Morgunblaðið - 16.01.1952, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 16. jan. 1952
MORGUNBLAÐÍB
M
LH'KBARlðMAR SBII8SKABISLANBSINS
SUÐURSKAUTSFARAR rata oft
í hin kynlegustu ævintýri, sem
eru næsta frábrugðin daglegri
reynzlu okkar. Þeír sjá furðuleg-
ar sýnir, hrikalegar og segifagr-
ar, ert jafnframt svo óskiljanleg-
ar, að sjálf vísindin hafa enn ekki
komið fram með neína sennilega
skýringu á mörgum jþeirra.-
Stundum leggst „hið hvíta myrk
ur“ yfir ísauðnirnar. Tveir hvít;
klæddir menn ganga hlið við hlið
eftir hjarnbreiðunni; hvergi sér
á dökkan díl. Himinn og hauður
renna saman í óendanlega hvíta
móðu; jafnvel vindurinn er þrung’
inn hvítum snjókornum. Allt í einu
verður annar maðurinn þess var,
að félagi hans er horfinn. Hann
gengur ekki lengur við hlið hans.
Það er eins og móðan hvíta hafi
leyst hann upp í frumefni sín.
Þrátt fyrir þetta heldur hann
áfram að tala, eins og ekkert hafi
í skörizt — rétt eins og hann viti
ekki, að hann er hættur að vera
lil. Röddin er óbreytt, en eftir
henni að dæma, gæti hann verið
á sama stað og áður. Eftir stund-
arkorn kemur hann aftur í ljós —
ef til vill á undan félaga sínum,,
fljótandi í loftinu nokkur fet frá
jörðu. Samt heldur hann áfram
að tala, og félagi hans heyrir rödd
hans við hlið sér.
„HVÍTT MYRKUR“
Þetta ber aðeins til á hinum
svonefndu „hvítu dögum“. Þá er
geymurinn þrunginn hvltum skýj-
um, sem talin eru orsaka þetta
einkennilega, brotna endurvarp
ljósgeislanna. Ljósmagnið næst
jörðunni eykst gífurlega, eins og
hitamagn í gróðurhúsi, og augu
mannsins verða óhæf til að gegna
hlutverki sínu. Þau bregðast við
]>essari gífurlegu birtu, sem er full
komin andstæða myrkursins, cins
og um aigjört myrkur væri að
ræða.
í þessu* hvíta ,,myrkri“ ber
hvergi skugga á, og þar sem allt
er eins á lit, er ókleyft að gera
sér grein fyrir fjarlægðum. Menn
sáj ekki snjóinn, sem þeir ganga
á, og vcltast um ósjálfbjarga, eins
og drukkinn maður.
Samfara hinu hvíta Ijósi er gíf-
urlegt magn útfjólublárra geisla,
sem berast til manna úr öllum
áttum, enda hefur sólbruni verið
eitt megin vandamál heimskauta-
fara. Þegar veðri er þannig hátt-
að, sem nú hefur verið lýst, er
rnönnum hættast við sólbruna undT
ir hökunni, svo og í lófunum, ef
menn geta veðurs vegna verið vetl-
ingalausir.
BORG PYRAMIDANNA
Dr. Paul Siple, vísindamaður í
þjónustu flotans, varð manna fyrst
ur. var við annað fyrirbæri, sem
vii'ðist algjörlega brjóta í bága
við öll þekkt náttúrulögmál. Siple
var að rannsaka íshellu í tveggja
mílna fjarlægð frá tjaldbúðum
þeim, sem hann dvaldist í, er hann
veitti því athygli, að tjöldin stækk-
uðu skyndilega, svo að þau urðu
eins og risavaxnir pyramidar til
að sjá. Rétt í því dró ský fyrir
sólu, og vindáttin breyttist. Eins
og votum klút væri strokið yfir
teikningar á skólatöflu, hurfu
tjöldin sjónum hans, og hann sá
ekkert nema endaiausa hjarn-
breiðuna. Fullur undrunar beygði
hann sig niður, og þá kom hann
aftur auga á „pýramídana“. Er
hann rétti sig upp, hurfu þeir
aftur.
LJÓSBROT I GEYMNUM
Mörg fyrirbrigði Suðurskauts-
landsins skýrast, ef menn hugsa
sér geysistóra höll í loftinu, gerða
af spegilgleri. Þegar Ijósgeislarn-
jr fara úr heitum loftlögum í
önnur kaldari, brotna þeir, og við
það verða þessar kynjamyndir til.
Stundum kemur sólin þrisvar
sinnum upp — ef til vill hnígur
hún fjórum sinnum ti! viðar sama
daginn. Fullbúin skip sigla hátt
í skýjum uppi og heina siglutoppn-
um niður. I miðri íshellunni hafa
jnenn séð skip á floti með rjúk-
^■'3 O
og ænmiýim
lcynlegra fyrirbæra

f , < 'v ' •> k' ■ ■■■•
Getur hitaveituvatnið
varnað tarnnskenimdum ?
NauðsynEegf aS iíuor-innihaid þesi ;é kannað
I SIÐASTA hefti tímarits Krabbameinsfélagsins, Fréttabréfs ura
heilbrigðismál, sem próf. Niels P. Dungal er ritstjóri að, er m.a.
grein eftir prófessorinn um neyzlu hveravatns. — Fjallar greinin um
fluornatrium innihald vatns og áhrif þess á tennur. — í þesus sam-
bandi ræðir hann um hitaveituvatnið.
Eitt af skipunum í suðurskautsleiðangri Byrds flotaforingja, þar
sem það situr fast í ísbreiðunni á leið suður á bóginn.
andi reykháum, enda þótt hvergi
sjái vök svo langt sem augað
eygir. Innan sjóndeildarhringsins
gnæfa hrikaleg fjöll, sem virðast
örskammt undan, en eru þó marg-
ar dagleiðir í burtu.
„OG SÓLIN RENNUR UPP“
í dagbók sinni lýsir Sir Ernest
Shackleton eftirfarandi atburði,
sem hann og félagar hans urðu
vitni að skömmu áður en hin langa
heimskautanótt skall á: „Ég hafði
tekið sólarhæðina í síðasta skipti
og sagt, að við mundum ekki hafa
sólarsýn, fyrr en eftir 90 daga.
og selir synda í hringi til vinstri.
Leiðangursmenn í leiðangri Byrd’s
aðmíráls reyndu af ásettu ráði að
sveigja til hægri, en það kom fyrir
ekki, jafnvel þó að þeir hefðu
vindáttina sér til leiðbeiningar;
fyrr en varði höfðu þeir gengið í
hring — til vinstri •— en auðvitað
höfðu þeir ekki hugmynd um,
hvernig það hafði bovið að.
Á norðurskautssvæðunum á al-
gjör andstaða þessa sér stað. Þess-
arar tilhneigingar til að sveigja
af beinni braut virðist gæta því
meir, sem fjær dregur miðjarð
arlínu. Þannig virðist skynjun
Grein sú, sem hér fer á eftir, er úr bókinni „The White
Continent", eftir Thomas Henry, ritstjóra bandaríska blaðs-
ins Star, en Henry var einn í leiðangri þeim, sem bandaríski
flotinn gerði út til Suðurskaútsins veturinn 1946—’47 og
Byrd aðmíráll var fyrir. Nú í vetur sýndi Gamla bíó hina
ágætustu mynd af leiðangri þessum, og mun hún enn í
fersku minni þeim, sem hana sáu.
En eftir átta daga kom sólin upp
á ný. Hún hafði horfið og komið
aftur í ljós fyrir cilverknað ljós-
brotsins. Öðru sinni sáum við nól-
ina koma upp, hníga cil viðar,
koma upp aftur og svo koll af kolii,
unz við urðum þreyttir á að virða
þetta fyrirbæri fyrir okkur“.
KÍNVERSKA STRÖNDIN
Skipverjar á ísbrjót flotans,
sem ruddi sér braut suður á bóg- ^
inn gegn um íshelluna á aðfanga-
dagskvöld, árið 1947, þóttust sjá
græna strönd fyrir stafni, með
limgerðum og sléttum flötum, cern '
hækkuðu srnám saman og hurfu
loks í skýjaþykknið. Þessi sýn .
líktist kínversku landslagsmái-1
| verki, 50 mílur á lengd og 10
mílur á hæð.
Einn af leyndardómum ruður- (
skautslandsins er undarleg til-
hneiging manna til að sveigja til
vinstri. Fyrir nokkrum vetrum
voru tveir suðurskautsfarar stadd ,
ir við benzíntank tæplega tvö
hundruð metra frá tjöldum sín-
um, þegar skyndilega brast á of- (
viðri. Mennimir villtust, en cr
þeir höfðu reikað um í dimmunni
nokkra stund, komu þeir aftur að
tönkunum. Síðar kom í ljós, að
þeir höfðu gengið í hring með
um það bil einnar jnílu radius. J
Báðir höfðu þeir sveigt til vinstri,
enda þótt þeir teldu sig fara
styztu leið til cjaldanna.
Þessi tilhneiging til að sveigja
til vinstri virðist eiga sér rætur
|í sjálfum aihqiminum. Snjórinn
^þyrlast jafnan til viristri, og sól-
|in gengur umhverfis jörðina frá
(hægri til-vinstri. Ýmsar fuglateg-
undir sveigja til vinstri á göngu,
Það eru ekki nema tveir ára-
tugir síðan byrjað var fyrst að
rannsaka fluor innihald vatnsins
og áhrif þess á tennurnar. Ár-
angurinn er sá að vestur í Banda j
ríkjum hefur íannlæknafélagið
þar, mælt með því að fluor verði
bætt í allt drykkjarvatn.
í KANADA
í Kanada hefur sambands-
stjórnin, ásamt stjórn Ontario-
ríkis, samvinnu um að styrkja
10 ára rannsóknir á tönnum
manna í bæ einum, þar sem íluor
er sett í drykkjarvatnið. Þar hef-
ur fólkið drukkið fluor-helt
drykkjarvatn í 5 ár nú þegar. —
Bráðabirgðaskýrsla, sem birt var
í sept. s.l., sýndi að 78.4% af skóla
börnum þar á 6—8 ára aldri höfðu
engar tannskemmdir. — Fjöldi
barna með óskemmdar tennur
hafði aukizt um 26% og tann-
læknar borgarinnar sögðu að
færri börn kæmu til beirra með
hoiur í tönnunum. í öðfum bæ,
þar sem ekkert hefur verið látið
í drykkjarvatnið, voru börnin
borin saman við jafnaldra :iína í
fyrrnefndum bæ, og þar hafði
tannskemmdum farið fjölgandi.
Ekki vita menn með neinni
vissu hvernig á því stendur að
fluornatrium hefur þessi áhrif á
tennur barnanna. Ekki er heldur
vitað hvort það getur tafið nokk-
uð tannskemmdir, sem þegar eru
þyrjaðar. En öllum kemur saman
um, að það geri ekkert mein og
það virðist greinilega hafa bæt-
andi áhrif á tennur barnanna.
Framh. á bls. 8
Happdrætti Háskólans
manna, fugla og sela veróa háð
snúningi iarðarinnar í geymnum.
Þegar kemur suður íyrir suð-
urheimsskautsbaug, þyngjast allir
um eitt pund, enda þótt holda-
farið breytist ekki. Stafar þetta
af því, að þar gætir aðdráttar-
afls jarðar meira en annars stað-
ar. Þar anda menn frá sér regn-
bcgum. Rakinn í loftinu, sem menn
anda.frá sér, frýs jafnóðum, og
myndast við það milljónir kryst-
alla, sem fljóta í andrúmsloft-
inu. 1 þessum krystöllum brotna
geislar sóíarinnar.
ÞAR SEM MÖLIJR OG RIÐ
FÁ EKKI GRANDAD
Á suðurskautinu þekkjast ekki
sjúkdómar, og þar fá mölur og ryð
ekki grandað ofnislegum verðmæl-
um. Engar eru þar bakteríur, sem
skemmt geti matvæli, engir myglu-
sveppir, sem tekið geti sér ból-
festu í .brauði. Árið 1947 kom
Richard H. Cruzen cil stöðvarinn-
ar á Cape Evans, sem Robert F.
Scott hafði yfirgefið 35 árum áð-
ur. Eftir útliti skálans að dæma
var svo að sjá, sem þeir Scott og
félagar hans, hefðu nýverið geng-
ið þar um. Viður ailur var sem
nýkominn úr sögunarmyllunni.
Þar var engan fúa að finna,
hyergi ryð að s.já. Kaðalspotti, sem
Scott hafði notað í beiziistaum,
virtist ófúinn og reyndist hið bezta
þegar hann var notaður tii að lyfta
helicöptpi'-véiinrii. Kex og niður-
soðinn matuy vo.ru rpeð öllu ó-
skemnK],. Sleðáhundpr, sem frosið
hafði. í hei standandi,. stóð þarna
sem Ufandi væri.
í birgðastöðinni í Liflu Ampríku
Framli. á bls. 8
1. dráttur 10532 10644 10542 10647 10573 10652 10611 10785 10612 10850
10868 10929 10948
25000 kr. 11424 11429 11538 11567 11593
17795 11646 11652 11689 11708 11722
11815 11986 11996 12043 12047
10 þús. kr. 12067 12137 12151 12366 12394
1083 12446 12555 12589 12592 12602
12608 12656 12709 12861 12928
5 bús. kr. 12939 12940 12986 13367 13507
27027 13569 13586 13596 13641 13657
13737 13769 13895 13915 13953
2000 kr 13963 14067 14133 14150 14215
12763 19272 14232 14267 14563 14644 14824
14883 14928 14942 14978 15127
1000 kr. 15189 15209 15222 15349 15374
960 3087 3098 4720 5422 15411 15420 15489 15545 15646
7421 7806 9335 11035 11038 15649 15697 15710 15753 15772
15202 17074 18606 19917 20297 15810 15815 15913
22550 26193 27108 27885 29451 15962 16013 16100 16131 16133
16173 16231 16313 16322 16344
16432 16433 16450 16466 16498
500 kr. 16531 16564 16756 16888 16925
77 1099 1197 1204 1430 16930 16955 17054 17063 17096
2096 2795 2920 2965 3020 17207 17267 17289 17370 17397
3130 3154 ’ 3275 3553 3825 17407 17438 17472 17540 17596
4730 4903 5353 5381 5412 17603 17667 17742 17845 17848
5493 6836 7586 7603 7787 17912 18013 18020 18150 18477
8153 8296 8378 8450 8694 18514 18540 18553 18606 18616
9308 9579 10161 10172 10419 18759 18797 18916
11164 11221 11349 12001 12143 19037 19088 19294 19327 19465
12518 13040 13110 13112 13403 19474 19739 19802 19803 19825
14045 14053 14105 15196 15275 19862 19933 20594 20608 20610
15417 15454 16098 16668 16750 20728 20743 20784 20841 20847
16938 17151 17195 17611 17890 20854 20866 20880 20915 20929
18618 18688 18810 18850 19268 20986 21057
19323 19412 19964 19995 20015 2.1093 21266 21490 21498 21613
20495 20643 2lt)50 21179 21371 21635 21735 21758 21909 21959
21480 21731 22058 22088 22178 21982 22151 22172 22363 22413
22325 22656 24082 24414 24677 22504 22525 22546 22557 22587
24904 24969 26143 26417 26719 22592 22684 22693 22975 23022
27026 27075 27416 27579 27766 23033
27820 28123 28425 28519 29153 23229 23231 23265 23278 23304
23519 23544 23642 23667 23733
23761 23768 23789 23861 23917
300 krónur: 24005 24029 24051 24118 24169
52 120 221 315 381 24336 24386 24422 24635 24801
419 512 626 658 716 24826 24859 24990 25037
724 735 767 851 867 25039 25080 25128 25150 25151
1004 1005 1060 1121 1201 25248 25272 25307 25332 25336
1209 1221 1262 1271 1387 25364 25423 25427 25514 25518
1469 1636 1703 1730 1795 25666 25672 25781 25970 26042
1816 1852 1972 2065 2101 26206 26217 26284
2162 2176 2223 2500 2569 26366 26528 26557 26623 26817
2577 2636 2643 2683 2692 26850 26854 26871 26911 27171
2716 2928 2929 3103 3296 27226 27327 27399 27412 27720
3366 3426 3436 3594 27740 28001 28057 28078 28127
3589 3636 3780 3809 3884 28191 28212 28318 28379 28453
3920 4082 4159 4170 4303 28471 28492
4438 4495 4507 4515 4567 28530 28536 28551 28606 28666
4857 4929 4942 5086 5151 28768 28786 28856 28951 28982
5212 5453 5544 5581 5571 29019 29046 29124 29126 29129
5586 29275 29283 29350 29406 29423
5655 5669 5759 5980 6019 29673 29789 29795 29898 29902
6045 6073 6146 6275 6288 29926
! 0314 6347 6832 6835 6916 Aukavinningar:
; 7101 7288 7-462 7508 • 7680 5.000 krónur
8140 8247 8676 '8687 8732 10652
9136 9148 s*J fk.C 1
9179 9204 9237 944 2 9466 2.000 krónur
9711 9757 10005 10112 10128 9412 17794 17796
10163 10241 10302 10303 10429 (Bú't ún ábyrgðar).