Morgunblaðið - 22.10.1950, Blaðsíða 7

Sunnudagur 22. okt. .1950
MORGUXBLAÐIÐ
Dagúr Sameinuðii þjoðanna er 24. októbei1
DAGUR
SAMEINUÐU ÞJÓÐANNA
Dagur Sameinuðu þjóðanna
er 24. október. Þann dag, árið
1945, gekk stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna í gildi, en í stofn-
skránni hafa bartdalags-þjóð-
irnar lýst yfir því, að friður
skuli framvegis ríkja í heimin-
um.
Á þeim alvarlegu viðsjártím-
um, sem nú eru, verða menn að
viðurkenna, að Sameinuðu þjóð
irnar eru eina stofnunin, sem
nokkra möguleika hefur til þess
að tryggja varanlegan frið í
heiminum.
Fjögurra ára starfsemi þess-
arar stofnunar, sem snert hefur
líf milljóna manna víðs vegar
í heiminum, hefur fært mönn-
um heim sanninn um, að Sam-
einuðu þjóðirnar geta, ef rjett
er á haldið, ráðið fram úr al-
þjóðlegum vandamálum.
Dagur Sameinuðu þjóðanna
er eini dagurinn helgaður friði
og framförum, sem hátíðlegur
er haldinn af þjóðum um víða
veröld, án tillits til kynþáttar,
trúarbrágða, litarháttar og hag-
kerfa.
Allsherjarþingið hefur sam- '
þykkt, að dagurinn skuli jafn-
an hátíðlegur haldinn. Hefur
hann þar með hlotið viðurkenn-
ingu bandalags-þjóðanna, og
ber þeim því að minnast hans á ,
viðeigandi hátt.
Sameinuðu þjóðirnar eru eina I
alþjóðastofnunin sem til er til
þess að miðla málum og korria!
á sáttum í deilumálum milli
þjóða og til að koma aftur á
friði, þegar friðurinn hefur ver-
ið rofinn.
Sameinuðu þjóðirnar eru
vettvangur, þar sem þjóðirnar,
smáar og stórar, geta óhindrað
lýst skoðunum sínum og sjónar-
miðum, lagt stjórnarstefnu sína
og stjórnarframkvæmdir undir
dóm almenningsálitsins í heim-
inum og reynt að vinna það til
fylgis við málstað sinn.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
sameinað ríkisstjórnir hinna
ýmsu þjóða til samstilltra átaka
til þess að vinna bug á þeim
efnahagslegu og fjelagsiegu
vandamálum — fátækt, hungri,
drepsóttum, fáfræði, ófrelsi og
vonleysi — sem standa í vegi
fyrir bættri lífsafkomu Og
mannsæmandi kjörum fólksins
og geta orðið undirrót styrjalda.
SAMEINUÐU ÞJOÐIRNAR
HAFA STUÐLAÐ AÐ LAUSN
PÓLITÍSKRA DEILUMÁLA
Þrátt fyrir ágreining milli
stórveldanna hefur Sameinuðu
þjóðunum tekist að stöðva
vopnaviðskipti og koma á sátt-
um í deilumálum milli ríkja.
í Palestínu stöðvaði meðal-
ganga og sáttaumleitun Samein
uðu þjóðanna styrjöld og stuðl-
aði að stofnun nýs ríkis. Það
ríki — Ísraelsríki — er nú f je-
lagi í bandalagi Sameinuðu
þjóðanna.
í Indónesíu bar tveggja ára
þrotlaus sáttastarfsemi Sam-
einuðu þjóðanna þann árang-
úr, að deilumál Hollendinga og
fvrrverandi ýlendna þeirra í
Indónesíu voru leyst með frið-
samlegum hætti. Hefur nú ver-
ið stofnað sjálfstætt ríki, lýð-
voldið B ndaríki Indónesíu,
sem teku til þjóðanna, sem
byggja hinar auðugu indónes-
ísku eyjar. Þa ríki er nú bund-
ið Hollandi tn :stum vináttu-
böndum.
í Kasm * fjekk rúmlega
þriggja ára sátta?*arfsemi og
málamiolun Samemuðu þjóð-
ar.n? þvi áorkað, að bardögum
var h -tt og san.iumaulag náöist
Mikið hefir unnist til eflingar friði
Á ÞRIÐJUDAGINN keniur verður haldinn hátíðlegur „dagnr
Sameinuðu þjóðanna“, en þann dag fyrir fimm árum gekk
stofnskrá Sameinuðu þjóðanna í gildi og er 24. október þvú
talinn afmælisdagur S. Þ. — Þessi alþjóðasamtök hafa unnið
mikið gagn, sem kunnugt er, frá því að þau voru síofnuð, en
einn mesti sigur þeirra mun teljast, er komið var í veg fyrir
ofbeldi Norður Kóreumanna gegn sínum eigin landsmönnum í
sumar er leið. — Ætlast er til þess, að fánar verði dregnir að
hún á þriðjudag til virðingar við Sameinuðu þjóðirnar og eru
einstaklingar og aðrir hvattir til að flagga þennan dag. —
Hjer fer á eftir frásögn af ýmsu því, sem S. Þ. hefir til leið-
ar komið til góðs fyrir þjóðirnar og samskifti þeirra á milli.

wm

l
Þegar skýrt var frá því, að
hersveitir - frá Norður-Kóreu
hefðu hinn 25. júní brotist suður
yfir 38. breiddarbaug hjelt Ör-
yggisráðið strax fundi og tók
skjótlega ákvarðanir. Það lýsti
árásina friðrof, skoraði á stjórn
Norður-Kóreu að draga her-
sveitir sínar til baka, lofaði lýð-
veldinu Suður-Kóreu aðstoð og
hjet á bandalagsríkin að láta í
tje nægilegan liðsafla til þess
að hrinda hinni vopnuðu árás.
Það ákvað að barist skyldi und-
ir sameiginlegri herstjórn og
fána Sameinuðu þjóðanna.
Bandaríkin brugðu þegar við
og sendu hei-afla. Síðar gerðu
Bretland, Ástralía og önnur
bandalagsríki hið sama. Mörg
ríki buðu þegar fram hernað-
arlega aðstoð eða hjetu öðrum
stuðningi. Alls lýstu 53 banda-
lagsriki sig fylgjandi ákvörð-
unum Öryggisráðsins. Fjárhags-
og fjelagsmálaráðið og sjerstofn
anir S. Þ. hjetu öllum stuðn-
ingi á sínu sviði. Hjálpar- og
hjúkrunarstarfsemi í Kóreu var
skjótlega skipulögð.
Ráðstjórnarríkin og nokkur
önnur ríki lýstu ákvarðanir
bessar ólögmætar og andstæðar
stofnskránni, þar sem þær væi-u
samþykktar án atbeina tveggja
| fastra meðlima Öryggisráðsins
. (Ráðstjórnarríkjanna, en full-
; trúi þeirra mætti ekki, og Kína,
; en af þess hálfu hafði mætt
■ fulltrúi „þjóðei'nissinna stjórn-
arinnar“), og væru óheimil af-
skipti af borgarastyrjöld og enn
■i fremur, að það væri stjórn Suð-
ur-Kóreu og Bandaríkin, sem
i væru sék um árás. Hinn 1. ág.
| tók fulltrúi Ráðstjórnarríkjanna
| aftur sæti í Öryggisráðinu og
i iegndi forsétastarfi þann mán-
- uð. Urðu þá miklar deilur og
-nálþóf í ráðinu.
UPPLÝSINGASKRIFSTOFA Sameinuðu þjóðanna hcfir látið
gera spjöld eins og það, sem hjer er sýnt mcð áletrun á 59
tungumálum. Hjer sjest íslenska spjaldið.
milli Indlands og Pakistan ^m SAMEINUÐU ÞJÓÐÍRNAR
það, að Sameinuðu þjóðirnar HAFA GRIPIÐ TIL VOPNA
skipuðu fulltrúa til þess að að- GEGN FRIÐROFA
stoða við að koma til fulls á Nefndir frá Sameinuðu þjóð-
friði á Ófriðarsvæðinu. Jafn- unum> kosnar af Allsherjar_
framt er undiibuin þjoðaiat- þjnglnU) fy]gdust með kosning-
kvæðagreiðsla, sem á að skera um j Suður-Kóreu (í maí 1948)
úr um stöðu Kasmír í framtið- Qg brottflutningi setuliðs Banda
*nni- ríkjanna (lokið í júní 1949). —
í löndum þeim, sem áður voru Eftir að hafa fengið skýrslu
nýlendur Ítalíu, eru Sameinuðu nefndarinnar, lýsti Allsherjar-
þjóðirnar nú að hjálpa milljón- þingig yflr því, að sett hefði
um Afríku-manna til þess að Verið á fót lögleg stjórn lýð-
byggja upp framtíð sína með veldisins Kóreu, og hefði hún
friðsamlegum hætti. Sameinuðu lögsögu og löggæslu í þeim
þjóðirnar fengu það verkefni, hluta landsins, sem nefnd S. Þ.
að kveða á um stöðu hinna fyrr hafði átt kost á að fara um og
verandi ítölsku nýlendna, eftir kanna, en þar byggi mikill
að Frakkland, Bretland, Rúss- meirihluti þjóðarinnar, að þessi
land og Bandaríkin, sem undir- stjórn væri mynduð á grund-
rituðu friðarsamningana við vem frjálsra og lögmætra kosn-
Ítalíu, höfðu gefist upp við að inga í þeSsum hluta landsins
ná samkomulagi. Ein þessara 0g að þetta væri sú eina löglega
nýlendna — Líbýa — á að stjórn í Kóreu. Ráðstjórnarrík-
verða sjálfstætt og óháð ríki ln andmæltu ályktunum þess-
árið 1952 og er nú erindreki frá |Um sem ólögmætum. Stjórn sú,
Sameinuðu þjóðunum að að- sem sett hafði verið á laggirn-
stoða Líbýumenn við að koma 1 ar j Norður-Kóreu neitaði einn-
óháðri stjórn á laggirnar. | jg ag viðurkenna ákvarðanir
* Mörg önnur pólitísk deilumái Allsherjarþingsins. Nefnd S. Þ.
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa gat þess vegna hvorki fylgst u
haft afskipti af — svo sem Be >. - [með kosningum þar nje brott- S
línarvandamálið, Sýrland - og flutningi setuliðs Rússa (sam- i
Líbanonsmálið og Irandeilan, kvæmt skýrslugjöf lokið í árs-
I hafa verið leyst með samkomu- lok 1948) og tilraunir hennar til
lagí déiluaðila og með friðsam- að sameina þjóðina tókust þvi
’ legum hætti. ekki.
sAMEINUBU ÞJOÐIRNAR
IIAFA STUDLAÐ AÐ EFNA-
HAGSLEGUM FRAMFÖRUM:
Sameinuðu þjóðirnar hafa
með aðstoð ýmsra sjerstofn
ahna sinna gert storfelldar á
ætlanir um margvíslega tækni
lega aðstoð við lönd og lands-
svæði, sem búa við frumstæða
atvinnuháttu. Áætlanir þessar,
sem samþykktar voru i einu
hljóði af Allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna, munu, er
stundir líða, gera íbúum landa
þessara kleift að bæta lífskjör
sín stórlega. Með nútíma tækni
og vísindalegri þekkingu vevða
aldagömul viðfangsefni leyst
í skjótri svipan.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
sett á fót sjerstakar efnahags-
nefndir fyrir Evrópu, fyrir As-
íu og fyrir Suður-Ameriku. —
Fyrir tilstilli þessara nefnda
hefir síðan komist á viðtækari
efnahagssamvinna milli ýmsra
þjóða en nokkru sinni áður. Sú
efnahagssamvinna hefir marg-
vísleg markmið, allt frá hag-
fræðilegum rannsóknum og til
þess að koma á einskonar al-
þjóðlegu skömmtunarkerfi
kolum og timburtegundum
sem hörgull er á.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
látið gera allherjar áætlun um
það, hverjar ráðstafanir þjóð
irnar geta gert til þess að út-
rý:nn atvinnuleysi úr heimin-
rstotnanir Sameinuðu
i ðanna hafa stuðlaú að víð-
vu om umbótum á sviði land-
búnaðaríramleiðslu, sjeð fyrir
lánum til efnahagslegrar þró-
unar og uppbyggingar, unnið
að því að koma gjaldeyris við-
skiptum þjóða á heilbrigðar»
grundvöll, samið áætlun til a3
greiða fyrir milliríkja viðskipt
um, stuðlað að umbötum á sv:ðí
verkalýðsmála, beit: sjer fyrii'
afnámi tollmúra, tryggt meira
öryggi í flugsamgöngum milli
landa og með ýmsum öðrum
hætti reynt, að bæta afkomu-
skilyrði og efnahagsástand i
heiminum.
SAMEINUDU ÞJOÐIRNAR
HAFA UNNIÐ AÐ FJELAGS-
LEGUM FRAMFÖRUM:
Sameinuðu þjóðirnar haff»
komið á fót hjálparstofnunr
fyrir flóttamenn frá Palestínu.
Jafnframt því sem hún hefir
aað hlutverk að hjálpa þeim
mönnum. sem flýðu frá Pale-
stínu vegna bardaganna oy
veita þeim vernd, á hún ací
veita löndunum fyrir bot-ú
Miðjarðarhafsins aðstoð víá
fjárhagsiega og fjelagslega upp
bygging þeirra.
Ákveðið hefir verið að skipa
sjerstakan erindreka til afí
halda áfram að aðstoða og
hjálpa flóttafólki. Alþjóða-
flóttamannastofnunin hættir
störfum á árinu 1950. En Flótfa
mannastofnunin hefir hjlápað
meira en 750 þusundum vega-
lausra manna, ýmist flutt þá
til föðurlands síns eða búið
aeim ný heimkynni.
Sjerfróðir ráðunautar Sam-
einuðu þjóðanna hafa þegar
veitt fimmtán þjóðum aðstoð
til þess að koma á hjá sjev
ýmsum umbótum á fjelagsmála.
sviðinu. Er þar um að ræða Uð
í áætlun, sem að standa sextíu
og ein þjóð. Mörgum sjerfræð-
ingum i fjelagsmálum hafa
auk þess verið veittir styrkir
til þess að ferðast til annarra
landa og kynna sjer þar nýung-
ar á því sviði.
Sameinuðu þjóðirnar láta nú
fram fara rannsókn á því, að
hve miklu leyti þrældómur éða
önnur áþekk ánauð eigi sjer
stað í heiminum.
Með alþjóðabarnahjálpinni
hafa Sameinuðu þjóðirnar
bjargað milljónum barna frá
skorti og hungri.
Fyrir atbeina sjerstofnana
Sameinuðu þjóðanna hefir ver-
ið komið í veg fyrir útbreiðslt»
kóleru faraldurs og barist gegn
malaríu með góðum árangri á
mörgum stöðum. Nú fer frem
berklaprófun á eitt hundrað
milljónum barna og verða þau
börn bólusett, seha enn hafa
eigi tekið sýkilinn. Sjerstofn-
anir Sameinuðu þjóðanna hafa
eflt menningarsamvinnu míili
þjóða og stuðlað að auknu
fjelagslegu öryggi.
SAMEINUÐU Þ.TÓÐIRNAR
HAFA HJÁLPAÐ ÞEIM
LÖNDUM, SEM EKKI BÚA
VIÐ SJÁLFSSTJÓRN
Sameinuðu þjóðirnar hafa
sett Somaliland, sem áður var
ítölsk nýlenda, undir hið svo-
kallaða gæsluverndarken . V
gæsluverndin að standa un. - i
ára skeið, en að .því tímabili
loknu á landið að verða sjálf-
stætt ríki. í samráði við íbúa
Eritreu hefir iarið frnm athug-
un á því hversu h gc skuli
framtiðm stöðu þess lands, so a
áður var .tölsk nýlonda.
Sameinuðu þjóðirnar hrfa
umsjón .neð 3tjórn ellefu landa,
sem settar hafa verið undir
gæsluverndarke- pi Sameinuðu
þjóðanna, óg h?pa sent eftirtit'-
nefndir til þe arr 1m*'.na tú
Frai ih. á bls. 12.
■; 1 .■ \