Morgunblaðið - 02.02.1952, Blaðsíða 5

f Laugardagur 2. febrúar 1952
r MORCUNBLAÐIÐ '
5 }
| [Vlinningarorð um forseta íslands
Framh. af bls. 3
fciörg þjóðþrifafyrirtæki, sem
Bkapað hafa þúsundum manna
atvinnu, allt fram á þennan dag,
ög styrkt fjárhagsafkomu þjóðar-
ínnar, bæði inn á við og út á
(við. Nægir í þessu sambandi að
Jbenda á Eimskipafélag íslands,
gem hann var einn aðal hvata-
íriáður að og stjórnarformaður
þess um skeið. Síðan tók hann við
sendiherraembættinu í Kaup-
mannahöfn og vann þar m. a. að
þvi að selja útflutningsvörur þjóð
arinnar á erlendum mörkuðum
tog skapaði þar með grundvöll
ffyrir atvinnu og auknum fram-
kvæmdum í heimalandi sínu.
Eftir að Sveinn Björnsson kom
aftur heim tók hann fyrstur
Eianna við ríkisstjóraembætti og
gíðan forsetaembætti, og er óþarft
að fjölyrða um það, því þau störf
Jhans eru þjóðinni í svo fersku
íninni.
Um frse.tann stóð þjóðin óskipt
og sameinuð, þótt hart væri deilt
um flest annað, en sjálfur hafði
hann það eitt fyrir augum í
starfi sínu, að gera veg lands og
þjeðar sem mestan.
í okkar þjóðfélagi eru til öfl,
sem vinna að því að breikka bil-
ið milli stéttanna og nota hvert
tækifæri, sem gefst, til að blása
að sundrung og úlfúð í þjóðmál-
unum. Það er því mikið áfall að
verða nú að sjá á bak okkar vin-
sæla þjóðhöfðingja, sem hafði til
þess vilja og hæfileika að sætta
í deiium og tala máli friðar ,og
einingar við þjóð sína.
Okkar fyrsti forseti, Sveinn
Björnsson, hefur nú innt af hendi
siti gæfuríka æfistarf. Við kveðj-
um hann með þökk og virðingu,
en geymdar verða hugljúfar end-
urminningar um hann meðan ís-
lenzka þjóðin lifir.
Friðleifur í. Friðriksson.
Forusta um stcfnun al-
innlends skipafélags
STRAX og Sveinn Björnsson
Itom hingað heim 1907, að afloknu
lögfræðiprófi við Kaupmanna-
kafnarháskóla, vakti hann athygli
ínanna, ekki sízt yngri manna,
Bakir áhuga í starfi og virðulegrar (
Ðg prúðrar- f ramkomu. Þótti yngri
feem eldri mönnum, að þar færi
fcnaður, sem vel mundi til foringja
íallinn.'
• Svo fór og, að Sveinn Björns-
Bon tók öflugan þátt í stjórnmál-
lum og var þegar settur til mann-
yirðinga af samherjum sínum.
Meðferð Sjálfstæðismálsins og
Þ.fstaðan til Dana skipti þá fyrst
(Dg fremst mönnum í flokka, og
Jfcók Sveinn Björnsson ákveðna af-
fetöðu í þeim efnum, en hann lagði
mesta og bezta áherzlu á, að
Isjálfstæði þjóðarinnar varð að
foyggjast á traustum innlendum
efnahagslegum grundvelli. Leggja
ýrði ríka áherzlu á framfarir í
Jrámleiðsluháttum til lands og
fejávar, jafnframt því, að verzlun
og tryggingar, iðnaður og sigling-
|ar væru reknar af landsmönnum
fejálfum. Ég heyrði hann oft segja
'Á þeim árum, þegar þau sannindi
voru ef til vill ekki jafnaugljós ag
foú, að sjálfstæði öðluðumst við
aldrei, ef við værum ekki menn
Íil að taka í okkar hendur þessar
jatvinnugreinar, sníða okkur stakk
eftir vexti, en einnig við vöxt, og
^æta jafnvægis milli atvinnustétta
þjóðfélagsins.
Og þar var ekki látið sitja við
iorðin tóm. Stjórnmálamaðurinn og
lögmaðurinn lagði hönd á plóginn,
framkvæmdi það, sem hann pré-
dikaði, og gerðist forgöngumaður
«m stofnun þeirra atvinnufyrir-
tækja, sem hann áleit þjóð sinni
hauðsynleg.
Þótt íslendingar væru að vakna
jfcil dáða, og bjartsýni ríkti hér í
byrjun aldarinnar, geta yngri
menn nú tæplega gert sér grein
fyrir þeirri dirfzku, sem þurfti
til þess á öðrum tug aldarinnar
að láta sér í alvöru koma til hugar
stofnun alinnlends skipafélags til
millilandasiglinga og einkum þá
atorku, lagni og forystuhæfileika,
sem nauðsynleg var, að koma því
á fót. Til þess þurfti að sameina
aha þjóðina, án tillits til stjórn-
málaskoðana, stétta eða búsetu
vestan hafs eða austan.
Við stofnun h.f. Eimskipafélags
Islands komu því í góðar þarfir
hinir einstöku hæfileikar Sveins
Björnssonar til að ná árangurs-
ríku samstarfi við pólitíska and-
stæðinga og raunverulega sameina
áhrifamenn úr öllum stjórnmála-
flokkum og stéttum og þjóðina
alla til þess að standa saman sem
einn maður.
Það er enginn vafi, að fram-
kvæmd þessa máls, sem þakka má
Sveini Björnssyni og fleiri ágæt-
um samherjum, hefur átt tölu-
verðan þátt í því, að íslendingar
komu auga á og kunnu síðan að
meta og njóta hæfileika Sveins
Björnssonar, og fólu honum fyrsta
og eina sendiherraembætti lands-
ins um langt árabil og kusu hann
síðar sem ríkisstjóra og fyrsta
forseta íslenzka lýðveldisins.
Forsetinn er sameiningartákn
íslenzku þjóðarinnar, og því hlut-
verki gegndi Sveinn Björnsson
með sæmd.
Það var í senn gæfa Sveins
Björnssonar að lifa mestu vaxtar-
ár þjóðar sinnar og lán þjóðarinn-
ar að njóta einmitt þá óvenjulegra
mannkosta forsetans til samein-
ingar og eflingar öllu því, sem til
framfara horfði.
Hallgrímur Benediktsson.
Skapaði forsetaembætt-
inu alþýðlegan tignarsess
Islendinga
ÍSLENDINGAR hafa í eðli sínu
aldrei verið neinir hofmenn, enda
hafa þeir aldrei átt sér neinn inn-
lendan þjóðhöfðingja fram til 17.
ijúní 1944, er Sveinn Björnsson
var kjörinn forseti hins íslenzka
lýðveldis.
Frá fornu fari hafa landsmenn
látið sér fátt um finnast alla hirð-
mennsku og prjál og mætt hverjs-
konar tilburðum í því efni með
Sijóðiegri kaldhæðni.
Dýrkun þjóðhöfðingia og auð-
mýkt gagnvart þeim hefir ailt
fram til síðustu ára verið ís-
lenzkri alþýðu framandi, enda
hefir slík afstaða brotið í bága
jfoið meðfæddar frelsiskenndir og
jafnréttishugsjónir landsmanna.
Þegar hinn nýlátni fyrsti for-
seti Islands, herra Sveinn Björns-
son, gerðist þjóðhöfðingi íslend-
inga, var honum mikill vandi á
höndum, vgndi, er hann aldrei
hafði í hámælum, sem hann'
varð að leysa einn. En samtíðar-
menn hans eru til frásagnar um:
þetta verkefni hans, einkum þeir,
sem þekktu hann persónulega og
hafa kynnst því andrúmslofti,;
$em hann skapaði í kringum for-
setaembættið.
Sem þjóðhöfðingja var honum
fengin sú sérstaða og tignarstaða
í hinu fámenna íslenzka þjóðfé-'
lagi, sem engum hafði áður hlotn
azt og enginn vissi fyrir, hvernig
takast myndi, að samhæfa ís- j
lenzkum umgengnisvenjum og
íslenzku hugarfari. Valdi sínu og
aðstöðu beitti hann á þann hátt,
að í hvívetna þræddi þann meðal
veg, er hæfir hinni íslenzku for-
setastöðu. Svo yfirlætislaus var
hinn fyrsti þjóðhöfðingi íslands,:
að alþýða manna fann að fram-!.
komg hans öll var mótuð af þjóð- ■
legri háttvísi. Aldrei tók hann
upp þann auðrataða umgengnis-'
sið, gem margir grípa til í hinu fá-;
menna lapdi kunningsskaparins,
að láta virðulega framkomu
liggja í láginni.
A uppvaxtarárum sínum vand-
ist Sveinn Björnsson á að fá:
glögga innsýn í dagskrármáL
þjóðarinnar og náin kynni af
þeim mönnum, er þá héldu þráð-
um sögunnar í hendi sér með
þjóð vorri. Sem málaflutnings-
maður, alþingismaður fyrir
Reykjavík og sem forgöngumað-
ur margra framfaramála, jók
hann kynni sín við flestar starfs-
stéttir þjóðfélagsins. Er hann
lagði grundvölþ að hinu vegleg-
asta embætti þjóðarirmar skap-
aði hann embættinu þann al-
þýðlega tignarsess í hugum ís-
lendinga, er þjóðin mun njóta
góðs af um ókomin ár. Naut hann
þar að sjálfsögðu stuðnings og
aðstoðar hinnar fjölmenntuðu og
ágætu konu rinnar.
Þjóðin mun geyma minninguna
um hinn mikla drengskapar-
mann Svein Björnsson, ötula og
úrræðagóða framfaramann, er
vann að rpörgum gifturíkum
framkvæmdum hér heima fyrir,
um hinn fyrsta fulltrúa íslands
hjá erlendum þjóðum og fargæla
samningamann, er með einurð og
festu hélt á málefnum þjóðar
sinnar á erlendum vettvangi, er
íslendingar fyrst áttu þess kost
að eiga þar fulltrúa.
Þegar komandi kynslóðir virða
fyrir sér ævistarf hans, verður
því aldrei gleymt, hvernig hann
með nákvæmri mannþekkingu
og næmri háttvísi lagði grundvöll
að stöðu hins íslenzka þjóðhöfð-
ingja, samhæfði hana íslenzkum
hugsunarhætti ,og íslenzkum skil-
yrðum, svo eftirmenn hans í
virðulegustu stöðu þjóðarinnar
geta orðið kynslóðunum öflug
stoð til varðveizlu og eflingar
sjólfstæði landsins.
V. St.
* ■ ■
ÍÞRÓTTIR
Sundmót Ægis verður
húð ú naánudagskvöld
Iveir skólar keppa þar m.s. í boðiundi k %
Á MÁNUDAGSKVÖLDIÐ kl. 8,30 fer fram í Sundhöllinni fyrsta
sundmót ársins — sundmót Ægis. Keppendur á mótinu eru rúm-
lega 5,0 talsins frá Reykjavíkurfélögunum 4, Keflavík, Ölfusi og
úr Borgarfirði.
KFPPNISGRLINAR
Á mótinu verður keppt í 300 m
skriðsundi karla, 200 m baksundi
karla, 200 m bringusundi karla,
100 m skriðsundi drengja, 100 m
bringusundi kvenna, 50 m bringu
sundi telpna, 50 m baksundi
drengja, og 4x100 m fjórsundi
karla.
í þessum greinum taka þátt
allir beztu sundmenn og konur
úr áðurnefndum félögum og má
vænta tvísýnnar og skemmtilegr-
ar keppni.
fódafullfrúarjjjéða
smna
forseta ísiaitds
SAMKVÆMT tilkynningu frá
sendiherra Dana, verður sendi-
herrann, frú Bodil Begtrup, sér-
stakur fulltrúi H.H. Danakonungs
við útför forseta íslands. Hr. C.
Hermansen, kirkjumálaráðherra
Dana, er væntanlegur til lands-
ins, og verður hann fulltrúi
dönsku ríkisstjórnarinnar v,ið út-
för forsetg.
Hr. Ragnar Smedslund, deild-
arstjóri í finnsþa utanríkisráðu-
neytinu, mætir við jarðarför for-
seta íslands sem sérstakur full-
trúi forseta Finnlands.
Toegeir Anderssen-Rysst, sendi
herra Norðmanna, verður sérstak
ur fulltrúi H.H. Noregskonungs
við útför forseta íslands.
_ Sendifulltrúi Svía, hr. Leif
Öhrvall, kemur fram við jarðar-
för forseta Islands sem sérstakur
fulltrúi H.H. Svíakonungs.
Samúðarskeyti hefir utanríkis-
ráðuneytinu borizt frá borgar-
ráði og borgarstjóra Lúbeck-
borgar.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
BOÐSUND SKÓLA
Sú nýbreytni verður tekin upp
á þessu nióti að tveir framhalds-
skólanna í Reykjavík keppa í
boðsundi. Eru það Menntaskól-
inn og Gagnfræðaskóli Austur-
bæjar, en lið þessara skóla urðu
Ari og Hörður eru meðal kepp-
enda á sundmótinu.
nr. 1 og 2 í boðsundskeppni skól-
anna á dögunum. Þau eru ákaf-
lega jöfn áð stýrkleika og meW
engu móti hægt að segja fyrir um.
úrslit boðsundsins.
Handknattleiksmól ís-
lands hefst annað kvöld
Híu íéíog senda !ið fil keppninnar
ANNAÐ kvöld hefst að Hálogalandi 13. íslandsmót í handknattleik.
karla. Að þessu sinni eru 9 lið, sem taka þátt í mótinu. Eru sex;
þeirra í A-deild, en 3 í B-deild. Gert er ráð fyrir að mótinu ljúki
1. marz og mun verða leikið 2 eða 3 kvöld í viku. '
Kjörinn heiðursfé-
lagi ISf á fertugsaf-
mæli sambandsins
Þjáffa nepalska hermenn.
NÝJU DELHI — Indverjar hafa
tekið að sér að þjálfa hermenn
fyrir fjallaríkið Nepal í Himalaja
fjöllum. Indverskir herfræðing-
ar eru nú á leið til Khatmandu
í þessu skyni.
♦félögin eru jöfn
Islandsmeistarar í fyrra*
urðu Valsmcnn og sigruði*
með nokkrum yfirburðum..
Nú eru félögin hins vegar
mikíu jafnari að styrkleika.
og má því vafalaust búast
við skemmíilegri og tvísýnni
keppni, sérstaklega milli
Vals, Armanns og KR.
B-DEILD
Lið KR sigraði í B-deild í fyrra.
og fluttust því upp í A-deild, þar-
sem nú Tieþþa atik þeirra Valurv
Ármann, lR, Fram og Víkingur.
Afturelding féll hins vegar úr
A-deild niður í B-deild á íslands-
mótinu í fyrra og képpir liðið m*
við FH ög Þrótt, sem sendir híf
til keppni í meistaraflokki í fyrstrv
sinn-iiúna.
JÓHANNES JÓSEFSSON, glímu
kappi, var kjörinn heiðursfélagi,
íþróttasambands Islands á fjöru-
tíu ára afmæli sambandsins." Var
það fyrir brautryðjandastarf, er
endurvakning íþróttanna hófst
upp úr síðustu aldamótum. Ferð-
aðist hann þá víða um landið,
sýndi glímur og aflraunir. Hann
varð glímukappi íslands 1907 og
1908 og fyrsti keppandi íslands
á Ólympíuleikum, í London 1908.
Þar tók hann þátt í grfsk-róm-
verskri glímu og komst í úrslit.
Hann var aldrei að velli lagður,
en viðbeinsbrotnaði í úrsiitaglím-
unni. Fékk hann sérstakt heiðurs-
skjal hjá Bretadröttningu fyrir
vasklega framgöngu.
Síðan fór Jóhannes í íþrótta-
víking viða um heim og' gat sér
hinn bezta orðstír.
AðaHundw Knah-
spyrnudeildar Kft
AÐALFUNDUR knattspyrnu-
deildar KR var haldinn í heimilk
félagsins í Kaplaskjóli þ. 21. jan.
Gerði fráfarandi stjórn greiiv
fyrir starfinu á liðna árinu o^
var það þæði mikið^og árangurs-
ríkt. Af 16 opinberum knatt-
spyrnumótum á végum KRR,
sigraði deildin í 7. í því sam-
bandi má geta þess, að flokkar-
deildarinnar báru hærri hlut »
mótum í öllum aldursflokkum cg
loíar það góðu i framtíðinni. —-
Þeir báru sigur úr býtum í Vor-
móti IV.-flokks (A), Reykjavík—
urmótunrN IIL-flokks (A og B),
Reykjavíkurmóti Il.-flokks, fs-
landsmóti I.-flokks og Haustmót-
um I,- og Meistaraflokks.
Merkasti viðburðurinn í^farf*
síðasta árs var fyrsti opinberi
kappleikurinn, sem fram fer sv
grasvelii i Revkjavík, er meist-
araflokkur deiidarinnar vígðv
Framh. á hls. 12. .