Morgunblaðið - 21.04.1949, Page 2

p
MORGUNBLAÐlb
Firamtudagur 21. aþríl 1949.
Sovjetsifórnin setur auðsveipni að
j
skilyrði fyrir verslunarviðskiftum
„VEGNA ijandsamlegrar stefnu ___ 0 0 _j!L w f
Tryggra álti ftka ráðherradom
áframhald stórfeHdrar efnahags _ __
ft'-S'rar samvinnu Sovjetríkjanna j_„ ~ ffl
Otf Jögóslavíu ómögulegt, er í|||||}|J !1|| 11011111 II
viöskiptasamningi þessum gert^ “
>íS fyrir. aíV viðskipti landanna
£ næsta ári nemi aðeins einuni
éitunda af því, sem þau voru
11)148“.
Svohljóðandi tilkynning var
fci.rí í blöðunum í Moskva 31.
deseaiber s. 1. Tilkynning þessi
taiari sínu ótvíræða máli. Hún
segir beru.m orðum, að rúss-
ti.eska ríkisstjórnin hagi verslun-
ar - og viðskiptasamningum sín_
tim éftir því. hvernig henni fell
ur .viS ríkisstjórnir þeirra landa,
cr 'hún hverju sinni á í samn-
•ij g'Jrr. við.
Tiw í snörunni
Ef rússneska stjórnin telur,
að ernhver stjórn sje sjer eigi
Un iir-gefin. þá refsar hún henni
n>eð því að d.raga úr eða eyða
t ð öllu viðskiptum landanna.
Með þessu móti hyggst rúss-
-*).esa Stjórnin geta náð algerum
t'jtum yfir þeim þjóðum, sem
að verulegu leyti eru háð versl-
un og viðskiptum við Rússland.
Nú er það vitað og jafnvel
j itað af Þjóðviljanum, að í
Júgó'siavíu er kommúnista-
etjórþ. Þjóðviljinn hefur meira
cð segja aldrei viljað gera upp
n rnilli Stalins og Titos. Hann
-tlefur látið í það skína, að deil-
uruar þeirra í milli væru fjöl-
fikyldudeilur, sem best færi á
eð'hafa um sem fæst orð, enda
-tr.undii þær leysast af sjálfu
Bjer ir.nan skammrar stundar.
Vera kann, að Þjóðviljamönn
um sje ekki jafn-mikið gefið
um Tito og þeir láta í veðri
Vaka. En ef innri maður þeirra
or slíkur, þora þeir ekki að láta
n sjást. Það er skiljanlegt.
of því að eina ,.afbrot“ Titos er
fthfí, að hann hefur viljað halda
einhverju broti af formlegu
njálfstæði handa sjer og stjórn
sinni, þrátt fyrir það þó að
teldi sig jafn góðan komm
únista og sjálfa höfuðpaurana
austur í Moskva.
Ráðagerðir kommúnista
fara út um |>úfur
Á þennan veg þóttust komm-
únistar ryðja stefnu sinni örugg
legar braut hjer á landi en með
nokkru öðru móti. En ráðagerð-
ir Áka Jakobssonar og fjelaga
hans um að gera Island fjár-
hagslega háð Rússlandi og hin-
um alþjóðlega, kommúnisma
fóru út um þúfur.
Áki Jakobsson, Brynjólfur
Bjarnason og öll sú hersing
kennir núverandi ríkisstjórn, og
einkanlega Bjarna Benedikts-
syni, um.'að þessi hroðalega fyr
irætlun hafi ekki náð fram að
ganga. Það er að vísu rjett, áð
núverandi ríkisstjórn, og þar
með Bjarni Benediktsson, vildu
ekki, að ísland yrði fjárhags-
lega háð Rússlandi, frekar en
nokkru öðru landi. Bjarni Bene
diktsson hefur í þessu fylgt
sömu stefnu og fyrirrennari
hans Ólafur Thors og aðir utan-
ríkisráðherrar á undan honum.
Þeir hafa allir viljað afla ís-
lenskum vörum markaða sem
viðast, en aldrei viljað vinna
það til, að íslenska þjóðin kaupi
markaðina því verði, að afsala
sjer sjálfstæði sínu.
Undirmál Áka
íslending&r fögnuðu því, þeg-
ar Rússar keyptu af okkur tölu-
vert af vörum á árinu 1946.
Engum öðrum en kommúnist-
um datt þá í hug, að endur-
gjald fyrir þau kaup ætti að
vera, að kommúnistar skyldu
ætíð vera í stjórn á Islandi.
Það er skiljanlegt. að Áka og
Brynjólfi þætti gott að fá er-
lendis frá slíkan stuðning til
valdasetu sinnar, því að þeir
vissu, að fylgi þeirra með þjóð-
inni var hverfandi.
Þó að Islendingum dytti ekki
í hug að hafa Áka fyrir eilífðar
ráðherra í skiptum fyrir að
losna við töluvert magn af hrað
Ætluðll að koma íslandi!’frystum fiski, þá vildu þeir
halda áfram eðlilegum skiptum
við rússnesku þjóðina, ef það
væri hægt.
í sömu fordæminguna
CJm sömu mundir og komm-!
únist&r halda uppi loddaraleik!
fiínurr. um föðurlandsást sína,
hjer upp á íslandi hefði því lát- |
ið illa í munni þeirra, ef þeir
hefðu fordæmt Tito. En hver
sem afstaða íslenskra kommún-
isfca kann í raun og veru að
vera tii Titos, breytir það engu
um afstöðu rússnesku stjórnar-
innar. Hún segir; Tito hefur
brotið á móti mjer. Þar af leið-
andi fær Júgóslavía sáralítil við
nkipti að hafa við Rússland_
Það var þessi aðstaða, sem
kommúnistar vildu og vilja enn
koma íslandi í gegn Rússlandi.
Ætlua þeirra var sú að láta ís-
iand verða Rússlandi viðskipta-
lega og fjárhagslega háð. Með
jpv't móti töldu þeir, að Rússar
ien.gju óbifanlega aðstöðu til að
eegja Islendingum fyrir verk-
um.
Erfiðir samningar
Á árinu 1947, fyrsta valda-
ári núverandi ríkisstjórnar,
voru og gerðir víðtækir við-
skiptasamningar við Rússland.
Þeir s^mningar gengu samt
mjög seint og voru á allan hátt
erfiðari en samskonar samning-
ar við Breta. sem byrjað var á
samtímis. Bretar urðu að hafa
forgöngu bæði um verð og
magn. áður en Rússar fengist
til að binda sig í nokkru.
Það kom mjög fram hjá
Rússum, að þeir töldu flestar
framleiðsluvörur Islendinga
alltof dýrar. Engu að síður tók-
ust samningar á því ári og sýndi
það hug núverandi stjórnar til
að halda áfram skiptum við
Rússa,
Á íslandi vildu menn ekki
trúa því, að Rússar ljetu við-
skipti sín stjórnast af því, hvort
kommúnistar væri í stjórn við-
skiptalandanna eða ekki. þó að
kommúnistar breiddu þá skoð-
un mjög út meðal aimennings
hjer á landi og hún hafi nú
fengfð jstuðning í y'firlýsing-
unni gegn Tito frá 31. desember
s. 1.
Undanbrögð Rússa
Kommúnistaf orsprakka rn ir
,,íslensku“ hafa raunar jafn-
framt haldið því fram. að ís-
lenska stjórnin hafi ekki viljað
og vilji ekki semja um eðlileg
viðskipti við Rússa. Samning-
arnir frá 1947 hnekkja þessari
staðhæfingu svo vél sem frek-
ast má verða. Til viðbótar kem
ur það, að íslenska stjórnin hef
ur síðan æ ofan í æ reynt að
taka upp samninga við rúss-
nesku stjórnina, bæði á árinu
1948 og 1949.
Islenska stjórnin gaf strax
fyrirmæli um það 2. desember
1947, að reynt skyldi að ná við-
skiptasamningum við Rússa fyr
ir“ árið 1948. Þessi málaleitun
var síðan hvað eftir annað end-
urtekin á árinu 1948, en ætíð
Sv’ai'au meu undanhrugðum af
hálfu rússneskra stjórnarvalda.
Því var aldrei neitað algjör-
lega, að Rússar vildu semja við
okkur, en því borið við, að mál-
ið væri i athugun eða að hlut-
aðeigandi stjórnarembættismað
ur væri veikur. Undanbrögðin
sýndu, að Rússar höfðu ekki á-
huga á málinu. Ur samningum
1948 varð þessvégna ekki.
Rússar ráða kaupum
sínum
íslenska stjórnin hefur þrátt
fyrir þetta enn reynt að fá
rússnesku stjórnina til samn-
inga um viðskipti á þessu ári
og gaf um það fyrirmæli strax
8. nóvember á s. 1. hausti. Enn
hafa engin svör fengist frá
rússnesku stjórninni við þessari
beiðni Islendinga. Þrátt fyrir
ítrekuð tilmæli af Islands hálfu,
hefur því verið svarað, að málið
væri í athugurí, og að tilkynnt
mundi verða, þegar þeirri at-
hugun væri lokið.
Því fer auðvitað fjarri, að ís-
lendingar geti áfellst Rússa fyr-
ir að vilja ekki kaupa af okkur
vörur. Það er algjörlega á valdi
rússneskra stjórnarvalda
sjálfra, hvort þau gera það eða
ekki. Og á árinu 1947 gerðu
þau grein fyrir því, að Rússar
ýmist heíðu ekki not fyrir fram
leiðslu okkar eða teldu hana
of dýra. Það er því skiljanlegt,
einkanlégá meðan hið háa verð
lag helst á íslenskum fram-
leiðsluvörum, að Rússar sjeu
tregir til samninga við okkur.
Til þess þurfa ekki að iiggja
að Rússar vilji ekki semja við
íslendinga um viðskipti, nema
kommúnistar sjeu í stjórn hjer
á landi, og sú skoðun fái mikinn
stuðning í yfirlýsingunni út af
Tito.
En að svo vöxnu máii kemur
það sannast sagt úr hörðustu
átt, að kommúnistar skuli ásaka
íslensku ríkisstjórnina fyrir að
á henni standi í þessu máli.
Rússar borguðu lægra
verð en Bretar nú
Ósannindi Þjóðviljans í þessu
efni eru þó'ekki undrunarverð.
Áróður kommúnista stendur
aldrei í neinu sambandi við
sannleika og staðreyndir. Hann
gerir það ekki í neinum málum
og er ekki frekar við því að bú-
ast í þessu máli en öðru. Við
hinu mega menn búast, að þessi
lygaáróður verði nú enn magn-
aður um sinn í sambandi við
bresku samningana, sem nýlega
hafa verið gerðir.
Kommúnistar skrökva því
auðvitað upp að, ef við Rússa
hefði verið samið, mundi miklu
hærra verð hafa fengist en Bret
ar greiða. En í því nægir að
benda á, að síðast þegar Rúss-
ar keyptu af okkur hraðfrysta
fiskinn borguðu þeir aðeins 9
pence fyrir pundið eða mun
lægra en Bretar borga nú.
Hvernig sem mál þetta er
skoðað er þessvegna Ijóst, að
ásakanir kommúnista eru ger-
samlega úr lausu lofti gripnar.
Gremja þeirra stafar af því, að
áformin um að gera ísland háð
Rússlandi fóru út um þúfur.
Þau vonbrigði munu endurtak-
ast æ ofan í æ.
pólitískar ástæ2
únistar æ ofan
jr, þó að komm
æ gefi í skyn,
Bók um ísland eftir
Horace Leai rif-
höfund
HORACE LEAF, breski rithöf-
undurinn og fyrirlesarinn, sem
dvaldi hjer á landi um hríð,
fyrir nokkrum árum, hefur
skrifað bók um land og þjóð,
sem hann nefnir „Iceland yest-
erday and today“ (ísland í gær
og í dag). Fjallar bókin um
land og þjóð alment, sögu þjóð-
arinnar, atvinnuvegi, bókment-
ir, listir o. s. frv. Hefur hún
vakið nokkra athygli hjá ensku
mælandi þjóðum, enda er höf
undurinn kunnur af ferðabók-
um sínum og mun kunnasta bók
hans vera „Under the Southern
Cross“. Útgefendur eru George
Allen & Unwin Lth. í London.
Horace Leaf er sem kunnugt
er spíritisti og var hann hjer
á vegum áhugamanna um sál-
arrannsóknir, hjelt hjer fyrir-
lestra og tók þátt í jiundum um
það mál.
Kunnw Hjálpræðis-
hersforiiugi kemur i
í heimsókn hingað
LEIÐTOGI Hjálpræðishersins í
Noregi, íslandi og Færeyjum,
enski kommandörinn Gordon
J. Simpson, heimsækir ísland,
og er væntanlegur hingað til
lands í dag.
Mun hann dvelja hér á landi
um þriggja vikna skeið og nota
þann tíma til þess að heim-
sækja herflokka Hjálpræöis-
hersins og heimili víðsvegar um
landið.
Fyrstu samkomur komman-
dörsins verða í höfuðstaðnum,
þar sem miklar samkomur
verða haldnar í lok þessarar
viku, hin 'fyrsta annað kvöld,
Kommandör Simpson er þekt
ur sem áhrifaríkur prjedikari
og mikilhæfur leiðtogi bæði
innan Hjálpræðishersins og ut-
an hans og hefir gegnt mörgum
mikilsverðum leiðtogastörfum
á ýmsum stöðum víðsvegar um
heim fyrir Hjálpræðisherinn,
seinast var hann leiðtogi Hjálp-
ræðishersins í Danmörku, áður
en hann fékk skipun til Noregs,
Þetta er þó í fyrsta skifti
sem kommandörinn heimsækir
ísland og mun heimsókn hans
vissulega vekja mikla athygli
hjer á landi.
Síra Bjami Jónsson vígslu-
biskup, hefir vinsámlegast lof-
að þátttöku sin-nj í fagnaðar-
samkomunni á morgun.
Kommandör Simpson mun
ræða við marga af leiðtogum
íslensku þjóðarinnar um starf-
semi Hjálpræðishersins meðan
hann dvelur hér á landi.
í fylgd með kommandörnum
verður ofursti David Welander
herf lokka-ritari ( f eltsekr eter )
Hjálpræðishersins í Noregi og
sömuleiðis ritari kommandörs-
ins, kapteinn Solhaug, sem er
velþektur hjer á landi þar sem
hann starfaði hjer á landi um
nokkurra ára skeið.
Ræður gesta vorra verða
þýddar á íslensku.
Píiagrímar hja Páfa
RÓMABORG, 20. apríl: — Páf-
inn tók í dag á móti 5,000 píia*
grímum, sem komnir eru víðs-
vegar að til Rómaborgar. Hann
ávarpaði þá á ítölsku, frönsku
ensku, þýsku og spönsku.
— Reuter.
BUKAREST — Kominform hef
ur nú birt lista yfir þá menn,
sem samtökin telja að kunni að
hrynda af síað styrjöld. Meðai
þeirra eru: Truman, Píus páfi,
Bevin, Churchill, Franco, Ache-
son, Schuman, de Gaulle .....
og amerískir miijónamæringar.