Morgunblaðið - 18.12.1949, Blaðsíða 2

2
MORGUXBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. des. 1949.
óðnMrgltilausn dýrtíðarmáls
itis ei ðil vill ekki möguleg
Þörf grundvallarbreytingar
EYSTEINN JONSSON, kvaddi
sjer hljóðs utan dagskrár í
'V: v .i deild Alþingis í gær og
fcvaðst undrast, að frumvarp
væri ekki komið fram frá rík-
» jórninni um dýrtíðarráðstaf
arúr og einkum í sambandi við
£í.:kuppbæturnar. Vildi hann
♦< spyrja, hvenær tillögur rík
« kjórnarinnar í þessum efnum
væru væntanlegar.
Stjérnin þarf tíma til að leggja
fram ákveðnar íillögur.
Ummæii forsætisráðherra
1 Ummæli forsætis-
ráðherra
Ólafur Thors, forsætisráðh.,
va: 5 fyrir svörum og gat m. a.
efkrfarandi: Framsóknarflokk-
tuinn spurði hirjs sama 15. des.
s ? og fjekk það svar, að áður
en ríkisstjórnin getur borið
£ am frv. um þessi efni á Al-
fn ji, þarf að sjá, hvað útveg-
Xidnn krefst. Gera þarf sjer
g. rin fyrir, hvort hægt sje að
'€æra kröfurnar niður, og hvort
1 _ :r. arkskröfurnar samrýmast
ríkissjóðs, að svo miklu
1 i. sem til hans kasta kem-
vi Óskir útvegsmanna hefðu
ckki legið fyrir, fyrr en nú,
I’ sem fundi þeirra hefði lok-
tð þá um morguninn 15. des.
Nú 2 dögum síðar er spurt
v ■ það sama. Útgerðarmenn
■fiafa að vísu borið fram sínar
fcröfur, en ennþá hafa frysti-
♦i!. aeigendur, sem eru annar
tnikilvægur aðili að útvegnum,
'éltki fært fram sínar óskir.
7 vikna samninga-
umleitanir í fyrra
Jeg vil minna á, að undanfar-
ir ár, þegar háttvirtur fyrir-
spyrjandi var í ríkisstjórn, þá
fc. .rir það tekið ríkisstjórnina
*Xi.argar vikur að semja fyrst við
•ú regsmenn og ákveða síðan,
fcvaða tillögu stjórnin vill
leggja fyrir Alþingi. í fyrra t.d.
tóku þessir samningar sjö vik-
v Síðar fjallaði þingið um mál
4ð Loks eftir að löggjöf var
að sönnu fyrir jól, á P>or
láksmessu, þá tók það ríkis
stjórnina nær þriggja vikna
samninga og margra miljóna
fc róna .útgjöld úr ríkissjóði um-
íram það, sem löggjafinn ætl-
að-5t til. að ná því samkomu-
lagi við útvegsmenn, sem nægði
tiL þess að útgerð hæfist. En
eúi.5 og menn .muna, tókust þess
tr samningar ekki, fyrr en 11.
janúar 1949.
Það liggur í eðli málsins, að
tnaður, sem sjálfur hefir verið
4 ríkisstjórn og hlýtur að vera
fcurmugt um, hversu alvarlegt
á. tandið er, má ekki sjálfs sln
vegna, gera þá kröfu til núver-
ardi stjórnar, að hún geti borið
4-. am frumvarp í svo vanda-
cömu xnáli, áður en hún veit,
fc - ers útvegurinn krefst.
Að lokum kvaðst Ólafur svo
viljadaka það fram, að þær upp
lý.iingar,’ sem hann hefði feng-
iff, eftir að hann kom í ríkis-
sfcjórri með þeirri aðstöðu, sem
fnma þar hefði til að kynnast
fi. jí urium, brýgðu upp dekkri
ri.ynd af ástandinu, én hann
txeWí búlst við. ’ '
Uvar er lausnarorð
Eysteins?
Vegna þeirra ummæla Ey-
steins, að Eysteinn viðurkendi
ekki.að stjórnin hefði þurft að
bíða eftir fundum útvegsmanna
eða óskum þeirra heldur hefði
hún átt að setja fram sjálfstæð-
ar tillögur í málunum, tók for-
sætisráðherra fram, að tillögur
ríkisstjórnarinnar hlytu að vera
niðurstaðan af samningum við
útvegsmenn, þar sem megintil-
gangurinn væri, að útgerð hæf-
ist. Þar af leiðandi verður ríkis
stjórnin ekki eingöngu að
þekkja óskir útvegsm., heldur
og að hafa tíma til að semja við
þá, áður en hún getur flutt til-
lögu til úrlausnar vandanum.
En sje það hinsvegar skylda nú-
verandi ríkisstjórnar að flytja
tiilögu, án slíks undanfarins
undirbúnings, þá hlýtur sama
skylda einnig að hafa hvílt á
fyrrv. ríkisstjórn. Og þá vil jeg
spyrja, sagði Ólafur Thors,
þann mann, sem hætti ráð-
herrastörfum 6. des. s.l., hvern-
ig hann ætli sjer að hafa þessa
tillogu til úrlausnar vandan-
um.
Eysteinn átti bágt með að
skilja það, að hægt var að kynn
ast nánar málunum með þeirri
aðstöðu, sem meðlimir ríkis-
stjórnarinnar hafa, og ásakaði
Ólaf fyrir vanþekkingu á á-
standinu, áður en hann mynd-
aði ríkisstjórn. í tilefni af því
skoraði Ólafur Thors á Eystein,
sem hefði þó verið ráðherra
undanfarin ár, að sanna þing-
inu nú þekkingu sína'með því
að gefa þinginu mynd af ástand
inu, þótt ekki væri nema í meg-
inatriðum.
Ríkisstjórnin undir-
býr tillögur um
gr undvallarbrey t -
ingar
Að lokum sagði forsætisráðh
vilja taka tvennt fram:
1. Þær upplýsingar um á-
standið, sem jeg hefi átt kost
á að fá eftir frumheimildum,
eftir að jeg kom í rikisstjórn,
draga upp svo dökka mynd, að
jeg tel ekki hægt fyrir ríkis-
stjórnina í dag og ekki fyrr en
hún hefir fengið hæfilegan um-
hugsunarfrest, eftir að kröfur
frystihúseigenda einnig liggja
fyrir, að kveða á um, hvort
auðið verði að bera fram bráða
birgðalausn sem undanfara
þeirra tillagna um grundvállar-
breytingar, sem ríkisstjórnin
vinnur að undirbúnirigi að, eða
hvort bíða verður þessara
gruri'dVallárbréýfirigá.' ' ‘ ",
2. Við þá, sem kvarta yfir,
að tillögur til úrlausnar vanda-
málunum, komi seint fram, vil
jeg segja, að þingið kom ekki
saman, fyrr en í miðjum
i nóvember og síðan fór sem
kunnugt er langur tími í stjórn
j armyndun. Ástæðan til þessa
voru samvinnuslit fyrrverandi
' stjórnarflokka og kosningarnar,
sem af þeim leiddu. Og án þess
að troða illsakir við menn eða
flokka, þá er ekki úr vegi að
geta þess, að það var ekki Sjálf
stæðisflokkurinn, sem stóð fyr
ir þeim samvinnuslitum.
, Fjárlög og ríkis-
reikningar
Að þessum umræðum lokn-
um kvaddi Skúli Guðmunds-
son sjer hljóðs og bar fram
tvær fyrirspurnir: hvenær 1.
umræða fjárl. yrði og hvenær
ríkisreikningarnir fyrir 1946
yrðu lagðir fyrir þingið, og ósk
aði þess að atv.málaráðh. svar
aði.
1. umr. fjárlaga n. k.
þriðjudag
Jóhann Þ. Jósefsson skýrði
frá því, að hann hefði lagt fram
fjárlagafrv., sem fjármálaráðh.
í fyrrv. stjórn, en þegar nýja
stjórnin tók við, hefði orðið
samkomulag um, að hinn nýi
fjármálaráðh. tæki að sjer fjár-
lagaræðuna, enda væri það að
mörgu leyti eðlilegra. Núver-
andi fjármálaráðherra hefði
auðvitað þurft tíma til að
kynna sjer málin, en atv.m,-
ráðh. sagðist vera kunnugt um,
að 1. umræða fjárlaganna
mundi líklega verða fyrri hluta
næstu viku.
Fjár veitinganef nd
ekki atvinnulaus
Vegna ummæla Skúla Guð-
mundssonar, að dráttur á 1.
umræðu fjárl. tefðu störf fjár-
veitinganefndar, jafnvel svo að
hún væri nú atvinnulaus, sagði
atv.m.ráðh., að þar sem fjár-
lagafrv. væri komið fram,
mundi nefndin vera þegar byrj-
uð athugun á því.
Hvað snertir fyrirspum
Skúla um ríkisreikninginn 1946
og síðar, kvað atv.m.ráð-
herra von á reikningnum fyrir
1946 á næstunni og hann gerði
sjer vonir um, að ráðstafnir,
sem hann hefði gert sem fjár-
málaráðherra, bæru þann ár-
angur, að ríkisreikningar kæmu
fyrr fram, en verið hefði.
Flokksbróðirinn
vissi það
í umræðum þessum kvaddi
Frainliala á öls. 12.
Þorsteinn iyfsali gefur
Háskólanum um 40
gamla Islandsuppdrætti
GESTIR Reykjavíkursýningarinnar fengu tækifæri til að virðai
tyrir sjer safn af gömlum uppdráttum íslands, sem komið var
fyrir í samkomusal sýningarinnar. Mörgum varð starsýnt já
þessar meira og minna torkennilegu myndir af landinu, frá
undanförnum öldum. Enda eru margir þessara uppdrátta hinijr
merkilegustu, talandi vottur um ófullkomna landfræðilega þekk-
ing horfinna kynslóða.
Hærin frá Orelans
- frásagnir af helju-
dáðum Jeanne d’Arc
ÞAÐ KANNAST allir við Je-
anne d’Arc, meyjuna frá Orle-
ans, eina frægustu frelsishetju
Frakka, sem uppi hefir verið.
Nýlega er komin út ævisaga
hennar á íslensku. Þar segir frá
skynjunum og hetjudáðum þess
arar ungu og fátæku bóndadótt
ur frá Domrémy. Hún var fædd
1412. 17 ára gömul varð hún
vör vitrana, sem buðu henni að
takast á hendur herstjórn gegn
innrásarher Englendinga í
Frakkland.
Hve mikinn trúnað, sem
menn leggja á vitranir Jeanne
d’Arc, þá eru hernaðarafrek
hennar staðreynd, sem ekki
verður dregin í efa.
Örlög Meyjarinnar frá Orle-
ans voru grimm, eftir að hún
hafði leitt þjóð sína til sigurs
og látið krýna konunginn Karl
XII., í Reims. Hún var brennd
á báli fyrir „villutrú og
galdra“ aðeins nítján ára göm-
ul. Fór aftakan. fram í Rúðu-
borg.
Ævisaga Meyjarinnar frá
Orleans hefir verið kvik-
mynduð og mun myndin vænt-
anlega koma hingað til lands
innan skamms.
Ævisaga Meyjarinnar frá
Orleans er eftir Andrew Lang,
en Jón Þ. Árnason hefir þýtt
hana. Útgefandi er Bókaútgáf-
an Hersir. Er frágangur allur
hinn besti og bókin prýdd
fjölda teikninga.
rr
Jólablsð „Sporls
er komið úf
JÓLABLAÐ íþróttablaðsins
Sport er nýkomið út, 32 síð-
ur að stærð. Efni er sem hjer
segir:
Við áramót, eftir J. B.; Nor-
egsför frjálsíþróttamanna KR,
eftir Brynjólf Ingólfsson; Mesti
sundgarpur allra tíma, Japan-
inn Furuhashi; Hugleiðingar
um hnefaleik, eftir Gísla Sig-
urðsson; Jólagetraun Sports;
Nauðsyn á úrvals svigkennara,
eftir Þóri Jónsson; Erlendar
íþróttáfrjettir; Heimsmeistara-
keppnin í handknattleik, eftir
Sigurð Magnússon; Myndir frá
utanferðum ísl. íþróttaflokka
1949; Innlendar frjettir í fáum
orðum; Af rekaskrá karla í
frjálsíþróttum 1949; Afrekaskrá
kvenna í frjálsíþróttum 1949;
Sundafrekaskrá karla og
kvenna, allt eftir Jóhann Bern
hard- o: fl.
♦ Allir þessir uppdrættir er
þarna voru sýndir, voru eign
Þorsteins Sch. Thorsteinsson
lyfsala. En þegar til þess kom,
að taka skyldi saman sýning-
argripina til brottflutnings,
skýrði eigandi uppdráttanna
svo frá, að hann hefði altaí
hugsað sjer að gefa Háskólan-
um safn þetta, og því væri best
að afhenda þessa gjöf nú, úr
því uppdrættirnir væru komnir
þarna í nágrenni Háskólans. —<
Það var prófessor Alexandeí
Jóhannesson, sem tók á móti
gjöfinni fyrir hönd Háskólans,
Blaðið hefur haft tal af Þor-
steini lyfsála, og spurt hann
nokkuð um safn þetta. Hann
skýrði svo frá:
— íslands-uppdráttum þess-
um hef jeg safnað á 20 árum.
Nokkru áður hafði jeg byrjaS
að safna ferðabókum frá ís-
landi. En uppdráttunum byrj-
aði jeg ekki að safna, fyrr en
frændi minn einn, sem búsettur
er í Kaupmannahöfn sendi mjer.
gamlan íslands-uppdrátt í jóla-
gjöf.
Datt mjer þá í hug, að grennsl
ast eftir því, hvort slíkir upp-
drættir frá fyrri öldum, myndu
vera fáanlegir hjá erlendura
fornbókasölum. —• Meginhluta
þessara uppdrátta fjekk jeg svo
á næstu 10 árum, með sífelduxn
fyrirspurnum og eftirgrennslan
á öllum hugsanlegum stöðum.
Uppdrætti þessa hef jeg fengið
frá Stokkhólmi, Oslo, Amster-
dam, París, London og Briisell.
En drýgstan skerfinn fjekk jeg
frá bókaverslun Munksgaards
í Höfn.
Fyrstu árin fengust uppdrætí
ir þessir fyrir tiltölulega lítið
verð. En nú eru þeir orðnir
bæði margfalt dýrari og einai
mikið torfengnari.
l Þegar jeg sá, að mjer yrði
nokkuð ágengt, með söfnura
þessa, hugkvæmdist mjer, a3
gefa Háskólanum alla upp-
drættina þegar jeg hætti söfnun
inni. Ekki vegna þess að jeg
teldi að þessi gjöf gæti talist
fullkomið safn gamalla íslands-
uppdrátta, heldur aðeins sem
góð byrjun að slíku safni, er
gæti örfað forráðamenn Háskól
ans í framtíðinni til að aukíí
við það og fullkomna.
—• Frá hvaða tíma eru elstú
uppdrættirnir í safni þínu?
— Þeir eru fr£ því um 150Q,
— Og hvar verða uppdrætt-
irnir til sýnis í Háskólanum?
— Mjer hefur skilist, að þeif!
eigi að vera í 1. kenslustofunni,
Þar eru oft fyrirlestrar fyrir
almenning, svo þar fá margir
tækifæri til að sjá þá, og kynn-
ast þeim.
OSLÓ — Komið hefir í ljós, að
mikill kennaraskortur er í Upp
löndum og Heiðmörk. í einU
hjeraði sitja rjettindalausic
menn í‘ 81 kennarastöðu.