Morgunblaðið - 22.02.1949, Qupperneq 5

MORGVISBLAÐIÐ
5
Þriojudagur 22. febrúar 1949.
FRÁSÖGUR F
um frú Efínu Guðmundsdóftur.
„öiýgnlr” kmm miki^ af
sögum um íögregíu flvík-
ur — en fæsíar sannar
*— LÖGREGLAN og almenning-
ur? segir lögregluþjónninn við
hliðina á mjer, snýr sjer sern
snöggvast hlæjandi að mjer og
. eykur svo hraðann á bílnum,
um leið og við ökum inn á
Kleppsveginn. Lögreglan og
almenningur? Jeg held við
verðum oftar varir við andúð
en vingjarniegheit- .... svona
almennt. Það er reynt að klóra
úr manni augun, grýta mann í
hel eða sprengja í tætlur —
það eru árslaunin, sem borguð
eru á gamlárskvöld. Hjer, er
fjöldinn allur af fólki, sem
virðist eiga í stöðugum ófriði
við okkur lögreglumennina, og
þó hefur margt af því ekki
átt neinn skapaðan hlut saman
við okkur að sælda, sem lög-
regluþjóna.
— Það eru mýmörg dæmi
um þetta, heldur hann áfram,
og fjelagi hans hinum megin
við mig kinkar kolli til sam-
þykkis. Það er til dæmis þetta,
hvað mörgum þykir það sjálf-
sagt að reyna að koma í veg
fyrir það að við lögregluþjón-
arnir gerum skyldu okkar. Það
kemur hvað eftir annað fyrir,
að við erum kallaðir til hjálp-
ar í heimahúsum eða á dans-
leikjum, oftast til þess að fjar-
lægja menn, sem eru orðnir óðir
af víndrykkju. Og þegar við
komum á staðinn, þá reynir
fólkið að hindra það að óróa-
seggurinn sje handtekinn, og
það jafnvel þótt hann sje búinn
að koma í veg fyrir alla
skemmtun hinna, sem rólegri
eru eða alsgáðir.
—- En þessu verður sjálfsagt
kippt í lag með tímanum, bæt
ir hann við, og altaf er samt
leitað til lögreglunnar, ekki
vantar annað. Svo stöðvar hann
lögreglubílinn við hliðina á
jeppabireið innarlega á
Kleppsvegi, og fjelagi hans
vindur sjer út úr og gengur
að henni.
s!
«— VITLAUS ljós, segir kunningi
minn við stýrið, hallar sjer aft-
ur á bak í sæti sínu og bíður
eftir fjelaga sínum við jepp-
ann. Svo segir hann: En þetta
með lögregluna og almenning
lagast sjálfsagt með tímanum.
Klukkan er tæplega níu. Jeg
er næturgestur lögreglunnar
og fæ að fylgjast með störfum
hennar, og þessvegna er það,
að jeg sit við hliðina á bíl-
stjóranum í einum af eftirlits-
bílum lögreglunnar og verð á-
horfandi að því, hvernig eitt
lítið og vesældarlegt jeppagrey
er „nappað“. Það hefur fátt
skeð í ferðalaginu til þessa, en
það gefur mjer aftur tækifæri
til að spyrja lögregluþjónana
tvo, sem eru fylgdarmenn mín
ir, um sambúð þeirra og al-
mennings.
Jeg fæ sama svar þarna á
Kleppsveginum og niðri á lög-
reglustöð: Það eru altaf til nóg
ar sögur um lögregluna ....
og flestar ef ekki allar vond-
ar. „Maður sagði manni, sem
sagði mjer“ byrja þær venju-
lega, og allar eru þær frá
■' •,-bcs-tu-heimildum“ eða „ólýgn-
um“ eða jafnvel honum „N. N„
sem var þarna og sá þetta allt
og getur lagt eið að því hvenær
sem er“.
Það er í frásögur færandi, að
þeir, sem kunnugastir eru þess
urn málum, telja að 75 prc. af
þessum sögum sje uppspuni frá
rótum og 95 prósent „þýddar ög
endursagðar".
sl
STARF lögregluþjónsins er
vandasamt, og vanþakklæti og
vægðarlaus gagnrýni svo til
einu uppbæturnar á 1500 króna
byrjunarlaunin hans. Hann er
sííellt undir smásjá almennings,
og það er ekkert launungarmál.
að þessi almenningur getur orð
ið svo stútfullur af áfengi eða
gremju, að smásjáin hans verði
engu óskeikulli en kristalkúla
spákeriingarinnar. Því ef lög-
regluþjónar geta verið breysk-
ir, þá er þetta víst: sem heild
eru „viðskiptavinir“ þeirra tí-
falt breyskari.
Pálmi Jónsson varðstjóri vjek
öriítið að sambúð lögreglunnar
og almennings, þegar jeg kom
inn í varðstjóraherbergið að lok
inni eftirlitsferðinni um úthverf
in með iögregluþjónunum
tveimur.
— Við reynum að vera kurt-
eisir og þolinmóðir, sagði hann
mjer. Og þeir ölvuðu, sem hing
að koma? Við reynum líka að
vera kurteisir og þolinmóðir
við þá .... sem oft getur þó
. verið erfitt. Ef þeir svara spurn
ingum ekkar, segja til nafns og
eru sæmilega rólegir, þá flytj-
um við þá heim og reynum
að ganga þannig frá hnútunum,
að það sje nokkurnveginn víst,
að þeir fari ekki út á göturn-
ar aftur. Við skilum þeim inn
til sín. En ef þeir láta eins og
hamhleypur, komumst við oft
ekki hjá því að láta þá í Kjall-
arann. Það er ekki svo auðvelt
að eiga við þetta.
sí
KJALLARINN, eins og almenn-
ingur kallar fangageymslu götu
lögreglunnar er raunar aðeins
einn af mörgum Ieiðindaókost-
um á húsakynnum lögreglunn-
ar við Pósthússtræti. Kjallarinn
er of lítill og of miðaldalegur.
Hann er sannast að segja eins
og maður gæti ímyndað sjer
þriðja flokks dýflissu í þriðja
flokks fangabúðum hjá fyrsta
flokks einræðisherra. Það eru
í honum tíu einmenningsklefar,
og þeir eru stundum „fimm
sinnum of fáir“, eins og mað-
urinn, sem var fylgdarmaður
minn þarna niðri, orðaði það.
Klefarnir eru litlir og dimmir.
í þeim er legubekkur með
hálmdýnu og teppum, málmí-
lát og drykkjarkrús og annað
ekki. — Það er erfitt að þrífa
til hjerna, sagði maðurinn mjer,
og þetta eru vandræði með loft-
ræstinguna. En við gerum hvað
við getum.
Sigurjón Sigurðsson lögreglu
stjóri sagði, þegar jeg átti við
hann stutt samtal: Húsakostur-
inn er slæmur og stendur lög-
reglustarfseminni mjög fyrir
þrifum. Okkur vantar aukið at-
hafnasvæði, bílastæði og fleira.
Og það er slæmt að þurfa að
leiða handtekna menn um áðal-
götur bæjarins.
Pálmi varðstjóri sagði mjer,
að það færi að verða aðkall-
andi nauðsyn að setja upp útibú
frá lögreglunni fyrir úthverfin
í austurhluta bæjarins.
i/
í HÚSNÆÐI Reykj avíkurlög-
reglunnar við Pósthússtræti
mæta nú alls um eitthundrað
HásnæSI lögreglunner er
SJefegf — SamsfarfsviSji
borgaranna ekki négur
lögreglumenn til vinnu á hverj
um sólarhring’. Sólarhringnum
er skipt i þrenn vaktatímabil.
morgunvakt (frá kl. 6 að
morgni til kl. 1 e. h.), síðdegis-
vakt (1 til 8) og næturvakt (8
til 6). Vaktaskipti fara fram á
föstudögum á 'tveggja vikna
fresti, þannig að þeir, sem á
næturvakt voru, fara á síðdegis- !
vakt, og svo koll af kolli. Á
hverri vakt eru að minnsta
kosti þrír lögreglubilar i notk-
un — venjulegast tvær stórar
bifreiðar og einn jeppi. Frá
klukkan eitt á daginn til átta I
á kvöldin eru tveir bílar á
stöðugum eftirlitsferðum um
úthverfin; á nóttinni einn. Nú
er verið að ganga frá talstöðv-
um í fjórar eftirlitsbifreiðar.
en það mun vitaskuld verða til
geysimikilla hagsbóta.
Hver vakt hefst með uppstill
ingu liðsinS. Varðstjóri les upp
varðtöflu og gætir þess, að
engan mann vanti. Klúkkan
átta um kvöldið, sem jeg var
með lögreglunni, var vaktinni
skipt á eftirfarandi hátt:
Tveir lögregluþjónar í Aust-
urstræti og á Lækjartorgi.
Tveir í Hafnarstræti „og Mið-
bæ“.
Tveir við höfnina.
Tveir á Laugavegi og Hverf-
isgötu.
Tveir í Suðurbænum.
Sex á varðstofunni.
Löregluþjónarnir á götunum
eru úti í eina til tvær klukku-
stundir i einu, en þá taka nýir
menn við. Lögreglumennirnir
eru tveir saman útivið á nótt-
inni. í ofanskráðri töflu er ekki
getið nokkurra lögregluþjóna
á næturvaktinni, sem voru við
önnur störf en beina lögreglu-
vörslu í bænum, svo sem við
varðgæslu við flugvöllinn o. s.
frv. En klukkan átta þetta
kvöld voru alls mættir á stöð-
inni 24 lögregluþjónar.
sf
— MAÐURINN við símaborðið
verður að vita allt milli him-
ins og jarðar, var mjer sagt þeg
ar jeg staldraði við í afgreiðslu
herbergi lögreglunnar. Stund-
um haía hringingarnar til okk-
ar orðið á annað hundrað á
klukkustund. Reykvíkingar eru
farnir að líta á lögreglustöðina
sem nokkurskonar upplýsinga-
miðstöð. Fólkið spyr um þá ó-
líklegustu hluti. Hvaða bílastöð
hafi næturvakt og hvaða lækni
sje hægt að ná í. Hvenær þessi
dallur komi og hvenær hinn
dallurinn fari. Hvenær flogið
verði næst norður eða vestur
eða jeg veit ekki hvert. Hvar
í fjandanum þessi eða hinn veg
urinn sje .... og jafnvel hvaða
dagur sje í dag!
— Þetta er ákaflega bagalegt
var dómur lögregluþjónsins,
sem sagði mjer þetta. En við
svörum þeim öllum, bætti hann
við.
Og þetta „við svörum" er eig
inlega lykillinn að lögreglu-
starfinu hjer í Reykjavík, al-
veg eins og það er lykillinn að
starfsemi lögreglunnar í' New
York eða Kaupmannahöfn. ’
Mjer hefir stundum fundist
að kjörorðið „Aðeins að hringja
þá kemur það“, ætti alls ekki
Framh. á bls. 12
VÆNA konu, hver hlýtur! slíku væri á lofti haldið. Henni
hana? fannst það of sjálfsagt til pess.
Hún er mikils rneira virði en Sú varð líka raunin á, að margir
perlur.
í dag er borin til graíar kona,
leituðu á hennar fund ti) hjálp-
ar eða hollra ráða, ef eitthvað
sem mjer hefur alltaf fundist j bjátaði á, bæði skyldir og vanda
þessi orð spekingsins forna eiga ' lausir. Er óhætt um það, að hún
betur við en flestar konur aðr- ^ leysti hvers manns vandrx ði
ar, sem jeg hef þekkt. Þessi sem best hún kunni. Báru henni
kona er frú Elín Guðmundsdótt- J og allir eitt orð. Hún var e:n af
ir á Blómvallagötu 10, sem ljest þeim fáu, sem jeg hef heyrt
af slysförum þann 15. þ. m.,1 alla tala vel um og engan hall-
sem kunnugt er. mæla. Þetta stafaði af því, uð
9 _ *> v. engum kom til hugar að efast
um góðvild hennar og mannúð.
Elín var mikil dugnaðarkona
og afkastamikil um heimilis-
störf. Mjög var ætíð gestkvæint
á heimili þeirra hjóna og ávallt
virtist þar húsrúm. Auk marg-
háttaðr^ heimilisstarfa rak bún
í mörg ár brauðsölubúð niðrí í
húsi sínu. En ótalin voru þó þau
spor, sem hún átti við það að
vitja sjúkra og gleðja gamalt
fólk, sem fáa átti að.
Elín var fríð kona sínum, há
og grönn, vel vaxin. Hún var
ákaflega ungleg eftir aldri, Ijett
í lund, kát og glaðvær í vína-
hópi, þægileg í viðmóti. Þaó var
! eins og góðar verur væru í
fylgd með henni, — eða var þn'ð
bara hún sjálf?
Vissulega er þungur harrnur
Elín Guðmunclsdóttir
Elín var fædd á Báruhaugs-
eyri á Alftanesi 1. maí 1890 og kveðinn að ástvinum Elír ar,
var því aðeins tæpra 59 ára að ^ við hið óvænta fráfall hennar.
aldri. Foreldrar hennar voru En það er lögmál lífsins, að af
Guðmundur Guðmundsson út-
vegsbóndi-(d. 1917) og kona
hans, Soffía Emilía Einarsdótt-
ir frá Ráðagerði á Seltjarnar-
nesi (d. 1939). Voru þau hjón
bæði af merkum útvegsbænda
og formannaættum um Áiftanes ’ dóttur
og Seltjarn'arnes, þótt hjer sje
eigi rúm til að rekja þær nán-
ara. Árið 1902 fluttust þau hjón
til Reykjavíkur og bjuggu þar
til æviloka. Ólst Elin upp með
foreldrum sínum og systkinum,
uns hún giftist 11. nóv. 1916
þeim, sem mikið er gefið, veíð-
ur og mikið heimtað. Og þe.c:,si
kona var mikils meira virði en
perlur.
Ljúfar enaurminningar vaka
ofar moldum Elínar Guðmurrds-
Guðni Jódsswu
Hæffið þessu fíkfr vii
sk
eftirlifandi manni sínum, Hall- ^ HÖFÐABORG — Bændiu í
dóri Gunnlögssyni bókara. Austur Transvaal hafa ákve'öið
Bjuggu þau allan sinn búskap að bera fram mótmæli vi5
hjeríbæ að undanskildum ár- rannsóknarStofu Suður Af; ku
unum 1923 -1927. ei j>au áttu vegna „afskipta“ hennar af
heima á Akureyri. Þau hjón skýjunum< eins og þoir* ,
eignuðust þrjú börn, sem öll eiu það Bændurnir halda því fratn,
á lífi og upp komin. Þau eru að skýin sjeu almennincs1 tgr\
Margrjet Soffía og Guðmundur' að visindamenn hafi ensan
Ingvi, bæði í foreldrahúsum, og|rjett á að koma af gtað rign_
Dóra Jakobína, kona Braga }ngu á einum stað a kost-a3
Brynjólfssonar klæðskerameist-
ara hjer í bæ.
Þannig er hin ytri saga Elín-
ar Guðmundsdóttur í stuttum
dráttum. En raunar skiptir ann-
að miklu meira máli: Hvernig
erum vjer mennirnir og hvernig
annars.
Vísindamennirnir, fullyrða
bændurnir ennfremur, hafa aus
ið þurís á ský til þess að íá
rigningu fyrir vestan Höfða-
borg, með þeim afleiðingum, að
Austur Transvaal hefur mátt
lifum vjer lííinu? Hvernig tekst j láta sjer lynda aUt of n, kIa
oss að lifa í samræmi við þær, þurka
hugsjónir, er vjer teljum feg-
urstar? Jeg held, að Elín Guð-
mundsdóttir hafi komist furðu
langt í því efni, næstum ósjálf-
rátt þó, að því er virtist, og svo
sem af óbrigðulli eðlisávísun.
Ef hún vissi, að einhver átti
bágt, var eins og hún íeldi sjáif-
sagt að rjetta hjálparhönd á
þann hátt sem best hentaði
hverju sinni. Það var eins og
Bændurnir segja, að það 'je
alveg eins óleyfilegt að veia aóf
,,fikta“ við skýin, sem ætlucf
sjeu einum landshluta. eir/s og
að loka. fyrirvaralaust fyr.ir
vatnsveitur. Þeir eru beirr.tr
skoðunar. að skvlt sje að 'úrta
skýin afskiptalaus og rnáttar-
völdin ein um það að .„úthúita"
rigningu. — Reuter.
hún lifði eftir reglunni: „Hvars
þú böl kannt, kveð þjer bölvi Vantraust.
1 ’ • PRAG — Vantraustsyfiriysrng a
, að,“ og þó hygg jeg, að hún hafi hollcnsku stjórninaj sem borÍT>
aldrei heyrt þessi orð. En fórn- var fram j fulltrúadeild þingf i.ns
arlund og líknsemi er meðal að ]oknUm umræðum um Jrdó-
þess kyrrláta og hljóðsama, og nesíumálið, var feld með 76 atkv.
síst ætlaðist Elín til þess, að gegn 15.