Alþýðublaðið - 27.07.1929, Blaðsíða 5

Laugardagin.n 27. juli 1929.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
1. mai.
Kröfufundur í Berlín.
Elliheimilið nýja.
Byggingu EllL-heimilisins nýja
miöar vel áfram. Er húsiö full-
steypt fyrir nok'kru, múrsléttnn
íbæöi utan húss og‘ innian langt
komin, pakið í'uJlbúið undir hell-
ur og byrjað að setja í glug-ga.
Húsið er hin prýðilegasta bygg-
ing, tvflyft með kjallalra og risi.
Liggur aðailbyggihgin pví nær frá
austri til vest'urs, og ganga tvær
áiLmur tál suðurs frá endum henn-
ar. Aða'lbyggingin er 35 metra
löng, en 7—11 m. breið. Hiiðar-
álmurnar eru 19 m. langar og 11
m. breiðar. Norðurhliðin öll er
þannig 57 metra löng.
Milli álmanna verður snotur
■grasblettur með gangstigum. Á
suðurhJið höfuðbyggingarinn/ar
feru veg'gslvailár í hæð við gólf loft-
hæðarinnar; liggja jbær móti só)
pg suðrá í iskjóli við aðalhúsið og
á'lmurnar báðar. Aðalflinngangar
eru tveih' i krikiunum milli álim-
anna og aðálbyggiiingarinnar og
liggja steyptir stigair úr forstof-
unum niður í kjallaira og upp á
efsta loft. í hrángopum stigainna
ganga rafmagnslyftur,. Þniðja ly.ft-
Bn er í miðju húsi. Er hún ætluð
til matarflutnings frá eldhúsi í
framreiðsluherbergin. Þair er og
stági frá eldhúsinu. Tveir smæiiri
inngangar eru í kjallara á norð-
urhlið hússins.
Gangur liggut í norðurhlið að-
ajhússins á ölluim hæðum; er
hanri breiður og bjartuir og að
öjiu hinn vistlegasti. Herbergin
eru þar öll í suðurhliö og er það
vel farið. 1 átaiunium er gangur í
miðju og herbe;rgi beggja v-egna,
mót austri og vestri.
í kjallara >er eldhús, þvottahús,
geymsiluherbergi og vinniustofur.
Einnig eru þar nokfcur herbergi,
sem ætluð enu til íbúðar fyrir
starfsfólk >og gamalmennÁ ef á
þarf að halda. Kjallarinn er gmf-
inn, víðast hvar h. u. b. U/2 mieter
í jörð niður, en gluggar allstórLr.
Samt vjerða herbergi þar trauðla
jafn vistleg og notaleg og á efri
hæðum hússáns, og er það ’leitt; að
fprstöðunerndina, ssm annars hefir
lagt kapþ á að gera húsiið sam
:bezt úr garðö og að öllu sam-
kvæmt kröfum timans, skúii hafa
hent það að æt’la fólki íbúð í
Iqallaranuro.
Undir miöjum kjallara er graf-
áínn annar enn dýpri Er þar hit-
unarmiðstöð, gríðarstór, og kola-
geymsla.
Á stofuhæð er borðs.to.fa, stór
og rúimgóð, upp af eldhúsíiin;u, og
íbúðarherbergi starfsfólks og
gamalmenna í suðurhlið að-
alhússins og beggja megin í álm-
un um báðum..
Á lofthæðinni er í miðju aðal-
hússins gegnt suðri, upp af borð-
stofunni, samkomuisa'Jur, sitór og
prýðilegur, íbúðarheitergi elns og
á stofuhæð, nenia syðst í vestur-
álmunni; þar mt tvær hjúkrunar-
stofur. Af aliri stafuhæðinni má
aka hjóiastólum og bekkjum út á
svalirnax.
Á þakioftinu, sem er hátt, bjart
og rúmgott mjög, verða vbnu-
stofur og eitthva"ð af geymsluher-
bergjum og' íbúðarherbe'igjum
starfsfólkisins. Má gera þar ljóm-
andi skemtileg berbergi, þótt und-
ir súð sé.
Baðherbergi eru tvö á hvenri hæð
og saLerni hjá þéim. Alls eru þar
6 baðherhergi og 8 sálemiisklefar.
í húsinu öllli em um 120 he:r-
bergi, stserri og srnærxi. Ibúðar-
herbergi gamalmennanna eru ým-
ist ætluð eiuum eða tveiimur. Er
það vél farið, því að sambýlis-
stofur eru nú svo að segja -ál-
veg lagðar niður í slíkum hælium.
Fólkið verður að geta verið út
af fyrir sig þegar það vill og
geta h.izt þegar það vill, anriað-
hvort á göngunum, sem sums
staðar eru svo breiðir, að þeir eru
ágætis setstofur, eða í borðstofu
og samkomusal, eða með því að
heimsækja hvert annað.
Húsið er ætlað urn 90 garoal-
mennuro, en nefndin gerir ráð fyr-
ir, að hægt verði að taka við um
100, ef þörf krefur.
Sigurður Guðmundsson húsa-
meistari hefir gert teikningar all-
ar af húsinu, Ólafur Theódör
Guðmundsson tók að sér að
steypa það, Bergsteinn Jóhann-
esson múrsléttun og Óskar Smidt
að setja niður miðstöðina >og
koma fyrir leiðslum. Maignús
Jónsson smiðaði* gluggana, Júlíus
Björnsson sá um rafmagnsle-iðsi-
ur og Nikulás Friðriksson hefir
útvegað mainn til að helluleggja
þakið.
Gert er ráð fyrir, að húsið kosti
uppkomið um 400 þús. krónur
■fy.rir utan lóð. Hana hefir bær-
inn gefið. Er það skeifulagaður
. reitur milli Brávallagötu og
Hriingbrautar, um 6300 fermetrar
að stærð. Auk þesis hefir bær-
inn lánað til byggingarinnar ,gam-
almeinnahælissjóð sinn, um. 94
þúsund krónur, og lofað að ganga
í ábyrgð fyrir alt að 200 þús. kr.
iJjájiL og, þar til það fæst, iað
lána úr sjóði sinum 80 þús. krón-
ur.
Það er vissulega góðra gjalda
vterþ að brjóstgóðiir og áhuga-
samir rnenn 'komi upp slíkum hæl-
um sem þessu, úr því að bæjar-
félagið ekki fæst til að viður-
kenina skyldu sina við 'gamal-
menn'n með því að gera það
sjálft. Væri bænum það mikill
sómi, ef hann hefði bygt og
tekið a.ð sér starfrækslu þessa
myndarlega hælis.. Msst af fénu
hefir hann lagt fram eðla gengið
í ábyrgð fyrLr.
Miljara jubileo p .rlaraenta
(þúsund ára hátið al'þisngis)
heitir grein í „Heroldo de Es-
peranto“ frá 19. þ. m. Ólafur
Þ. Kristjánsson kennari hefir rit-
að hana.
Frá Austfiörðum.
Tíð hefir verið fnemuir köld á
síðasta vori og þann tíma, sem
af er sumri. Þó mun grasspretta í
meðallagi, og má þakfca það hiro
um einmuna blíða vetri, gróður-
inn því þróttmikill venju fremur
pg hefir þar a¥ leiðandi ekki beð-
ið átakanlegan hnekfci af lánni'
köldu vorveðráttu.
Afli mun óvíða meiri en í með-
allagi á mótorbátum, og sums
staðar befir hann brugðist með
öllu, t. d. á Djúpavogi. Smábjá'ta-
afli er óvenju lítill og því útlit
fyrir, að þröngt verði í búi hjá
mörgum alþýðumönnum á kom-
andi vetri.
Kaupgjald hefir staðið í stað
að mestu leyti hér eystra, þó að
undarlegt rnegi virðast, þegar
hvaðanæfa að berast fregnir um
kauphækkun og ýmsar réttar-
bætur verkalýðnium til handa.
Hér á Austfjörðum lítur út fyriir.
að stóriaxar haldi, að óhætt sé
að beita hvers kor.ár kúgun, að al-
þýða taki því með þögn og þo-lin-
mæði, þrátt fyrir alniennan skort
verkalýðsins og óviðunjandi lífs-
kjör. Kaupgjald á Fáskrúðsfirði er
t. d. kr. 0,80 um kist. fyrir kari-
mifenn, hvort sem þeix vinsna að
nóttu eða degi. Kauip kvenma er
kr. 0,55 um klst.
Af þessu sést, að þar sem vart
mun mögulegt að gera ráð fyrjr
meir en 7-—8 mánaða vinnu, geta
tekjur verkamanna alls ekki náð
þeirri upphæð, er nauðsynleg telst
til viðhalds meðaJfjölskyldu.
Sjálft Alþingi hefir nú viðurkent
með samþykt sinni á lögirm um
verkamannabústaði, að sá maður,
sem ekki heflr um 4000 kr. árs-
tekjur, sé ails ekki aflögufær.
Hvað verður þá sagt um þann
mikla fjölda verkalýðsins, sem
verður að láta sér nægja átfán
himdrw) til tvö púsumt og fiögur
hundriiö krónP\ tekjur^ ekki greidd-
þx í peniingum, heldur tnest me,gn-
■is í vörum með 30—100% álagnr
ingu? Og þega»t þar við bætist,
að nokkur hluti launamna er
píndur út úr öreiganum tij
greiðslu á gömlum verzlunar-
skuldum við útlend ok'urfélög?
Enginn treystist lengur að meita
því, að jafnaðarstefnunni eykst
hér stöðugt fylgi. Kúgunin og ó-
samræmið í atvtanuiskipúlpgi auð-
váldsins knýr menn til sam-
taka. En hér á verkalýður-
inn fáa forystumenn, sem rnegn-
ugir eru þess að fylkja liðinp.
og því eru samtökta enn ekki
orðin nægilega öflug til þess að
getia rutt réttarkröfum veirkalýðs-
ins braut. En þö hefir starf'semin
aukist síðustu árin í þessa átt,
og samtokin eflst. Mun árangur
-þess sjást glöggur á næstu árum.
Nú undan faxið hafa memn úr
þremur stjórnmálafLokkum lands-
ins farið eins konar trúboðsferð
um Austurland. Fundaboðandi er
Jón Þorláksson tataiafræð.'ngur, og
fjósamaður hans er Árni' Jónsson
frá Múla, eftir því sem Sveinn í
Firöi segir; báðir fyrir Ihalds-
flokktan. Frá „Framsó!knar“-
flokknum eru Sveinn í Firði, ein
aða;l-„bremsan“ á „framsókn“
flPkksins, og Ingvar Pálmaison.
Vill nofckur ágreinimgur verða
mi'lli Ingvars og Árna út af verð-
gildi ullar og fiðurs. Frá jafnað-
armönnum er Jón Baldvinsson, og
virðist liggja á honum öfund í-
haldsmanna.
Eftir nákvænrum fregnunr af
fundahöldunum og því, selm ég
sjiálfur hefi verið heyrnarvottur
að, virðast Austfirðingar tor-
tryggja mjög „fjármálaspeki“ J-
Þ,., enda hefir það verið upplýst
á fundum og stutt með gildum
rökum, að J. Þ. er ekki nákvæm'-
ur reikningsmaður, sbr. áæflun
hans um sfldarverksmiðjiu ríkis-
ins o. fl. o. fl. Starfssmi hans
fyrir útlenda fjárgróðamemr og
auðhringi er og þymir í augum
flestxa, og falla updir sama dóm
þeir ófáu flokksbræður hans, sem
gert hafa slikt að atvtanu stani.
Tilgangux J. Þ. með þessn ferða-
lagi sínu mun hafa veriö sá að
gylla fyrir almen»mgi samsteypu-