Morgunblaðið - 17.03.1950, Side 6

6
MORGUNBLAtílÐ
Föstudagur 17. mare 1950.
Atvinnufraðsla er nauSsynleg
í framhaldsskólnnum
— segir Ólafur iónsson hjeraðsráðunaufur
„Á FUNDUM RÆKTUNAR-
FJELAGSIN3 á undanförnum
árum hefi jeg vakið máls á því,
hve nauðsynlegt bað er að koma
einhverri atvinnufræðslu á í
framhaldsskólunum“, sagði Ól-
afur Jónsson fyrverandi fram
kvæmdarstjóri Ræktunarfje-
lags Norðurlands, er jeg hitti
hann hjer á dögunum.
Heimsótti
f ramhaldsskólana
Hann sagði ennfremur:
,,í vetur hefi jeg farið í
nokkra framhaldsskóla í Norð-
lendingafjórðungi, Laugaskóla
og Reykjaskóla og eins hefi jeg
heimsótt Menntaskólann og
Gagnfræðaskólann á Akureyri
og flutt þar búfræðileg erindi.
Þessi fræðsla, sem jeg hefi
getað látið í tje er þó hvorki
íugl nje fiskur og engan veginn
eins og jeg hefi hugsað mjer
að hún eigi að vera.
Slik búnaðarfræðsla á að
vera fastur liður í starfsemi
skólanna. Á hverju skólaári á
að gefa nemendum framhalds-
skplanna kost á vekjandi er-
indum um landbúnaðarmál,
sjávarútveg og iðnað, þar sem
þeim sjeu kyntir þessir atvinnu
vegir og bent á, hvaða skilyrði
sjeu til þess að komast áfram
í þessum höfuð atvinnuvegum
þjóðarinnar. Þeir nemendur, er
óska eftir frekari fræðslu í ein-
hverri af þessum greinum, eiga
að geta fengið hana í sambandi
við skólanámið.
Kennararnir í þessum grein-
um gætu verið nokkurs konar
farkennarar, þannig, að hver
þeirra annaðist þessa fræðslu á
nokkrum skólum. Þeir gætu
verið ráðnir sem hverjir aðrir
kennarar eða valdir af sam-
tökum hlutaðeigandi atvinnu-
■ vega.
Forustumenn framhaldsskól-
anna, sem jeg hefi átt tal við
um þessi efni, virðist skilja, að
þetta sje nauðsynlegt, gagnlegt
og gott og blessað. En sumir
þeirra kvarta yfir því, að ekk-
ert rúm. f ða enginn tími sje
fyrir slíka fræðslu, innan þess
ramma, sem kennslunni er
markaður nú.
Skólastarfseminni ábótavant
Nú verða allir skólamir að
leggja kapp á. að undirbúa nem
endur sína undir allsherjar
landspróf. Viðhorf mitt til þess-
arar fræðslustarfsemi og skipu-
lags, er víst íalsvert á öndverð-
um meið við ríkjandi skipulag.
Jeg álít, að ailtof mikið af skóla
starfinu sie ítroðsla fróðleiks,
sem kemur að tiltölulega litlu
©g hverfandi gagn í lífinu.
Skólarnir eiga að leita eftir
hneigð nemendanna, vekja þá
til umhugsunar um það, hvern-
ig þeir .eigi að haga lífi sínu
eftir skélaveruna, hvað þeir
eigi að leggja stund á, hvað
mun henta þeim best, hverjum
fyrir sig. Þarf m.a. að benda
þeim á skilyrði landbúnaðarins,
að hverju ieyti sá atvinnuvegur
sje aðlaðandi fyrír ungt fólk..
Það hlýtur alltaf að fara svo,
eins og mik'l brögð hafa orðið
að upp á r.'ðkastið, að menn,
sem aldir eru upp við land-
búnaðinn, leiti til annara at-
vinnuvega En, ef svo heldur
áfram, og engir þeirra, sem eru
aldir upp við aðra atvinnuvegi
en landbúnað leita út í sveit-
irnar, þá tæmist fólkið úr sveit-
unum, svo að engir verða eftir
til að stunda landbúnað, þegar
tímar liða.
Nauðsynlegt að fara inn á
nýjar brautir
Þess vegna tel jeg nauðsyn-
legt, að hugum skólafólksins sje
beint til landbúnaðarins, svo
það komi í Ijós. hverjir sjeu
best til þess fallnir, eða vilji
fara inn á þær brautir.
Jeg lít svo á, að fræðsla um
líf þjóðarinnar sje miklu gagn-
legri, heldur en að læra þulu
upptalningar um ár og borgir.
ártöl um stríð, nöfn konunga og
keisara, meira og minna óþjált
málfræðistagl og mörg tungu-
mál, sem þeir ná engu valdi á.
En mikið af þeirri fræðslu, sem
útheimtist til landsprófsins, er
slíkur stagllærdómur og upp-
talningar.
Svo fast er rekið eftir þeirri
ítroðslu í nemendurna, að per-
sónuleiki kennarans kemst ekki'
að við kennsluna, nema þá að
litlu leyti. Þeir eru rígbundnir
við undirbúninginn undir lands
prófið. En mest af því, sem
kennt er í skólunum, er sam-
hengislaust við atvinnuvegi
þjóðarinnar.
Samkvæmt nýju fræðslulög-
unum var það hugmyndin, að
hafa verknámsdeild við skól-
ana. En það hefur gengið illa
að koma því í framkvæmd. —
Þetta yrði mikið bákn ef það
ætti að vera fullnægjandi og
þetta getur aldrei náð nema til
einhverskonar iðnaðarstarfa. •—
Að sjálfsögðu yrði það hátíð
fyrir ýmsa nemendur að kom-
ast að einhverri iðnfræðslu í
staðinn fyrir að eyða tíma og
kröftum í að sitja yfir bókum,
sem þeir hvorki geta eða vilja
læra.
Reynsla mín í þessu efni er
að sjálfsögðu lítil enn. En flest-
ir skólamenn, sem jeg hef átt
tal við um þetta, líta svo á, að
þessar tillögur mínar sjeu eft-
irtektarverðar og í öllum skól-
unum, þar sem j^g hef komið
til að halda fyrirlestra, hefur
mjer verið tekið einkar vel.
Það er von mín og hugboð
mitt, að fleiri taki upp þennan
þráð og meira verði hirt um
það en nú, að tengja skólanám
almennings við atvinnuvegi
þjóðarinnar. En takist þetta
skólastarf vel, þá ætti það að
stuðla að því, að verulegu leyti,
að fleiri nýtir og duglegir ungir
menn veljist 1 bændastöður,
heldur en nú hefur verið um
skeið að tiltölu við fólksfjöld-
ann í landinu. Þetta skólastarf
gæti verið nokkur þáttur í því,
að stemma stigu við hinum ó-
hugnanlega flótta unga fólksins
úr sveitunum.
Meiri mannrækt
Vissulega mætti segja ótal-
margt fleira um hina almennu
fræðslu og framhaldsskólana, t.
d. skólalífið, hlutdeild þess og
þýðingu í náminu og þroska
nemendanna. En mjer finnst
sá þáttur sem er hin persónu-
lega hlutdeild nemendanna
sjálfra í skólastarfinu að ýmsu
vanræktur. Þetta verður þó
ekki rakið frekar að sinni.
Að lokum vil jeg undirstrika
þetta að skólarnir þurfa að
leggja miklu meiri alúð við að
rannsaka persónuleika nemend-
anna heldur en nú er. Vera
meira uppalandi og vekjandi.
Bifreiðavjelar
til sölu. — G M. C. —
14. — International.
Chevrolet.
— Jepp.
Dödge. — Vauxhall
Uppl. í Sölunefndarskemmunum við Njarðargötu.
Sími 5948.
Bifreiðahlutir
Gírkassar i eftirtaldar bifreiðar til söln: G. M. C. 10
hjóla og 5 tonna. — Chevrolet. — In'ernational. —
Dodge her- og vörubíla. — Ford vörub'la. — Jeppa.
— Dodge 3ja gíra.
Uppl. í Sölunefndarskemmunum við Njarðargötu.
Sími 5948.
Housingar
til sölu í eftirtaldar bifreiðategundir: International
3—4 tonna fyrir tvöföld hjól. — International % tonns.
— Ford % tonns. — Bcdford 2—4 tonna. —■ Chevrolet
vörubíla. — G. M. C. 6 og 10 hjóla.
Uppl. í Sölunefndarskemmunum við Njarðargötu.
Sími 5948.
Krassi — Litt
iioftað matjurt
TIL er lítil matjurt, sem er
nefnd Karsi á Norðurlandamá)-
unum, en á íslensku lægi beint
við að nefna hana Krasa, sök-
um þess hve bragðmikil og
krassandi hún er. Hún heyrir
til krassblómaættarinnar, er
með öðrum orðum skyld gulróf
um, næpum og káltegundum,
en hún er svo fljótvaxin að það
er víst engin matjurt til sem er
fljótari að koma í gagnið en
hún.
Hún er nothæf þegar hún er
liðlega þumlungshá og það eru
aðeins fyrstu blöðin sem eru
hagnýt, og þau geta verið nægi-
lega stór liðlega viku eftir sán-
ingu fræsins. Þetta er sú mat-
jurt sem ræktuð hefir verið
nyrst á okkar jörð, á sjálfum
Norðurpólnum. Það gerðist
hjer um árið þegar Papanini-
leiðangurinn var þar á ferð og
ljet sig reka á ísjaka yfir pól-
inn. Þeir bjuggu þar í litlum
kofa og þar sáðu þeir krassa-
fræi í glugganum og notuðu svo
blöðin sjer til heilsuverndar, til
að verjast skyrbjúgi. í krassa-
blöðum er mikið C-bætiefni,
en það fyrirbyggir skyrbjúginn,
sem áður var svo algengur hjer
— og mun víða finnast enn, á
lágu stigi að vísu, einkum þeg-
ar líða fer á veturinn.
Krassafræi er sáð svo þjett
að þar liggur svo að segja fræ
við fræ og það þarf ekki að
þekja fræið með mold, en að-
eins halda moldinni rakri sem
það liggur á. Líka má rækta
það alveg án moldar, með því
að leggja ,,vatt“ á disk sem
haldið er röku. Eftir fáa daga
hefir svo myndast græn og þjett
blaðabreiða, sem svo má skerá
af og nota t. d. ofan á smurt
brauð, til bragð- og heilsubæt-
is, þeim, serh neytir þess. Er-
lendis er mikið ræktað af
Krassa til að nota að vetrinum
og af honum selst mikið, þó
smár sje hann, og er hann rækt
aður í litlum grunnum kössum
og seldur í þeim.
Hjer hefir lítið verið gert að
því að rækta þessa matjurt, en
nú hefir Jóhann Jónsson garð-
yrkjukandidat í Reykjahlíð í
Mosfellssveit, hafist handa í
þessu, í því skyni að reyna að
koma Reykvíkingum á bragðið
af þessari litlu nytsömu jurt,
sem vissulega getur haft sína
miklu þýðingu sem C-bætiefna
gjafi í ávaxtalausu landi. Það
er alkunnugt að vanti þetta
bætiefni í líkama manna verða
þeir næmari fyrir kvefi og háls
bólgu o. fl., og með C.-bæti-
efninu einu verður slíkt fyrir-
byggt.
Þessvegna ættu Reykvíking-
ar að líta á þessa tilraun Jó-
hanns Jónssonar með skilningi
og kaupa framleiðsluna og nota
— þó þetta sje að vísu jurt sem
svo einfalt er ög auðvelt að
rækta að hver og einn gæti
gert það í sínum eigin stofu-
glugga, og þá þarf ekki að
leggja út fyrir öðru en fræinu,
sem er ódýrt.
Einhvern næstu daga kemúr
þessi nýja vara væntanlega á
markaðinn.
Ragnar Ásgcirsson.
ísland fyrr og nú
ICELAND yesterday and
Today, by Horace Leaf,
F.R.G.S.
FERÐAMAÐURINN og mið-
illinn Horace Leaf ferðaðist
hjer um landið fyrir nokkrum
árum, eða nánar tiltekið árið
1946.NÚ heíur hann skrifað bók
um þessa ferð sína, með mörg-
um myndum. og tileinkar hana
sínum íslensku vinum. I for-
mála þakkar hann einkum þeim
Snæbirni Jónssyni, Sigbirni
Ármann og Nikulási heitnum
Friðrikssyni fyrir ómetanlega
aðstoð við ferðalögin og samn-
ingu bókarinnar og enn fremur
þakkar hann frú Sigríði Hol-
beck, Matthíasi próf. Þórðar-
syni og Guðmundi Hofdal fyr-
ir ýmiskonar aðstoð.
Herra Leaf hefur víða farið
og hefur því margt til saman-
burðar við íslenska staðhætti
og ástand, og er oft i'aman að
hugleiðingum hans um þau efni
þvi að maðurinn er skynsamur
og eftirtektarsamur, og glöggt
er gestsaugað. Segir hann kost
og löst á landi og þjóð, en þó
ber miklu meira á kostunum í
frásögn hans. því að hann er oss
innilega velviljaður og vill gera
hróður vorn sem mestan.
Af innihaldi bókarinnar má
nefna það, að þar eru kaflar
um Reykjavík og Þingvelli, Jón
Sigurðsson og stjórnarskrána,
Reykholt og Snorra Sturluson,
skógrækt, hveri og fossa o. s.
frv. Einn kaflinn heitir „Reim-
leikar á sveitabæ“, og segir frá
dvöl höfundar í Viðfirði, og
gleymir hann þar ekki að skýra
frá því, að heimilisfólkið hafi
verið manna kurteisast, eins og
íslendingar sjeu yfirleitt. Eink-
anlega rómar hann íslenska
presta fyrir það, hvað þeir sjeu
blátt áfram og yfirlætislausir
—og frjálslyndir.
Yfirleitt má segja, að í bók
þessari sje greinileg og falleg
lýsing á þessu „mesta litla landi
í veröldinni“, eins og höfundur-
inn kemst að orði. Frásagnir
hans og lýsingar eru yfirleitt
rjettar, þó að lítilsháttar mis-
skilnings gæti á stöku stað. —
Helst mætti finna það að bók-
inni, að hún beri oflof á oss
Islendinga. en það er líklega sá
galli, sem vjer eigum auðveld-
ast með að fyrirgefa.
Eins og áður er sagt, hefur
herra Leaf ferðast víða og ritað
áður um ferðir sínar („Undir
suðurkrossinum“). Ein bók eft-
ir hann hefur komið út á ís-
lensku, — Dulrænar gáfuy,
þýdd af Jakobi Jóh. Smára, en
höfundurinn er kunnur fyriy-
Framh. á bls. 12.