Morgunblaðið - 28.10.1950, Blaðsíða 9

f Laugardagur 28. okt. 1950.
MORGUXBLAÐIÐ
9
Sögufiægð þúsund úru huslulu
færir eignnda hans góðar tekjur
Eftir Ann Bnchanan,
frjettaritara Keuters.
GLAMIS, Angus, Skotlandi.
Glamiskastali, þar sem forfeður
Elísabetar tilvonandi drottn-
ingar áttu bústað, á sjev þús-
und ára sögu. Nú er svo komið,
að eigandi hans hefur gert sjer
fornfrægð hans að fjeþúfu.
LIFIR Á FORNRI FRÆGÐ
Sextándi jarlinn af Strath-
more, er 34 ára að aldri, ná-
frændi Elísabetar tilvonanai
drottningar og ókvæntur. Hann
faefur opnað hlið kastalans
fyrir almenningi, og er aðgang-
Ur tveir skildingar á mann. —
■Þungar skattálögur ásamt erfðá
fjárskatti, sem greiða varð nú
tvisvar á sex árum, hefur neytt
jarlinn að láta þetta sögufræga
faeimili sitt standa gestum og
gangandi opið við nokkru
gjaldi.
Jarlinn er kunnur að frjáls-
lyndi og fylgispekt við lýð-
ræðið. Hann kaus heldur að
deila heimili sínu með ókunn-
ugum, en að eiga á hættu að
verða að selja það eða eignin
kæmist í niðumiðslu.
Vikulega koma fjögur þús-
und gesta og greiða aðgangs-
eyri, það verða 400 pund á
viku. Þannig gefur sögufrægð
þessa staðar, þar sem Elísabet
tilvonandi drottning dvaldist
margar sólskinsstundir og
Margrjet prinsessa er fædd,
drjúgan skilding í aðra hönd.
Umhverfis kastalann er víð-
áttumikið skóglendi og jurta-
gróður allur með miklum
blóma. Hann er einn þeirra
staða, sem eykur á feguið
skosku Hálandanna. Upphaf-
lega var hann reistur á 10. öld,
þá konungsábústaður. Síðan
faafa orðið miklar blóðsúthell-
Sngar innan veggja hans — og
morð.
LJETU ÞAR LÍFIÐ
Árið 1093 rjeðst flokkur ill-
virkja á kastalann og veitti
Malcon II. Skotlandskonungi
mörg sár. Konungurinn leitaði
faælis innan 15 feta þykkra
veggja virkisins, en ljest þar
af sárum þrem dögum seinna.
Enda þótt gólfið í herberginu,
æem hann dó í,hafi verið end-
urnýjað þrisvar sinnum, segja
menn, að enn sjáist þar óheilla-
vænlegir blóðblettir á stundum.
í næsta herbergi við það, sem
Malcom dó í, er annað úr steini.
Þar á Machbeth að hafa mvrt
Ðuncan. ÞaÞð var árið 1372,
að Glamiskastali komst fyrst í
faendur Lyon-fjölskyldunnar,
forfeðra núverandi drottningar.
,„GRÁA STÚLKAN“
Margs konar ummæli, hjátrú
<og arfsagnir hafa skapast um
þenna forna bústað, er aldir
runnu. Ein þeirra, sem enn er
faaldið á lofti, fekk byr undir
báða vængi, við brúðkaup An-
son, frænku Elísabetar, og
Georgs Danaprins. Á þörskuldi
kapellu kastalans, sem er frá
17. öld, ctöldruðu hinir kon-
unglegu. brúðkaupsgestir við.
Þeir urðu að hleypa vofu, sem
gengur undir nafninu „gráa
stúlkan“, út. Uppruni hennar
er að vísu ókunnur, en samt
telja menn, að hennar hafi orð-
ið vart í kastalanum öldum
saman. Sagt er, að Margrjét
Þar ganga vofur Ijós-
um logum enn í dag
TILRADMIR DANSKRA
LÆKMA MEÐ FJÖREFÍlfl
Eftir Charles Croot,
frjettaritara Reuters.
LEY NDA RDOMU R
, GÓÐS BJÓRS
| Dr. Lindestrom-Lang lýstl
KAUPMANNAHÖFN — Hen- fyrir mjer nokkrum þeirra til-
rik Dam, sá er uppgötvaði K- rauna, sem fram fara á 'bjór-
fjörvið, hefur nú með böndum rannsóknastofu hans. Er hagn-
rannsóknir í því skyni að græða * aði Carlsbergölgerðanna varið
skurði og lækna mar. Og ef til þessara rannsókna og stuðn-
hún var barn og barnfóstran
missti af henni, svo að hún
reikaði inn í kapelluna.
íbúar þorpanna í kring hvísl-
ast á um ófreskju, sem á að
vera falin í leyniherbergi í
Glamis-kastala. íEnginn nema
jarlinn veit u meðli þessarar
veru, nje hvar hún hefst við.
Hann skýri relsta syni sínum
jafnan frá þessu hæðilega
leyndarmáli, er hann kemur til
vits og ára. Munnmælin herma
og, að þriðji maðurinn, venju-
lega ráðsmaðurinn, fái vitn-
eskju um þetta fjölskyldu-
leyndarmál.
SPILA TIL RAGNARAKA
I einu furðuherbergi er sagt,
að gangi ljósum logum fjórir
fjárhættuspilarar, sem nauðug-
ir viljugir spila til ragnaraka.
Munnmælasagan segir, að fyr-
ir rúmum 300 árum, hafi Alex-
ander, jarl af Crawford, dval-
ist í kastalanum. Hann var eng-
inn skapdeildarmaður, og af
því að skeggið á honum var
óvanið og óviðráðanlegt eins
og hann sjálfur, gekk hann
undir nafninu „Skeggur jarl“.
Þegar ósköpin dundu yfir, sat
hann að spilum og tapaði gíf-
urlega. Hann var varaður við
að halda spilunum áfram, þar
eð helgidagur færi í hönd. —
Hann espaðist því meira og sór
þess dýran eið, að hann skyldi
spila til ragnaraka. Þessu gat
vitaskuld ekki lyktað nema á
einn veg. Djöfullinn kom sjálf-
ur og hirti hann með húð og
hári. Og enn þann dag í dag
•egja þorpsbúar, þeir sem hjá-
trúarfullir eru, að heyrist til
þeirra fjelaga hræðilegar for-
mælingar, þegar stormgnýrinn
gnauðar um vegga kastalans.
SÖNN SAGA
En það eru ekki munnmæla-
sögur einar, sem hjúpa Glamis-
kastala nokkrum dularljóma.
Sagan sjálf geymir marga ó-
heillasögu um íbúa hans. • —
Tökum til að mynda ungu,
fögru, lávarðarekkjuna, sem
fjell í ónáð konungs síns, James
V., árið 1532. Hann ljet taka
hana höndum fyrir galdra og
samsæri gegn sjálfum sjer. Hún
var dæmd til að brennast fyrir
almenningssjónum. Konungur-
inn ljet bera þessar fölsku sak-
argiftir á stúlkuna af tveim
ástæðum: „Húsfreyjan í Glam-
iskastala, var dóttir Clan Dou-
glas, sem James V. átti í erjum
við, og hann ágirntist sjálfur
þessa ágætu bújörð og kastala.
Konungurinn ljet pynda ætt-
ingja stúlkunnar og ætlaði að
fá hann til að ,,játa“ á hana
sökina, en það tókst ekki. Þá
skipaði hann svo fyrir, að hún
skyldi brennd. Ekki hafði hún
fyrr gefið upp öndina, en hann
flutti sjálfur til kastalans með
hirð sinni.
í lok 16. aldar hlaut Lyons-
ættin þetta óðal sitt á ný.
Varnir kastalans, sem voru
með miðaldasniði, urðu einskis
nýtar, þegar stóxskotalið kom
til sögunnar, þótt því væri
aldrei beitt gegn honum. Og
fyrir hendur að hressa upp á
heimili sitt. Jarlinn hugsaði
þær bera tilætlaðan árangur þá
taka þess konar lækningar
meira um fegurð og þægindi en ; helmingi skemri tíma hjer eftir
virkisgerð og tók að prýða kast-
alann. Sonarsonur hans hjelt
því starfi áfram og svo er enn
í dag.
Ellefti jarlinn fekk hol-
lenskan málara, Jacob de Wit,
til Skotlands til að skreyta kap-
elluna. Málarinn sýnir atburði
úr lífi Krists í 80 myndum k-
veggjum kapellunnar og lofti.
Þar á meðal er eina myndin
af frelsaranum, sem menn vita
til að hann hafi haft á höfði.
Listamaðurinn fekk nokkur
sterlingspund að launum.
en hingað til.
K-FJÖRVI VELDUR
STORKNUN BLÓÐSINS
K-f jörefni ci veigamiktð iyr-
ir blóðstorkuna eða með öðrum
orðum til að stöðva ofblæðing-
ar úr sárum. Dr. Dam tjáði
mjer, að tilraunir sínar miðuðu
að því að kanna til hlítar áb.rif
K- og E-fjörefnis. Hann sagði:
„Fjörefnin gegna m-ismunandi
hlutverkum í líkamsstarfinu.
Með því að grandskoða hversu
þau orka, get jeg fundið sjúk
Áttu þeir að satna
5000 dúfunöfnum!
í AGÚSTMÁNUÐI s. 1. birti
danska kommúnistablaðið
„Land og Folk“ lista yfir hve
margir hefðu undirritað hið
svonefnda Stokkhólmsávarp
víðsvegar í heiminum. Á lista
þessum stóð, að á íslandi hefðu
þá þegar 5000 manns undirrit-
að dúfuávarp kommúnista.
Nú er það vitað, að hjer á
landi kom plagg þetta ekki op-
inberlega fram fyrr en í októ-
bermánuði, er áskorun birtist í
sjerstöku blaði, sem gefið var
út í þeim tilgangi að hvetja
menn til að undirrita plagg-
ið. —
Einnig er vitað, að íslenskir
kommúnistar urðu síðbúnari en
kommúnistar í öðrum löndum
að koma dúfuplagginu á fram-
færi og vaknar því sú spurn-
ing hvort 5000 undirskriftir
hafi verið einskonar „kvóti“,
sem íslensku kommúnistunum
var skipað að uppfylla.
Sennilegt að þeir dúfumenn
sjeu nú orðnir hræddir um að
þeir fái skömm fyrir hjá Kom-
inform, að geta ekki uppfylt
kvótann og þessvegna hafi það
ráð verið tekið, að birta ekki
nöfn þeirra „14 ára unglinga
og eldri“, sem undirskriftar-
smalar kunna að hafa gabbað
til að skrifa undir ,,dúfuna“.
ings annara vísindastofnana.
Hann segir: • „Góður bjór er
ekki að öllu leyti kominn undir
vísindalegri bruggun. Umfram
allt verður keimur hans að vera
góður. Góður bjór er líka tær,
freyðir dásamlega, þegar hon-
um er rennt í glasið, en bullar
ekki upp úr flöskunni, þegar
hettan er tekin af henni“.
Brúin til mánans
LEIKFLOKKURINN „6 í bfl1*
hafði fyrstu sýningu sína bjer
í Reykjavík á leikritinu „Brúin
til mánans“ eftir Clifford
Odets í fyrrakvöld. Sú breyt-
dómseinkenni, sem koma fram • ing hafði orðið á leikenda-
Veiðarfærum var
bjargað úr sfcipinu
Keflavík, föstudag.
ÞAÐ var skýrt frá því, er
skoski línuveiðarinn strandaði
við Garðsskagaflös á dögunum,
að skipshöfnin hefði átt öll veið
arfærin sem skipið notaði, en
það var á lúðuveiðum. Voru
veiðarfærin metin á um 500
sterlingspund. Það tókst að,, „ »
bjarga þessum veiðarfærum | Þau eru Serð af morgum frum
í húsdýrum þeim, er jeg gen
tilraunir mínar á. Sum þessara
sjúkdómseinkenna hafa ekki
verið greind áður.
K-fjörvi er nauðsynlegt til
að blóðið geti storknað og er
því haldgott lyf við blæðing-
um. Til að mynda skortir ný-
fædd börn oft K-fjörefni. —
Blæðir því mikið, er skilið er
á milli. Líkami þess fólks, sem
þjáist af blóðmissi, hefur ekki
tök á eðlilegum ráðstöfunum til
að stöðva blæðingarnar, ef hann
skortir K-fjörefní.
Þegar svo stendur á, er gott
að dæla K-fjörvinu inn í lík-
ama sjúklingsins og stuðla
þannig að storknun blóðsins".
E-FJÖRVI OG
LÍKAMSFITAN
Dr. Dam kannar og áhrif E-
fjörefnis á fitu lifandi dýra, en
það orkar mjög á samsetning
líkamsfitunnar. Dam segir, að
ef til vill mætti nota það við
geymslu kjöts til að koma í veg
fyrir að það úldni eða þráni.
Hjer er á ferðinni feikilega mik
ið- atriði fyrir þær þjóðir, sem
framleiða kjöt, eins og Argen-
tína, Nýja-Sjáland og Banda-
ríkin.
EFNAKLJÚFAR OG
MELTINGIN
í öðru hverfi Kaupmanna-
hafnar fæst annar vísindamað-
ur við rannsóknir á svokölluð-
um efnakljúfum, eggjahvítu-
efnum, sem orka á meltinguna.
Ýessi maður er dr. Kaj Linde-
strom-Lang, yfirmaður efna-
rannsóknastofu Carlsbergs. —
Starf Lindestrom-Langs hefur
ekki fengið raunhæft gildi enn,
en eitthvað kann að koma á dag
inn við rannsóknir hans, sem
gæti hjálpað við lækningu
magasjúkdóma.
Doktorinn segir svo: „Eggja
hvítuefnin, sem líkaminn er að
verulegu leyti gerður af, eru
ákaflega flókin efnasambönd.
skránni, að ungfrú Hildur Kal-
man, sem ljek annað kvenhlut-
verkið í leikförinni í sumar, gat
ekki leikið með að þessu sinni,
og hafði frú Inga Laxness tek-
ið hlutverk hennar að sjer og
æft að nýju.
Leikritsefnið er tekið úr nú-
tímalífi í New York, fjallar um
mannleg vandamál, ástir og
hjónaband. Sjerstaka athygli
vakti leikur ungfrú Guðbjargar
Þorbjarnardóttur í hlutverld
ungu stúlkunnar, sem leitar
gæfunnar, fyrst í glysi og
glaumi, síðar í raunhæfum
verðmætum. Átti hún að ’lok-
um óskipta samúð áhorfénda,
og var henni ákaft fagnað sjer-
staklega, enda má segja að Guð
björg hafi hjer unnið mikinn
listrænan sigur. Frú Ingu tókst
mjög vel með hið vandasama
hlutverk eiginkonunnar for-
smáðu, þrátt fyrir skamman
undirbúningstíma. Öll var sýn-
ingin /hin vandaðasta og leik-
stjórn mjög fáguð, til mikils
sóma fyrir hinn unga leikstjóra,
Gunnar Eyjólfsson, enda fögn-
uðu áhorfendur mjög innilega
í leikslok.
Sýningin verður endurtekln
á þriðjudaginn. Vegna þess að
margir leikaranna leika í sýn-
ingum Þjóðleikhússins, má bú-
ast við að sýningar verði strjál-
ar. —
Bandaríkjaher.
WASHINGTON — Ráðgert er að
kalla 40,000 Band^íkjamenn í
prinsessa hafi sjeð harra, þegar svo tók Patrick, 9. jarlinn, sjerherinn í desember n. k.
öllum, og ýmsu öðru er skip-
verjarnir höfðu orðið að skilja
eftir er þeir yfirgáfu línuveið
arann á strandinu.
í fyrrinótt var mikið brim
þar syðra og mun línuveiðar-
inn hafa laskast talsvert þá um
nóttiria.
efnum.
I stafrófinu eru yfir 30 bók-
stafir. Með því að raða þessum
stöfum saman má búa til mörg
orð. Menn geta talið til þá stafi,
sem hvert eitt orð er gert af.
Eggjahvítuefnin eru sett sam-
an úr svipuðum einingum
— frumefnum — og við von-
umst til að geta lesið eiristakar
setningar í máli eggjahvítuefn-
anna eða að minnsta kosti
fyrstu orðin“.
Ekkert ofbeldi í
Tjekkóslóvakíu
segir fjekkneskur komml
LAKE SUCCESS, 27. okt. —■
Viliam Siroky, fulltrúi Tjekka
í stjórnmálanefnd allsherjar-
þings S. Þ., sakaði Vesturveld-
iri í dag um tilraunir til að
vekja upp að nýju þýsku her-
veldisstefnuna.
Komu þessi ummæli fram I
langri ræðu, sem Siroky flutti,
er stjórnmálanefndin tók aftur
til umræðu hina svokölluðu af-
vopnunartillögu Sovjetríkj-
anna.
Kommúnistinn sakaði Kenn-
eth Younger (Bretland) um að
hafa freklega móðgað tjekk-
nesku þjóðina, er hann í ræðu,
sem harin flutti I gær, fullýrti,
að Rússár hefðu haft áhrif ú
ittnanlandsmál TjekkósJóvakíu
og að kommúnistar þar hefðu
hrifsað til sín völdin með of-i
beldi. — Reutef. J