Morgunblaðið - 05.11.1949, Blaðsíða 8

8
MORGUNliLAÐltí
Laugardagur 5. nóv. 1949.
ÍHíJtpgiiiitiMíiíiifa
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla'
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 75 bura með Lesbot.
Skjól
vanþekkingarinnar
SÍÐAN AÐ úrslit Alþingiskosninganna urðu kunn hefur
ýmsum getum verið að því leitt, hverjar geti verið ástæður
þess, að á sama tíma, sem flokkur kommúnista þurkast út
ur löggjafarþingum ýmsra lýðræðisþjóða, skuli kommúnist-
ar á íslandi halda fylgi sínu nær óskertu. Hver er skýringin
ó þessu óhugnanlega fyrirbrigði síðustu Alþingiskosninga?
Hún er sú, að almenningur á íslandi þekkir ekki nægilega
vel hið sanna eðli kommúnista. íslenskt fólk þekkir ekki
starfsaðferðir þessa flokks. Töluverður hluti íslensku þjóð-
arinnar hefur ekki ennþá komið auga á hina menningar-
fjandsamlegu stefnu, sem er grundvöllur að kommúnistisku
stjórnarfari. Hin íslenska deild hins alþjóðlega kommúnista-
flokks hefur þannig lifað af nýafstaðnar kosningar í skjóli
vanþekkingar of mikils hluta þjóðarinnar á starfsaðferðum
og stjórn þessa flokks, þar sem hann hefur komist til valda
með svikum og ofbeldi. En hvernig stendur á því að ís-
lendingar eru seinni en t. d. aðrar Evrópuþjóðir- að átta sig
a eðli og tilgangi kommúnismans?
Eru þeir e. t. v. pólitískt vanþroskaðri en t. d. frænd-
þjóðir þeirra á Norðurlöndum, sem hafa gert kommún-
ísta gjörsamlega áhrifalausa í þjóðfjelögum sínum? Það
getur varla verið. Islenska þjóðin, allar stjettir hennar, er
vel menntuð og fylgist vel með því, sem er að gerast í
lieiminum.
★
Hver er ýá ástæða þess að kommúnistar halda fylgi sinu
á íslandi á sama tíma, sem flokkur þeirra hríðtapar og jafn-
vel þurrkast út hjá öðrum lýðræðisþjóðum?
Hún er fyrst og fremst sú að við íslendingar erum tölu-
vert fjær þeim löndum og þjóðum, sem nú stynja undir
oki hins kommúnistiska ofbeldis og' ofstækis. Þjóðir megin-
lands Evrópu er í nábýli við það fólk, sem rænt hefur verið
sjálfstæði, persónufrelsi og lífshamingju af fámennum of-
beldisklíkum. Þessar þjóðir sjá vegg nágranna sinna brenna
í surtarloga hins kommúnistiska ofbeldis. Hundruð þúsunda
af örvingluðu fólki flýr ógnarstjórn kommúnista í löndun-
um austan járntjaldsins og leitar ásjár meðal hinna lýð-
frjálsu þjóða. Þetta flóttafólk hefur fiutt. með sjer vitneskj-
una um ástandið í. löndum þess. Það hefur lýst sinni eigin
reynslu af því, niðurlægingu þjóða sinna, þjáningum, von-
brigðum og áþján alls almennings landa þeirra undir hin-
i:m rússneska járnhæl.
Það er vitneskjan um nálægðina við þetta ástand, sem
vakið hefur viðbjóð allra frelsisunnandi manna á hinni við-
urstyggilegu moldvörpustarfsemi kommúnistaflokkanna í
löndum þeirra. Ekkert hefur t. d. átt eins ríkan þátt í að
svifta kommúnistaflokkana í Svíþjóð, Danmörku og Nor-
egi fylgi þessara þjóða og einmitt vitneskjan um örlög smá-
ríkjanna við Eystrasalt, Lettlands, Eistlands og Lithauen.
Tugþúsundir af hrjáðu flóttafólki frá þessum löndum hef-
ur komist undan á náðir hinna frjálsu lýðræðisþjóða á Norð-
urlöndum. Harmsaga þess og þjóða þeirra hefur þurrkað
fylgið af erindrekum Moskvavaldsins meðal hinna friðsömu
og þroskuðu menningarþjóða í Skandinavíu.
Þessar þjóðir vita að hræsvelgur ofbeldisins bíður bess
á næsta leyti að gleypa þær, leiða yfir þær svartnætti hins
kommúnistiska stjórnarfars og mannfyrirlitningar. 1 þess-
um löndum er almennt litið á kommúnista sem rotnunar-
sýkil, sem hættulegur sje heilbrigði þjóðfjelagsins.
★
Við íslendingar lifum í meiri fjarlægð frá þeirri niður-
lægingu og þjáningu, sem hið austræna ofbeldi hefur leitt
yfir mikinn hluta Evrópu. Þessvegna hefur enn um skeið
tekist að blekkja nær einn fimmta hluta hinnar fámennu
og frelsisunnandi íslensku þjóðar til fylgis við flugumenn
þess. Skjól vanþekkingarinnar og hrekkleysi fólksins í landi
kunningsskaparins hefur enn gert fimmtuherdeild komm-
unista á íslandi möguíegt að dylja eðli sitt og tilgang undir
sauðargæru hræsninnar. En henni verður fyrr en varir svipt
burtu.
Uíkverji Ári^ar:
ÚR DAGLEGA
„Elsku vinur“
BRÁÐÓKUNNUGUR maður —
sem jeg veit ekki til að jeg hafi
sjeð áður í lífinu — kallaði mig
í gær „elsku vininn sinn“! —
Maðurinn var ódrukkinn og
bar fram erindi sitt á skýran og
eðlilegan hátt, þannig, að jeg
hef ekki minnstu ástæðu til að
halda að hann sje fáviti.
En hvernig er þá hægt að
skýra blíðmælgina?
Vani og ekkert annað en vani.
Sannleikurinn er sá, að ýms
orðatiltæki, sem fólk notar í
daglegu tali hefur gersamlega
mist sína upprunalegu þýðingu.
Bruðlað
með kjassyrðin
NÚ VERÐA menn að sjálfsögðu
að gera það upp við sig, hvort
þeir vilja bruðla með ástar-
crð, sem þeir eiga í orðaforða-
safni sínu og eiga á hættu að
verða uppiskroppa, þegar þeir
þurfa verulega á kjarnyrtu
kjassi að halda.
En varla fer hjá því, að það
reki t. d. að því, að maður, sem
„elskuvinar“ bráðókunnuga
menn, eigi bágt með að ávarpa
þá, sem standa hjarta hans
næst, án þess að það verði til-
gerðarlegt, eða segjum hvers-
dagslegt.
Heiður þeim,
sem heiður ber
ÞETTA voru nú bara svona
heldur lítilf jörlegar hugleiðing-
ar um ofnotkun stórra orða í
tíma og ótíma. Maður tekur
varla eftir því dags daglega.
En leggið hlustirnar við einn
dag, að gamni, og þá skuluð þið
komast að því, að bæði þið sjálf
sem þeir meina ekki nokkurn
skapaðan hlut með.
•
Líst ekki á kofann
Á AUÐU svæði við Njálsgötu og
Barónsstíg er verið að reisa
bráðabirgðabyggingu, sem á að
nota sem leikskóla fyrir ung
börn. Samskonar byggingu er
verið að reisa fyrir Vesturbæ-
inga —• við Drafnarstíg, trúi jeg
það heiti.
Þessi bygging hefur far.ið ó-
skaplega í taugarnar á vini vor-
um J. H„ sem fyrir nokkru
skrifaði og sagði:
Þrjár fyrirspurnir
„KÆRI VÍKVERJI!
Viltu gera svo vel að birta
eftirfarandi spurningar og fá
þeim svarað af hlutaðeigandi
aðiljum:
1. Hver hefur teiknað skúr
þann hinn mikla, sem verið er
að byggja á horni Njálsgötu og
Barónsstígs?
2. Hver hefur samþykkt bygg
ingu skúrsins?
3. Hefur Fegrunarfjelagið
ekki gert neina athugasemd
við byggingu þessa kofa?“
«
Spurningunum svarað
HJER eru svör við fyrirspurn-
unum: 1) Byggingarnar eru
teiknaðar í skrifstofu húsa-
meistara bæjarins. 2) Bygging-
arnefnd og bæjarstjórn hefur
samþykkt bygginguna, eins og
venja er um aðrar byggingar í
bænum. 3) Fegrunarfjelagið
mun ekki hafa látið þetta mál
til sín taka og gerir crauðla
nokkra athugasemd við þessar
sjerstöku byggingar.
•
Leikskólarnir nauðsyn
ÞESSIR leikskólar bæði í Aust-
ur- og Vesturbænum þóttu
nauðsyn, sem ekki var hægt að
tefja Iengur. Þess vegna var
gripið til þess ráðs, að koma
þessum byggingum upp á fljót-
legan og ódýran hátt. Varð því
úr að byggt er úr timbri. Er
það gert bæði vegna þess, að
það er ódýrara og fljótara, en
ekki síst vegna þess, að þessar
ieikskólabyggingar eru eltki til
frambúðar og gert er ráð fyrir,
að þær verði rifnar siðar, eða
iluttar.
Sýnist sitt hverjum.
HITT er svo smekksatriði,
hvort mönnum finnst þetta vera
fallegar byggingar eða ekki.
Arkitektarnir segja, að þakið
sje eftir nýjustu tísku, sem
mjög ryður sjer til rúms um
þessar mundir, t. d. á Norður-
löndum.
Aðrir segja, að þetta sjeu
skúrar, sem skömm sje að og
eigi ekki að leyfa. Ef einhver
spyrði um mitt álit myndi jeg
segja, að lítil ástæða sje til að
láta illa út af þessum tveimur
byggingum. Þær gera hvorki,
að bæta nje skemfna sitt um-
hverfi að nokkru ráði.
Virðingarvert.
HITT finnst mjer virðinga.vert
af brjefritara og raunar hverj-
um sem það gerir, að vera á
verði þegar framkvæmdir eiga
sjer stað í bænum o.g benda á,
ef þeir sjá eitthvað athugavert
við þær framkvæmdir.
Á meðan slíkur áhugi ríkir
hjá mörgum, þarf ekki að
kvarta um tómlæti. Og óánægj-
an er undirrót framfaranna,
eins og borgarstjórinn sagði við
opnun Reykjavíkursýningar-
innar.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Kommar boða:
Eftir Sydney Brookes,
frjettaritara Reuters.
PRAG — Tjekkneska komm-
únistastjórnin gerir nú alt hvað
hún getur til þess að afla rúss-
nesku vinsælda í Tjekkósló-
vakíu. Búast má við því, að
áróðurinn fyrir ,þessu aukist
um allan helming í þessum
mánuði, en þá verður efnt til
sjerstaks „Sovjetvinadags“.
Stefnt verður að því að fá
tugi þúsunda Tjekka til að
sækja kennslustundir í rúss-
nesku, en það eitt, segir komm-
únistablaðið , Rude Pravo“, er
þó ekki nóg.
• •
„MÁL FRAMFARA OG
FRIÐAR“
„RUDE Pravo“ boðaði nýlega:
„Vjer munum gefa allri þjóð-
inni sem best tækifæri til að
læra rússnesku. Rússneskan er
mikið og fagurt tungumál, mál
framfara og friðar“.
En hjer er ekki allt upp talið.
Pófessor að nafni F. Trav-
nicek lýsti nýlega yfir í blaða-
grein: „Rússneskan er arftaki
esperanto sem alþjóðamál. •—
Hún er .... verkfæri nýrrar
menningar, sem nær til eins
sjötta hluta veraldarinnar“.
• •
„HÁBORG
MENNINGARINNAR1
ANNAR tjekkneskur „menn-
ingarfrömuður" boðaði nýlega
á prenti, að tjekkneska þjóðin
yrði nú að líta til Moskvu sem
Rússneka er arffal
miðdepils menningarinnar í
heiminum. Nú er það Moskva
en ekki París sem orðin er há-
001'? menningarinnar, sagði
hann.
Tjekkar þykja góðir tungu-
málamenn. Viðskipti þeirra við
útlönd eru í höndunum á mönn
um, sem ráða yfir góðri og
nauðsynlegri tungumáiakunn-
áttu. Af erlendum tungumál-
um er þýskan algengust í
Tjekkóslóvakíu, en þar næst
enska og franska.
Enn sem komið er, tala fáir
Tjekkar rússnesku, enda þótt
rússneskunemendum fjölgi,
þar sem valdarán kommúnista
hefur meðal annars haft það í
för með sjer, að rússneskukunn
átta er að verða nauðsynleg.
• &
LEIÐIN TIL FRAMA
í DAG er svo komið í Tjekkó-
slóvakíu, að öruggasta og eina
leiðin til frama er að vera með-
limur í kommúnistaflokknum,
og leppfjelögum hans. ■—- Til
þess að komast í virðingarstöð-
ur í þessum fjelögum, er óhjá-
kvæmilegt að viðkomandi
kunni eitthvað í rússnesku.
í blaðinu „Mlada Fronta“,
æskulýðsmálgagni kommún-
ista, var nýlega skýrt frá því,
að sumir starfsmenn æsku-
lýðshreyfingarinnar gæfu sjer
ekki tíma til að Iæra rúss-
nesku. Blaðið bætir við: „Sá
starfsmaður hreyfingarinnar,
ssm ekki hefur tíma til að
(i esperanfo
læra, hlýtur að teljast Ijelegur
starfskraftur og mun hljóta
slæm endalok“.
e •
VANTAR FLEIRI KENNARA
,,RUDE Pravo“ hefur fullyrt,
að rússneskukunnátta „mun
auðvelda hverjum manni við-
leitni hans til að auka vel-
megun þegnanna í lýðveldi
okkar“. Því er nauðsynlegt,
segir blaðið ennfremur, að út-
vega fleiri 'kennara, svo að
hver einasti borgari geti numið
„þetta merkilega og fagra
tungumál".
Zdenek Fierlinger, vara-for-
sætisráðherra, hefur sagt í
ræðu, að góðir rússneskukenn-
arar finnist nú í öllum skól-
um, en að fullorðið fólk, sem
lokið hefur námi, verði einnig
að læra málið, „svo að jafnvel
verkamaðurinn geti hlotið
fræðslu úr rússneskum bókum
og borgararnir allir fylgst með
rússneskum blöðum“.
Forseta Equador sýnt
banatilræði
QUITO, Equador, 4. nóv. —
í .dag var Galo Plaza forseta
Equádor sýnt banatilræði. Vaíð
það með þeim hætti, 'að brú ein
sprakk í loft upp, en þá var
fórsetinn rjett sloppinn yfir í
bifreið sinni. Forsetann sakaði
ekki. — Reuter.