Morgunblaðið - 13.10.1950, Blaðsíða 10

^10
M Q R <G 11 N B L Af) l Ð
Föstudagur 13. okt. 1950.
^^\\\\\\\\\\\ \V

sS//?///////////,,.

///////<! II >11 lt«l tV\»>

Forrjettindabarátta Framsóknar
vinnur samvinnustefnunni tjón
HANNES Pálsson, fyrrum
fcóndi að Undirfelli, rjeðist með
óbótaskömmum að Heimdallar-
œskunni. Honum var þá veitt
makleg og eftirminnileg ráðn-
ing hjer á síðunni á föstudag-
inn fyrir hálfum mánuði. —
Hann laetur sjer samt ekki segj-
ast, heldur skrifar hann lang-
hunda mikla á sunnudag og
þriðjudag í Tímann. Má raunar
undarlegt heita, að slíkum
greinum skuli vera veitt mót-
taka, því að þær skaða þann
málstað, sem berjast á fyrir.
Á því var hjer vakin at-
hygli, að samkvæmt upplýs-
ingum alþjóðasamvinnublaðs,
væri á 17 stöðum hjer á landi
kaupfjelagsverslun einráð. A
það var bent, að þetta hefði
orðið vegna forrjettinda þeirra,
sem kaupfjelögin hefðu notið
á haftatímum Framsóknar og
krata frá 1931—33.
FORRJETTINDI
í INNFI.UTNINGNUM
Þessari staðreynd vill nu
Hannes snúa við, og segir, að
Sjálfstæðisflokksins notfært
sjer höftin og tryggt sjer for-
rjettindin.
Eftir þessu eiga Sjálfstæðis-
menn að hafa verið svo snjallir
að geta hagnýtt kaupmönnum
þau höft, sem Framsókn og
kratar komu á og stjórnuðu
með meirihluta valdi sínu.
Þótt þetta eitt nægi til að
sýna, hve mjög Hannes þessi
missir marks, þá skal einnig
drepið á eftirfarandi stað-
reyndir.
Þegar höftin voru sett á af
Framsókn og krötum, þá hafði
S. í. S. og kaupfjelögin innan
við 30% af kornvöruinnflutn-
ingnum. Eftir 10 ára höft, þá
var hlutur kaupf jelaganna orð-
inn 50%.
Á árunum 1943—45 var hlut
úr samvinnuf jela; anna í vefn-
aðarvöruinnflutningnum inn-
an við 15% og S. í. S. notaði
ekki einu sinni þann hluta sinn.
Nú er hlutur S. í. S. orðinn
30% með valdboðinu einu
saman.
Fyrir fimm árum flutti S. I.
S. nær engin hreinlætistæki,
ofna og slíkar byggingarvörur
inn. Nú er hlutur S. í. S. sam-
kvæmt valdboði, nær 30%. —
Hlutur S. í. S. í cementsinn-
flutningi fyrir 3—5 árum var
innan við 15%, en er nú sam-
kvæmt valdboði um 30%.
Fleiri dæmi er hægt að nefna,
en einkum ættu menn að hafa
í huga, a ; rir 5 árum var
innflutning með frjálsasta
mót,’ Þ' ■ ieói frjáls samkeppni
, ,3um. Menn gátu
r Liem þeir víldu og
á hlut allslega ekki
; amvinnuHelögin, en
ic.ar tölur bera með
Innflutningurinn minnkar um
% á 3 árum ,að sögn Hannesar
sjálfs. Og hvað skeður. Meðan
allir aðrir, sem við kaupsýslu
fást, fá skertan hlut sinn, þá
er hlutur S. í. S. stóraukinn
með valdboði.
Þetta hefur auðvitað þau á-
hrif, að S. í. S. getur miðlað
kaupfjelögunum meiri vörum,
meðan kaupmennimir á staðn-
um fá minna af vörum. — Og
allir vita, að allt hefur selst á
því vöruhungri, sem ríkt hefur.
Hjer er hvorki um að ræða jafn
rjetti eða frjálsa samkeppni.
SKATTAFRÍÐINDI
SAMVINNUFJELAGA
Þá má víkja að skattafríð-
indum samvinnufjelaga, sem
Hannes telur engin vera. Hon-
um til leiðbeiningar má geta
þess, að athugun hefur fram á
því, hvað einstaklingur mundi
hafa greitt í skatta í saman-
burði við Kron á árunum 1937
—1947.
Meðan Kron greiddi í út-
svar og skatta kr. 808,354.80,
þá mundi einstaklingurinn
með sömu tekjur og umsetn-
ingu hafa greitt kr. 3.887.911,25
eða hvorki meira nje minna en
3 milj. kr. meira en Kron.
Þegar einstaklingurinn á að
eins eftir 19,74% af hagnaði
sínum, þá á Kron eftir 83,31%.
Engum getum þarf að því að
leiða, hvílík forrjettindi þetta
eru í samkeppni.
Þannig var Mjólkurfjelagi
Reykjavíkur (og einstakling-
Happdrætti B Æ R til
ágóða fyrir æskulýðshöll
ÞEGAR Æskulýðshallarmálið hafði verið á döfinni um all-
langt skeið og ritað og rætt hafði verið um nauðsyn þess, að
æska höfuðstaðarins ætti sjer viðeigandi athvarf, var af nokki--
um áhugamönnum stofnað til bandalags um það bil 30 æsku-
um) bægt frá mjólkursölu í iýgs. 0g íþróttafjelaga, sem skyldi hrinda þessu mikla nauð-
Reykjavík, vegna þess að M.
synjamáli í framkvæmd.
Nú er öllum höfuð undirbún-
ingi þessa máls lokið fyrir
fórnfýsi og ötult starf þeirra
manna, sem til forustunnar
voru valdir í þessum heildar-
samtökum æskunnar. En ötult
starf þeirra manna, eitt út af
fyrir sig, er ekki nóg til þess
að koma sjálfri byggingunni
upp. Almennur fórnarvilji og
áhugi æskunnar og borgaranna
verður að fylgja. Nauðsyn þess,
að æska höfuðstaðarins geti eytt
þeim stundum, sem umhyggju
og eftirliti heimilanna slepþir,
á tilhlýðilegri hátt en verið hef
ur, hlýtur að vera öllum ljös.
Frh á bls. 12.
R. stjórnuðu Sjálfstæðismenn.
STARFSMANNAFJÖLDINN
í VERSLUNINNI
Hannes Pálsson segir, að Sís
og kaupfjelögin eigi með vald-
boði að fá aukinn innflutning,
þar sem þau geti annnað þeim
innflutningi, án þess að bæta
við sig starfskröftum.
Áður er Hannes þessi búinn
að segja, að innflutningsversl-
unin hafi dregist saman um Vz
á þremur árum. Hjer að ofan er ,
nokkuð að því vikið, hve hlut- j
ur Sís í innflutningnum hefur j MIKLIR OG MARGIR örðugleikar verða á vegi þeirra ungu
manna og kvenna, sem ætla sjer að reisa bú. Þeirra verstir
eru húsnæðisvandræðin. Undanfarin ár hefur verið illmöguleégt
að fá íbúð leigða, nema þá gegn greiðslu geysihárrar leigu.
I kaupum og sölum hafa íbúðir verið langtum dýrari en bygg-
ingarkostnaður samsvarandi húsnæðis, en allar nýbyggingar
Húsnæðisþörf unga fólksins
einmitt aukist á þessum þrem
árum. Er það svo, að Sís hafi
vegna þessa, ekki fourft að
bæta við sig starfskröftum? —
Hannes Pálsson ætti að geta
upplýst, hver starfsmannafjöldi
Sís var fyrir þremur árum og hafa, eins og kunnugt er, verið háðar leyfi Fjárhagsráðs.
FORR.TETTINDI
BANKANNA
I UTLANUM
tuo;
i hö
versla
versluðu
meir vi;''
ofangre; •
sjer.
En s’.
hert höftunum.
Alkunna er svo einnig, að Sís
og kaupfjelögin og ýmis dóttur
fjelög þess njóta forrjettinda í
útlánum bankanna. Dæmi er
til þess, að útgerðarmanni, sem
átti nýtt skip, en þarfnaðist all
mikils rekstrarláps, var neitað
um lánið í bankanum. En Sís
og olíufjelagið, sem fær m. a.
oeninga sína lánaða hjá þess-
um banka, bauð þá útgerðar-
mannirium lánið, ef hann vildi
kaupa olíur og tryggingu þar.
Nú, þegar lánveitingar bank
anna eru mjög af skornum
skamti, þá eru slík forrjettindi
í útvegun lána mjög til þess
fallin að afla viðskifta, sem
annars hefðu ekki fengist.
FRFLSID í SÖLU
LANDBÚNAÐARVARA
Það er engin sönnun um á-
gæti Sís á öðrum sviðum, þótt
úað hafi náð undir sig mikilli
sölu í þessum vörum og með-
ferð Sís á þessari sölu tæplega
hví tíl hróss, þar sem bændur
fá ekki nema % áætlaðs verðs
útborgað og dreifingarkostnað-
ur Sts óeðlilega hár.
Afurðasölulög Framsóknai
og krafn set t sett voru 1934,
hver hann er nú. Alkunnugt er
einmitt, að Sís, dótturfjelög og
kaupf jelög hafa stóraukið
starfslið sitt. Þurft meira að
segja að gera meira en að tvö-
falda skrifstofupláss sitt að-
eins hjer í Reykjavík og byggt
fleiri vörugeymsluhús, einmitt
á þeim þrem árum, sem inn-
flutningurinn til landsins hef-
ur minnkað um Vi, að sögn
Hannesar sjálfs. — Valdboðin
aukning á innflutningshluta
Sís hefur því stóraukið fjár-
festinguna í landinu, sem á
sinn þátt í dýrtíðinni, sem al-
menningur býr nú við.
FORRJETTINDI SKAÐA
SAMVINNUSTEFNUNA
Ef Framsóknarmenn væru
sannir samvinnumenn, þá ættu
þeir að sjá, að forrjettindin
skaða samvinnustefnuna. Með
forrjettindum er hægt að ná
einokun á sumum stöðum í það
minnsta. Um leið og samvinnu-
fjelag er eitt um verslunina á
staðnum, þá hafa fjelagsmenn
engan mælikvarða, hvernig því
er stjórnað.
Samvinnuf jelag sýnir þá
fyrst ágæti sitt, þegar það með ing á heildarfjárfestingu yrði engin, með því að takmarka
jafnrjettisaðstöðu keppir við sínar eigin framkvæmdir. Lofa einstaklingum að ráðast í þær
aðra verslunaraðila í landinu. framkvæmdir, sem þeir telja sig menn til, og sníða svo fram-
Það er þ\d stefna samvinnu-(j.væmd-r rjjtisins eftú- þvi, hvort framkvæmdir einstaklinga.
manna i Sjalfstæðisflokknum | ’
Bæjaryfirvöldin hjer í Reykjavík hafa eftir getu reynt að
bæta úr hinni gífurlegu húsnæðisþörf, en þurft fyrst og fremst
að taka tillit til barnmargra, eldri fjölskyldna. Því hefur þó
verið lýst yfir af borgarstjóra og öðrum, að bæjarstjórn sje
ljós húsnæðisþörf þeirra, sem eru að byrja* búskap, þótt að
athuguðu máli hafi þótt rjett að útrýma fyrst og fremst heílsu-
spillandi íbúðum og veita fjölmennari fjölskyldum það hús-
i.æði, sem bærinn hefur haft til ráðstöfunar.
★
•
Það er því vitað, að ekki verður leyst úr því vandamáli, sem
hjer er við að etja í einu vetvangi. En það má fullyrða, að það
er ekki einungis hagsmunir unga fólksins, sem húsnæðislaust
er, að úr vandamálinu rætist, heldur og þjóðarinnar allrar.
Þess vegna verður að gera þá kröfu, að ríkisvaldið torveldi
í það minnsta ekki lausn málsins. Nú sem stendur er mönnum
bannað að ráðast í nýbyggingar, nema með opinberu leyfi.
Ef svo væri ekki mundi margt ungt fólk ráðast í að byggja
lítil íbúðarhús, og m. a. verja til þess tómstundum sínum. —
Mælir því margt með, að byggingar í það minnsta minni íbúða
verði gefnar frjálsar.
★
Að vísu má segja, að hætta verði á, að fjárfestihgin í land.-
inu mundi aukast en aukning fjárfestingarinnar mundi gera
dýrtíðina enn óbærilegri. Svo þarf þó alls ekki að vera. Bygg-
ing á tiltölulega litlum íbúðum, sem ef til vill er unnin að miklu
leyti í tómstundavinnu, hefur ekki mikla aukna fjárfestingu í för
með sjer. í það minnsta gæti ríkisvaldið sjeð svo um, að aukn-
og stefna Sjálfstæðisflokksins
í heild, að jafnrjetti ríki á þess-
um sviðum sem öðrum.
Heimdcillarfundur
HEIMDALLUK hefur kvöld-
fagnað í Sjálfstæðishúsinu ann-
að kvöld.
Geta þeir, sem þess óska,
eru meiri eða minni.
Ljóst er, að af fjárfestingarframkvæmdum eru fáar nauð-
synlegri en þær, sem ráða bót á húsnæðisvandræðunum. Slíkar
íjárfestingarframkvæmdir geta einnig, ef vel er á haldið, orðið
til þess að draga úr framfærslukostnaði í landinu með því að
nægileg aukning framboðs á húsnæði ætti að lækka húsaleigu.
★
Ungir Sjálfstæðismenn hafa áður hjer á síðunni krafist þess,
að opinbert eftirlit, höft og hömlur verði afnumið. Eftirlitið
með fjárfestingunni er gagrslítið eða gagnslaust með öllu. Það
fengið keyptan mat frá kl. 7—;9 ber því að afnema. Standí haftaflokkarnir hins vegar í vegi
höf*u ^að eintrig raunvemlega og verða borð eingöngu tekin jyjj;,. þVh ,á er lagmarkskrafan, að leyfð verði frjáls bygging
að markrriði að koma bessari . frá fyrir þá. Ljett tónlist verð-
sölu undir ~ ’vinnu ' riög,
Framróhn g* t.rft ra1 in í.
ur lei' t
stendui
raeðrtn á borðhaldinu
mintti íbúða. Slíkt er til þess fallíð að leysa að einhverju leyti
úr húsnæðisþörf unga fóíksins.