Morgunblaðið - 18.10.1949, Síða 5

Þriójudagur 18. október 1949,
MORGVHBLAtlÐ
5
nnilutninguf skóiutnuðnr og ftil
utu svipuður og 1938, eðu minni
DAGBAÐIÐ Tíminn hefir í
síðastliðinni viku Ihampað
mjog upplýsingum um neyslu-
vöruinnflutning á síðastliðnu
ári, og telur sig með því hafa
sannað, að vaindræði þau um
útvegun nauðsynjavara, sem
i'lest heimili um land allt hafa
að undanförnu átt við að etja
orsakist engan veginn af ónóg
um mnflutningi þessara nauð-
synja. Jafnframt telur blaðið
sig hafa með þessu fært sönn-
•ur á, að vöruskorturinn, svarti
markaðurinn o. s- frv. eigi ekki
:rót rína að rekja til þess hversu
efnahagsmálum þjóðarinnar
sje nú skipað, heldur sje hjer
emgöngu um að kenna mistök-
um emstakra manna, fyrst og
íremst núverandi viðskipta-
málaráðherra og skömmtunar-
stjóra, en auk þess samstarfs-
mönnum Framsóknarmanna úr
öðrum flokkum í ríkisstjórn,
fjárhagsráði og viðskiptanefnd.
í>á er hví um leið slegið föstu,
að til sje aðeins eitt úrræði til
þess að ráða bót á þessum
vanda, eins og raunar ,öllu
sem aflaga fer í efnahagsmál-
um þjóðarinnar, nefnilega
skömmtunarseðlafrumvarp
Framsóknarmana og kommú-
ísta, er flutt var á síðasta Al-
þingi.
Þær athugasemdir,
sem hjer á eftir verða gerðar
við bessar staðhæfingar, eru
ekki fram bornar vegna þess,
að jeg hafi löngun til þess ótil-
kvaddur að afsaka embættis-
færslu þeirra manna er að of-
an greinir, til þess eru þeir
menn sjálfir. Heldur er ástæð
an sú, að ef hugsunarháttur
Tímans í þessum efnum næði
tanga.iialdi á fólivi, væri það
einmiU besta tryggingin fyrir
því, að engar raunhæfar ráð-
stafanir yrðu gerðar til þes?
að útrýma braski því og spill-
ingu í verslunarháttum, sem
Tímmn er altáf að úthúða og
álasa samstarfsflokkum Fram-
sóknar í ríkisstjórn fyrir að
þeir haldi verndarhendi yfir.
Blekkingar í meðferð talna.
Sönnun sú, er Tíminn
telur sig hafa fært fyrir því,
;að vöruskorturinn stafi ekki
af ónógum innflutningi, er á
þá lund, að upplýst hafi verið,
að á árinu 1948 hafi nevslu-
vöruinnflutningur á íbúa verið
allt að því helmingi meiri en
:fyrir stríð, ef reiknað sje í
raunverulegum verðmætum.
IVIunu upplýsingar þessar upp-
ihaflega sóttar í álitsgerð þá,
<er við Jónas Haralz sömdum
Á s- 1. hausti á vegum laun-
íþegasamtakanna, og munu þær
iút af fyrir sig vera rjett til-
færðar.
Það er hinsvegar fullkomin
blekking, að draga af þessu þá
ályktun, að jafnvægi gæti ver-
:ið milli framboðs og eftirspurn
ar á neysluvöruma.'aðinum.
Það verður að gæta að þvi, að
aukning kaupgetunnar nemur
:miklu meiru en aukning inn-
flutningsins, þannig, að vöru-
skorturinn er af þeim orsökum
sðliiegt fyrirbrigði, þrátt fyrir
En kaupgetan og eftir-
spurnin margfaidast
hinn aukna innflutning. Ef
maður vill gera sjer grein fyr-
ir því hvaða ráðstafanir þyrfti
að gera, til þess að jafnvægi
yrði milli framboðs og eftir-
spurnar af erlendum vörum,
verður að setja það dæmi upp
á allt annan veg cn Tíminn ger
ir. Er þá rjett að bera saman
annars vegar verðmæti neyslu
vöruinnflutningsins en hinsveg
ar þann hluta af þjóðartekjun-
um, sem gera má ráð fyrir að
komi frma sem eftirspurn eftir
erlendum neysluvörum. A
þessu ári er áætlað, að inn-
fluttar verði neysluvörur fyrir
ca. 83 milj. kr. Hitt er erfiðara
að giska á, hve mikill hluti
þjóðarteknanna komi fram
sem eftirspurn eftir erlendum
neysluvörum, en samkvæmt
bestu heimildum, sem jeg hefi
um þetta efni, hafa sjerfræð-
ingar áætlað, að óvarlegt sje
að gera ráð fyrir rpinni upp-
hæð en 150 milj. kr. Sjest af
þessu, að hjer er um gífurlegt
misræmi að ræða, og í þessu
misræmi fellst einmitt skýring
in á vöruskortinum, svarta-
markaðsbraskinu o- s. frv. Það
skal játað, að erfitt myndi að
framkvæma aðgerðir, sem
jöfnuðu þetta misræmi á
skömmum tíma. Hinu hef jeg
haldið fram, að ef ófyrirsjáan-
leg óhöpp koma ekki fyrir, ætti
að vera hægt að tryggja nægj
anlegan innflutning nauosynleg
asta fatnaðar, búsáhald.a o. s.
| frv. án þcss að takmarka
þyrftí innflutning á nauðsyn-
legum fjárfestingarvörum svo
neinu næmi. Ef' framkvæmdar
yrðu heildaraðgerðir til þess
að skapa jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum og koma útflutnings-
fraleiðslunni betur á kjöl,
myndi það hafa svo mikla af-
kastaaukningu í för með sjer,
að slíkt ætti að tryggja nægan
gjaldeyri til þeirrar aukningar
innflutningsins, sem hjer er um
að ræða.
ílafnarbakkav'örurnar.
Tíminn hendir stundum á
vöri'” þær, sem að undanföinu
hafa safnast á hafnarbakkan-
um vegna örðugleika á gjald-
eyrisyfirfærslu, sem sönnun
þess, að ekki gti komið til
mála að auka neysluvöruinn-
fluthinginn. Víst ber ekki að
vanmeta þá örðugleika, sem
þetta hefir haft í för með sjer,
og þá vansæmd, sem af þessu
hlýst fyrir landið. Þetta er þó
frekar sönnun þess, hve áætl-
unarbúskapur sá, sem hjer hef
ir verið rekinn, hefir misheppn
ast, en hins, að afkoma okkar
á þesu ári hafi verið svo slæm,
að ekki s4 ugt að sjá þjóðinni
fyrir n- sijum. Með 300
miÞ ki'. gjáldeyristekjum auk
Marshalílfjár, er ábyggilega
hægt að birgja þjóðina að nauð
synjum og halda iafnfmint
uppi svo mikilli fjráfestingu,
að næg atvinna sje tryggð. —
Mistökin liggja í því, að gerð-
ar hafa verið stórfelldar áætl-
anir um fjárfestingu í trausti
þes, að tcppsíldarveiði yrði í
sumar. Það má vel vera að
þetta hafi af pólitískum ástæð
um verið óhjákvæmilegt,
og víst er um það, - að á-
kúrur þær, sem yfirvöld þau,
er stjórna fjárfestingunni hafa
fengið? hafa yfirleitt hnigið í
þá átt að þau hafi veitt of lít-
il leyfi, en ekki of mikil. Á
því má þó gjarnan vekja at-
hygli að þessar miklu fjárfest-
Ligaráætlanir hafa ekki í för
með sjer meiri framkvæmdir
eða atvinnu við framkvæmair
en orðið hefði, þó áætlanirnar
hefðu verið í samræmi við
rnöguleikana á gjaldeyrisöfl-
un. Árangurinn verður hinsveg
ar afkastarýrnun og sóun fjár
magns sem hvarvetna blasir
við augum í mynd hálfbyggðra
húsa, ókaraðra framkvæmda og
íbúða, sem mánuðum saman
standa ónotaðar vegna þess að
í þær vantar klósett, vask,
eldavjel o. þ. h. Ætti þetta
einmitt að vera órækasta sönn
un þess, að nauðsyn er annarra
ráðstafana til þess að kippa
þjóðarbúskapnum í lag, en
hafta- og nefnd'akerfis þess,
er að undanförnu hefir verið
treyst á.
Hugsunarvilla Tímans.
Meginvillan í hugsunarhætti
þeirra, er skrifa í Tímann um
innflutnings- og verslunarmál-
in, liggur í því, að þeir koma
ekki auga á það, að neitt or-
sakasamband sje á milli tak-
mörkunar neysluvöruinflutn-
ingsins og álagsins á vörudreif-
ingunni, heldur sje þetta óháð
hvað öðru. Af þessu draga þeir
svo þá ályktun, að auðvelt sje
að kippa vörudreifingunni í
lag, án þess að auka vörumagn
það sem flutt er inn. En það
sanna í málinu er, að þegar inn-
fl. af einhvérri vörutegund
er ónógur, þá verður dreifing-
unni ávallt ábótavant. Þegar
fólk hefur ekki traust á því
að varan fáist, verður kapp-
hlaup um hana, fólk reynir að
hafa úti öll spjót um útvegun
á henni gegnum kunningsskap
o. s. frv. og það jafnvel þó að
það þurfi vörunnar alls ekki
í bili. Jafnframt skapar þetta
jarðveg fyrir svartan markað,
sem ekki er hægt að uppræta
með opinberu eftirliti einu
saman, eins og sumir virðast
ætla, því að til þess að slíkt
eftirlit bæri árangur, þyrfti að
tryggja að eftirlitsmaður væri
viðstaddur i hvert skipti er
borgararnii gerðu með sjer við
skipti, en aúgljóst er, að slíkt
er öldungis óframkvæmanlegt,
Frainh. <á bls. 6
■M.wai
um síldveiðarnar í Flóanum
Nær öll sildin sem seid er, sölluð.
UM 60 bátar hafa stundað reknetasíldveiðar í Faxaflóa í haust
og afli þeirra verið dágóður. Hafa verið saltaðar um 22 þúsur.d
tunnur, sem seldar hafa verið til Danmerkur og Póllands fyrir
gott verð, en óvíst er um frekari sölu Faxaflóasíldarinnar fyrir
gott verð.
Morgunblaðið hefir átt við-^
tal við Óskar Halldórsson út- !
gerðarmann og spurt hann!
frjetta af síldveiðunum i Faxa- j
flóa í haust, en hann hefir haft
talsverðan útveg hjer við fló-
ann og fylgst vel með síldveið-
unura að vanda. — Óskar
skýrði svo frá, að mikil þátt-
taka í reknetaveiðum í Faxa-
flóa í haust stafaði að mestu
af aflaleysir.u við Norðurland
á liðnu sumri.
22 þús. tunnur
Síldarsöltun í Faxaflóa hófst
í september og er búið að salta
um 22 þúsund tunnur Söltun I
hófst hjer sunnanlands mest'
vegna þess að það vantaði 11
þúsund tunnur af Norðurlands-
síld upp í samninga, sem gerð-
ir höfðu verið um síldarsölu tii
Danmerkur. Tókst síldarútvegs
nefnd að fá Dani til að sam-
þykkja, að taka Faxasíld í stað
Norðansíldar fyrir sama verð
og ákveðið hafði verið á henni.
Nokkru síðar tókst að selja
12 þúsund tunnur Faxasíldar
til Póllands.
Óvíst um meiri sölu.
Ekki er nú kunnugt hvort
það tekst að selja meiri Faxa-
síld fyrir gott verð. Svíum var
boðin Faxasíld, en þeir vildu
hana ekki. Síldarútvegsnefnd
vjnnur stöðugt að meiri sölu
Faxasíldar, en jeg býst við að
það reynist erfitt að selja nokk
uð að ráði fyrir gott verð. En
fyrir lágt verð mun líklega
véra hægt að selja talsvert
magn.
Það var eingöngu því að
þakka, að ríkisstjórnin setti
„Faxasildina“ á svokallaðan
,,frílista“, að útvegsmenn rjeð-
ust í að hefja söltun við Faxa-
flóa í haust. því söluverð gjald-
eyris fyrir síldina má hækka
upp í framleiðsluverð, sem mun
láta nærri að verði kr. 235 fyr-
ir tunnuna,
Nýsíldarverð til bátanna er
70 aura kíló, vigtað upp úr bát.
Tómar tunnur kosta 50 krónur
stykkið. Síldarstúlkur hafa haft
2000—3000 krónur við síldar-
söltun á mánuði.
Fyrir styrjöldina kostaði að
framleiða síldartunnu á Norð-
urlandi 22 krónur. — í dag
kostar að framleiða Faxaflóa-
síld 235 krónur á hverja tunnu.
Síldin hagar sjer líkt og 1935.
Um aflbrögð segir Óskar
Halldórsson: — Fram að 11.
þ.m. hefir verið sæmileg veiði í
Faxaflóa og útaf Grindavík, en
síðustu dagana hefir verið sára
lítil síldveiði í Faxaflóa. en
sæmileg veiði austur af Grinda
vík og útaf Krísuvík. Ilafa
i uokkrir bátar undanfarna daga
; farið með veiði sína til Vest-
| mannaeýja og látið síldina til
frystingar þar.
Síldin hagar sjer nú svipað
og hún gerði 1935. — Þá var
góð veiði fram í október. —
Þá tók fyrir veiði í Faxa-
flóa að mestu, en svo kom
mikil síldarganga útaf Herdís-
arvík og alla leið austur fyrir
Vestmannaevjar. Jeg man eftir
því, að þá flutti jeg síldarsöltun
mína frá Keflavik í byrjun nóv
ember til Eyja og fjekk mikia
sild í söltun þar.
En svo kom aftur seint í nóv
ember síld í Faxaflóa og var þá
góð veiði í víkunum við Reykja
nes og á Hafnarleir.
Ef dæma má eftir revnslunni
þætti mjer ekki óliklegt að nú
á tímabili verði síldveiði yið
Vestmannaeyjar.
Frá útifundi 5.
herdsildarinnar
ÞEGAR foringjar hinnar ís-
lensku 5. herdeildar komu
fram fyrir kjósendur á sunnv-
daginn, var búist við því, að
þeir notuðu tækifærið, til þess
að skýra frá:
1. Rjettarörygginu í löndum
þeim, sem kommúnistar ráð>.
2. Lýðræðinu í kommúnísta-
löndunum, og hvað Iíður þar
ritfrelsi, málfrelsi og skoðana-
frelsi, og hinum almenna kosn
ingarrjetti.
3. Átthagafjötrum verkalýís
ins í Rússlandi, og þrælahaltl-
inu sem miðar að því, að £á
ríkisvaldinu í hendur ódýram
vinnukraft, og losna við, úr
mannlífinu, það fólk, sem ekfei
hefir tekist að undiroka að
fullu og öllu, á líkama og sál.
4. Hvað líður hernaðaráætl-
unum Sovjetríkjanna, í sam-
handi við það sem Stalin heíir
»• i tf Ól' M»-v- I Or>l^
hann verði að draga hina „óutn-
flýianlcííiu1' styriöld á langinn.
5. Ög Iivorí ekki megi vænía
þess, að Sovjetstjórnin fallist
á allsherjar eftirlit með kjarn-
orkuvopninn, sem mikill meiri
hluti Sameinuðu þjóðanna hvað
cftir annað hefir lagt tif. að
komið verði á.
Þetta eru aðeins nokkur
þeirra atriða, sem fundarmenn
bjuggust við að fá eitthvað um
að heyra á fundi þessum- En
minna varð úr því, en búist var
við. —
| ÍHÍJÐ TIL LEIGl
: Giið 2 hl’rb:v ;i og o','lij i J
; n ' tí:.l i" húr.i nab .'gt n iði. . í
j i til loij ti gegn I'u ildagivht g í j
! • fl: stóiku. clibi yr.gr: e:: œn 1
: tvitugt. Fámsnn fiðlsVyb’a. önu
I u'' stúlka fyrir part af doj-inum. j
: Tilboð merkt: ...Gagnkvæm þa ,, 5
í indi 185“ ser\dist ofgr. Mþl. j
fyrir i'östudag. 3