Morgunblaðið - 03.03.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 3. mars 1950.
— Meðal annara orða
!íz ' Frh. af bís. 8.
brkutarvagni. I>eir láta fara vel

unp sig, og vir|S$fe?rir sjer lands
lagið út urp gluggann. — Þar
ko|na þeir aúga á álappalega
hermenn úr rauða hernum. —
„Nú, nú“, segir annar, „svo að
við erum þá staddir í Moskvu
núna“. Þá segir hinn og er held
ur byrstur: „Þjer skjátlast. Nú
erum við í Varsjá".
I Falleg
| kjólíöt
I til 8Ölu á frekar háan grannan
| mann. Uppl. Grettisgötu 31.

rtHHtnimmi
.J-fenrth fjjornaon
IHItmiMlllltlHMHM
IIMttMIIMIf MMMMMIIIMIMMMI
HÖGNI JÖNSSON
málflutningsskrifstofa
Tjamargötu 10A. Sími 7739.
n i
%
áSUi!
Frumvarpið !lutt a< ríkisstjórninni.
IRUMVARP ríkisstjórnarinnar, um að reisa óg starfrækja stöð
til hagnýtingar efna úr síldarsoði var til 3. umræðu i Neðri
deild Alþingis í fyrradag. Að umræðunni lokinni var frumvarpið
samþykkt með 19 samhljóða atkvæðum, sem lög frá Alþingi.
tlltllMMUIUIMIIMIMIIIIIIIMMIIIMIMMIIIIMM
IIIMIIIM MM
PLASTSC
KRISTJÁNSSON H.F.
Austurstr. 12. Sími 2800.
BEST AÐ AUGLÍSA
BEST AÐ AUGLÝSa
Verður á Siglufirði.
Efni laganna er það, að ríkið
lætur reisa stöð til hagnýting-
ar síldarsoðs, sem unnið er við
síldarverksmiðjur ríkisins á
Siglufirði. Til byggingarfram-
kvæmdaraia heimilast ríkis-
stjórninni að taka lán innan
lands eða utan, fyrir hönd rík-
issjóðs, að upphæð allt að 4
miljónum króna.
Miðar að fullkominni hag-
nýtingu síldarinnar.
í greinargerð frumvarpsins
segir á þessa leið:
Það er alkunna, að við vinnslu
síldar, eins og hún enn fer fram
hjer í landi, fara um 20—25%
af þurrefni síldarinnar forgörð-
um með soðinu, sem rennur frá
síldarverksmiðjunum. Hefur að
sjálfsögðu verið reynt að bæta
úr þessu, en lítið áunnist. Til
Óska eftir að kaupa nýtt eða nýlegt
steinhús
í Reykjavík, með tveimur 4-herbergja íbúðum og kjall-
ara. Einnig kæmi til greina ein 4-herbergja íbúð á efri
hæð í nýju húsi------Væntanlegir seljendur leggi nöfn
sín inn á afgreiðslu Morgunblaðsins fyrir hádegi mánu-
daginn 6. mars merkt: ..Staðgreitt — 0228.“
Sniðkennsla
Kvöldnámskeið í kjó.iasniði hefst mánudaginn 6.
5 mars, einnig kenni jeg kjóla-, kápu- og draktarsnið í
« einkatímum. Uppl. á Grettisgötu 6. 3. hæð kl. 4—6,30
5 alla virka daga.
Í SIGRtN Á. SIGURÐARDÓTTIR.
BÆKJUB,
m
m
ávallt fyrirliggjandi.
: ^Kriót
tfanóáon
& Co. Lf
þess að fullkomin hagnýting
síldarinnar megi takast, virðist
einkum um 2 leiðir vera að
ræða, annað hvort nýja gerð
verksmiðja og breyttar vinnslu
-aðferðir eða sjerstakar stöðvar
er tengdar væru hinum eldri
verksmiðjum og ynnu úr síldar-
soðinu. Skal hjer nú gerð nokk-
ur grein fyrir hinu síðara, enda
er talsverð reynsla fengin fyrir
því úti í löndum og sú aðferð
samrýmanlegust þeiin verk-
smiðjum og vinnsluaðferðum. er
vjer hljótum að búa við enn um
hríð.
í fisksoði lýsis- og fiskimjöls
-verksmiðjanna er um 6—9%
af föstu efni, sem að mestu er
uppleyst í soðinu.
Fyrir um það bil 10 árum var
farið að framleiða soðkraft
(condensed fish solubles) úr
fisksoði í Bandaríkjunum, en
soðkraftur kallast soðið, begar
búið er að eima úr því um 85%
af vatninu og inniheldur soð-
krafturinn um 50% af þurrefni
og 50% af vatni.
Soðkrafturinn inniheldur
mikinn næringarkraft
í fóðurblöndur.
Við noktkun soðkraftins í
ýmsar fóðurblöndur kom í ljós,
að í honúm er fólginn mikill
næringarkraftur vegna ýmissa
vitamína eða vaxtarefna, er
soðið hefur að geyma.
Framleiðsla soðkrafts var
fremur lítil hin fyrstu ár, en
seinustu árin hefur framleiðsl-
an aukist gifurlega og mun nú
vera um 50,000 tonn á ári í
Bandaríkjunum. — Láta mun
nærri, að nú sje framléiddur
soðkraftur úr 60—70% af soði
lýsis- og fiskimjölsverksmiðj-
anna þar í landi.
Utan Bandaríkjanna er soð-
kraftur unninn í Kanada, á Ný-
fundnalandi og í Suður-Afríku,
en framleiðslumagn er enn
mjög lítið á þessum stöðum. —
Hjá norskum síldarverksmiðj-
um er nú hafinn mikill undir-
búningur að hagnýtingu síldar-
;oðsins, en Noregur og Portúgai
munu vera einu löndin i Evrópu
auk ÍSlands. þar sem völ er á
hráefni til soðkraftsframleiðslu
svo að nokkru nemi.
Hjá Síldarverksmiðjum rík-
isins hefur framleiðsla soð-
krafts verið til athugunar um
árabil og nauðsyn hennar löngu
orðin ljós, þótt framkvæmdir
hafi dregist í þeim efnum. Því
hefur m a valdið að vinnslu-
aðferðir erlendis hafa verið
nokkuð á tilráunastigi og mark
aðshorfur fyrir framleiðsluna
óljósar.
Síldarverksmiðjur ríkisins
hafa nú látið kanna allrækilega
vinnsluaðferðir þær, sem not-
aðar eru við vinnslu soðkrafts
í Bandaríkjunum. markaðshorf
ur þar og markaðsverð.
Niðurstöður þeirra athugana
hafa leitt í ljós, að vinnsluað-
ferð dr. Sven Lassens forstjóra
Can Camp Laboratories í Kali-
forníu, er sú aðferð sem mestri
útbreiðslu hefur náð, og gefur
besta soðkraftinn með hæsta
markaðsverði Dr. Lassen er
upphafsmaður soðkraftsfram-
leiðslu Bahdafikjanna dg kúnn-
ur vísindamaður á sviði fisk-
iðnaðar.
Vegna hinna mikilvægu nær-
ingárefna. sem finnast í svo
ríkum mæli í soðkraftinum,
reynir nú mjög á notkun hans
í ýmsar fóðurblöndur, en soð-
kraftsframleiðslan íullnægir
hvergi þörfinni. Enn má auka
nokkuð frainleiðslu soðkrafts í
Bandaríkjunum, en hréefnið er
takmárkað, því að víða er geng-
ið mjög nærri fiskstofninum,
svo að sett hafa verið svokölluð
„bræðslubörtn“, og mun fram-
leiðslan vart ná 100,000 tonn-
um á ári, nema afli breytist
til muna frá því, sem hann hef-
ur verið undanfarin 20 ár.
Góðar markaðshorfur.
Samkv. upplýsingum stærstu
fóðurfirmanna, sem nota soð-
kraft í fóðurblöndur síhar, er
nú markaður fyrir a. m. k.
150.000—200.000 tonh af soð-
krafti á ári í Bandaríkjunum.
Má því tölja markaðshorfur
fyrir soðkraft í Bandaríkjunum
góðar.
Hin góða reynsla, sem feng-
ist hefur af notkun soðkrafts
í skepnufóður í Bandaríkjun-
um hefur vakið mikinn áhuga
á soðkrafti í ýmsum löndum
^tttllltt llllllll IIMt IIIII1111 M
Markús
IIIIMIIIIIIIMMIIIMIIMMIIIIMIIIIIIIMMIIIIIMMIIMMIM
iMllMMIItMMMIMIIIIMIMIIIIMMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIldlllMIIIIIIIIMMllfHIIMllllllllillllllllllllllllllllltlllllllltllllllllllMMIIIIMIIIIMIIIMI^
Ík
Eftir Ed Dodd

Trail cxi.Ltuy mgvcs in to
SHOOT PICTURES OF THE OLO
uuwa: Aun ucd nnt n
Markús læðist hægt upp á I —Ef Markús þorir að fara
lahd og nálgast síðan elgina. svona nærri þeim. Hví skyldi
Hann ætlar að taka mynd af j jeg þá ekki líka þora það?
eigkúnni og kálfinum hennar. I
Í1
THE SUODEN CRAC,\ OF THE
OEAO LIMB STARTLES TH»
NFRN/OUS OLD COW
En þegar hún gengur áfram
stígur hún óvart ofan á trje-
grein og brýtur hana.
Það kveður við bresthljóð og
gamla elgkýrin, sem alltaf er
vör um sig lítur upp.
'"ÍtífSSÍt i
Évrópu. En so$kraftur
énh ófáanlégur HP? Söluverð
soðkrafts í Bandaríkjunum
hefur farið hækkandi hin
síðari ár, þrátt fyrir aukna fram
leiðslu. Nú er almennt talið,
að verðið muni ekki hækka
meira, en geti haldist óbreytt
um nokkurt skeið. Láta mun
nærri, að meðalverð allrar soð-
framleiðslu Bandaríkjanna í
ár, hafi verið um 6,5 cent pund-
ið eða um kr. 1,340 00 hvert
metratonn
Ef reiknað er með þessu með-
alverði og 10 % afföllum vegna
saltinnihalds íslenska soðkrafts
ins, að flutningsgjöld, vátrygg-
ing og annar kostnaður við
flutning soðkrafts til Banda-
ríkjanna nemi um kr. 200,00 á
tonn, værí fobverð soðkrafts nú
um kr. 1,000,00 á tonn. Þegar
þes er gætt. að í soðkraftinum
er um 50% af vatni, sjst, hve
mikils virði þurrefnið í soðinu
er.
Síldarsoðið, sem rennur frá
síldarverksmiðjunum, nemur
um 95 kg á hvert mál síldar.
Úr 95 kg af síldarsoði með
aðferð dr. Lassens vinna afurðir
sem hier segir:
13.2 kg soðkraftur (50%)
0,3 kg. síldarlýsi
0.3 kg síldarmjöl
Ef fob-verð afurðanna er
kr. 1.00 pr. kg soðkraftur
kr. 1 95 pr. kg síldarlýsi
kr. 1,00 pr. kg síldarmjöl.
Neraur verðmæti afurðanna úr
95 kg af soði urh 14 krónum. —
Með sama afurðaverði á mjöli
og lýsi fæst nú að meðaltali úr
hverju máli Norðurlandssildar -
verðmæti. er nemur 66 krónum.
Með því að vinna soðkraft úr
síldarsoðinu eykst því verðmæti
síldarafurðanna um 20%.
Með fimm síldarleysisumur,
og hina miklu fjárfestingu síld-
ariðnaðarins í huga, þykir sýnt,
að nokkur bið verði á því, að
takast megi að nýta þessi verð-
mæti að fullu, og verður að
siálfsöeðu að miða áætlanir um
framleiðslu soðkrafts við
-eynslu undanfarinna sildarleys
isára.
Svo sem fyrr segir, hefur soð
kraftur einkum gildi sem mark
aðsvara vegna hinna ýmsu vita-
mína eða vaxtarefna hans, en
á hverju ári verða miklar fram-
farir í framleiðslu slíkra efna.
Þó að talið sje að soðkraft-
ur þurfi ekki að óttast sam-
keppni frá tilbúnum vaxtar-,
efnum í mörg ár. þykir rjett
að reikna með örum afskriftum
(t. d. 20%) á vinnslutækjum,
sem notuð eru við framleiðslu
soðkrafts.
Við athuPun á stofnkostnaði
-jnSVr-aftsstöðva og st.aðháttum
bíá Siidárverksmiðjum ríkisins
virðíst stö« til vinnslu á soð-.
krafti úr 5000 málum síldar á
'•A’arhrin" henta best, og er
stærð hinnar fvrstu stöðvar val-
in barinio. að nota megi allan
útbúnað hennar á hagkvæman
hátt verði stöðin síðar stækk-
uð.
Gerður hefur verið saman-
búrð’4r á stofn- og rekstrar-
kostnaði slíkrar stöðvar á
Si0lufír«i ncr Ranfa’-höfn. en‘
aðrjr staðir koma ekki til greina
eins og síldveiðum hefur verið
Hát'tað Hin síðari ár.