Morgunblaðið - 13.02.1952, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. febr. 1952
VerziunarjöfoðuriiHi 1951 var
í óhagstæte vepa skipakaapa
oy
Enginn slyður Alþýðublaðið í áróðri
þess fyrir nýjum höftum
ÞEGAR losað var ura höftin á
&.l. ári var ástandið í verzlunar-
má'ium landsmanna á margan hátt
óg'.æsilegt, svo ekki sé meira sagt.
Haftakerfið hafði ekki á nokk-
nrn hátt náð tilgangi sínum. Verð-’
3ag var á ringulreið og vörufram-
boð og eftirspurn stóðu í engu
skynsamlegu hlutfalli hvort við
annað.
Landið var snautt af þýð-
ingarmiklum nauðsynjavörum
og var með því teflt á mjög tæpt
A'að á jafn miklum hættutímum
-og nú ganga yfir heiminn. Senni
lega hefur búskapur þjóðarinn-
ar, að þessu leyti, aldrei staðið
ver, á seinni tímum.
Öllum skynbærum mönnum kom
saman um að slíkt fyrirkomulag
íengi ekki lengur staðist. Því
vár gripið til þess ráðs að fá er-
Sent gjaldeyrisframlag svo unt
væri að birgja landið af vörum og
losa um leið um höftin, svo verzl-
vn kæmist í frjálslegra horf og
xneira samræmi við þá alþjóðlegu
Æamvinnu í efnahagsmálum, sem
ísland var þátttakandi í.
Síðan þessi skipan tókst hefur
xnjög aukizt við vöruforða latids-
manna og á enn eftir að bætast
•við, ef viðskipafrelsi fær að hald-
ast. Verðlag hefur jafnast, eftír
jþví, sem lengra leið og verzlunin
íærðist í eðlilegra horf eftir að
liafa verið bundin af vanhugsuðum
og óeðlilegum höftum, svo árum
■skipti.
Samkeppni hefur tekizt með
•verzlunaiaðiljum á heilbrigðan
Jhátt, eins og alltaf gerizt ef við-
skipti fá að vera sem fi’jálsust
og hefur þetta nú þegar orðið til
xnikilla hagsbóta fyrír almenning
og á þó eftir að verða það enn
meir, er frá líður, ef að líkum
lætur.
SKIPAKAUP OG VÖRUKAUP
Alþýðublaðið, hefur eitt allra
Ulaða gert sig að málsvara þess
nð taka á ný upp það, sem það
kallar „skipulagðan innflutning“
og yfirleitt hverskyns höft. Þegar
'toláðið gerir upp reikningana eftir
,,fyrsta ár hinnar frjálsu verzl-
ohar“, rekur það sig einkum á að
■verzlunarjöfnuðurinn hafi á s.l.
•ári orðið óhagstæður um rúmlega
195 milljónir króna.
Um þennan óhagstæða verzlun-
arjöfnuð er það fyrst að segja, að
J>ar í eru innifaldar 93“'milljónir
3cr. vegna skipakaupa. Á árinu
'voru keyptir sjö togarar • auk
„Revkjafoss", „Þórs“ og fjögra
Jhvalveiðiskipa. •
Ástæðurnar fyrir hinum „óhag-
stæða“ verzlunarjöfnuði á s.l. ári
■oru því tvaer: 1 fyrsta lagi skipa-
lcaupin og í öðru lagi að verið var
að byrgja landið af vörum eftir
margra ára „skipulagðan inn-
flutning", sem t hafði . allsherj-
ar vöruskort í för með sér. 1
jþessu sambandi er rétt að spyrja
Alþýðublaðið hvort það vildi hafa
Æleppt skipakaupunum og vöru-
toiigðunum einungis tfl þess að fá
„hagstæðan" verzlunarjöfnuð?
Mssulega er æskilegast að verzl
•unarjöfnuðurinn sé sem hagstæð-
astur, en þó verður að líta á
ástæður, hverju sinni, fyrir því
á hvern hátt niðurstaðan verður
Svo gæti virzt á skrifum Al-
.þýðub'aðsins, sem það vildi fórna
Óllum þeim hag, sem almenningur
toefur af tilkomu nýrra framleiðslu
tæKja og aukinna vörubirgða til
þess að verzlunarjöfnuðurinn
lielffii getað otðið hagstæður og
aýiir þetta eitt meS öðru, hve blað-
ið hættir sér langt í baráttunni
gegn því að frjálsari verzlunar-
hættir hafa verið teknir upp.
í r''
HLUTFALLIÐ MILLI
ÚTFLUTNINGS OG
INNFLUTNINGS
1 sambandi við hinn óhagstæða
verzlunarjöfnuð árið 1951 má geta
þess að það er engin ný bóia að
verzlunarjöfnuðurinn hafi orðið
óhagstæður.Síðan styrjöldinni lauk
hefur jöfnuðurinn aldrel verið
hagstæður og meira að segja bor-
ið við að hann hafi orðið enn
„óhagstæðari" en 1951.
En að einu leyti má segja, að
verzlunarjöfnuðurinn hafi verið
hagstæðari árið 1951 en á fyrir-
farandi árum.
Ef athugað er hlutfallið milli
útflutnings og innfiutnings árið
1951 kemur í ijós að útflutn-
ingurinn hefur náð því að vera
um 87,6% af innflutningsupp-
hæðinni, ef skipakaupunum er
sleppt.
Árið 1950 var innflutningurinn
80,6% móti innflutningnum og ár-
ið 1949 aðeins 75,5%. Hér við er
einnig að athuga þegar rætt er
um jöfnuðinn 1951, að útflutning-
urinn er miðaður við fob. verð en
innflutningurinn við cif. verð og
verður munurinn því ekki eins
mikill og tölurnar sjálfar sýna.
Þetta hefur áður verið rakið hér
í blaðinu og því ekki ástæða til að
fara út í það nánar að sinni.
Af ofanrituðu er Ijóst, að
þrátt fyrir hinn mikla innflutn-
ing, sem miðast við að unt sé
að safna nokkrum vörubirgð-
um í landinu á hættulegum tím-
um, þá hefur þó útflutningur-
inn greitt meira hlutfallslega
af innflutningnum órið 1951,
en á tveim næstu árum á und-
an.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ ER EITT
SÍNS LIÐS
Alþýðublaðið á að mörgu leyti
hægan leik i áróðri sínum gegn
frjálsari viðskiptaháttum.
Viðskipti og allt sem þeim fylg-
ir, er hvergi nærri einfalt mál og
því tiltölulega auðvelt að koma að
flækjum og blekkingum, eins og
blaðið hefur líka óspart notað sér,
með því að rangfæra staðreynd-
ir, fara með rangar tölur eta gera
villandi sainanburði.
En ailt um það er almenn-
ingi þó enn í fersku minni á-
standið á haftaárunum og neyt-
endur langar ekki til að sami
háttur verði tekinn upp aftur,
eins og Alþýðublaðið vill.
Almenningur telur hagsmunum
sínum síður en svo borgið undir
forsjá manna eins og Gylfa Þ.
Gíslasonar eða Péturs fyrrverandi
verðgæzlustjóra, sem mjög hafa
gengið fram fyrir skjöldu í dálk-
um blaðsins, en aftan í þessum
mönnum er svo aftur heill hópur
flokksrnanna, sem haft hefur at-
vinnu af framkvæmd haftanna á
liðnum árum. Það er algerlega von
laus barátta, sem Alþýðublaðið
hefur lagt út í, enda stendur það
uppi algerlega eitt síns liðs, því
ekkert annað blað og enginn ann-
ar flokkur manna réttir því hjáip-
arhönd við að endurreisa hin
gömlu og fúnu höft.
RÍÓ DE JANEIRO — Sumarhit-
ar eru nú miklir í Brasilíu. Fyr-
ir skömmu mældist í Ríó yfir
100 stiga hiti á Farenheit. Fjöldi
manna hefur fengið sóísting.
vepa
Danska Stef 25 ára
SAMBANDIÐ „International for-
bund til beskyttelse af kompini-
strettigheder i Danmark", skamm
stafað KODA, Jiélt nýlega bátíS-
legt 25 ár’a afmæli sitt.
Stofnandi þess og fyrsti for-
stjóri var maður af íslenzkum
ættum, Ravn Johnsen að nafni.
og segir sagan að félagið hafi
byrjað við svo mikla fátækt að
bréf þess vo-ru skrifuð með eigin
hendi forstjórans á bréfsefni
..Dýraverniði i narfélagsftis"! -Félag -tilkynnt var sú ákvöróun félags
ið er nú mílljónafyrirtæki og gaf
út, afmælisírit rneð rækilegri sögu
þess.
Fulltrúar erlendra sambandsfé
laga mættu á afmælisfagnaðinum
og færðu danska félaainu vea-
legar gjafir. Eins bárust því heilla
óskir og gjafir frá ýmsum rétt-
höfum, listamönnum og notend-
um tónlistar. Fulltrúi íslenzka
STEFs færði danska félaginu
vandaðan, grænan leðurhólk, er
í honum skrautritað skinnhandrit
með svohljóðandi áletran:
— Egils saga um Einar skáld
Helgason skálaglamm:
„Jarlinn vildi eigi, ,at Einarr
færi, ok Hlýddi bá kvæðinu, ok
siðan gaf hann Einaci skjöld, og
var hann in mesta gersemi; hann
var skrifaðr fornsögum, en allt
milli skriftanna váru lagðar
spengr af gulli, ok settr steinum.
— Váru tólf aurar gulls í spöng-
unum, ok var þá ótallt silfr ok
steinar".
Þannig var fyrir þúsund árum
höfundum launaður flutningur
verka þeirra. Með endurreisn
taka nú höfundalaun að aukast og
er KODA meðal brautryðjenda.
S T E F , yngsta sambandsfélagið,
þakkar mikinn stuðning og árnav
danska félaginu allra heilla“.
Halldór Pétursson hafði teikn-
að skinn þetta í stil gömlu hand-
ritanna. Dönsk þýðing textans
fylgdi, og vakti handritið al-
menna hrifningu. Var ákveðið að
láta setja það í ramma og hengja
á vegg i samkomusal félagsins.
Hátíðaveizluna sátu fulltrúar
dönsku ríkisstjórnarinnar, lög-
fræðingar og listamenn og einnig
fulltrúar notenda tónlistar. Höfuð
ræðuna flutli ' menntamálaráð-
herra Dana og lýsti hann sér-
stakri aðdáun sinni á listgrein
tónanna. Hann sagði orðrétt
betta: „Hvílík ánægia að hafa
færi á að mega láta í ljós þakk-
læti sitt með því að greiða höfurtd
unum fyrir þann fögnuð, sem
þeir veita oss með áheyrn verka
sinna“.
Hæstiréttur Dana veitti þó fé-
laginu einmitt um þetta leyti
Framh. á blí 8
Loftleiðir tapa l millj. kr. á ári
Afl | « |
iitiiar
Greinargerð frá ilugfélaginu um málið
FRÁ því var skýrt í auglýsingu j aukning innanlandsflugsins :»ia
Loftleiða h. f. 2. þ. m., þar sem árið 1950.
Með slíkum útredkndngi kom í
Ijós að heildarárstekjur raynda
^ekki verða meiri en tæpar 4 millj.
króna (kr. 3.900.000.00). Greiðsla
væntanlegra póstflutninga þar þó
eigi talin hér með, en ósennilegt
þótti að hún myndi nema veruleg-
ins að hætta að sinni áætlunar-
flugi innanlands, að nánari grein-
argerð varðan-di þetta mál myndi
síðar birt.
Þar sem stjórn Loftleiða h. f.
telur að ákvörðunin um skiptingu
flugleiðanna sé aðeios brot úr
langri sögu, sem segja þarf alla,
en upprifjuto hennar af sérstökum
ástæðum tímafrekari en í öndverðu
var áætlað, verður þess enn að
bíða um stund að grein verði gerð
fyrir því helzta, en stjórn Loft-
leiða h. f. telur nú rétt og skylt
að vekja athygli á. Hins vegar er
nú nauðsyn að skýra strax frá
nokkrum staðreyndum, varðandi
fjárhagsgrundvöll þann, er Loft-
ieiðum h. f. var búinn með skipt-
ingn þeirri, er ákveðin var, svo
að öilum megi ljóst verða, að þótt
ekki hefði til komið nema þær ein-
ar, þá bar stjórninni skylda til
að stinga þegar við fótum, svo
scm gert var, í stað þess að halda
ferðum áfram í þær áttir, sem
bent var til.
Með bréfi samgöngumálaráð-
herra um skiptingu flugleiðanna,
dags. 29. f. m., var Loftleiðum
um fjárhæðum. ‘
Til þess að geta veitt æskilega
þjónustu á þessum leiðum og rækt
óaðfinnanlega þær skyldur, semi
réttindunum fylgdu, bar nauðsyn
til þess að hafa vegna sérleyfis-
ins fjórar flugvélar í förum, tvæí
Douglasvélar og tvær Catalina-
vélar. Samkvæmt þessum sömu út-
reikningum nemur árlegur kostn-
aður vegna þessa reksturs tæpurri
5 milljónum króna (kr. 4.900.000)*
en þar var þó eigi gert ráð fyrii*
ýmsum þeim hækkunum nokkurra
útgjaldaliða, sem ætla má að verði
á þessu ári.
Skýringarnar á því hve bilitS
er breitt milli áætlaðra tekna og
gjalda á þeim flugleiðum, sent
Loftleiðum var ætlað að fara, ei*
einkum að leita í þeirri alkunna
staðreynd, að langleiðirnar eru
yfirleitt arðsamari en þær, sems
stuttar eru. Fargjöld eru þeimi
veitt sérleyfi og gert að skyldu að mun hærri sem flugleiðin er lengri*
halda uppi áætlunarferðum á viss-1 en ýmsir megin útgjaldaHðirnin
um leiðum, eftir því sem flutn- hinir sömu, hvort sem flogið et)
ingaþörf krefði. Hugtakið, sem býr j langt cða skammt.
að baki orðinu „flutningaþörf" er
óskýrt með öllu af ráðuneytisins
hálfu í bréfi þess.
Til þess að gera sér grein fyrir
hvernig rekstrarafkoma yrði, mið-
að við flugrekstur á þeim leiðum
einum, sem ráðuneytið hafði út-
hlutað Loftleiðum, hafa útreikning
ar verið gerðir á nauðsynlegum
Með skiptingunni var Loftleið«
um gert að halda uppi samgöng*
um á styztu áætlunarflugleiðunuml
frá Reykjavík, en með hinni mjög
takmörkuðu nýtingu á flugvélumi
og starfsliði á svo stuttum leið-
um, verður allur tilkostnaður hlut-
falislega mun hærri, miðað viði
tekjur, en ef um rekstur lengri
útgjöldum vegna slíks reksturs og flugleiða væri að ræða. (
hugsanlegum tekjum. Til grund- Af þessu er auðsætt, að endaí
vallar kostnaðarhliðinni hefir ver-J þótt stjóm Loftleiða sé ljóst, að
ið reiknað með ferðafjölda, eins og
hann hafði verið áætlaðui' af Loft-
leiðum og vera þyrfti, ef um rekst-
ur eins flugfélags væri að ræða í
landinu, og með hliðsjón af ósk-
um íbúa hinna ýmsu landshluta
hún hefir skyldur að rækja við!
þær hugsjónir, sem mótað liafa;
störf félagsins aíla tíð, gamla og}
góða viðskiptavini, að starfsfólki
ógleymdu, þá bar einnig að gætsé
þeirrar ábyrgðar, er á hvíldi umt
um tíðni ferða. Til grundvallar j skynsamlega forsjá f jármála, og;
tekjuhliðinni voru lagðar farþega-j vegna þess var afráðið að hefja;
tölur ársins 1950 og bætt við hana ekki störf á grundvelli, sem hlaufe
þeirri hundraðstölu, sem heildar-
Aðalfundur fimleikadeildar K.R.
AÐALFUNDUR
fimleikadeildar
KR var haldinn
nýlega. Stjórnin
var öll endurkos-
in, en hana skipa
Árni Magnússon
form. Tryggvi
Benediktsson rit-
ari og Árni Krist
jánsson gjaldkeri
KR-ingar hafa
æft fimleika af
kappi síðastliðið
ár. Margar sýn-
ingar höfðu þeir
á árinu, m. a. á
þjóðhátíðardag-
inn 17. júní. Sýn-
ing sú fór fram á
Amarhólstúni. —
Auk þess höfðu
þeir svo nokkrar
keppnir innan-
félags. Margar
fimleikasýningar
eru ákveðnar í
vor og sumar.
Benedikt Jakobs-
son, fimleikakennari, æfir flokk-
mn fyrir sýningarnar. Margir
ungir menn eru nú að byrja að
æfa fimleika hjá K.R. Það er
gott til þess að vita að nú er að
vakna mikil hreyfing meðal æsku
að leiða til tveggja milljón krónaí
árlegs greiðsluhalla. '
Að þessu sinni mun ekki um þa<5
rætt hverjar aðrar leiðir hefðis
verið tiltækilegar en þær, sem farn*
ar voru af hæstvirtum ráðherraj
og ráðgjöfum hans, enda tilgang-
urinn sá einn með þessum skýr*
ingum að segja frá þeirri einföldii
og augljósu staðreynd, að hlutui?
Loftleiða mátti heita fullkeyptur,
þótt goldinn væri árlega við hóf*
legra verði en tveim milljónurrj
ki-óna, og því ákvað stjóm Loft*
leiða, svo sem greint var frá í
auglýsingum hennar, að hætta ac$
sinni áætlunarferðum á innlend*
um flugleiðum, en halda hins veg*
ar uppi flugi, án áætlunax, cftílS
því, sem ástæður leyfðu, án þeirra}
skuldbindinga um f járhagslegal
eyðileggingu, sem fyrirsjáanlegal
kunni að verða samfara þeim rétt*
indum, er ráðherra var reiðubúinij
að veita.
12. febrúar 1952.
Stjórn Loftleida h. f.
manna til eflingar fimleikum,
sem oft eru nefndir íþrótt íþrótt-
anna. — Myndin, sem fylgir, er
af KR-ingum á sýningu, er hald-
in var á Arnarhólstúni 17. júní
síoastliðinn.
I
Fréttir frá ISI |
Hinn 28. janúar s.l. var stað*
fest nýtt íslandsmet í 500 metrg|
skautahlaupi kvenna 66,6 sek.,
sett af Eddu Indriðadóttur4
Skautafélagi Akureyrar á Akur*
eyri. é
Hið fyrra íslandsmet í þessarl
vegalengd var 67,2 sek., sett 18«
marz 1951 af Guðnýju Stein*
grímsdóttur, Skautafélagi Reykjg
Víkur. J