Morgunblaðið - 22.02.1949, Blaðsíða 2

MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. febrúar 1949,
@i reynshna iró síyrjöldinni
Iiain Norðmenn nú iorystunn
Á sunnudaginn var tók lands
fundsar norska verkamanna-
flokksáns ákvörðun um það, að
feíla íausnar á öryggismálum
Noregs í samvinnu við hinar
V iátirænu þjóðir. Með þessu hef-
ur síarsti flokkur Noregs í raun
og-veru samþykkt, að hann tel-
ui: fflrr ggísmálum þjóðar sinnar
Norrænar þjóðirfordæma
máttvana hSutieysi
tj(VSÍ
jorgið með því, að hún
gorist aðili að Norður-Atlants-
ti afsfeandalaginu.
E-^angrun kommúnista
Það var áður vitað, að borg-
araflokkarnir í Noregi eru sömu
slroðc aar um öryggismálin og
og' fram ’ kom á landsfundi
v it.kamannaflokksins. Kommún
ikafLokkurinn norski verður
þ'.’i ex ::n allra flokka þar í landi.
shm nýst á móti þeirri lausn
öryggismálanna, sem hugur yf-
it gnæfandi meirihluta þjóðar-
inn siendur til.
iáommúnistar hafa í-Noregi,
eiog annarsstaðar, ætíð haft
sjerstöðu í öryggismálunum. Á
síuur.x tíma vildu þeir einir
a)b: a .Norðmanna ljá máls á því,
8» láta Sovjetríkjunum í tje
ti xr: ■ ■ðvar á Svalbarði.
Með svipuðum hætti hafa þeir
nú eirar allra landa sinna gerst
1. ■1 srr.enn þess, að. Norðmenn
by-ggt örvggi sitt á boði Rússa
um ekki-árásarsamriing eða
gi i. jasáttmála. Allir aðrir Norð
»! x hafa verið sammála um,
a v hvað sem að öðru leyti væri
g :rt í öryggismálunum kæmi
ekkl úl mála að byggja öryggi
Moregs á slíkum griðasáttmála.
Eeynsía Finnlands og Baltnesku
1’ xdanna af griðasáttmálum við
};-ós;-:land væri slík, að hún örf-
a-H ekki aðra til að gera sömu
tilraunina.
Aígei’ steínubreyting
Þá Norðmenn, sem sammála
eru um, að griðasáttmáli við
I . .,1 :d sje ekki næg trygg-
áug fyrir öryggi Noregs, hefur
hnwvegar greint á um, hvort
f ‘ > örygis ætti að leita í sam-
vhmu skandinavisku landanna
þ; íggja, Danmerkur, Noregs og
Svfþjóðar, eða með samvinnu
v.i ð hinar stóru lýðræðisþjóðir
í vn-sy;.
Hvor stefnan, sem tekin var.
h irfð.i hún til gerbreytingar á
b■■■ ástandi, sem ríkti fyrir stríð.
Þa voru allar hinar norrænu
jþjoon- sammála um, að vera
biuUiusar, ef til ófriðar kæmi
O;, þorðu þessvegna ekki að
bindast öðrum þjóðum neinum
b tn.duin til varnar óvæntri ár-
á. -Sín á milli þorðu þær ekki
b -Idur að hafa neina samvinnu
r> -ma um margorðar yfirlýsing
ar ulx: hlutleysisvilja sinn.
Vilja ekki lengur
ni í.ttvana hlutleysi
Arangurinn af þessari mátt-
vaua rdutleysisstefnu var sá,
að af i .num fimm norrænu ríkj
u i d;jógust fjögur inn í styrj-
öiaxr.l-. Rússar rjeðust á Finna,
\ T "x xujar á Dani og Norðmenn
og Shglendingar hernámu tsv
Irric. Svíþjóð ein hjelt sjer út-
ar, :+yrjaldarinnar með því að
túlka hlutleysisreglurnar eftir
því, sem horfði um sigur í styrj
öldinni á hverjum tíma.
Skandinavisku löndin þrjú:
Ðanmörk, Noregur og Svíþjóð
hafa tileinkað sjer þann lær-
i dóm á þessum árum, að inn-
' bvrðis einangrun og máttvana
, hlutleysi hoifði til óíarnaðar.
Þau voru reiðubúin til að stofna
! sín á milli varnarbandalag, ef
j samkomulag hafði verið um öll
skilyrði þess. Ef slíkt varnar-
bandalag heíði verið til vorið
1940, mundi Svíþjóð hafa orð-
ið að koma Danmörku og Nor-
egi til hjálpar þegar Iiitler rjeð
ist á þau. Með tilboði sínu nú
um að stofna varnarbandalag,
skandinaviskt, hafa Svíar því
algjörlega horfið frá sinni
gömlu einangrunar- og hlut-
leysisstefnu.
Töídu skandinaviskt
varnarbandalag ekki
nógu sterkt
Ekki er nokkur vafi á, að
slíkt bandalag mundi hafa auk-
ið líkurnar til þess, að hin þrjú
skandinavisku lönd gæti varist
árás að minnsta kosti um nokk
urn tíma. Þrátt fyrir það töldu
Norðmenn, að slíkt bandalag
veitti þeim ekki næga vernd
með þeim hættti, sem það var
fyrirhugað.
Ástæðurnar til þessa eru aðal
lega tvær.
Önnur sú, að slíkt bandalag
gæti ekki orðið nógu sterkt,
nema því væri sjeð fyrir vopn-
um annarsstaðar að. Voru öll
þrjú ríkin raunar sammála um
þetta, þó þau greindi á um,
hvernig fara ætti að til að
tryggja sjer næg vopn.
Hin ástæðan var sú, að Norð-
menn telja vonlaust, að skandi
navisku löndin geti ein varist
árás nema tiltölulega stuttan
tíma. Um þetta eru að vísu ráða
menn hinna landanna einnig
sammála. En af þessari stað-
reynd hafa Norðmenn dregið
þá auðsæu ályktun, að ef þeir
þyrftu að fá hjálp utan að, væri
allt undir því komið að um
hana væri samið og hún væri
ákveðin í einstökum atriðum
fyrirfram.
Fyrirfram ráðagerð
um varnir
Reynsla Norðmanna í síoustu
styrjöld var sú, að þeir glötuðu
landi sínu, fyrst og fremst
vegna unáirbúningsleysis. Ef
þá hefði verið fyrir hendi föst
og ákveðio ráðagerð um varn-
ir landsins, þar sem tiltekið
hefði verið með hverjum hætti
hinir vestrænu vinir Noregs
skyldu koma honum til hjálpar,
ef á þyrfti að halda, mundi ekki
hafa farið svo sem fór. Vegna
þess að Norðmenn gættu svo
vandlega hlutleysis síns fyrir
styrjöldina 1939, að þeir vildu.
engar sameiginlegar ráðagerðir
hafa við hinar vestrænu lýð-
ræðisþjóðir urn varnir Noregs
varð hjálp Vesturveldanna
fálm eitt þegar til átti að taka.
Nörðmenn vilja ekki setja sig
í sömu hættu nú á ný. Þeir
vilja engar erlendar herstöðv-
ar í' landi sínu á friðartímum.
Slíkar stöðvar stoða og lítt til
að halda uppi friði í heiminum.
Slíkt hefur aldrei verið gert
og mun aldrei verða gert. Það,
sem á skorti fyrir og í síðasta
stríði og gerði árásarþjóðunum
þá leikinn svo ljettan, var, að
þjóðirnar þorðu ekki að hafa
samtök sín á milli, til sameig-
inlegrar mótspyrnu gegn fjand
mannlegri árás. í þess stað gafst.
árásarþjóðunum færi á að
gleypa fórnarlömb sín eitt og
eitt.
Ef þá hcfði verið vitað fyrir
fram, að árás mundi mætt með
sameiginlcguni átökum og sam-
eiginleg ráðagerð hefði verið
til um varnir allra hinna
friðelskandi þjóða Evrópu,
mundi heimsstyrjöldin 1939—
1945 aldrei hafa hroíist út.
Fáar eða engar þjóðir urðu
að þola meira í þeirri styrjöld
en Norðmcnn.
Fáar eða engar þjóðir gátu
sjer þá glæsilegri orðstýr en
þeir, og þarf því engan að
undra, þó að þeir hafi nú for-
ystu um að færa sjer í nyt lær-
dómana frá þessum erfiðu ár-
um.
Fordæmi Norðmanna mun
ráða miklu um gerðir allra
þjóða, sem liaida vilja sjólf-
stæði sínu og frelsi.
Skömmlun á sælgæti
afnumin í BrsHandi
LONDON, 21. febr. — Tuttug-
asti og fjórði apríl næstkom-
andi verður mikill gleðidagur
fyrir börnin í Bretlandi, því að
eftir því sem John Strachey
matvælaráðherra tilkynti í þing
inu í dag, verður þann dag af-
numin skömtun á sælgæti og
börnin geta keypt sjer eins mik
ið af sætindum og þau lystir, í
fyrsta sinn í sjö ár. — Um leið
og skömtun þe-ssi verður af-
numin, verður haégt að segja
upp 1100 manns í vérslunar-
málaráðuneytinu, og 400 í mat-
vælaráðuneytinu. — Reuter.
m tioKKSursc
mm Síou'iðssonai
Burt með frú Peron.
BUENOS AIRES — Stórblaðið
New York Times skýrði nýlega |
frá því, að það væri álit margra
stjórnmálamanna í Argentínu, að
argentínski herinn gerði nú sífelt
háværari kröfur á hendur Per-
on forseta um það, að hann skip-
aði konu sinni að draga sig í hlje
og hætta að skifta sjer af opin-
berum málum.
ÞJÓÐVILJINN og Tíminn hafa
undonfarið reynt að gera sjer
mat úr því að Einar Sigurðsson
kaupmaður í Vestmannaeyjum
hefir hlaupið yfir á snæri kom-
múnista og tekið undir áróður
þeirra gegn þátttöku íslendinga
í samstarfi vestrænna lýðræðis
þjóða um öryggismál sín. Má
segja að litlu verða þessi blöð
nú fegin.
Morgunblaðið átti í gær tal
við Stefán Árnason yfirlögreglu
þjón í Vsetmannaeyjum, sem
er staddur hjer í bænum, en
hann er ritari fulltrúaráðs
Sjálfstæðisflokksins í Eyjum
og spurði hann um álit Sjálf-
stæðisfólks í Vestmannaeyjum
á tiltektum Einars Sigurðsson-
ar.
Fórust Stefáni Árnasyni orð
um það á þessa leið:
Jeg vil ekki segja nema alt
gott persónulega um Einar,
kaupm., Sigurðsson, sem nú
í nokkur ár hefir talist til Sjálf
stæðisflokksins. Hann hefir að
hinu leytinu aldrei haft nema
takmarkað traust Sjálfstæðis-
manna. Var upphaflega mjög
nærri Kommúnistum ef mark
hefði átt á honum að taka á
málfundum. Síðar þegar hann
gerðist stóratvinnurekandi fór
dálæti hans á Kommúnistum að
minska og tók hann að fylgja
Sjálfstæðisflokknum að mál-
um, og' var kosinn í bæjarstjórn
á lista Sjálfstæðismanna næst-
síðasta kjörtímabil. Flokkslega
sjeð var hann ekki þar til mik-
ils gagns. Ollu því tilhneiging-
ar hans til að bera fram yfir-
boðstillögur, sem voru ein-
göngu miðaðar við það að ganga
í augu vissra kjósenda. Fyrir
þessar sakir fór svo að þótt
Sjálfstæðismenn hefðu meiri-
hluta í bæjarstjórn auðnaðist
þeim ekki að hafa þau tök á
stjórn bæjarmálefnanna sem
þeim bar, og orðið hefði ef þeir
hefðu staðið saman. Þetta varð
svo til þess að andstöðuflokk-
arnir, Kommúnistar og Alþýðu
flokksmenn fengu meirihluta í
bæjarstjórn Vestmannaeyja
við kosningarnar síðustu og
súpa Eyjamenn nú seyðið af
því ástandi í bæjarmálum cr
þá myndaðist. Afskifti E. S. af
stjórnmálum hafa því ekki afl
að honum þess trausts meðal
kjósenda sem æskilegt hefði
verið um svo duglegan og að
vallarsýn stóran mann. Það vill
fara svo með þá menn sem sækj
ast mest eftir þvf að þeir sjeu
hafðir á oddi og virðast ganga
að pólitískri samv. með það fyr
ir augum, að þeir ókyrrast þeg-
ar seint sækist að komast á hina
æðri bekki. Þegar það er vitað
koma svona „stökk“ eins og
ílokksúrsögn E. S. engum kunrt
ugum á óvart. Jeg geri ráð fyrir
áð fleirum kunningjum Einars
fari sem mjer, að þeim þyki
leitt hans vegna að hann geri
sig að einni lítilli trissu í áróð*
ursvjel Moskvavaldsins, eri
engin þverbrestur verður við
þetta í Sjálfstæðisflokknum I
Eyjum. Það hefði verið ánægju,'
legt ef Einar hefði getað „haft
sig upp í það“ að fylgja af heil-
indum þeim flokki sem hanrí
hefir látið kjósa sig fyrir í trún
; aðarstöður í bæjarstjórn, en úr
því það hefir ekki legið fyrir
honum er lítill skaði skeður við
brottför hans. j
Sjálfstæðisflokkurinn í Eyj-
um hefir jafnan átt innan sinna
vjebanda allan þorra þeirra
manna sem fvemstir standa i
framleiðslustörfunum, bæði
verkamenn og vinnuveitendur,
menn sem skilja-þýðingu ein-
staklingsframtaksins en hafa
þó þroska til fjelagslegra sam-
taka. En það er landskunnugt
að slík samtök í atvinnumálum
eru óvíða traustari en einmití
í Vostma r r> aeyj v.m.
Þessir menn eru jíka fastir
fyrir í skoðunum á landsmál-
um og standa vel vörð um
stefnumál Sjálfstæðisflokksina
þegar á reynix'. Það hefir sýnt
sig áður og mun enn eiga eftii*
að sýna sig. '
Að öðru leyti þori jeg að
fullyrða það að Sjálfstæðis-
menn í Vestmannaeyjum standi
einhuga með afstöðu flokksins
í öryggismálura þjóðarinnar.
Drengur slasasl
í GÆR vildi það slys til hjeri
í úthverfi bæjarins, að sjö árg
drengur varð undir skúr, sent
er á hjólum, og meiddist dreng-
urinn mikið á höndum.
Þetta gerðist á Reykjaveg!
við Laugarnesskóla. Verið var
að flytja skúr eftir veginum, eh
verkamenn í bæjarvinnunni
drekka kaffi í. Skúr þessi er áí
hjólum og var dreginn af vöru-
bíl.
Á móts við Laugarnesskóla,
hlupu nokkur börn niður á
Reykjaveginn. Tveir drengir úú
hópnum stukku upp á -járn það
er tengdi skúrinn við bílinn.
Annar drengjanna, Björn Jóns-
son, fjell þá niður af járninu,
lenti undir skúrnum og fóu
annað afturhjól hans yfir hend
ur Björns. Tók þá samstundis a£
litla fingur á vinstri hendi, og
einnig marðist hann mjög illa;
á hægri denri, en læknar gera
sjer vonir um, að drengurinn
missi ekki fleiri fingur.
Ejörn Jónsson er sjö ára og
dvelur í heimavistinni í Laug-
arneskólanum.