Morgunblaðið - 07.02.1950, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. febrúar 1950.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Askxiftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók,
kr. 15.00 utanlands.
„Ábyrgðartilfinning“
Tímans
S. L. LAUGARDAG vakti Morgunblaðið athygli á því að
til þess bæri nú brýnni nauðsyn en oftast áður að íslensk-
ir stjórnmálamenn ljetu gerðir sínar mótast af ábyrgðar-
tilfinningu og skilningi á nauðsyn falslauss samstarfs um
lausn þeirra vandamála, sem þjóðin horfist nú í augu við.
Jafnhliða var dregin upp mynd af því ástandi, sem ríkir
í efnahags- og atvinnumálum landsmanna.
Þessi hógværa aðvörun blaðsins, sem alþjóð skilur að á
við fyllstu rök að styðjast, hefur gefið Tímanum, blaði
Framsóknarflokksins, tilefni til þess að ráðast heiftar-
lega á Morgunblaðið og Sjálfstæðisflokkinn. í forystugrein
Tímans s. 1. sunnudag er hvatningin um aukna ábyrgðar-
tilfinningu, og samstarf lýðræðisflokkanna kölluð ,neyðar-
kall“ og síðan ausið venjulegum svívirðingum yfir Sjálf-
stæðismenn, sem Tíminn segir að 'eigi alla sök á erfiðleik-
um þjóðarinnar nú.
Þetta viðbragð Framsóknarblaðsins sýnir mjög greini-
lega, hve mikils það metur viðleitni til þess að bera klæði
á vopnin og laða til samvinnu um hin vandasömustu mál,
sem þjóðin á mikið undir að leyst verði með festu og skyn-
semi.
Enda þótt nú sje ekki tími til endanlegs uppgjörs og um-
læðna við Tímann um þátt Framsóknarflokksins í þeim
erfiðleikum, sem íslendingar horfast nú í augu við, verður
ekki hjá því komist að vekja athygli á því að sú mynd,
sem brugðið var upp hjer í blaðinu af ástandinu í efnahags-
og atvinnumálum okkar lýsir viðhorfunum eins og þau eru
eftir 3ja ára stjórnarsetu Framsóknarflokksins með öll sín
, bjargráð” og dýrtíðarspeki. Tíminn getur aldrei fegrað þá
mynd með því að Framsókn hafi 1944 fordæmt þær kaup-
hækkanir, sem hún horfði upp á verða á meðan hún sat í
ríkisstjórn. En eins og kunnugt er hækkaði grunnkaup í
tíð fyrrverandi stjórnar um 20—30% en vinna við ákvæðis-
verk um 32—63%. Allt þetta og tilsvarandi hækkun inn-
lendra afurða gerðist meðan að Framsókn sat í ríkisstjórn:
Það er líka harla einkennileg röksemdafærsla hjá Tím-
anum að telja rök Sjálfstæðismanna nú fyrir nauðsyn halla-
lauss atvinnurekstrar, eftir að stórfelld verðlækkun hefur
orðið á útflutningsafurðunum, sönnun þess, að Framsóknar-
flokkurinn hafi haft rjett fyrir sjer 1944 þegar að hann í
stjórnarandstöðu krafðist kauplækkunar meðan allur at-
vinnurekstur var rekinn með hagnaði. Þessi röksemda-
færsla Tímans er alveg jafn fráleit þó að hann krefðist þess-
arar kauplækkunar til þess að tryggja afkomu atvinnu-
tækja, sem fyrst áttu að koma í gagnið á árunum 1947,
1948 og 1949 og sem enginn vissi þá undir hvaða kaupgjaldi
gætu risið.
Skrif Framsóknarmanna um dýrtíðarmálin eru annars svo
ósvífin, að líkast er að þeír álíti lesendur sína, annað tveggja,
gjörsamlega minnislausa eða hreina fáráða. Allir vita að
Framsókn þakkar sjer síhækkandi verðlag landbúnaðaraf-
urða. Allir vita líka, að í stjórnartíð Framsóknarflokksins
hefur kaupgjald stórhækkað. Ein meginorsök verðbólgunn-
ar og erfiðleika íslensks atvinnulífs nú er einmitt þetta
kapphlaup milli kaupgjalds og verðlags.
En Tíminn ber hausnum við steininn og tönnlast á því
að Sjálfstæðisflokkurinn, sem hafði forystu um að þjóðin
keypti glæsileg framleiðslutæki fyrir stríðgróða sinn, beri
ieinn ábyrgðina á verðbólgunni rjett eins og nýir togarar,
vjelskip, verksmiðjur og landbúnaðarvjelar sjeu aðalorsök
dýrtíðarinnar og mesta ógæfa þjóðarinnar í dag!!!
Það gefur einnig góða hugmynd um hugarfar og ábyrgð-
artilfinningu Framsóknarþlaðsins að einmitt nú, þegar til-
lögur ríkisstjórnarinnar um varanleg úrræði til eflingar at-
vinnulífinu eru tilbúnar, og brýna nauðsyn ber til samstarfs
um lögfestingu þeirra, þá skuli það hefja slíkar umræður.
Það er óhætt að fullyrða að það eru ekki blöð og stjórn-
rnálamenn með slíka „ábyrgðartilfinningu“, sem íslenska
þjóðin getur treyst til þess að taka raunhæft á vahdamálum
hennar og örðugleikum.
1Áhar ólripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Götur borgarinnar
JEG hefi fengið langt brjef um
göturnar í Reykjavík, og enda
þótt Daglega lífið sje brjefrit-
aranum að ýmsu leyti ósam-
mála, þykir því rjett að birta
meginefnið úr því, sem hann
hefur að segja. En þar sem til-
lögur hans hníga að því að
leggja nýja skatta á borgarana
— og þá fyrst og fremst hús-
eigendur —- firtnst eflaust mörg
um allt of langt gengið og þar
á meðal þeim, sem þessa dálka
ritar.
En hvað um það, hjer er
vissulega skoðanafrelsi og mál
frelsi og því ekkert sjálfsagð-
ara en að gefa manninum
orðið.
•
Rúsínan í
pylsucndanum
HANN talar fyrst um það, að
nýju bæjarhverfin sjeu „hin
sóðalegustu“, það er að segja
göturnar_ Hjer eigi margir
hlut að máli, ekki síst hirðu-
lausir húseigendur, sem láti
„spýtnabrak, járnaafklippur og
annað“ liggja í haugum á lóð-
um sínum. Og þó væri „ekki
dagsverk fyrir framtaksaman
húseiganda að keyra þessu í
burt og jafna þvínæst til á
lóðarskömminni. . . . “
Og svo kemur brjefritarinn
,að rúsínunni í hinum marg-
auglýsta pylsuenda.
Hann segir:
«
Gatnagerðar-
skattur
„JEG vil aðeins geta þess, að
nú sem stendur, þegar fólk
virðist hafa efni á að byggja
þessar líka litlu hallir, ef svo
mætti að orði komast, mætti
vel bæta úr þessu með gatna-
gerðina, og þá á þann hátt, að
bærinn reiknaði út á hvert hús
kostnað götulagningarinnar og
húseigendur borguðu svo t.d.
helming af þeim kostnaði, þó
með því skilyrði, að gatna-
gerðin hæfist strax og húsin
yrðu íbúðarhæf og gatnagerð-
arskattur hvers húss hefði ver-
ið greiddur. Þessi gatnagerð-
arskattur mætti greiðast á
svipaðan hátt og innlagningar-
gjald Hitaveitunnar, en þó á
skemri tíma“.
•
„Að hafa þann
rrtetnað“
„MJER þætti ekki undarlegt“,
heldur brjefritarinn áfram, „ef
húseigendum þætti nóg um
með svona ráðstöfunum, því
nóg virðist vera fyrir þá að
borga til hins opinbera, þótt
ekki bætist það á, að þeir sjái
einnig um gatnagerðarkostnað
bæjarins. En jeg vil aðeins
geta þess, að mjer finnst sem
þeir menn, sem hafa orðið
fyrir því láni að geta og mega
byggja yfir sig og sína, ættu
að hafa þann metnað að horfa
ekki í þá peninga, sem þessi
fegurðarframkvæmd mundi
hafa í för með sjer. . . .“
•
Hefur verið reynt
I LOK brjefs síns skýrir höf-
undurinn svo frá, að ofan-
greind aðferð hafi verið reynd
í Bandaríkjunum, meðal ann-
ars í Los Angeles, og gefist vel.
Virðist engin ástæða til að
rengja þá frásögn. En um
„gatnagerðarskattinn“ er það
að segja, að líklegast er að
hann ætti fleiri óvini en vini,
og er það að vonum, frá þess-
um bæjardyrum sjeð.
En jeg vil taka það fram, að
brjefið, sem hjer hefur nú
komið fyrir lesendur, er í heild
skrifað af miklum hlýhug í
garð Reykjavíkur og Reykvík-
inga. Það ber það með sjer, að
brjefritarinn hefur oftar en
einu sinni gefið sjer tíma til að
hugsa um þau vandamál, sem
vaxandi borgir eiga við að
glíma, og það eitt er vissulega
til fyrirmyndar. Og vel mættu
menn hafa þessi lokaorð brjef-
ritarans í huga: „Það er bær-
inn okkar, sem á í hlut, og það,
sem við gerum hans vegna,
gerum við okkar vegna“,
•
Danslögin í
útvarpinu
AÐ lokum annað brjef um fjar
skylt efni. Það er „Hlerandi“,
sem skrifar um útvarpið bless-
að. Hann segir:
„Utvarpsstjóri hefur nú
skýrt frá því, að það hafi'
hvorki verið ríkisútvarpinu að
þakka nje kenna, að útvarps-
umræður um bæjarmál fóru
fram víða út um land. —. Eru'
þessar upplýsingar fram komn:
ar vegna umræðna um dans--
lagaútvarp á miðbylgjum.
Þetta er að sínu leyti gott og
blessað, en í engu breytir það
þeirri staðreynd, að hjer á
landi er fjöldi hlustenda, sem
er óánægður með frammistöðu
útvarpsins á músíksviðinu.
•
Eina ,,aukastund“
tvisvar til þrisvar
í viku
„í EINU orði sagt: Hjer er
fjöldi manns, sem árum saman
hefur farið fram á að fá meiri
og betri „ljetta músík“, en alls
enga áheyrn fengið hjá ráða-
mönnunum. Það má hiklaust
segja, að á þessu sviði hafi út-
varpinu ekkert farið fram síð-
ustu tíu eða fimmtán árin, og
má það furðulegt héita. Þó er
það staðreynd, að með góðum
vilja mætti að einhverju leyti
verða við óskum „danslaga-
unnendanna“, til dæmis með
því að lengja útvarpstímann
tvisvar til þrisvar í viku.
Það þarf ekki mikinn mann-
afla til þess að leika „Ijett
lög“ eina „aukastund" á kvöldi
og vissulega hefur útvarpið
efni á þessu. Og því er skylt
að hafa það hugfast, að sá
hlustendahópur er ótrúlega
stór, sem er sárgramur yfir
sinnuleysinu á þessu sviði“.
...........................................................................................................
MEÐAL ANNARA ORÐA .... |
niiiiiiiiiiiiiiiiiminninriiRninimiimntmiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiMiiiHiiMiiiiiiiniiiiiMiiiiiiiiMitiuiiMiiiiiiiiiiimaMl i
Tillögur um alþjóðlegt táknmál daufdumbra.
Eftir frjettamann Reuters.
MELBOURNE. — Fjelög dauf-
dumbra í Ástralíu hafa lagt til
við sams konar fjelög í Banda-
ríkjunum og Svíþjóð, að skotið
verði á alþjóðlegri ráðstefnu
um táknmál. Markmið þeirra
er, að merkjamálið verði hverj
um heyrnar- og mállausum
tiltækt.
• •
MISMUNANDI KERFI
SÚ fyrirætlun, sem hjer er á
ferðinni, mundi ekki verða
fyrirhafnar- nje sársaukalaus í
framkvæmd, einkum verður
þetta Ijóst, er þess er gætt, að
Ástralía, England, Skotland og
Wales nota beggja handa kerfi.
í Ameríku, Frakklandi og
Spáni er notað annarrar hand-
ar kerfi. í Þýskalandi og öðr-
um löndum meginlandsins er
þetta allt á reiki.
Ný-Sjálendingar nota vara-
lestur. Þar er tákn- og fingra-
mál sjaldan kennt.
Það kostar tíma, þolinmæði
og fje að samræma öll þessi
kerfi.
• •
MIKIÐ STARE í
í ÁSTRALÍU hafa 3 ráðstefn-
ur verið haldnar um þessi málj,
á þeim hafa meir en 100 orð
verið samræmd. Fulltrúarnir
hafa og orðið á eitt sáttir um
merki til að tákna tölur.
• •
TÁKNMÁL OG FINGRAMÁL
ER SITT HVAÐ
EKKI má blanda táknmáli og
fingramáli saman. Munurinn
er eins mikill og á venjulegri
skrift og hraðritun. Með fingra
máli verða ekki sögð nema 50
orð á mínútu. Með merkjamál-
inu verða sögð 120 orð á mín-
útu Merki, sem tákna verkn-
að ,tilfinningar og hugmyndir,
eru svo ljós, að viðvaningur-
inn getur hæglega skilið þau.
• •
BÖRN ÆTTU AÐ NEMA
UNDIRSTÖÐUATRIÐIN
EINN forvígismaður dauf-
dumbra í Ástralíu, Reynolds að
nefni, er þeirrar skoðunar, að
auk þess sem barnafræðsla um
undirstöðuatriði táknmálsins
mundi glæða hæfni þeirra til
að nota hreyfingar í þágu og
til áherslu hinu talaða ntáli,
þá mundi.hún bjálpa þeim tjl
að gera sig skiljanleg í ókunn-
um löndum.
• •
HUGTÖK OG HLUTIR j
MERKJÚM íákn málsins mþ
skipta í tvo flokka. Sum tákná
hugtök og hluti. Hins vegar eru
svo smáatriðin, táknin, sem
tengja hugmyndirnar saman.
Hlutlægar jafnt og óhlut-
lægar hugmyndir verða auð-
veldlega látnar, í ljósi. „Drott-
inn minn“ er til að mynda gef-
ið til kynna með því að snerta
lófa beggja handa til að minna
á naglaförin á höndum Krists.
,,Sál“ er táknuð með því að
fara með fingurna fyrir munn-
inn — til að tákna öndun og
líf —- og bera þá svo upp að
enninu.
„Jeg er hamingjusamur“ er
sýnt með glaðlegum svip, tek-
ið er lítið bakfall og höndun-
um klappað saman. Ást er gef-
in til kynna með því að kross-
leggja hendurnar á brjóstinu
— með viðeigandi svipbrigð-
um.
MEÐ því að beina fingrunum
upp og hreyfa þá er táknaður
logi. Með því að snerta ein-
hvern hlut og blása svo á fing-
urna er táknaður hiti.
MYNDUN SETNINGA
Setningar verða hæglega
tengdar _saman_ „Jeg hefi lesið
blaðið“ er sagt moð því að
benda á sjálfah sig, krepþa
Frh. á bls. 11