Morgunblaðið - 03.11.1950, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 3. nóv. 1950
JltagiiitHðMft
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjeítaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Vinnumiðlun
RÍKISSTJÓRNIN HEFUR fyrir nokkru lagt fyrir Alþingi
frumvarp til laga um vinnumiðlun. Samkvæmt þeim er
gert ráð fyrir að bæjarfjelögin reki þessar stofnanir fram-
vegis, þar sem þörf er talin vera fyrir hendi fyrir þær.
Lög um vinnumiðlun voru fyrst sett árið 1935. Var þá
ákveðið að ríkissjóður skyldi greiða einn þriðja hluta kostn-
aðar við vinnumiðlunarskrifstofur, en hlutaðeigandi bæjar-
sjóður tvo þriðju hluta.
Samkvæmt þessum lögum hafa verið settar á stofn vinnu-
miðlunarskrifstofur í sjö kaupstöðum landsins. Hafa tvær
þeirra síðar verið lagðar niður með ákvörðun hlutaðeigandi
bæjarstjórnar. Nú eru því starfandi slíkar skrifstofur í 5
kaupstöðum landsins af 13. — Kostnaður ríkissjóðs við
þetta skrifstofuhald hefur verið vaxandi. Var hann árið
1949 rúmlega 105 þús. kr. Hefur meginhluti þess framlags
gengið til vinnumiðlunarskrifstofunnar í Reykjavík, en hjer
er þessum málum þannig háttað, að hjer starfa tvær vinnu-
miðlunarskrifstofur óháðar hvor annari. Kostar Reykjavík-
urbær aðra þeirra að öllu leyti en hina að tveim þriðju. —
Orsök þess er su, að áður en lög voru sett um vinnumiðlun
hjer á landi, hafði Reykjavíkurbær hafið slíka starfsemi.
Voru lögin um vinnumiðlun árið 1935 beinlínis sett til höf-
uðs þeirri starfsemi. Krafðist Alþýðuflokkurinn, sem þá var
i stjórn með Framsóknarflokknum þess þá, að fá nýja skrif-
stofu stofnaða, undir sínum yfirráðum í Reykjavík. — Fjekk
hann þeim vilja sínum framgengt, þó að stofnun annarar
vinnumiðlunarskrifstofu í bænum væri gjörsamlega þarf-
laus og til þess eins að eyða ríkisfje og leggja fjárhagslegar
foyrðar á Reykjavíkurbæ, sem hafði komið vinnumiðlunar-
starfsemi sinni í hagkvæmt horf. Af þessum ástæðum hafa
verið reknar tvær vinnumiðlunarskrifstofur hjer í bænum.
Kostar vinnumiðlunarskrifstofa bæjarins tæplega hundrað
þúsund krónur á ári, en hin rúmlega 200 þúsund kr. —
Vakti Gunnar Thoroddsen athygli á þessu í ræðu, er hann
flutti á þingi í gær, er þetta mál var til umræðu. Taldi
hann að frv. ríkisstjómarinnar stefndi í rjetta átt, þar sem
það stefndi að auknum sparnaði án þess þó að torvelda
nauðsynlega vinnumiðlun.
Um vinnumiðlunarstarfsemina samkvæmt þessum lög-
um á liðnum árum, er annars það að segja, að hún hefur
verið mjög þýðingarlítil eins og hún hefur verið rekin. En
hún hefur kostað bæði ríkið og þau bæjarfjelög, sem sett
hafa á fót vinnumiðlunarskrifstofur, töluvert fje. Ekkert
er því eðlilegra en að bæjarfjelögum sje það í sjálfsvald sett,
hvort þau reka slíkar stofnanir. Ef að þau telja þörf fyrir
þær og stuðning í þeim fyrir atvinnuöryggi fólksins, þá
geta þau sett þær á stofn.
Það mun raunar mála sannast, að yfirleitt sje slíkra stofn-
ana ekki þörf í okkar fámennu kaupstöðum. Bæjaryfirvöld-
iim er það í lófa lagið, að fylgjast fyllilega með atvinnu-
ástandinu og haga atvinnuframkvæmdum sínum og atvinnu-
bótum þannig, að sem mest gagn verði að fyrir verkafólk
kaupstaðanna. Reykjavík hefur hjer nokkra sjerstöðu vegna
fólksfjölda síns. En hjer hefur bæjarstjómin, meira að segja
áður en ríkisvaldið ljet sig vinnumiðlun varða, komið henni
í gott horf.
í þessu sambandi er það svo allt annað mál, að yfirleitt
skortir bæjarfjelögin tekjustofna. Er það vandamál, sem
bráðan bug verður að vinda að að leysa. Flest bæjarfjelög
hier á landi eiga nú við mikla fjárhagserfiðleika að etja.
Andstæða Alþýðuflokksins gegn breyttu fyrirkomulagi
vinmuniðlunarinnar á sínar skýringar. Svo er nefnilega mál
með vexti, að þessi flokkur, sem allstaðar er snuðrandi eftir
bitum og bitlingum fyrir flokkmenn sína, hefur í sumum
bæjanna gert vinnumiðlunarskrifstofurnar að flokkshreiðr-
um sínum. Þessvegna berst hann nú ákaft fyrir að viðhalda
þessum stofnunum. Þar liggur hundurinn grafinn. Þess-
vegna hefur hann barist ákaflega fyrir því, að hjer í Reykja-
vík væru tvær vinmuniðlunarskrifstofur, enda þótt allir
viti, að ein skrifstofa fullnægi þörfinni fyllilega og er hag-
kvæmari og ódýrari fyrir bajinn.
VIWI|-|R daglega LlFINU
ÍSLENSKIR ÆTISVEPPIR
BRESKUR laxveiðimaður, sem stundaði veið-
ar hjer á landi, segir frá því, að hann og fje-
lagi hans hafi fundið ætisveppi við árbakk-
ann, þar sem þeir voru að veiða og haft heim
með sjer á bóndabæinn, þar sem þeir gistu.
Báðu þeir húsfreyju að matbúa þetta góð-
gæti fyrir sig, en _hún viðurkenndi, að hún
kynni ekki til slíkrar matseldar. — Gerðu
Bretarnir sjálfir sjer mat úr sveppunum og
þóttu góðir. En heimilisfólkið á bóndabænum
„horfði á aðfarir þeirra með hryllingi“.
•
SVELTA HELDUR EN
BORÐA GÓÐAN MAT
EKKI eru mörg ár síðan, að reykvísk hús-
móðir kom á sveitaheimili, tiltölulega stutt
frá Reykjavík. Þar stóð svo á, að allmargir
hænuungar höfðu verið drepnir og átti að
fara að henda þeim út í haug, er konuna bar
að. ,
„Borðið þið ekki hænuungana?" spurði hún
forviða.
„Borðum við hænsnakjöt?!‘ spurði sveita-
fólkið, hissa. Nei, við jetum ekki hænsni!“
Þannig hefur það löngum verið, bæði hjer
á landi og annarsstaðar, að fólk vill heldur
svelta, en leggja sjer til munns, mat, sem það
er ekki vant að borða.
•
BER, SEM FÁIR BORÐA
Á DÖGUNUM var jeg að rabba við kunningja
minn. Hann var að maula eitthvað, sem hann
tók upp úr vasa sínum við og við. „Hvað ertu
að borða?“ spurði jeg.
„Reyniber“, svaraði hann.
„Eru þau æt?“
„Það er nú líklega, að þau sjeu æt og þar
að auki ein vitaminauðugustu ber, sem til eru
hjer á landi. Hann gaf mjer að smakka og
verð jeg, að segja að berin, þótt eftirkeim-
urinn væri nokkuð beiskur, voru eins góð á
bragðið og t.d. olivur, sem fluttar hafa verið
til landsins frá útlöndum og boðnar eru með
kokkteil, í ,,fínum“ boðum.
•
ÓPLÆGÐUR AKUR
REYNIBER eru í tugatali í öðrum hverjum
garði í- bænum um þessar mundir og þótt
mannfólkið hafi ekki lyst á þeim, eða kunni
að borða þau, kunna fuglarnir að meta þau,
og verði þeim að góðu.
En hugleiðingar þessar um ætan mat, sem
ekki er hirtur hjer á landi eru settar fram til
gamans um leið og bent er á, að ýmislegt
matarkynnst mætti framleiða hjer á landi úr
jurta og dýraríkinu, sem nú er ekki litið við.
•
SAMKEPPNI VIÐ
GRÆNLAND?
EIRÍKUR karlinn rauði var meiri áróðurs-
maður en Hrafnaflóki og hans menn og nú
kann að fara svo, að þessi áróðursgáfa Eíríks
komi Grænlendingum að gagni. — Enskt blað
skýrir frá því, að nú eigi að opna Grænland
fyrir ferðamönnum til að hafa af þeim gjald-
eyri.
Það skildi aldrei fara svo, að á meðan við
erum að velta því fyrir okkur, hvort við kær-
um okkur um gjaldeyri erlendra ferðamanna,
þá skjóti Grænlendingar okkur ref fyrir rass
sem ferðamannaland.
•
GAFST UPP Á
F JÁRHU ND ARÆKTINNI
ALEXANDER REID er maður nefndur og
býr að Hamilton-bæ í Skotlandi. Dagblað eitt
í Glasgow hefur gert að umtalsefni, að Reid
sje nú að hætta f járhundarækt, sem hann hef-
ur fengist við í nokkur ár, vegna skriffinnsku,
sem krafist er vegna flutnings fjárhunda til
annara landa.
Varla gæti þetta talist frjett hjer á landi,
ef ekki væri sagt frá því í greininni, að Reid
þessi hafi sent fjárhunda til íslands um
margra ára skeið, en verði nú að hætta því.
Ekki mun það almennt vitað, að íslenskir
fjárbændur hafi flutt inn fjárhunda frá Skot
landi og kann að vera að eitthvað sje málum
blandað í frjett hins skoska blaðs.
•
ENN UM JÓN ARASON
BISKUP
TÍDRÆTT hefur orðið um Jón biskup Arason
hjer í dálkunum undanfarna daga og er það
kannske að vonum, þar sem mikið stendur til
í sambandi við minningu þess mæta manns.
í gær var gert að umtalsefni, að villa myndi
það vera á umslögum, sem ætluð er undir
hátíðafrímerki Jóns Arasonar, að hann hafi
verið „síðasti kaþólskur biskup á íslandi".
Útgefendur umslaganna vilja ekki viður-
kenna, að um villu sje að ræða, enda hafi
þeir ráðfært sig við kaþólska presta í þessu
efni.
Engum stendur það nær en einmitt kaþólsk
um, hvort þeir vilja telja Jón Arason síðasta
kaþólska biskupinn á íslandi og skal ekki
deilt um það frekar.
•
KÍMNIGÁFA
G. BERNARD SHAW
RITHÖFUNDURINN G. Bernard Shaw, sem
dó í fyrrinótt þótti stundum meinyrtur í til-
svörum. Ein af síðustu sögunum um hann er
á þessa leið:
Þegar Shaw varð 92 ára spurði ungur blaða
maður hann: — Hvernig líður yður, herra
Shaw?
„Jeg skal segja yður það, piltur minn, að
þegar fólk er komið á minn aldur þá líður
því annaðhvort vel, eða það er dautt,“ svar-
aði Shaw.
Fimm Bakkfirðingar fóku
báf að veiðum í landhelgi
Skipsfjórinn dæmdur í 74 þús. kr. sekt.
Dómur í máli hans í Hæstarjeffi.
í HÆSTARJETTI hefur verið kveðinn upp dómur í máli skip-
stjórans á v. s. Ásþóri frá Seyðisfirði. Mál þetta er óvenjulegt
fyrir þær sakir, að það var ekki varðbátur strandgæslunnar
er „tók“ Ásþór að hinum ólöglegu veiðum, heldur lítill trillu-
bátur, mgnnaður fimm mönnum.
Þetta gerðist 18. nóv. 1949.
Þá var v.s. Ástþór frá Seyðis-
firði, skipstjóri Jón Gunnþór
Einarsson, staddur á Bakka-
firði, en báturinn stundaði er
þetta gerðist, togveiðar.
BAKKFIRÐINGAR FIMM
KÆRÐU
Nokkru eftir hádegi setja
fimm Bakkfirðingar trillu sína
fram og fara út á Bakkafjörð.
til að athuga nánar um athafn-
ir bátsins, sem þeim virtist vera
þama á togveiðum. Mönnunum
jbar öllum saman um það, að
báturinn hefði verið að togveið-
um innan línu sem hugsast
dregin milli Svartness og Skarfa
tanga. Bátinn kærðu þeir til
bæjarfógetans á Seyðisfirði, I
símskeyti er þeir komu í land.
Jón Gunnþór Einarsson skip-
stjóri neitaði eindregið að hafa
verið að ólöglegum veiðum
innan áðurnefndrar línu.
DÆMDUR f 74.000 KR.
SEKT
í lögreglurjetti Seyðisfjarðar
var Jón Gunnþór dæmdur í 74
þús. kr. sekt til Landhelgis-
sjóðs íslands, og afli skipsins
og veiðarfæri gerð upptæk til
sama sjóðs, en þau voru metin
á 2200 kr. alls.
í forsendum dómsins segir
m. a.: „Með skírskotun til eið-
festra framburða fimm sjó-
manna á Bakkafirði sem raun
ar á fiolla stoð í framburði
kærðs og skipverja hans um
stað togbátsins, þykir ekki var
hugavert að telja sannað, að
vs. Ásþór hafi verið að veið-
um með botnvörpu á fyrrgreind
um stað og tíma, þrátt fyrir
neitun kærðs að hafa verið þar
að togveiðum og frambyrð nokk
úrra skipverja hans í sömu átt,
en þeir geta ekki talist lögfull
vitni, enda verður að telja þá
hluttakendur í hinum refsiverða
verknaði þó þeir sjeu lögum
samkvæmt undanþegnir refs-
ingu.
Áðumefnt svæði er löggilt
hafnai’svæði og er allt tvímæla-
laust innan landhelgislínu.
HÆSTIRJETTUR
STAÐFESTIR DÓMINN
í Hæstarjetti var dómur lög-
reglurjettarins staðfestur, en
svo segir m. a. í dómsforsend-
um:
Hjálmar Vilhjálmsson, bæjar
fógeti á Seyðisfirði, hefir kveð
ið upp hjeraðsdóminn.
Framh. á bls. 12.. ,