Morgunblaðið - 10.09.1950, Síða 5

Sunnudagur 10. sept. 1950
MORGVTSBLAÐiÐ
5
Ólafur Ojörnsson prófessor:
DÝRTÍÐ4R OG K AU PG J ALDSMÁ IL
tökin í verklýðshreyfingunni og Vísitölufölsunin.
únista vitanlega verið að mestu
Kommúnistar og
kaupgjaldsmálin. | voru áhrif þeirra í kaupgjalds- j Þótt raunverulegur kaupmátt' óbreytt í þessum málum, þeir
I>ÓTT kommúnistar fylgi þeirri 'og kjaramálum launþega því ur tímakaupsins rýrnaði þann-.hafa í tíma og ótíma hvatt til
reglu, þar sem þeir eru í stjórn- jeðlilega mikil í tíð þeirrar ig um nær 10% á fyrsta valda-j verkfalla og óx áhugi þeirra í
arandstöðu, að/styðja nær allar stjórnar.
kröfur um hærra kaup, af hverj
um, sem þær eru bornar fram,
er sá stuðningur ekki borinn
fram af trú þeirra á því, að
slíkt leiði til bættra kjara. —
Þeir eru jafnframt innilega
sammála afturhaldssamari
Stjórnmálamönnum í borgara-
flokkunum um það, að kjara- ‘þe‘“ ejns að halda kaupgjald
En nú kom brátt talsvert ann
að hljóð í strokkinn að því er
snerti afstöðuna til þessarra
mála, en verið hafði meðan
utanþingsstjórnin var við völd.
Kommúnistar beittu nú áhrif-
ári kommúnista, var þess þó
að vísu gætt, að þessi kjara-
skerðing kæmi ekki fram í
þeirri vísitölu, sem lauhþegun-
um var sýnd. Samkvæmt henni
átti kaupmáttur tímakaupsins
að vera óbreyttur. Var þetta
gert á þann hátt, að reikna ein
um smum bæði í nkisstjorn og .. „ . ,, . .....
, , , , ... gongu með mðurgreiddu kjoti
mnan launþegasamtakanna til r r..... . . . .
foætur til handa launþegum sjeu
þjóðhagslegt skaðræði, á hvern
hátt, sem þær eru knúðar fram.
Þar sem þeir komast til valda,
er það og jafnan þeirra fyrsta
verk að fyrirskipa ríkislögreglú
sinni að berja vægðarlaust nið-
ur allar kröfur almennings um
kjarabætur í hvaða formi sem
er. —
Frá þeirra sjónarmiði eru
kröfur um hærra kaup aðeins
skemmdarverk gagnvart at-
vinnulífinu, sem sjálfsagt sje að
vísu að styðja ef þeir eru í
stjórnarandstöðu, en jafn sjálf-
sagt að bæla niður, sjeu þeir við
völd. Þessu til sönnunar skal
inu niðri og vildu láta verklýðs
fjelögin semja um óbreytt kaup
gjald fyrir sem lengstan tíma
framvegis. Jafnframt börðust
þeir fyrir gengdarlausri dýrtíð-
araukningu i fjárfestingarmál-
um og fjármálum, í sambandi
við nýsköpunina. Þá var kjara-
bótastefnan skyndilega búin að
vera.
i visitölunni og var vísitalan
þannig lækkuð um 27 stig. Að
þessu efni vitanlega við það,
að sú lína kom frá Komin-
form árið 1948 að kommúnist-
ar allra landa skyldu beita á-
hrifum sínum til þess að valda
sem mestu tjóni í efnahagsmál-
um Marshallríkjanna, sem þeir
nefndu svo.
Athyglisvert er þó, að svo
virðist sem nokkurs afturkipps
hafi gætt hvað snerti stuðning
vísu vpr launþegum bætt þetta þeirra við launahækkanir á
að nokkru með kjötstyrknum
svo kallaða, sem raunverulega
var þó lítið annað én blekk-
ing, því ekki er kjötstyrkurinn
sóttur annað en í vasa almenn-
ings með hækkuðum tollum og
sköttum.
Ríkisstjórn kommúnista lagði
því fyrst inn eí þá braut, sem
tímabilinu okt. 1949 til mars
1950, eða þegar stjórnarkreppa
stóð yfir á Alþingi. Má nefna
það sem dæmi að þar sem þeir
vorið 1949 höfðu mjög eindreg-
ið stutt kröfu BSRB um 25%
launhækkun handa opinberum
starfsmönnum, sáu þeir sjer er
þing kom saman í nóvember,
Haustið 1948 átti jeg ásamt aðrar ríkisstjórnir hafa síðaniekki fært að ganga lengra en
Guðjóni B. Baldvinssyni sæti í dyggilega fetað, að dylja dýr-jstyðja 7% uppbætur hvað
samstarfsnefnd ASÍ og BSRB ^ tíðaraukninguna með því að, hæstu launaflokkanna snerti,
með tveim fulltrúum frá Al-
þýðusambandinu, sem þá var
stjórnað af kommúnistum. Við
gerðum þá meðal annars
hætta að láta vísitöluna sýna i og höfðu þó orðið almennar
þær breytingar á framfærslu-1 kauphækkanir hjá stjettarfje-
kostnaði frá einum tíma til lögum um sumarið, þannig að
vuiu, rcoou lxx puijíjuxicu öjvcií i “
hjer á eftir brugðið upp nokkr- jhugun á því hver breyting hefði
um svipmyndum frá ferli þeirra 01'ðið á raunverulegu kaup
í þessum málum hjer á landi
undanfarin ár.
Suniarið 1944.
Sumarið 1944 urðu talsverð
átök milli iðnrekenda og verð-
lagsyfirvalda um verð á iðn-
aðarvarningi o. fl. Kaupdeilur
stóðu þá víða yfir, sem lauk
með meiri eða minni kauphækk
unum. Verðlagsyfirvöldin litu
þá hinsvegar svo á, að afkoma
fyrirtækjanna væri svo góð, að
þau gætu borið kauphækkanirn
ar að mestu eða öllu, án verð-
hækkana. Þessi afstaða var
Þjóðviljanum hinsvegar ekki að
skapi og birti hann í tilefni af
því hverja árásargreinina á fæt' (jd
gjaldi eða kaupmætti tíma-
kaupsins frá því fyrir stríð. —
Samkvæmt niðurstöðum okkar
var vísitala kaupmáttar tíma-
kaups Dagsbrúnar samkvæmt
leiðrjettri vísitölu sem hjer seg
ir árin 1944—'48:
1944 des. 155
1945 des. 141
1946 des. 148
1947 des. 156
1948 okt. 143
at- annars. Skal engum orðum um
það eytt, hversu fordæmanlegt
þetta er frá hagsmunasjónar-
miði launþega, en skiljanlegt er,
þegar þess er gætt hvern þátt
kommúnistar áttu í því að inn
á þessa braut var lagt, að þeir
geri lítið úr þeim sigri, sem
launþegasamtökin unnu nú á
dögunum, þegar þau í fyrsta
skipti snerust til varnar gegn
þessum aðferðum, með þeim ár
angri að full leiðrjetting fjekst
á því atriði, sem um var deilt.
Eftir það að kommúnistar
höfðu vei’ið við völd í eitt ár
hafði þannig tekist að rýra kaup
mátt tímakaupsins um hartnær
10% frá því sem verið hafði í
, uu „afturhaldsstjórnarinnar".
ur annaii á þá\eiandi verðlags- (’pjj þess ag mæta þessari kjara-
Stjora, Sveinbjörn Finnsson, er . rýrnun knúði Dagsbrún að vísu
hann taldi hið auðvirðilegasta fram nokkra kauphækkun í
auðvaldsþý, að torrelda á þann mars 1946, en vitað var að það
hátt almennar hækkanir á kaup var gegn vilja forystumanna
gjaldi og verðlagi. Nú skyldl kommúnista bæði í ríkisstjórn
maður þó ætla, að sú stefna, að og verkalýðssamtökunum, en
halda verðlaginu niðri þrátt fyr þrátt fyrir þá kauphækkun var
ir kauphækkanir, væri launþeg raunverulegt kaupgjald þó
ram einmitt sjerlega hagstæð,
því að hver heilvita maður sjer,
að það er einmitt skilryði þess,
að kauphækkanir leiði til
foættra kjara, að verðlag hækki
ekki að sama skaþi.
Á þessarri einkennilegu af-
stöðu kommúnista frá sjónar-
miði launafólksins, sem þeir
þykjast berjast fyrir, er hinsveg
ar til augljós skýring. Á þeim
tíma sat við völd utanþings-
stjórn Björns Þórðarsonar, sem
kommúnistar kölluðu aftur-
haldsstjórn og lögðu allt kapp
á að koma frá völdum. Var í
því tilefni lagt höfuðkapp á það
að skapa öngþveiti í efnahags-
málum með sífelldum víxlhækk
unum kaupgjalds og verðlags.
Kommúnistar sáu þó strax, að
ef kauphækkanirnar væru ekki
látnar koma fram í hærra verð-
Jági, næðist tilgangUr þeirra
ekki, og er hjer fengin skýring
á „samfylkingu“ þeirra með at-
vinnurekendum í þessum mál-
um.
Kaupgjaldsmálin á valda-
tlmabili kommúnista.
Haustið 1944 tóku kommún
Sstar sæti í ríkisstjórn, svo sem
kunnugt er. Þeir höfðu þá yfir
lægra í lok valdatímabils komm
únista en í upphafi þess.
Þessi tvö ár voru þó senni
lega það tímabil í sögu lands
hefði krafan um 25% verið sann
gjörn um vorið, hefði átt að
bætur launþegum til handa og
þeir voru meðan þeir sátu i
stjórn. Því til sönnunar má
nefna það, hversu illa þeir tóku
öilum stefnuyfirlýsingum af
hálfu Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins um það fyrir
síðustu kosningar, að þeir teldu
æskilegan aukinn neysluvöru-
innflutning ef þess væri kostur
ökum gjaldeyrisaðstæðna. Er
þó torskilið, hvernig þeir hugsa i*
sjer að bæta kjörin með hækk-
uðu kaupi, ef ekki á að sjá fyr-
ir því, að fólk geti veitt sjer
eitthvað fyrir kauphækkanirn-
ar. Þvert á móti settu þeir á
stefnuskrá sína svo gífurlegar
fjárfestingar fyrirætlanir að ó-
hjákvæmilegt er að hungur
hefði orðið í landinu ef þeim
hefði átt að hrinda í fram-
kvæmd.
Þótt það, sem hjer hefir ver-
ið dregið fram í dagsljósið = je
ekki annað en hrafl staðreynda
úr sögu síðustu ára, ætti þa'ð
þó að nægja til þess að sýna
fram á það, að áhugi kommún-
ista fyrir kjaramálum launþega
er af öðrum toga spunninn en
þeim, að þeir óski eftir bætt'.’na
' kjörum þeim til handa og ætli
Dagsbrúnarverkfallið
vorið 1947.
Eftir það að kommúnistar
höfðu hrökklast úr stjórn í árs-
byrjun 1947, sneru þeir nú auð
vitað enn við blaðinu í kaup-
gjaldsmálunum og hófu á ný
að kynda undir allar kaupkröf-
ur. Voru möguleikar launþega
á því að bæta kjör sín með kaup
hækkunum þó nú orðnir allt
aðrir og minni en meðan komm
únistar voru við völd, þar sem
erlendu innstæðurnar voru nú
þrotnar og öll afkoma þjóðar
búsins orðin verri. Þegar komm
únistar fóru svo að efna til verk
falla um vorið, voru þeir líka
í fyrstu svo hreinskilnir að játa,
að markmið verkfallanna ætti
ekki að vera kjarabætur til
ins fyr og' síðar, er bauð mesta handa launmönnum, heldur
möguleika á því að bæta raun-] Það steypa ríkisstjórn Stef-
verulega afkomu launþega. —'( ®ns Jóhanns. Verkamenn feng-
Samstarfsnefndin benti t. d. á ust Þn ekki til þess að taka und
það, að möguleikarnir fyrir | n’ Þa®> að láta misnota samtök
raunverulegum kjarabótum eru sfn Þannig til pólitískra verk-
venjulega á hverjum tíma' fa^a> svo að kommúnistar
komnir undir neysluvöruinn-1 urúu að breyta um áróðursað-
flutningnum. -Reiknuðum við ferð °g setia kjarabótatilgang-
því út vísitölu fyrir neysluvöru fnn a oddinn. Fjekk það meiri
innflutning á íbúa þessi ár mið, hljómgrunn, og tókst þeim m.
' a. að etja Dagsbrún út í mán-
aðar verkfall, sem lauk með því
að samið var um lítilsháttar
kauphækkun. Ekki var hún þó
meiri en svo, að talið var, að
það mundi taka Dagsbrúnar-
menn 2 ár að vinna upp tap-
ið af völdum vinnustöðvunar-
innar að öllu óbreyttu, en auð-
vitað var ný dýrtíð fyrir löngu
búin að éta kauphækkanirnar
upp fyrir þann tíma. Eiga Dags
brúnarmenn því háan reikning
manna, þrátt fyrir valdaaðstöðu ! ® hendur kommúnistum fyrir
kommúnista og ekki virðist hon Þ°tta, sem seint verður líklega
um heldur hafa verið safnað í' Sreiddur.
kornhlöður, því að þegar seintj
á árinu 1947 var orðin almenn' Þróunin síðan 1947.
vöruþurrð. 1 Síðan 1947 hefir stefna komm
hækka hana en ekki lækka. En
vitað er, að fyrir áramótin
1950 gerðu kommúnistar sjer
vonir um það að komast aftur
í ríkisstjórn og settu vonir sín-
ar einkum á Framsóknarflokk-
inn og formann hans í því efni.
Þar sem vitað var, að andstaða
gegn kröfum opinberra starfs-
manna var þá einkar hörð i
Framsóknarflokknum, hafa
kojnmúnistar sjálfsagt með
þessu ætlað að sýna fram á það,
hversu „ábyrgir“ þeir væru nú
orðnir í kaupgjaldsmálum.
Þótt kommúnistar hafi að
vísu að undanförnu stutt nær
allar kröfur um kauphækkanir,
er víst að þeir eru enn jafn and-
vígir öllum kröfum um kjara-
sjer að vinna að slíkum kjara-
bótum, ef þeir kæmust til valda
á ný. Þeirra áhugamál eru allt
önnur. Hin bágu lífskjör al-
mennings í öllum þeim lönd-
um, þar sem kommúnistar ráða,
eru líka sönnun þess, að mark-
mið kommúnismans er ekki
kjarabætur. Raunhæf hags-
munabarátta launþega verðujr
því að fylgja öðrum leiðum en
þeim, að þeir setji traust sit.t
á kommúnista. í lokagi’ein vert*
ur ofurlítið vikið að þeim mal-
efnum, sem jeg tel að ættu að
vera efst á baugi frá hagsmuna
sjónarmiði launþega, eins og v:i.3
horf eru nú í efnahagsmálum
íslendinga.
Ameríku- og
Grænlandsftyg
„GEYSIR“, millilandaflugvjel
Loftleiða h.f., lagði af stað i
morgun kl. 8 til New York. —
Farþegar voru 24.
,Geysir“ er væntanlegur til
baka seinni part vikurrmar. —
Flugstjóri á „Geysir" í þessari
ferð er Alfreð Elíasson.
„Vestfirðingur“, Catalinaflug
bátur Loftleiða, fór í gærmorg-
un til Marie-eyjar á austur-
strönd Grænalnds. Þar tók vjel-
in 17 leiðangursmenn dr. Lauge
Koch. Flugstjóri á „Vestfirð-
ing“ í þessari ferð var Einar
Árnason.
að við 1938 — 100 og varð nið-
urstaðan þessi
1943 236
1944 250
1945 334
1946 435
^ 1947 390
1948 208
Hin gífurlegi neysluvöruinn-
flutningur árin 1945 og 1946 fór
fór annað en í búr verka-
Kvenlæknar á ráHstefnu
í Bandaríkjumim
NEW YORK 9. sept. — Kven-
læknar frá átta Evrópulöndnm
munu verða viðstaddir kvén-
læknaráðstefnu, er hefjast a í
Philadélphia á morgun.
England hefur sent 27 lækna
á ráðstefnu þessa, Finnland tíu,
Júgóslavía, Ítalía og Noregur
tvo hvert, Frakkland sex, Dan-
mörk og Holland fjóra hvort og
Austurríki einn.
Pólverjar, Ungverjar og
Tjekkar ljetu ekki svo lítið sem
að svara boðum um að senda
fulltrúa á læknaráðstefnuna.
— Reuter.
Henrarnir Kanada
verða enn efldar
OTTAWA, 9. sept. — Þingið i
Kanada samþykkti í dag auka-
fjárveitingu til hervarna lands-
ins. En af fje þessu mun þó um
300 milljónum dollara verða
varið til aðstöðar öðrum með
limalöndum Atlantshafsbanda
lagsins.
Kanadiski landvarnaráðherr-
ann ljet þess getið í dag, að
hann teldi hættuna mesta við
norðanvert Atlantshaf, ef til
nýrrar heimsstyrjaldar kæmi.
— Reuter
Hjénabönd og hermenn
LONDON. — Fyrirlestrar um
„hamingjusöm hjónabönd og
gott íjölskyldulíf’ hafa orðið
svo vinsælir í breska hernum,
að í ráði er að fjölga þeim.
Sjerfræðingar annast fræðslu
fyrirlestra þessa. —Reuter.
Sjénvarp í sjúkrahúsum
LONDON — í ráði er að koma
fyrir sjónvarpstækjum í mörg-
um sjúkrahúsum i London. Er
fullyrt, að sjónvarpstækin geti
flýtt mjög fyrir bata sumra
sjúklinga. — Reuter.