Morgunblaðið - 02.09.1950, Blaðsíða 7

Laugardagur 2. sept. 1950
MORGV ISELAÐIÐ
SAMSTILT HERVÆÐHMG LVÐRÆÐIS-
ÞJOÐA ER FRIÐARVORIM HEIMSIIMS
— segír HaWard lange utanríkisráðherra
manna fremur en á föstu fyrir-
framákveðnu skipulagi.
JEG er einn af þeim mönnum,!
sem líta fremur björtum aug-
um á framtíðina, segir utan-
ríkisráðherra Norðmanna Hal-
vard Lange í stuttu samtali er
'jeg átti við hann á heimili
norska sendiherrans í gær. —
Sumir líta svo á, segir hann, að
út frá styrjöldinni í Kóreu geti
kviknað upp Evrópustyrjöld þá
og þegar, eða hin þriðja heims-
styrjöld sje alveg yfirvofandi.
Hervæðing til að komast
hjá styrjöld
— En það er mín skoðun, að
lýðræðisrikin fái ráðrúm til
á næstu tveim árum, að treysta
varnir sínar það mikið, að ein-
ræðisríkin telji það ekki árenni
legt, að leggja út í styrjöld.
Hægt verði að fá þau til þess
að setjast að samningaborði og
taka samningaleiðina fram yfir
styrjaldarbölið.
Áformið með hervæðingu
þeirri, meðal lýðræðisþjóðanna,
sem nú er ákveðin, og byrjað er
að framkvæma, miðast öll við
þetta. Þær eru ekki einasta
varnir fyrir hvert einstakt land,
eða þjóð, heldur er hjer um að
ræða allsherjar friðarvörn
Jieimsins.
Augljósasta styrjaldarhættan
stafar af því, hve mikið vantar
á æskilegt jafnvægi í herbúnaði
í heiminum, jafnvægi á milli
hins austræna og vestræna
heims. Einræðisríkin hafa her-
væðst í gríð og ergi á undan-
förnum árum, en lýðræðisríkin
látið það hjá líða.
Bágindi alþýðunnar vatn
á myllu kommúnista
Hervæðing lýðræðisþjóðanna
má að sjálfsögðu með engu
móti verða svo mikil, að þjóð
irnar rísi ekki undir henni fjár-
hagslega. Því jafnframt her-
væðingunni þarf að sjá um, að
fjárhagur almennings og líðan
verði sæmileg. Á sama tíma
sem lýðræðisþjóðimar búast til
varnar gegn vopnaðri árás,
verður að sjá við hinni innri
hættu frá útsendurum komm-
únistanna. Verði líðan almenn-
ings í löndunum slæm, svo
fjöldi fólks eigi við bágindi að
búa, eins og t. d. á sjer stað
með Asíuþjóðum, þá eykst
hættan á því, að áhrif komm
únista nái tökum á þjóðunum
innanverðu frá.
Það er vegna eymdarástands
meðal almennings hjá Asíuþjóð
um, að þær hafa orðið komm-
únismanum að bráð. Þess vegna
er það svo mikils virði, að
Bandaríkjaþjóðin, með forseta
sínum í broddi fylkingar, hefur
tekið upp þá stefnu, að veita
þeim þjóðum aðstoð, sem skamt
eru komnar í tækniþróuninni
og eiga af þeim ástæðum við
bágust kjör að búa. Liðan al-
þýðu manna með þessum þjóð-
um þarf að batna, svo þær fái
meira mótstöðuafl gegn komm-
únismanum.
Þessi barátta gegn kommún-
ismanum er ekki nándarnærri
því eins öflug ennþá og æski-
legt væri. Samtímis því, sem
til þessarar hjálparstarfsemi
eru ekki veittar nema nokkrir
tugir milljóna, þá eru veittir
miljarðar í hervæðinguna.
Með öruggu samsíarfí
fer allt vel
— En er þess að vænta, að
3 ýðræðisþj óðirnar eigi yfir þeim
HALVARD LANGE,
utanríkisráðherra.
styrk að búa samanlagt, að þær
geti skapað sjer styrkar her-
varnir?
— Vissulega, ef með þeim
Norðurlandaþjóðir
samhuga i S. Þ.
— Hvað getið þjer sagt mjer
um hinn nýafstaðna ráðherra-
fund hjer í Revkjavík?
— í stuttu máli það, að í
þetta sinn, sem endranær hefur
það reynst gagnlegt, að ræða
um ýms mál sín á milli, sem
eiga að koma til umræðu og
afgreiðslu á þingi Sameinuðu
þjóðanna.
Enda þótt Norðurlandaþjóð-
irnar sjeu ekki æfinlega í öll-
um atriðum á sama máli, á
þingi S. Þ., þá eru það að jafn-
aði hin minniháttar mál, sem
ágreiningur er um okkar i milli,
sagði ráðherrann.
Er jeg hafði haft tækifæri til
að ræða stundarkom við ráð-
herrann, fór hann og þeir Norð-
■ Stjettarsamband bænda leggur
áherslu á
hluta til
Vill fá htuta ðf Manhall f je ti!
bjrggingaframlvæmda í iveifum
Fundi Stjettarsambandsins tokið
Kirkjubæjarklaustri,
föstudag.
SJÖTTA aðalfundi Stjettarsam
bands bænda lauk á Kirkju-
bæjarklaustri kl. 1.30 í nótt. —
Sleit forseti fundarins, Jón Sig-
urðsson, alþingismaður á Reyni
stað, honum með stuttri ræðu.
Síðasti fundurinn hófst kl. 10
í gærkvöldi. Hófust þá umræð-
honum suður í Þjóðminjasafnið
nýja til þess að skoða hina
norsku safnmuni, sem hingað
voru gefnir. Ráðherrann ætlaði
að nota tímann sem eftir var
til kvölds til að kynnast ýms-
tekst nægilega góð samvinna og1 um mannvirkjum og stofnun-
einlægni í því samstarfi. Menn um hjer í bænum.
verða að gera sjer það ljóst, frá
upphafi, að víkja verður frá
ýmsum þeim venjum, og skoð-
unum sem ríkt hafa um fullan
sjálfsákvörðunarrjett hverrar
einstakrar þjóðar fyrir sig þeg-
ar um er að ræða að tryggja
þeim sameiginlegar varnir.
Til þess að nægilega örugg
samvinna komist á, verður sam
starfsvilji ríkisstjórnanna að
vera alveg eindreginn, því sam-
starfið verður að byggjast á
samkomulagi hinna ráðandi
menn sem eru hjer í fylgd með jur um tillögur allsherjarnefnd-
ar. Stóðu þær alllengi. Þessar
tillögur voru samþykktar.
Áður en jeg kvaddi hann,
barst í tal hin fyrirhugaða ís-
Tillögur um vjelakaup.
Um vjelakaup landbúnaðar
ins:
a. „Aðalfundur Stjettarsam-
bands bænda 1950, skorar á
ríkisstjórnina og alþingi að full
nægja vjelaþörf ræktunarsam'
bandanna á næsta ári. Enn-
fremur skorar fundurinn
lenska listsýning í Oslo á vetri jþessa aðila að lata vjelasjóði
komanda. Kvaðst ráðherrann
vera fullviss um, að slík yfirlits
sýning íslenskrar myndlistar
myndi vekja mikla athygli
landa sinna. Enda er það vitað,
að norsku þjóðinni leikur hug-
ur á, að fá aukin kynni af ís-
lendingum.
V. St.
FYRSTI SENDIHERRA
HOLLANDS A ÍSLAND9
Hann gistir nú landið og iætur vel yfir
MERKUR atburður hefur gerst í sambúð íslanas og Hollands.
Fyrr á öldum áttu löndin jafnan með sjer mikil viðskipti og
góð, og er svo enn. Samt hefur aldrei verið holienskur sendi-
herra á íslandi, en nú hefur orðið breyting á, því að sendiherra
Hollands í Dyflinni er jafnframt sendiherra hjer.
Skemmtileg tilviljun,
S. 1. fimmtudag lagði Jonk-
heer S. Hurgonje embættis-
skilríki sín fyrir forseta íslands,
og má segja, að með því hafi
verið skapaður nýr tengiliður
milli þessara gömlu vinaþjóða.
Var það skemmtileg tilviljun,
að fyrsti sendiherra Hollend-
inga hjer skyldi ganga á fund
forsetans á afmælisdegi Vil-
helmínu, fyrrverandi drottning
ar, sem verið hefir hátíðisdagur
í Hollandi um hálfrar aldar
skeið.
Mikil viðskipti.
Það, sem af er þessu ári, hefir
Holland keypt meira f.f ísl.
afurðum en nokkur önnur við-
skiptaþjóð okkar. Hins vegar
höfum við ekki keypt nærri
eins mikið af þeim. Um þessi
viðskipti sagði sendiherrann, að
hann gleddist yfir þeim og von
aði að þau gæti haldist og eflst.
Hinsvegar er varla við því að
búast, að viðskiptajöfnuðurinn
geti framvegis orðið okkur svo
mjög hagstæður sem hann var
fyrra misseri ársins.
SIS og öðrum vjelainnflytjend-
um í tje nægan gjaldeyri til
varahlutakaupa, svo bætt verði
úr þeim vandræðum, sem vara-
hlutaskorturinn hefur bakað
ræktunarsambandinu. Telur
fundurinn enn brýnni þörf á að
nægir varahlutir sjeu til í land-
inu en á innflutningi nýrra!
vjela. Virðist sjálfsagt að nota
Marshallfje til þessara inn-
kaupa.“
b. „Aðalfundur Stjettarsam-
bands bænda 1950 skorar á Fjár
hagsráð og ríkisstjórn að nota j
þann takmarkaða gjaldeyri,
sem nú á að nota til innkaupa
á heimlisdráttarvjelum þannig,
að sem flestar og bestar vjelar
fáist til landsins ásamt tilheyr-
andi verkfærum. Vegna sífelldr
ar vöntunar varahluta leggur
fundurinn megin áherslu á, að
úr því verði bætt og innflutn-
ingur varahluta látinn sitja fyr
ir innflutningi nýrra vjela“.
c. „Aðalfundur Stjettarsam-
bands bænda 1950 skorar á Bún
aðarfjelag íslands að auka
fræðslu á meðferð vjela og
verkfæra, t.d. með umferðar-
reisa á jörðum sínum. Telujp
fundurinn þetta nauðsynleg*
viðbót við það fje, sem Bún-
aðarbankinn hefur nú yfir n#
ráða“
Tillaga um raforkumáí.
Næst komu tillögur um rai-
orkumál. Eru þær svohljóð-
andi:
„Aðalfundur Stjettarsam-
bands bænda 1950, skorar á
Alþingi-og ríkisstjórn að beitá-
sjer engu síður fyrir byggingt*
rafstöðva einstakra hjeraða er»
byggingu hinna stóru stöðva,
sem nú er ákveðið að reisa.—•
Fundurinn telur rjettlætisrpáÁ-
að verðið á raforkunni sje ekWÍ>
hærra í dreifbýlinu en í kaúp-
stöðunum“.
Ályktun um tryggingamal.
Um tryggingamál gerði funcÞ
urimi svohljóðandi ályktun:
a. „Fundurinn skorar á Al-
þingi að breyta lögum um al-
mannatryggingar þannig, * aÁ
sjúkratryggingar verði á vegum-
sveitarfjelaganna svo sem ver-
ið hefur, en um leið verði öll-
um sveitarfjelögum gert
skyldu að stofna sjúkrasam-
lög.
b. Þá telur fundurinn rjett-
mætt, að allir þeir, sem slysa-
tryggðir eru, greiði sjálfir til-
skilið lágmarksiðgjald. En þatí
sem þar er fram yfir greiði at-
vinnurekandinn.
c. Ennfremur skorar fundur-
inn á næsta alþingi að breyta-
109. gr. laganna þannig, :í<>
sveitarstjómum verði ekki gert
að skyldu að greiða iðgjöld fyr-
ir aðra en þá, sem eru á sveitar
framfæri“.
Kjör fólksins góð. I
Sendiherrann fer lofsorðum kennslu“
um viðtökur þær, sem hann'
hefir hlotið hjer, og dáist að
dugnaði Islendinga og fram-
kvæmdum hjer. Hans eigin þjóð ,
bjó við þröngan kost eftir ^kktar um lanamal landbun-
Um lánamál lanðbún-
aðarins.
Þessar
tillögur voru sam-
aðarins:
styrjöldina, en nú þykir sem
hún hafi rjett úr kútnum að »Þar sem landbunaðunnn hef
fullu. Telur sendiherrann kjör ur v'enð °£ er mt°e afskiftur
fólksins nú engu verri en þau um lansf?e en 1 anaþorfm hins-
voru íyrir stríð. ve§ar mjoS ^11’ ef landbun-
aðurinn á að geta veitt þjóð-
Fer til írlands eftir helgi. inni nauðsynlegt Öryggi og
S. Hurgonje hefir bændum sæmileSa aðstóðu, þa
• samþykkir fundurinn eftirfar-
andi:
Junkeer
aldrei komið til íslands fyrr.
Ekki mun hann tefja Xengi hjer
að þessu sinni, en vonar að
eiga hingað ferð seinna meir.
Fer hann til írlands eftir helg-
ína.
Skylda
„Aðalfundur Stjettarsambands
bænda 1950 skorar á búnaðar-
þing og ríkisstjórn að beita sjer
fyrir því að varið verði að
minsta kosti 1 millj. dollara af
Marshallfje til uppbyggingar
WASHINGTON — Talsmenn frá' sveitanna á næstu þremur ár-
Tyrklandi, Síam og Philippseyj- um Fjeð yerði j umsjón Bún-
um hafa lýst yfir í útvarpsræð-
um í Bandaríkjunum, að ríkis-
stjórnir þeirra sjeu sannfærðar
um, að það sje skylda allra
frjálsra þjóða að aðstoða S. Þ.
í Kóreu.
aðarbankans og notist til inn
kaupa á byggingarefni til íbúð-
arhúsa, útihúsa, votheystófta og
girðingarefni. Ennfremur til
rafstöðva, sem einstaklingarl
Tiilögur um skattamál o. fL
Um skattamál var samþykkt
'svohlj. tillaga:
„Aðalfundur Stjettarsam-
bands bænda 1950 beinir þeirti
eindregnu áskorun til fjármála-
ráðuneytisins, að það úrskurðl
að jarðræktarframlagið samkv.
núgildandi jarðræktarlögum.
skuli ekki talið með skattskyld-
um tekjum, þeirra er framlag-
ið fá“.
Þá var samþykkt tillaga frá
Bjarna Bjarnasyni á Laugar-
vatni um, að fundurinn harm-
aði, að ekki hefði ennþá tek-
ist sættir í deilu þeirra, sem
yfir stendur milli útgerðar-
manna og sjómanna á togur-
urh.
Ennfremur var í gærk-völdi
samþykkt svohljóðandi tillaga
frá verðlagsnefnd, en -benni
hafði áður verið frestað:
„Vegna hugsanlegra breyt-
inga á kaupgjaldsvísitölu og
verðlagi á einstökum rekstrar—
vörum landbúnaðarins á kom-
andi verðlagsári, felur fundur-
inn stjóm. Stjettarsambandáina
að fá lögfesta, heimild til ,:a?Þ
bréyta verði landbunaðarvara
síðar á árinu ef umraéáidar á-
stæður kóma fram“.
Frh. á bls. 3,