Morgunblaðið - 14.10.1952, Blaðsíða 11

f Þriðjudagur 14. okt. 1952
MORGUNBLAÐIÐ
31 1
BCirlsffnann Cuðmundsson skrlfar um
i NOKKRAR VÍSUR UM
I VEORlö OG FEEIKA —
Eitir Olaf Jóh. Si*urðsson.
— Iíeimskringia.
MARGT ér vel kveðið og fagurt
í þessari litlu ljóðabók, en einn-
ig ýmislegt, sem míður fer. Olaf-
ur er enginn hversdagsmaður í
listinni, maður býst við miklu af
honum og manni leiðist að sjá
hann misnota gáfu sína jafn frek-
lega og hann gerir stundum, t. d.
í „Ævintýri ljóðsörmgvara.” —
Þetta kvæði fjallar um. örn og
svan:
„Og örninn sagði við svaninn:
Þinn söngur heillar mig.
Æ taktu nú lagið ljúfur
og loí mér að hiusía á þig.
Og svanurinn fór að syngja,
hann söng um bláa tjörn.
Hann göng um Iindir og læki
og lítil svanabörn.
En meðan hann orkti af ástúð
um engin græn og vot
og hlýja vinda á vorin,
þá var hann sleginn í rot.
Því örninn laust hann sem leiftur
og læsti hann gulum klóm
og hjó í lifandi ljóðbrjóst,
unz lagaði blóð um góm.
Hann tætti titrandi hjarta
— að tarna er bezta krás.
Hann mataðist mikillátur
og mælti rámur og hás:
Að kveða þessháttar kvæði
það kalla ég slæman löst.
En svo var hann orðinn saddur
og sagði: In God we trust.“
Fyrir nú utan hvað þetta er
bölvanlega barið saman, þá er
það bein stæling á öðru heims-
kunnu æfintýri. En það æfintýri
er svona.
Einu sinni var Ijótur og loð-
inn björn í skógi. Hann hitti lítið
saklaust Iamb og mælti við lamb-
ið: — Það eru ógurlega blóð-
þyrstir ræningjar að elta þig,
vesalingur; þeir eru gráir fyrir
járnum og ætla að gleypa þig
með húð og hári! En nú skal
ég frelsi þig úr klóm þeirra og
veita þér örugga vernd. — Síðan
drap björninn lambið og byrjaði
að éta það. En þegar hann kom
að hjartanu, þá glotti hann blóð-
ugum grönum og sagði: — Mír,
tovaritsj! (Friður, félagi). —
Það er gaman að lesa góð
áróðurskvæði, jafnvel þótt mað-
Ur sé algerlega ósamþykkur boð-
un þeirra! En þau eru sára fá-
gæt og Ólafur Jóh. Sigurðsson
kann ekki þá list að gera þau.
Tilraunir hans í þá átt orka að-
eins á skopskyn lesandans.
Sem betur fer eru einnig í bók-
inni kvæði, sem orka á feguiðar-
skynið. ,,Heimferð“ er eitt af
þeim, það er ágætlega kveðið og
listrænt í bezta lagi. Helzti
teygt, en að öðru leyti gott ljóð,
er „Vögguvísa ömmu“:
„Lítinn hef ég andans auð
ungu;n til aS gefa:
ég er mædd og ég er snauð,
ég verð líka bráðum dauð.
En liljan blá og rósin rauð
raunir mínar sefa”.
„Minning“ og „Vor“ eru vel
gerð smákvæði. „Haustmyndir“ i
-hreinasta perla, sem gleður hjart- '
að. „Dauði Zweigs og konu hans“
gott; „Fljótið“ eftirtektarverti I
Falleg er einnig „Kvöldvísa“, |
sem minnir á náttúrustemningar J
Lenaus. — Bókin endar á ráð-
leggingum til tvítugs skálds, vel i
kveðnum, og væri óskandi að,
höf, sjálfur færði sér þær í
ryt.
VÖLT ER VERALDAR
BLÍÐA — Eftir Davíð Ás-
1 keilsson. — Prentverk Odcls
Björnsscnar.
JíÝTT skáld, vel hagort og tals- .
vert efnilegt að öðru Leyti, en
dálítið þungt í vöfum. Bókin Þegar tregans fingurgómar
’oyrjar á hvöt til þjóðarinnar, styðja þungt á strenginn rauða
upp á gamla móðinn •— og mun mun ég eiga þig að brosi.“
I ekki af veita. Kvæðið er nokk-
Forsefakosniíigarrear
uð gott, í því er þessi ógæta
setning:
„Örlaganornirnar véfrétt þunga
„Bifreiðin, sem hemlar hjá
rjóðrinu", „Nú er garðstígurinn
þögull“, „Óttan felldi sín blátár“,
þylja „Á kvoldin“ og „Kvöldvísur um
þjóðum, sem ekki köllun sína sumarið“ eru fögur kvæði, gerð
skilja.“ af öruggri kunnáttu. — „Stríð“
Ég sagði nokkuð gott, og það er nreinasta meistarastykki:
á við ílest í þessu ljóóakvei i. Les
andinn sannfærist ekki um að „Járn þeirra eru grá
' höf. eigi rnikla íramtíð fyrir sér járn þeirjfa eru brýnd.
sem skáld, — en heldur ekki um
það gagnstæða. Það e:u talsverð- Undir fullu tungli
ar töggur í „Hollendingnum munu rauðar bylgjur
fljúgandi" til dæmis. Að vísu er fara að strönd.
kvæðið altof langt og laust í sér, Tár falla á blóm
en — nokkuð gott samt! Þarna og þau munu fölna.“
eru Hka sæmileg skopkváeði, lag- .
legar stemningar, — „Álftasöng- ’ Ýmsum mun kannski finnast,
ur“ og „Tunglskin“. Einna bezt að svona kvæði gætu þeir gert,
er „Barn“. Það er í því ferskur ef þeir nenntu því. En flestum
blær af tærari skáldgáfu en ráðin mun reyhast það torvelt, ef til
verður af öðium ljóðum í bók kemur, því í þessum skáldskap
þessari: i leynast nokkur töfrabrögð, sem
„Sem blási á nóttu vorsins þýðu ekki eru auðlærð.
vindar I Listræn og fögur ljóð eru: „Yf
og vangan strúki þinn,
| ir borginni hár þitt“, „Halló litli
er mjúksár skynjar eins og liggi villikötturinn minn“ og „í lyng
í lofti, brekku gamals draums“. „Svart-
er lítil stúlka grætur fyrsta sinn. álfadans" er eftirtektarvert, en
Þín nautn og þjáning býr í þessu gallað, orðin of stórgerð fyrir
Barni.“ stemninguna, galsinn fullmikill
Mér finnst þetta ljóð lofa góðu
um framtíð hins nýja skálds. —
SVARTÁLFADANS
Eftir Stefán Hörð Grímsson.
Þetta er önnur bók Stefans,
hin fyrri kom út 1946. Hann
yrkir órímuð ljóð og er einn
þeirra, sem kallaðir hafa verið
„atómskáld". — Ekki fæ ég skil-
ið þá nafngift, mér finnst hún
bjánaleg.
Það hefur mikið verið skrifað
og skrafað nýlega um þessa teg-
und skálda. Ég hpf jafnvel séð
á prenti, að ég væri á móti þeim.
En ég verð að segja, eins og mað-
urinn, sem las um látið sitt í
blöðunum: Þetta er nú talvert
orðum aukið. — Mér þykir nefni-
lega mjög skemmtilegt að lesa
órimuð ljóð, — séu þau góð! Og
nokkur hinna ungu skálda hafa
gert snilldargóð 'kvæði órímuð.
Þau hafa líka gert léleg
Stefán Hörður kann hina vand
lærðu list hófseminnar og yfir
lætisleysisins í skáldskap. En
það er líka nauðsynlegt þeim
er yrkja vilja góð kvæði, eink-
um órímuð, þar má ekkert segja
um of.
JÓNSMESSUNÓTT
Eftir Hetga Valtýsson.
— Norðri.
HELGI VALTÝSSON er gott
ljóðskáld, mörg kvæði hans eru
innblásin, full af heitum kennd-
um og sterkri stemningu. Hann
er og jafnvígur á þrjú tungumál,
til yrkinga: íslenzku, ríkisnorsku
og norskt landsmál. Bezt eru
kannski norsku kvæðin hans. Ég
hef lesið ljóð eftir hann á norsku,
sem minntu á beztu ættjarðar-
ljóð Nordahl Griegs, án þess þó
að um nokkra stælingu væri að
ræða. Vonandi koma kvæði Helga
brátt á prenti, svo að hann megi
hljóta þá viðurkenningu, er hann
kvæði, sömuleiðis órímuð. ja skilið. — „Jónsmessunótt", sem
En öll skáld gera einhvern slatta | er »ævintýra-sjónleikur“, er ekki
af lélegum kvæðum, þau sem á ihi® æskilegasta sýnishorn af
annað borð fást við ljóðagerð. skáldskap hans, raunar snoturt
o*- , ... , . I rit á sína vísu og hentugt til síns
Storskald, þjoðskald, hverju , brúks. Það> sem þó einkum vek-
nafm sem þau nefnast, þao eru ur athygli lesandans> eru kvæð_
íl leleg kvæði eftir þau oll! — ln> jétt og lipur> en tæpast jafn.
mir halda þvi fram, að þjoðm gðð mörgum öðrum, sem skáldið
vilji ekki lesa onmuð kvæði, og á , fórum sinum_ _
Leikritið er í tveim þáttum,
nokkuð lauslega samtengdum og
persónurnar eru að mestu tákn-
eintakafjöldi margra ljóðabóka
virðist staðfesta það. En ekki
get ég ásakað skáldin fyrir þetta.
I6-1 ð3f 3ð f^ja ^°,llun sinni’' rænar. Það getur orðið fallegt á
þott hun færi þeim ekki gull og Sviði og gott til sýningar handa
almenningshylli. — Það er engu
minni vandi að yrkja órímað en
rímað, þegar um listaverk er að
ræða. En hitt er satt, að letingj-
ar og skussar nota stundum ó-
rímuð ljóð sem skálkaskjól getu-
leysi sínu, kalla þau „abstrakt",
„surrealistisk" o. s. frv., og stela
sér þannig skáldnafni. En
börnum, enda trúlega samið í því
augnamiði.
— Fínnfendibréí
Framhald af bls. 7
ef til vill var fylling tímans ekki
gleymskan gleypif fljótlega það enn komin- Nú ætti samt að vera
Framhald af bls. 8.
Dewey og Hoffmann, og hefur
orðið undarlega hljótt um þá upp
á síðkastið. En það, sem situr þó
vafalaust mest í stuðningsmönn-
um hans er, að hershöíðing-
inn hefur tekið menn eins og Mc-
Carthy, öldungardeildarþing-
mann og Jenner upp á arma sína,
en sá fyrrnefndi a.m.k. hefur
mjög verið litinn hornauga af
demokrötum og mörgum stuðn-
ingsmönnum hershöfðingjans. En
þó ber á það að líta, að McCarthy
vann glæsilegan sigur í Wiscon-
sin-fylki, er um það var kosið,
hvaða republikani Sstti að yera
þar í fr'amboði í kosningunum til
cldungadeildarinnar, og hefur
það vafalaust haít mikil- áhrif á
afstöðu Eisenhowers. Samt mun
ekki fjarri lagi að álykta, að Eis-
enhower tapi atkvæðum á þessu
víxlspori sínu, því að ætla má,
að óháðir kjósendur hafi einmitt
vænzt þess, að hann tæki aðra og
ákveðnari afstöðu til þessara
tveggja manna en nokkurra ann-
arra. Hafa þeir gengið svo langt
í skefjalausum ákærum sínum á
hendur æðstu mönnum ríkisins,
að þeir hafa jafnvel ekki skirrzt
við að véfengja föðurlandsást
manna eins og Marshalls, “yrrum
utanríkisráðherra og Acheson,
núverandi utanríkisráðherra. —
Slík afstaða fellur áreiðanlega
ekki hinum óháðu kjósendum í
geð.
„BURT MEÐ
SPILLINGARÖFLIN“
Meðal vígorða Eisenhowers í
kosningaræðum hans hafa verið:,
„Burtu með spillingaröflin". En ■ \lAWWafÉfiXÍ
nú blossaði sá orðrómum upp fvr- * *U|ísÍHÍIlUf
ishreyfingar þeirra. Einnig sagði
hann, að Bandaríkin yrðu að
hjálpa bæði Indlandi og Kína til
þess að vinna bug á fátæktinni og
hörmungunum, sem landlæg
væru í þessurn löndum. „Hinir
sönnu raunsæismenn í þessum
málum eru ekki þeir, sem lifa í
fortíðinni og óska helzt eftir end-
urkomu hennar, heldur hugsjóna
mennirnir, sem skilja samtío
sína og reyna að uppfylla kröfur
hennar”, sagði hann enn fremur.
Hinar spaklegu og fáguðu ræð-
ur Stvensons, ríkisstjóra, eru ný-
mæli í bandárískri kösningabar-
' áttu, enda er hann maður há-
menntaður. Vinir Eisenhowers,
hershöfðingja, gerðu sér allt af
vonir um, að honum tækist að
i lyfta bandariskum ntjórnmálum í
æðra veldi með gáfum sínum og
I hæfileikum, en af ýmsum ástæð-
um — þ.á.m. reynsluskorti hans
j á stjórnmálasviðinu og k’ofningn
um í Republikanaflókknum —
hefur honum ekki tekizt bað, og
*er efalaust, að hæfileikar hans
' hafi alls ekki notið sín til fulls í
þessari hörðu kosningabaráttu,
' en sem kunnugt er, er hún að-
' eins hálfnuð. Er því engan veginn
víst, að vonir hinna eldheitu
stuðningsmanna hans um, að hin-
ir ágætu hæfileikar hans fái að
‘ njóta sín á vettvangi stjórnmál-
anna, eigi ekki eftir að rætast.
Góð hey, en léleg
kartöfluuppskera
ir skömmu, eins og kunnugt er,
að Nixon, varMórsetaefni re-pu-
blikana, hafi gert sig sekan um,
að nota kosningasjóðinn í Cali-
forníu í mútuskyni. Að vísu
hreinsaði Nixon sig af þessari á
kæru í ræðu, er hann flutti á dög-
unum, en þar með er ekki sagt,
að allur almenningur taki þá
vörn hans gilda án frekari rann-
sókna. Eisenhower sjálfur hefur
lagt blessun sína yfir hana, en
þó má ætla, að krafa hans um
,brottvísun spillingaraflanna“
verði ekki tekin eins hátíðlega
héðan í frá sem hingað til
AKUREYRI, 13. okt.: — I dag átti
fréttaritari Mbl. hér simtal við
Methúsalem Methúsalemsson
bónda að Burstafelli í Vopnaíirði
og spurði hann almennra tíðinda
úr héraði.
Telja má að heyskapur hafi
gengið vel í Vopnafirði í sumar.
Það spratt að vísu nokkuð seint,
en nýting heyja var ágæt og telja
má, að heyfengur sé ekki lakari
en í meðal ári.
RÆKTUN OG BYGGINGAR
Ræktunarframkvæmdir eru all
mildar í héraðinu og eru tvær
jarðýtur stöðugt í gangi. All mik-
HARBUR OG HÁMENNTAÐUR ið er um byggingaframkvæmdir,
KEPPINAUTUR | íbúðarhúsbyggingar í þorpinu en
Keppinautur Eisenhowers, útihúsabyggingar í sveitinni. Una
Stevenson, ríkisstjóri, hefur kraf-. Vopnfirðingar hag sínum all
izt þess, að allar þær olíulindir, j sæmilega, þótt undanfarin ár hafi
sem finnast undan ströndum ' gengið yfir harðindi og f járpestir
Bandaríkjanna verði taldar eign- J herjað um héraðið. Garnaveikin
ir alls ríkisins en ekki einstakra hefur verið landlæg um nokkurra
fylkja þess. Hefur hann tekið ára skeið og í kjölfar hennar hef-
þessa ákveðnu afstöðu sér íylli- ! ir komið kílapest.
lega meðvitandi um áhættuna, | Þess ei-u all mörg
sem henni er samfara, því að svo
getur farið, að hann tapi veru-
legu fylgi vegna hennar í Texas-
fylki. Enn fremur álítur hann, að
ðæmi að
bændur hafi misst þriðjung fjár-
stofns síns og einstaka meira. Um
niðurskurð fjársins verður vart
að ræða, því að þess ern nokkur
hvert fylki um sig eigi að tryggja dæmi að kýr hafi drepizt úr veik-
taandarískum negrum full borg- inni.
araréttindi og ef þau svíkjast und I Kartöfluuppskera var óvenju
an þeirri skyldu sinni, þá beri léleg, svo sem víða annars staðar.
stjórninni að grípa í taumana.! Hefur hún serh næst jafnað sig
Hefur hann aflað sér mikils fylgis upp með að vera aðeins þreföld
drasl allt og þarf ekki að hafa
af því neinar áhyggjur. —
Stefán Hörður er listamaður,
sem villir ekki á sér heimildir.
Ég hef haft mikla ánægju af
lestri bókar hans og veit, að svo
mun fleirum fara, ef þeir á ann-
að borð hafa sig .upp í að byrja , ,
á henni. Beztu kvæðin bera vott i a þessu hja synmgarnefndum her
um dulúðuga lýriska gáfu, dá- ' °g einmS meoal utflytjenda. Rík-
góðan smekk og heiðarleik
mögulegt að hrinda því í fram-
kvæmd, ef íslendingar ættu frúm
kvæðið. j
Ég vona að viðskiptamálaráðu-
neytið og aðrir hlutaðeigandi að-
ilar á Islar.di muni nú ríða á vað-
ið með sýninguna haustið 1953. |
Ég hefi athugað möguleikana
negranna í stórborgum norður-
ríkjanna fyrir þessa afstöðu sína,
og er ekki ólíklegt, að atkvæði
þeirra ráði einmitt baggamuninn 1
í þessari hörðu kosningabaráttu.
Með hinni ákveðnu afstöðu
sinni gegn Taft-Hartley-lögunum
hefur hann tryggt sér r.tuðning
beggja stærstu verkalýðsfélaga
eða tæplega það.
ÚTGERÐ OG LAXVEIBI
Töluverð bátaútgerð er úr þorp
inu en afli hefur verið tregur í
sumar og mun minni en í fyrra
sumar.
Laxveiði í Hofsá og Selá var
með minna móti í sumar, sérstak-
vinnubrögðum. Innan um eru
svo lítilsverð ljóð, eins og geng-
ur, — t. d. „Eirlitir dagar og næt-
ur með svartar hendur“, „Útsýn
í rökkrinu“, og „Dans á sandin-
um.“ En þeir sem vel kunna að
lesa, munu skynja fegurðina í
þessym erindum, t. d.:
„Þegar undir skörðum mána
kulið feykir dánu laufi
mun ég eiga þig að rósu.
ir nú mikill áhugi fyrir málinu.
Finniand hefur margar iðnaðar-
vörur, sem áreiðanlega seldust á
íslandi og sem stuðlað gætu að
auknum viðskiptum milli landa
okkar. En íslendingar þekkja
ekki nægiléga til finnsks atVinnu
lífs.
Á sama hátt væri hægt síðar
að koma á sýningu á íslenzkum
vörum í Finnlandi.
Helsingfors 2. okt. 1P52.
■ - < ■ • Maj-Liz Holmberg.
lanasins. Sagði hann á fundum le§a semni partinn.
þeirra, að hann ætlaði að afnema Telja má að óbílfært sé út úr
lögin, ef hann næði kosningu og héraðinu, þar sem fjallvegurinn
leggja fram önnur. sem tryggðu y*ir 111 Norðurlands er ekki fær
verkamönnum rétt sinn, en væru nema sérstaklega útbúnum bílum,
þó þannig sniðin, að lögð yrði rík sokum snjóa.
áherzla á skyldur þeirra við ætt-’T N3'byggingar vega munu hafa
jörðina. — í skeleggri ræðu, serri veri® útlar sem engar í héraðinu,
hann hélt í Kalifórníu, lagði hann en vi°hald húsa nokkuð.
einnig áherzlu á það, að ekki
væri hægt að beTjast gegta komm-
únismanum í Asíu með neinum
árangri nema skilja til fulls sjálf-
stæðisbaráttu Asíuþjóðanna og
reyna'að veita þeim hjálparhönd
í erfiðleikum þeirra, en ekki með
því að reýna að ber jg niður írels- '
Að endingu kvað Methúsalem
óhæti að segja að Vopnflrðingar
kviðu ekki svo níjög komaíldi
vetri. Þeir væri sæmilega undir
hann búnir. Þótí að vísu væru
engar heyfirningar ti!, þar sem
hey voru gefin upp á s.l. vori.
— Vignir.