Morgunblaðið - 25.08.1949, Qupperneq 6

6
MORGUISBLAÐIÐ
Fimmtudagur 25. ágúst 1949.
Útg.: H.f. Árvakur, ReykjavQc.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Rmtjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.X
«’rjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlanda,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbðí.
Þjódnýting,
sem segir sex!
i
HJER í BLAÐINU var fyrir um það bil 9 mánuðum síð-
an vakin athygli á hinum hrapalega rekstri hinna þjóðnýttu
samgöngutækja, sem ganga milli höfuðborgarinnar og Haín-
arfjarðarkaupstaðar. Var jafnframt beint fyrirspurn til sam-
göngumálaráðherra um orsakir þess taps, sem varð á rekstri
aætlunarbifreiða þeirra, sem halda uppi fólksflutningum á
þessari leið, árið 1947.
Ekkert svar hefur ennþá borist við þessari fyrirspurn
hvorki frá yfirmanni þessa þjóðnýtingarfyrírtækis eða póst-
stjórninni, sem hefur stjórn þess með höndum. Er það að
verða tíska hjá ýmsum ráðamönnum hjer í landi að láta sem
ekkert sje þótt beint sje til þeirra fyrirspurnum um rekstur
almenningsfyrirtækja, sem þjóðin á fulla heimtingu á að
vita, hvernig sjeu rekin.
★
En það er ástæða til þess að rifja sögu Hafnarfjarðarsam-
gangnanna upp að nýju. Þær hafa ekki alls fyrir löngu ver-
ið þjóðnýttar. Áður var þeim haldið uppi af einstaklingum
í Reykjavík og Hafnarfirði. Þessir einstaklingar högnuðust
á þeim og greiddu tugi þúsunda króna í opinber gjöld af
þeim til ríkis og bæja.
Niðurstaðan af rekstri ríkisins varð allt önnur. Árið 1947
varð nær 300 þús. kr. rekstrarhalli á áætlunarbifreiðum póst-
stjórnarinnar á leiðinni Reykjavík—Hafnarfjörður. Ekki nóg
með það. Þann 31. okt. 1948 voru heildarskuldirnar vegna
þessara ferða orðnar 3,5 milj. kr. Þar af var skuld við póst-
sióð sjálfan 625 þús. kr. en við ríkissjóð vegna ógreiddra
tolla 691 þús. kr.
Hvernig stendur á þessum niðurstöðum? Hefur leiðin milli
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar virkilega lengst einhver ó-
.sköp síðan að samgöngutæki hennar voru þjóðnýtt? Hvern-
ig stendur á því að atvinnufyrirtæki, sem einstaklingar högn-
.uðust á og greiddu af há opinber gjöld er allt í einu orðinn
þungur ómagi á ríkissjóði?
★
Almenningur á kröfu á því að forráðamenn þessara mála
gefi skýringar á þessu fyrirbæri. Hverjar eru orsakir þessa
dæmalausa reksturs? Eru þær ef til vill m. a. þær, að ekki
alls fyrir löngu voru fargjöld með áætlunarbifreiðum þess-
um hækkuð mjög verulega? Heldur er það ótrúlegt.
★
I þessu sambandi verður ekki komist hjá að ræða nokk-
uð um þjóðnýtingu almennt. Ríkisrekstur, þjóðnýting ýmsra
fyrirtækja og stofnana, sem almenningur á hag sinn mjög
undir kominn, getur verið sjálfsögð og eðhleg. En því að-
eins á hún rjett á sjer að hagsmunum almennings sje bet-
ur borgið á þann hátt en með því .að einstaklingarnir eða
fjelagasamtök þeirra annist rekstur fyrirtækisins. Það er
eina rjettlæting ríkisrekstrarins. Hagsmunir almennings,
þjóðarheildarinnar verða þessvegna algeriega að skera úr um
það, hversu langt skuli ganga í svokallaðri þjóðnýtingu á
hinum ýmsu sviðum athafnalífsins. Það eru þessvegna bein
;,vik við almenning og þjóðarhagsmuni þegar ráðist er í rík-
isrekstur til þess eins að fullnægja fræðikenningum sósíal-
ismans án minnsta tillits til þess, hvort hagsmunum fólks-
• ins er betur borgið með slíkrí tilhögun á rekstri almenn-
ingsstofnunar eða atvinnufyrirtækis en það er sú megin-
‘ villa, sem sósíalistar, hvort sem þeir kalla sig kommúnista
’ eða jafnaðarmenn hafa iðulega gert sig seka um. Sagan um
rekstur áætlunarbifreiðanna milli Hafnarfjarðar og Reykja-
víkur er einnig gott dæmi um þá villu. Hver trúir því að
hagsmunum almennings sje betur borgið með því að rík-
|ið tapi 300 þús. kr. á rekstri þeirra á ári en að einstakling-
ar annist hann og borgi tugi þúsunda í opinber gjöld af
honum? — Enginn, nema staurblindir þjóðnýtingarpostular
jog ]?jkisrekstrarmenn. Flan ríkisvaldsins inn á svið, þar sem
.einstaklingsframtakið tryggir hagsmuni almennings betur, á
engan rjett á sjer. Það er ein af kórvillum sósíalismans. —
iVilla, sém ýmsar þjóðir hafa rekið sig á, við íslendingar
[einnig. En til þess eru vítin að varast þau.
XJdwerji óhrijar:
TJR DAGLEGA LÍFINU
Hjá „Bláu
stjörnunni“
ÞAÐ þarf eigi að kvarta undan
deyfð og drunga í skemmtana-
lífi höfuðborgarinnar þegar
„Bláa stjarnan“ fer af stað. í
fyrrakvöld var frumsýning á
nýjum skemmtiatriðum hjá
„stjörnunni“ í Sjálfstæðishús-
inu og gleði bjó þar í höll allt
kvöldið.
Næstu vikurnar fá Reykvík-
ingar tækifæri til að skemmta
sjer og skemmta sjer vel hjá
stjörnunni og enginn hætta er
á, að það tækifæri verði látið
ónotað.
•
, ,-Svífur að hausti“
ÞEIR, sem stjórna „Bláu stjörn
unni“ fylgjast vel með árstíð-
unum. Á miðjum vetri fóru
þeir að undirbúa fólkið undir
sumarkomuna með því að sýna
,-Vorið er komið“ og nú heitir
sýningin ,,Svífur að hausti“.
Skemmtiatriðin eru mörg —
næstum því of mörg, því áhorf
endur hafa ekki við að hlægja
og skemmta sjer. Af þeim á-
stæðum mun vera haft 20
mínútna hlje i miðri sýningu
og í fyrrakvöld að minnsta
kosti var fylgt hinni gullvægu
reglu frá danspallinum á
„Fánadagurinn" forðum, „að
næsti hálftími verður þrjú
kortjer“.
•
Skemmtilegir
karlar
ÞAÐ er erfitt að segja hvaða
skemmtiatriði hafi verið best.
Erlendu farfuglarnir eru á-
gætir, en þó trúi jeg, að Alfred
og Haraldur Á. beri sigur úr
býtum í baráttunni um almenn
ingshyllina, eins og svo oft
áður.
Það er ekki nokkur vafi á
að Alfred Andrjesson er okkar
besti gamanleikari. Það er nóg
að sjá hann, þótt hann segi
ekki neitt, til þess að menn
komast í gott skap. Hann hef-
ur flesta kosti gamanleikarans.
•
Óþarfj að skjóta
hvíslarann
ÞÁTTUR Haraldar og Alfreds
um „Daginn og veginn er bráð
skemmtilegur og vel saminn.
Að sjálfsögðu eru þeip með
nefið ofaní hvers manns koppj.
eins og vera ber í slíkum
þætti. Þættinum líkur með þvi
að Haraldur tekur upp hunda-
byssu og „fírar“ á suflörinn,
eða hvíslarann. ,
En það var alveg óþarfi, að
skjóta þann veslings náunga.
sem hlýtur að vera atvinnu-
laus, áður en langt er liðið á
haust, því leikararnir í ,.Bláu
stjörnunni“ þurfa ekki á þeim
aðstoðarmanni að halda.
Þeir kunna að lesa af blöð-
um og nota þá kunnáttu óspart.
•
Minnisseðlarnir
DANSLAGASÖNGVARINN
ungi syngur nokkur dægurlög,
sem hann virðist kunna að
mestu utanað, en hefur þó
blaðastranga svona til vonar
og vara. Kynnirinn les af bláu
blaði og tekur líka fram, að
hann þurfi að nefna útlend
nöfn. Svo ekki er hægt að
heimta af honum, að hann læri
þau utan að.
Alfred er með vasana fulla
af minnisseðlum og fer ekkert
leynt með, að hann hefur ekki
lært sínar bráðsmellnu gaman-
vísur.
Já, mönnum fannst synd að
Haraldur skyldi skjóta hvisl- •
arann, alsaklausann.
•
Þegar Wöðin hverfa
ÞEGAR Bláa stjarnan gefur..
hvíslaranum líf og veitir hon-
um fasta og örugga atvinnu,
mætti brenna minnisblöðin —
og bá verður hlegið lengi og
innilega.
Og hinir góðu hæfileikar
okkar ágætú gamanleikara :
nióta sín til fulls og best blaða-
laust.
Þegar svningum ..Nú svífur
að hausti“ lýkur, sem vonandi
>ærður ekki fyr, en undir há-
t.íðar, vonast menn eftir, að ný-
ir þættir komi, sem kalla ,
mætti: , „Nú er vetur í bæ“
(minissneplalaust, og með bráð
lifandi hvíslara).
„Fundahöld“
FELULEIKUR forstióranna og
háttsettra embættismanna í
skrifstofum þeirra, hefur lengi
verið efni í brandara og um-
kvartanir. bæði hjer á landi
og erlendis.
Það hefur lönf?um verið við-
kvæðið hjá símastúlkunum:
„Því miður, hann er ekki við“.
eða: ..Nei, hann hefur ekki
komið í skrifstofuna í dag“.
En nú er komið alveg nýtt
svar, sem er miklu betra. Það
er: ,.Því miður, hann er á
fundi“.
Og mikið hefur fundahöld-
unum fjölgað í bænum, síðan
þetta svar var fundið.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
I9IIIIIIIIIIII
111 ■ III■111111•I■111111II1111■>111
Ekkert vifað um afdrtf 80,009 mantta frá Vestur-Evrópu.
Eftir frjettaritara Reuters.
BERLÍN — Um 80,000 manna
úr löndum Vestur-Evrópu er
enn saknað í sambandi við
fjöldahandtökur Þjóðverja á
ófriðarárunum og hið nasis-
tiska fangabúðakerfi.
Það er deild úr alþjóðlegu
flóttamannastofnumnni, sem
stendur fyrir leitipni að þessu
fóíki, en aðalskrifstofa deild-
arinnar er í Arolsen á banda-’
ríska hernámssvæðinu í Þýska
landi.
• •
BÖRN OG
FULLORÐNIR
STARF - deildarinnar fellur
undir þrjá aðalflokka:
1. Leit að börnum, sem hurfu
á . ófriðarárunum.
2. Leit, að uppkomnu fólki,
sem ekkert samband hefur
haft við ættingja sína frá ó-
friðarlokum.
3. Leit að þeim mönnum,
sem skAðir eru í fangaskýrsl-
ur Þjóðverja frá stríðsárunum
og semækki hefur sannast að
sjeu látnir, en enginn veit þó
hvar eru niðurkomnir.
• •
TEKIN í FÓSTUR
VITAÐ er, að mörg þeirra
barna, sem saknað er, voru
flutt tií Þýskalands, með það
fyrir augum, að þau yrðu tekin
þar í fóktur. í þessu starfi nýt
ur fltótamannastofnunin þess,
að finna má nöfn allmargra
þessara barna í þýskum skýrsl-
um, enda hefur það oft orðið
til þess. að hægt hefur verið
að skifa foreldrunum barni
sínu, eftir margra ára aðskiln-
að. ,
• •
ÞEIR FULLORÐNU
ÞEGAR leitað er að uppkomnu
fólki, er byrjað á því, að brjef
lee fyrirspurn er send yfir-
yöldunum á þeim stað í Þýska
landi, þar sem síðast vár vitað,
að viðkomandi dvaldist. — Ef
þetta ber .neikvæðan árangur,
er einhverjum fulltrúa leitar-
deildarinnar falið að rannsaka
málið á staðnum. Auk bess er
lýsing, á'.þeim, sem leitað er að,
send í allar flóttamannabúðir,
en það hefur oft borið ágætan
árangur.
• •
AÐ HÆTTA
ÞAR sem nú er talið líklegt,
að þess verði skammt að bíða,
að alþjóðlega flóttamannastofn
unin hætti störfum, hefur
vinnu leitardejldarinnar mjög
verið hraðað. Starfslið deild-
arinnar í Vestur-Þýskalandi
hefur verið aukið, og íögð er
áhersla á að reyna að safna
öllum þeim upplýsingum um
eftirlýst fólk, sem frekast er
hægt.
• •
NOKKRAR TÖLUR
SAMKVÆMT upplýsingum
þeirra landa, sem hjer eiga
hlut að máli, er enn ekkert
vitað um afdrif 25,000 Frakka,
20,000 ítala 15.000 Belgíu-
manna og 11000 Grikkja.
Enear tölur eru fyrir hendi
frá löndunum í Austur-Evrópu.
að talið er, að þar sje tala
þeirra manna mjög há, sem
ekkert hefur frjettast af frá
því á ófriðarárunum.
August Griebel
{perusöngvari
Söngskemfun í Gl. Bíó
HJER > ER í heimsókn :
óperuspngyari . frá óper- :
Unni í Köln. að nafni August ;
Griebel. Hjelt hann söngskemt- :
un i Gl. bíó í fyrrakvöld, við ;
sæmilega aðsókn og mikla hrifn '
;ingu áheyrenda.
Á söngskránni voru Aríur •
eftir Mozart og Lotzing og lög
eftir Schubeft. Schumann. Lö- •
. ewe og Hugo Wolf. Glæsiíeg*
(söngskrá og skemtileg.
j August Griebel. er framúr- :
skarandi snjall söngvari, gagn- :
mentaður og mjög músíkalsk- ;
ur, með hreimfagra, fremur '
;bjarta bas-baryton rödd, sem
Aann beitir af mikilli kunnáttu
og mikilli smekkvisi.
| Þó Griebel syngi lyrisku
lögin eftir Schubert. Schumann 4
og Wolf prýðilega, já, éftir-
minnilega vel, og arnsúgurinn
í bállöðum Loewe nyti sín á- .
gætlega, leyndi sjer þó ekki,
að óperan er Véttvangur hans.
Aríurnar úr óperum Mozarts, :
svo og „O sancta justitia“, úr :
j Zar og. Zinimermann, eftir
Lortzing, voru snilldarlega vel
1 Framn. á bls. 8.