í heimsókn
aluminiumvörum en áður. ’ ar kökur og rabbað um stjórn-
Á flesturn öðrum sviðum iðn- mál, án þess að þurfa að hafa
aðarins er framleisðlan enn neð
an við það sem hún var 1937,
sumpart vegna vjelaskorts og
sumpart vegna skorts á hrá-
efnum.
Útflutningsverslunin hefir
aukist jafnt og þjett. Á fyrsta
ársfjórðungi 1948 var hún 336,2
milj. schillingar, á öðrum 469,2
milj. og 505,4 milj. á þriðja. í
þessu sambandi verður að gæta
þess, að schillingarnir eru mun
verðhærrj nú en t. d. í árslok
1947.
Atvinnuleysi er lítið í land-
inu, þrátt fyrir breytingar þær,
er gerðar voru á genginu í des-
ember 1947 og 6% kauphækk-
un þá, sem gekk í gildi nýlega.
Kauphöllin í Vín var fyrir
skömmu síðan opnuð aftur, en
það hefir ekki ennþá haft nein
sýnileg áhrif á fjárrnálalífið í
landinu. — En með opnun kaup
hallarinnar hefir skapast lög-
legur og skipulegur grundvöllur
fyrir heilbrigðri þróun þess í
framtíðinni.
Frá því í desember 1947 hef-
áhyggjur af skömmtunarmiðum
eða leynilögreglu, jafnvel þó að
menn láti fjúka óþvegin skamm
aryrði um stjórnina.
Dr. Otto Sagmeister, mat-
vælaráðherrann, sagði nýlega,
að feitmetisskorturinn, Sem or-
sakaðist af verkfalli hafnar-
verkamanna í Bandaríkjunum,
hafi verið bættur upp af hin-
um bresku og bandarísku hern-
Frú Georgia Björnsson
til systur sinnar, sem var gift
Lund apótekara hjer í bæ. Tók
hún strax ástfóstri við Island
og undi sjer hið besta hjer í
aðaryfirvöldum. Hann sagði, að 1 Reykjavík, eins og hún hefði
hveiti- og mjölbirgðir væri ^ óljóst hugboð um þau merku og
nægilegar í landinu til langs I mikilsverðu störf sem biðu
tíma, og sömuleiðis væru til
nægar birgðir af sykri.
Stjórnin sjer ekki fram á, að
það verði neinum erfiðleikum
bundið, að halda áfram núver-
andi skömmtun — 2050 hita-
eingar á dag — en fyrir ári síð-
an átti hún í mestu brösum
við að sjá fólkinu fyrir 1800
hitaeiningum á dag.
Stjórnin.
Austurríska stjórnin hefir nú
setið að völdum í þrjú ár þrátt
hennar í þágu íslensku þjóðar-
innar.
Árið 1908 giftist hún Sveini
Björnssyni forseta íslands, sem
þá var málflutningsmaður hjer
í bæ; áttu þau heimili hjer í
Reykjavík næstu 10 árin.
Þegar sendiherraembættið
var stofnað í Kaupmannahöfn
1918, fluttust þau til Kaup-
mannahafnar og bjuggu þar
lengst af fram til 1940, en þá
komu þau alkomin heim.
Þeim hjónum varð strax vel
fyrir tilraunir öfgamanna tiltil vina. Hlýtt viðmót og tryggð
er frú Georgíu Björnsson í blóð
borið, enda hefur mikið á það
reynt i hinum vandasömu störf
um hennar.
Margir munu minnast henn-
ar með hlýjum hug og þakk-
læti frá liðnum Hafnarárum, en
þar var hún sendiherrafrú, svo
sem áður segir, í mörg ár. Hún
var fúsust að leysa vandræði
eða greiða götu hvers, sem að
garði bar, og þeir voru ekki
'fáir, námsmenn og fjöldi ann-
ara. Enda hefir ávalt farið
orð af hve rausnarleg og gest-
risin hún hefur ætíð verið.
Það er reynslurík kona bú-
in flestum kostum, sem varð
okkar* fyrsta forsetafrú.
Heimilið á Bessastöðum hef-
ur hún skapað af mikilli smekk
vísi og sterkum persónuleika.
Hver hlutur og hvernig öllu er
fyrir komið ber vott um smekk
vísi, listhneigð og þó látleysi í
senn, svo hvergi skeikar. — Svo
lítið sje nefnt, talar blóma-
skálinn á forsetasetrinu, sínu
máli og ber Ijósan vott um-
hyggjusemi forsetafrúarinnar.
Hver sáj sem kynnst hefur
frú Georgíu Björnsson, mun
jafnan minnast hennar sem ó-
viðjafnanlegrar konu, með mikl
um persónuleika og sterkum
tilfinningum fyrir rjettu og
röngu, í gleði og sorg.
Þó forsetafrú Georgía Björns
son sje af dönsku bergi brotin,
eru fáir meiri íslendingar í sjer
en hún, allt sem íslenskt er, er
henni hjartfólgið, og þó hefur
hún á engan hátt gleymt hinu
gamla ættlandi sínu.
Mættum við njóta starfs
hennar sem lengst til blessun-
ar.
<1
OSLO: — Sænskur loðdýra-
ræktarmaður telur að sjer hafi
tekist að koma upp nýu af-
brigði, af ref, sem hann kallar
„súkkulaðiref“.