Morgunblaðið - 24.08.1952, Page 2

MORGTJTSBLAÐ1B
Sunnudagur 24. ágúst 1952 ]
L
Stálhjálmar og
fteðurstagvél
Hið gamla Þýzkaland hins
járnharða, jsrússneska heraga,
renniliðssveita Bismarcks, byssu-
stingj asveita Ludendorff og storm
sveita Hitlers hefur enn á ný
hafið hermennsku og skipað sér
í fylktar raðir. En nú er ekki
barizt undir keisarafána né haka-
krossinum, heldur hafa hinar
J>ýzku liðssveitir nú skipað sér
í sameiginlegan Evrópuher und-
ir sameiginlegri yfirstjórn for-
ingja úr fjölmörgum löndum. Sú
heíur þó þrátt fyrir allt orðið
raunin á eftir viðstöðulausar orr-
ustur þriggja mannsaldra í því
landi, er með réttu hefur oft ver-
ið nefnt „ódáinsakur Evrópu“.
Hin þýzka þjóð hefur loks sam-
einazt hinum ríkjum álfunnar,
er áður voru svarnir fjandmenn
sín á milli og stóðu gráir fyrir
járnum hvorir gegn öðrum á
landamæralínunum. Því virðist
loks að endir sé bundinn á það
þjóðernisskraum, er svo mörgum
sþíengingum hefur valdið og
hernaðarútfcláupum af minnstu
tilefnum. '
tAt Nýléga komu til Parísar 30
þýzkir liðsforingjar, sem eiga að
setjast í hið 125 manna herráð
Evrópuhersins, er nýlega var
formlega stofnaður með undir-
ritun varnarsáttmála Evrópuríkj-
anna. sex. Herráð þetta sem er
updir yfirstjórn Frakkans, Edgars
de Lerminat, á að ganga frá frum
skipulagsmálum, vopnabúnaðar-
vandamálum og öðrum byrjun-
arörðugleikum.
■^r Evrópuherinn er þannig
skipulagður, að í honum er fjöldi
hereiríinga og eru í hverri ein-
ingu 13 þús. mapns fótgönguliðs,
auk véla og flugsveita. Hver her-
eining telur menn af sama þjóð-
erni, én hvert herfylki, sem er
þrjár, hereiningar sarríanster.dur
af hermönnum þriggja ólíkra
þjóða,' þannig að tryggt á að
vera, að engin ein þjóð getur
brotizt til valda upp á eigin
spýtur. Þetta fyrirkomulag kem-
ur í veg fyrir, að Þjóðverjar geti
látið hina 12^hereiningar er þeir
leggja fram til hersins berjast
einar undir sameiginlegri yfir-
stjórn og því stafar engin hætta
af þeim.
Theodor Blank, hermálaráð-
herra hins vesturþýzka lýðveldis,
héfur lýst því yfir, að innan tíu
ára múni hersveitum Þjóðverja
í hernum hafa fjölgað upp í 60,
eða orðnar aftur sterk „Wehr-
macht“.
Þetta gild.ir m.a. um öll kjarn-
orkuvopn. ÁÍ5 vísu má Þýzkaland
stofna til kjarnorkuvers, en land-
ið má ekki flytja inn meira en 9
lestir úrans á ári hverju.
~k Ennfremur er framleiðsla
sóttkveikju- og gasvopna algjör-
lega bönnuð og framleiðsla rak-
ettuvopna miðast aðeins við ioft-
varnir og má dráttarradíus þeirra
ekki vera meiri en 32 km.
Nýjar sprengiefnaverksmiðjur
eða eldflaugaver má ekki stofna
fyrir austan ákveðna línu. —
Það er eftirtektarvert að kynna
sér þá línu, því þar telja Vestur-
veldin vafalaust, að þaú mur.i
geta myndað víglínu í væntan-
íegri styrjöld, þ.e. þangað muni
iRússar geta sótt í fyrsta áíanga.
k Lína þessi liggur að norðan
eftir hollenzku landamærunum
íil Rínar, meðfram henni ti!
Köln, þaðan til Troisdorf, aftur
að Rin við Bonn, fylgir ánni til
Mainz, víkur í austurátt við
Ðarmstadt, tíl Necar við Heidel-
berg og fylgir þeirri á niður til
Esslingen. Þaðan liggur línan til
IMm og endar á austurströnd
Bodensvatnsins.
Timinn mun leiða í Ijós hvort
þessar getgátur reynast réttar.
10. fundur sumbuuds
ísl. rufveitnu á ísufirði
ÍSAFIRÐI, 22. ágúst — Eins og
frá var skýrt í blaðinu á fimmtu-
daginn, hófst 10. fundur Sam-
bands ísl. raíveitna á ísafirði s. 1.
miðvikudag, og fundarstörfum
haldið áfram á fimmtudag og
föstudag.
'Af störfum fundarins má nefna,
að ýmsar nefndir skiluðu áliti.
M. a. mælaprófunarnefnd, sem
skilaði áliti um prófur^ rafmagns-
mæla og allsherjarmælaprófunar-
stöð, sem komið yrði upp til að
aðstoða rafveitur úti um land við
prófun og endurnýjun rafmagns-
mæla.
Að undanförnu hefir starfað á
vegum ríkisstjórnarinnar nefnd
til þess að athuga hvaða aðferð-
ir myndu reynast heppilegastar
í sambandi við súgþurrkun. T. d.
hvort heppilegt sé að nota mik-
inn hita við súgþurrkun. Sam-
bandið átti fulltrúa í þeirri nefnd.
Á fundinum var lagt fram bráða-
byrgðaálit og skýrt -frá störfum
nefndarinnar.
Þá var á fundinum rætt um
hinar hvimleiðu útvarpstruflanir,
og á hvern hátt hægt væri að
bæta úr þeim truflunum. Var það
álit fundarins, að Ríkisútvarpið
þyrfti að byggja sem víðast end-
urvarpsstöðvar, ef hægt ætti að
vera að komast algjörlíga fyrir
þessar útvarpstruflanir.
Rafmagnsprófun ríkisins skýrði
frá starfsemi sinni, en hún hefir
með höndum prófun á öllum .raf-
föngum og rafmagnsbúnaði, sem
til lándsins er fluttur. — Þá var
rætt um gjaldskrármál og sam-
ræmingu á gjaldskrá fyrir allar
rafveitur landsins og hækkun á
raforku samanburðið við annað
verðlag í landinu. — Hefir raf-
orka hækkað tiltölulega miklu
minna en annað verðlag í’land-
inu, ef reiknað er með grunntöl-
unni 100 í árslok 1939. Væri vísi-
tala raforku nú tæp 540 stig mið-
að við verðlag á raforku á Suð-
urlandi. Vísitala framfærzlukostn
aðar 716 stig og kaupgjaldsvísi-
talan 955 stig.
li
söinun rafveitna, og upplýst í því
sambandi, að í árslok j951 höfðu
Einnig var rætt um skýrslu-
81% landsmanna rafmagn. Voru
íbúar landsins talair 147 þúsund,
en af þeim höfðu rafmagn 119
þúsund.
Á fundinum var samþykkt til-
laga til stjórnarinnar, um að
næsti aðalfundur verði haldinn
á Þingvöllum, og verði þá minnst
10 ára afmælis sambandsins.
Einnig var rætt um, að þá yrði
efnt til samvinnufundar rafveitu-
sambands Norðurlanda með for-
mönnum og riturum allra raf-
veitusambanrianna á Norðurlönd
um. Einnig var samþykkt ályktun
varðandi aukið eftirlit vegna
brunahættu, og að koma á sam-
ræmi í eftirliti um land allt. Enn
fremur að safna skýrslum um
brunatilfelli, sem talið er, að orð-
ið hafi vegna rafmagns, 6g rann-
saka þau tilfelli og orsakir
þeirra.
í dag skoða fulltrúarnir Raf-
veitu ísafjarðar, en síðan verður
farið út í Hnífsdal og Bolunga-
vík. — í kvöld sitja fulltrúarnir
sameiginlegt borðhald með raf-
orkumálastjóra, en á eftir flytur
hann erindi um rafveitumál Vest
fjarða. Félagar sambandsins eru
nú 28 rafveitur til almennings-
þarfa, en auk þess eru 12 auka-
félagar, rafmagnsverkfræðingar.
Á síðasta starfsári bættust 3
virkjanir í sambandið, þ. e. Sogs-
virkjunin, Andakílsvirkjunin og
Rafmagnsveitur ríkisins.
Þennan fund sóttu auk félaga
sambandsins, fulltrúar ýmissa
hreppsfélaga á Vestfjörðum. —
Fulltrúarnir halda flestir heim-
leiðis á morgun.
Stjórn sambandsins skipa nú:
Steingrímur Jónsson rafmagns-
stjóri, Reykjavík, Jakob Guðjóhn
sen frá' Rafmagnsveitu Reykja-
víkur, Válgarð Thoroddsen frá
Rafveitu Hafnarfjarðar, Guðjón
Guðmundsson frá Héraðsraf-
magnsveitum ríkisins og Jón
Gestsson frá Rafveitu ísafjarðar.
—J.
Á virkisflötinni við Edinborgarkastala við setningu tónlistarhátíð-
arinnar.^Hcrtoginn af Edinborg scst þar við hlið aðalborgarstjórans*
noroursms
Sjölfa listahátíðin tiófs! þar s, I. sunnudas
Fundur Guðbrands-
deildar aS Reynisiað
SUNNUDAGINN 17. ágúst. s.l. ■
var fundur Guðbrandsdeildar \
haldinn í samkomuhúsinu að
Reynistað í S^cagafirði að loknumj
messum í nokkrum kirkjum i hér
aðinu. Á Reynistað prédikaði sr.
Þorsteinn B. Gíslason prófastur
í Steinnesi, en sr. Gunnar Gísla-
son þjónaði íyrir altari. Á Sauð-
árkróki prédikaði sr. Pétur Ingj-
aldsson á Höskuldsstöðum, en sr.
Björn Björnsson þjónaði fyrir alt-
ari. Á Víðimýri prédikaði sr.
Gunnar Gíslason á Æsustöðum,
en sr. Bjartmar Kristjánsson þjón
aði fyrir altari. Á Flugumýri
prédikaði sr. Sigurður Norland í
Hindisvík, en sr. Lárus Arnórs-
son þjónaði fyrir altari. Sr. Ragn-
ar Fjalar Lárusson messaði á
Miklabæ. Á Hólum í Hjaltadál
messuðu þeir sr. Friðrik J. Rafn-
ar vígslubiskup og sr. Helgi Kon-
ráðsson, er prédikaði.
Fundinn sóttu alls 10 prestar
af félagssvæðinu, en það nær yfir
Skagafjarðar og Húnavatrspró-
fastsdæmi, og söfnuðust þeir á
fundarstað um kl. 4 ásamt sóknar
fólki. Var þar sezt að veitingum.
sem húsfreyjur Staðarhrepps
báru fram. Formaður félagsins,
sr. Gunnar Árnason, setti íund-
inn og stýrði honum. Bauð hann
sérstaklega velkominn á fundinn
sr. Friðrik Friðriksson ,sem stadd
ur er í Skagafirði og var boðinn
á fundinn.
Umræðuefni hins almenna fund
ar var starf prestsins utan kirkju,
og fluttu þeir framsöguerindi sr.
Pétur Ingjaldsson og Jón Sigurðs
Framh. á bls. 6
Togarar Bæjarúf-
gerSar Reykjavíkur
Á SUNNUDAG 17. ágúst kom
b.v. Pétur Halldórsson frá Græn-
landi og lagði af stað til Esbjerg
um miðnætti. Þriðjudaginn 19.
ágúst kom b.v. Hallveig Fróða-
dóttir af veiðum og lar.daði afia
sínum í Reykjavík. Var það 229,2
tonn af ísfiski. Sama dag kom
b.v, Jón Þorláksson af síldveið-
um. Er skipið nú að búa sig undir
ísfiskveiðar. B.v. Jón Baldvinsson
fór á saltfiskveiðar til Grænlands
miða miðvikudaginn 20. ágúsl.
í fiskverkunarstöðinni unnu
um 120 manns síðastliðna viku.
Landflótla námsmenn
styrktir
ALHEIMSKIREIJURÁÐINU hafa
nýlega borizt 50 þúsund þýzk
mörk frá hjálparsjóði S.Þ., en
þetta er framlag vestur-þýzka
sambandslýðveldisins til sjóðsins.
Upphæð þessari skal skipt milli
þurfandi námsmanna meðal
flóttamanna, en þeir eru um 2000
að tölu. Fé þessu verður m. a.
varið til að greiða námskostnað
þeirra við háskólanám og hluta
af uppihaldinu.
Dýrtíðarfrétt
er á forsíðufrétt blaðsins í gær
um dýrtíð í USA. Hækkunin þar
var sögð 191% frá því fyrir stríð,
en átti að vera vísitalan 191 mið-
að við 100 fyrir stríð.
EDINBORG, 18. ágúst. — Und-
anfarna daga hefur fólk þyrpzt
til Edinborgar þúsundum saman,
listamenn og listunnendur hvað-
anæva_ úr veröldinni. Hér mætist
fólk með ólikar venjur og marg-
vísleg sjónarmið og áhugamál.
Hátíðin nær til flestra greina list-
aritmar, þótt list listanna, tón-
listina, bera þar langsamlega
hæst.’Efnisskráin er fjölþætt og
girnileg til fróðleiks, svo &ð hin
listþyrsta sál hefur af djúpum
brunni að bergja næstu þrjár
vikur. Og þótt hér sé mælt á
mörgum tungum og annarlegum,
talar ‘listin máli sínu til allra
jafnt, að vísu á mismunandi
greinilegan og áhrifamikinn hátt,
sumir skilja og aðrir látast skilja,
sumir hrífast og aðrir láta sér
fátt um finnast, en það er ekk-
ert nýtt.
Hvað sem því liður, — nú eru
horfur á meiri aðsókn að Edin-
borgarhátíðinni en nokkru sinni
fyrr. Fyrst var til hennar stofnað
árið 1947, en með hverju ári síð-
an hefur hún orðið umfangsmeiri
og fjölþættari.
FJÖLDI FRÆGRA
LISTAMANNA
Átta hljómsveitir, sex kvart-
ettar og tríó, fjórir kórar, fjögur
leikfélög, þrjú ballettfélög, Ham-
borgaróperan og rúmlega 20 ein-
söngvarar og einleikarar flytja
hér list orðs, látbragðs og tóna.
Alls munu um 1900 listamenrs
koma fram í dagskrám hátíða-
haldanna, sem standa yfir í þrjáir
vikur.
FÁNI ÍSLANDS —
Setning hátíðarinnar fór frarrí
í gær, sunnudaginn 17. ágúst, og
var með miklum virðuleik. At-
höfnin hófst að venju með guðs-
þjónústu í St. Giles dómkirkj-
unni. Að guðsþjónustunni lok-
inni gengu boðsgestir fylktu liði
á virkisflöt Edinborgarkastala,
og var hans hátign, hertoginn af
Edinborg, í fararbroddi, en þar
næst kom margt annað stór-
menni, allt eftir tign og virðinga
hvers eins. Borgarstjóri Edin-
borgar bauð alla velkomna ti’í.
hátíðarinnar, en hertoginn og
fulltrúar erlendra ríkja fluttu
heillaóskir í tilefni hátíðarinnar.
í öllum ávörpunum voru tjáðar
óskir og vonir um aukinn skiln-
ing og vináttu meðal allra þjóða
heims. Viðstaddir voru sendi-
herrar 37 ríkja. Sendiherra ís-
lands hafði af einhverjum ástæð-
um orcþð að ^fþakka boðið, en
íslenzki fáninn blakti við húni
meðal fána 44 þjóða. — Áhorf-
endur voru þarna um 8000, og
var athöfninni sjónvarpað.
Ingólfur Guðbrandsson,
— Stalin ©
ao
Fro»«ih. af bls. 1
Rússar séu tillátssamir við Kín-
verja í viðskiptamálum. Ef til
vill er einhver fótur fynr því.
Við skulum mmnast þnss, að pað
voru ágreiningsatriði viðskipt.a-
legs eðlis, sem urðu Tító og Stal-
in m. a. að friðslitum, því að
meginregla Rússarína i hjáríkj-
unum er gerkúgun í efnahags- og
viðskiptamálum. Menn skyldi þó
ekki láta sér stefnuna gagiivart
Kína koma sér á óvart. í svipinn
er það stjórnmálarefurmn Stalin,
sem skyggir á harðstjórann.
Fyrr en seinna kemur að því,
að harðstjórinn rekur smiðshögg-
ið á verkið í Kína.
í „The Times" í Lundúnum
segir svo: „Kínv&rjum er óklcift
að reka Kóreustríðið án rúss-
neskra vopna. Þá vantar vélflug-
ur, skriðdreka og nýtízku flota-
deildir. En ekki er víst, að Rúss-
ar láti Kínverjum allt í té, sem
þeir óska .... Ekki er óliklegt,
að Kínveíjar fari nú fram á frek-
ari efnahagsaðstoð en þeir fengu
með samningnum 1950, þar sem
þeir eru sýnu verr stæðir en þá.
Og síðan hefir friðarsamningur-
inn við Japani verið gerður.
Enda þótt ljóst sé, að Peking
og Moskva geti ekki án hvorrar
annarrar verið, þá skapar kín-
versk þjóðerniskennd nokkra
erfiðleika í sambúðinni. Það lít-
ur út fyrir, að átökin í Moskvu
verði hörð :iú.
i
• i
FYRST OG FREMST EFNA- í
IIAGS- OG VIDSKIPTAMÁL
„Daily Telegraph“ farast orð
á þessa leið: „Eftir liði því að
dæma, sem fyllir sendinefndina
til Moskvu, kæmi okkur ekki á
óvart, þó að Kínverjar færu frarra
á meiri vopn og ef til vill her-
fræðinga rússneska. En hitt væri
út í hött, að gizka á, að vopnahlé
eða nýja sókn.
Þó að hermálin verði ofarlega
á baugi á Moskvu-ráðsfcfnunni,
þá er enginn vafi á, að efnahags-*
og viðskiptamál vcrða í fyrir-4
rúmi.
ER MAÓ TÍTÓ-SINNI?
Franska blaðið „Le Monde'*
bendir á, að Kínverjar geti ekkl
sagt aðstoðinni frá Rússum lausri
enda þótt endir fengist á stríðið.
Fimmáraáætlunin verður þeim
ofurefli, nema fá hjálp að, og
hana sækja þeir varla nema til
Rússlands. Ýmsir telja, að fyrirt
dyrum standi nú aukið samkrull
þessara tveggja ríkja.
Sumir hafa að vísu þótzt verðá
varir títóiskra tilhneiginga í fart
kínverska einvaldans, en þa3
væri misskilningur að búast vi3
slíkum atburðum þegar i stað.