Morgunblaðið - 27.11.1952, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 27. nóv. 1952
Kristmann Guðmundsson skrifar um
BÚKMENIMTIR
Að kvöldi dags.
Eftir Bjöin J. Blöndal.
Hlaðbúð.
I SÍÐASTA þætti þessarar bók-
ar: Þrá, lýsir h'öf. þrá sinni til
skáldskapar. Hann segir þar frá
því, er hann sýndi einum vini
sínum kvæði sín- og ‘vinúrinn
sagði, að lestri loknum: „Björn,
þú verður aldrei skáld“. — Vera
má að ljóðmælin hafi gefið
manninum rétt til að mæla svo,
en hitt er víst, að eftir lestur
um. En einnig ’þar er margþætt- er hinn ákjósanlegasti skemmti-
ur sorgarleikur sagður með hóf- lestur og dægradvöld, frásögnin
semi, er skapar öflug áhríf. — létt og skipuleg og víða gaman-
„Við Steini byggjum -snjohús" er söm. Slocum skipstjóri lendir að
stórvel gerð og átakanleg saga vonum í fjölda ævintýra og seg-
um hugarástand hungraðs drengs. ir frá þeim með ró og stillingu.
Höf. hefirr' sálfræðilegan skiln- Einna skemmtilegust er viður-
ing og virðist kunna viðbragða-
1 fræði. Honum er lagið að láta
atburðalýsingar og umhverfis-
lýsingar falla eðiilega saman í
1 skáldlega heild, sömuleiðis að
láta áhrif þess ósagða koma
I skírt fram. Þegar honum tekst hans.
best, er hann sjálfstætt og frum-
legt skáld, sem - ánægja er að
lesa. j
eign hans við villimennina í
Magellansundi, en hann er ann-
ars hvergi leiðinlegur. Náttúr-
unni kann hann vel að lýsa, eink-
um hafinu. Lesandinn er í góð-
um félagsskap undir frásögn
Björn J. Blöndal
þeirra tveggja bóka, sem Blöndal
hefur nú látið á þrykk út ganga,
mun hverjum ritdómara ljuft að
segja: Björn, þú ert skáld!
Að kvöldi dags eru tuttugu
Ijóðrænar frásagnir og hugleið-
ingar. Þær fjalla oftast um hvers-
dagslega hlúti, en eiga sér þá
vandskírðu töfra, er einkenna
góðan skáldskap, hið leyndar-
dómsfulla líf setninganna, sem
snertir hug lesandans og opnar
honum álfheima.
Höf. er náttúrskoðari og hann
gefur lesandanum hlutdeild í
samfélagi sínu við p.áttúruna.
Við heyrum nið Hvítár óma gegn
um frásagnirnar og sjáum lit-
brigði árstíðanna. Gömul ævin-
týri öðlast nýtt líf í prósa hans
og í nýjum sögum kennir ilm
gamalla daga. Auðvitað er ekki
allt jafngott, en þó vildi maður
ekki missa neitt af því. Og þeg-
ar bókinni er lokið, munu margir
óska, að hún hefði verið lengri.
Vitið þér enn —?
Eftir Svein Auðun Sveins-
‘ son. — Keilisútgáfan. -
SVEINN Auðun Sveinsson vakti
mikla, og verðskuldaða athygli
með fyrstu bók sinni: Leiðin lá
til Vesturheims. Nú gefur hann
út sjö smásögur, — misjafnjega
góðar að vísu, en allar athyglis-
verðar og sumar ágæt listaverk.
„Hlátur" og „Ónotaður Kaðal-'
spotti“ eru -sístar. Höf. nær þar
ekki tökum á efninu og missir
því marks. En hinar eru allar
vel gerðar. Besta tel ég söguna:
„Blindi maðurinn og ég“. Frá-
sögnin er látlaus og hófsöm, en
lesandinn skynjar til fullnustu
harmleik blinda verkamannsins
og gamanyrði hans undir lokin
reka smiðshöggið á. Þetta eru
prýðileg vinnubrögð. — „Söngvar
inn“ er einnig góð saga, þó full-
mikið sé notað af kröftugum orð-
Á Garði. Sjónleikur.
Eftir Studiosiis perpetuus.
Helgafell.
LEIKRIT þetta fjallar um
skemmtilegt efni, sem sé lif ís-
lenzkra stúdenta á Garði —
Regensen — í Höfn. Persónur
eru margar, bæði ísl. og dansk-
ar, og sumum þeirra dável lýst,
einkum „Jótlandssólinni", sem er
. kát og snakaðarleg teJpuhnyðra.
íslenzka aðalpersónan, er nefn-
ist Brandur Björnsson, verður
allástfangin af henni, eh raunar
elskar hann aðra stúlku heima á
ísaláði, sem honum er þó glötuð.
Stangast þessar tvennar ástii
talsvert alvarlega í huga hans
og er lýsingin á þeirri viðureign
í senn skopleg og tragisk, svc
sem oft vill verða hjá ungum
sálum. — Talsverð óþarfa mælgi j
og önnur ofhyldgun skemmir!
leikritið, en margt er þar vel!
sagt og sumt prýðilega. Virðist;
það snöggtum betur fallið til
lestrar en leiks; þó mætti vel
úr þvi fella svo, að það yrði sviðs-
hæft. Margt bendir til að höf.
myndi láta betur söguform, en
allt um það er þetta verk hans
i vel þess vert, að því sé gaumur
gefinn. Efnisvalið er ■ frumlegt,
og þótt efnismeðferðin sé við-
vaningsleg, hefur höf. sýnilega
fagt í hana tálsvert starf.
i - . ...
Aslakur í alogum.
. . Eftir Dóra Jónsson.
Norðri.
DRENGJASAGA þessi er vel
byggð og fjörlega sögð, enaðöðru
leiti dálítið viðvaningslega rituð.
Höf. mætti vinna betur, þvi hon-
um er sýnilega lagið að semja
Harðsporar.
Eftir Ólaf Þorvaldsson.
Prentsmiðja Austurlands.
HEITI bókarinnar er skáldlega
valið. Um það segir höf. svo í
formálsorðum:
„Nafn bókarinnar verður máskc
nokkrum torskilið, en á það vil
ég benda, að svo sem maður, sem
gengur um snævi þakta jörð, I
Ingimar Óskarsson grasa-
fræðingur sextugur í dag
Ólafur Þorvaldsson
skilur eftir spor, sem sjást of1
lengi eftir að snjór umhverfis c
fokinn burtu, — og verða þá eft
ir harðsporar þeir, sem myndas
við göngu mannsins í snjónum
— svo skilja rnenn og atburði
eftir spor, sem lengi má rekja o-
benda á, að þar hafi menn farið“
Slíka harðspora liðins tím
rekur hann í þessari bók, vel o;
skilmerkilega. Eru þeir minning
ar hans um menn og kj'nni oj
hefjast á Pike Ward hinum ensk;
er um skeið var útgerðarmaðui
og fiskkaupmaður í Hafnarfirði
sögur handa drengjum. Það vant- Ólafur segir ágætlega frá og þætt-
ar ekki nema herslumuninn að ir hans hafa mikið menningar-
þetta sé ágæt bók, og þrátt fyrir; sögulegt gildi. Margar af sógnum
nokkuð flausturslegan frágang,1 hans og lýsingum erú og skáld-
,er hún jákvæð og holl lesning legar í betri merkingu þess orðs,
handa drengjum undir ferming-
araldri. Kynni Ásláks litla af
sveitirtni og ævintýrum hehnar
eru vel valið efni, og þróun hans
úr frekum leiðindastrák í geðs-
legt mannsefni er í aðalatriðum
trúlega gerð.
Einn á báti uhverfis
hnöttinn.
Eftir Joshua Slocum.
Hersteinn Pálsson, þýddi.
Prentsmiðja Austurlands.
JÓSHUA SLÖCUM vakti á sér
athygli alls heimsins, er hann
sigldi einn á litlu þilskipi um-
hverfis hnöttinn. Síðan eru liðin
rúm fimmtíu ár, en bók hans
um ferðina á enn vinsældum að
fagna og hefur víða borist. Hún
Skriistoiustnlka
Stórt iðnfyrirtæki hér í -báenum óskar eftir að ráða
til sín duglega skrifstofustúlku, sem er góður vélritari
og er vön allri almennri skrifstofuvinnu. Þær sem vildu
sinna þessu leggi nöfn sín, ásamt meðmælum ef til eru,
inn á afgr. blaðsins merkt: „Framtíðaratvinna—1952
— 341“.
maðurinn hefur í vöggugjöf hlot-
ið mikla frásagnargáfu. En hún
fer hvergi með hann í gönur,
hvarvetna gætir hófsemi og heið-
arleika í frásögn hans. Bókin, er
stórfróðleg um gamla þjóðlega
hætti, sem nú eru að hyljast
gleymsku. Og það er mjög heppi-
legt, að menn sem þá muna og
svona vel kunna að halda á penn-
anum, lýsi því, sem lifir í minn-
ingum þeirra. Trúlegt þætti mér
að Ólafur ætti meira í fórum
sínum af þessu tagi og vonandi
birtir hann það á prenti. Á tíma-
mótum slíkum sem nú ganga yfir
ísl. þjóðina, hafa bækur á borð
ÞEGAR ég sendi vini mínum,
Ingimar Óskarssyni, þessa fá-
orðu kveðju á sextugsafmæli
hans, er það ekki ætlun mín að
rekja ætt hans né uppruna, held-
ur skal stiklað á stóru um helztu
æviatriði og geta þess að nokkru
hvern skerf hann hefur lagt
ísl. náttúruvísindum. — Nóg að
geta þess að hann er norðlending-
ur að uppruna, fæddur á Klængs-
hóli í Skíðadal, Svarfaðardals-
hreppi (27. nóv. 1892), og hefur
naim aiið mestan hiuta aldurs
síns við Eyjafjörð, rúmlega hálfa
old. Á æskuárum Ingimars var
aðruvisi búið að ungiingum til
mennta en á vorum dögum. Bók-
vitið varð „ekki látið í askana".
Hið andlega veganesti Ingimars
til lífsbaráttunnar var þriggja
vikna tilsögn í heimahúsum und-
ir fermingu. En Ingimar skorti
ívorki gáfur né festu til þess að
nlaða traustan grunn undir fram-
tíð sína, sem átti eftir að verða
allt önnur en forfeðra hans í
sveitinni. Aflaði hann sér með
ijálfsnámi staðgóðrar menntunar
í stærðfræði og þýzku, enda er
lann fæddur stærðfræðingur og
luk þess tungumálamaður að
eðlisfari.
Nítjánda öldin hefur löngum
/erið kölluð öld náttúruvísind-
inna og tímabilið kringum alda-
nótin var gróskuskeið í þeirri
'rein hér á landi. Þá var Bene-
iikt Gröndal enn á lífi, Guð-
mundur Bárðarson var að taka
,il starfa, Ólafur Davíðsson var
að ljúka dagsverki sínu, en Þor-
valdur Thoroddsen, Bjarni Sæ-
mundsson, Helgi Péturss, Helgi
Jónsson og Stefán Stefánsson
oru að leggja grunn að fram-
íðarrannsóknum hver á sínu
viði. Ugglaust hefur útkoma
Uóru íslands (1901) orðið Ingi-
ir þar). Þá er ótalið hið mikla og
merka rit hans og mas. InpóTs
Davíðssonar, „Garðagróður“
(Rvk. 1950), handbók, sem er 450
bls. að stærð, og þáttur hans í út-
gáfu Flóru íslands (3. útg. Ak.
1948), en hann sá um alla grein-
ingarlyklana i þeirri bók. Á síð-
ari árum hefur áhugi hans eink-
um beinzt að rannsókn undafífl-
anna, en það er einhver vanda-
samasta sérgrein fræplantnarann
sókna. Á hann efalaust eftir að
skila góðu starfi þar áður en lýk-
ur.
Snemma beindist hugur Ingi-
mars að athugun skeldýra og hef-
ur honum einnig áunnist mikið
á því sviði. Um það efni hefur
hann birt tvær greinar í Náttúru-
fræðingnum og er þá ótalin hin
gagnme-f-ka bók hans um íslenzk-
ar sæskeljar („Skeldýrafána ís-
lands, I. Samlokur í sjó“), er kom
út fyrir nokkrum mánuðum. Er
þar lýst öllum skeldýratepund-
um, er fundizt hafa við ísland,
en þær eru 92 að tölu. Er mynd
af hverri tegund og fylgja grein-
lari mikið happ, enda byrjaði . ingarlyklar. Þó að sú bók sýnist
ann að safna plöntum og kanna | ekki mikil að vöxtum, tel ég lít-
’óður um fermingu (1908), en inn efa á því, að hún markar nýja
að hefur aftur orðið til þess, að jstefnu um úteáfu alþýðlegra
inn settist í Gagnfræðaskólann bóka um dýraríki íslands.
Akurteyri árið 1910 og lauk 1 Árið 1947 réðist Ingimar Ósk-
■aðan prófi með I. einkunn 1912. arsson sem aðstoðarmaður til
vefur dvöl hans með Stefáni orð- Fiskideildarinnar í Atvinnudeild
I drjúgt veganesti og varðað Háskólans og hefur starf hans
amtíðarbraut hins tvítuga þar einkum verið fólgið í því, að
nanns. Varð sjálfsnám hans í hafa um hönd rannsóknir á
lýzku og stærðfræði framhald þorski. Er það mikið og vanda-
ikólanámsins. Uppfrá þessu varð samt verk, en Ingimar þó sízt of-
kennsla aðalstarf hans um 33 ára vaxið. Njóta hæfileikar hans sín
;keið, að því frátöldu að hann hið bezta, þar sem allt veltur á
/ann um 7 ára bil á skrifstofu1 nákværpi, dómgreind og þolin-
dæðaverksmiðjunnar „Gefjun“ á mæði. Þær eru þegar ótaldar
\kureyri. Kenndi hann ýmist við þorskaþúsundirnar, sem hann hef
?arskóla, barnaskóla, unglinga- ur gefið fæðingarvottorð, og hef-
kóla eða gagnfræðaskóla og var
í tvo vetur stundakennari við
Menntaskólann á Akureyri (1928
—1930).
Á sviði náttúrufræðinnar ligg-
ur ótrúlega mikið starf eftir Ingi-
mar, enda hefur hann verið og
er enn, þrátt fyrir langvarandi
heilsuleysi, eljumaður með af-
brigðum. Má greina störf hans í
þrennt, grasarannsóknir, lindýra-
rannsóknir og fiskirannsóknir.
Grasafræðin hefur átt hug hans
allan frá blautu barnsbeini, og
hefur hann stundað kerf'sbundn-
ar rannsóknir á því sviði í nær
ur ufsi og annar fiskur einnig
orðið fyrir barðinu á honum. Þar
á hann örugglega mikið og gott
starf óunnið enn. Vil ég á þessum
tímaroótum flytja honum beztu
þakkir mínar og allra, sem vinna
í Fiskideildinni, fyrir ágæta sam-
vinnu og prúðmarmlegt viðmót,
og óska bonum heilsu og heilla
um langan ókominn aldur.
Árni Friðriksson.
því þrjá tugi ára. Hefur hann
við Harðspora miklu hlutverki |ferðast um landjg j fjölmörg
að gegna.
Gapkvæm kynni
sumur og sótt til fanga í Eyja-
fjarðarsýslu, Þingeyjarsýslur, Isa
fjarðarsýslu, Gullbringu- og
Kjósarsýslu, Dalasýslu og um
Austfirði og Hérað. Um sumar
Þátfnr um ísl. nú-
FÖSTUDAGINN 20. nóvember
var útvarpað 40 mínútna íslenzk-
um þætti á sænsku í finnlenzka
ríkisútvarpinu, yfir útvarpsstöðv
arnar í Helsingfors og Ábo.
Fyrst taiaði prófessor Stein-
grímur J. Þorsteinsson (á segul-
NEW YORK:— Hópur 90 ungra , - , _ .
Bandaríkjamanna kom til þessara ferða skric í ng.mar a
Bandaríkjanna síðastliðinn mið- sínum tíma 5 pjstla i vikublaðið :
vikudag úr fimm mánaða heim- ™ag, en um rannsokmrnar sjalfar, bandi) um islenzkar bokmennt-
sókn til Evrópu og Asíu. Ferða- Hggja eftir hann 20 ritgerðir a ir, þa voru lesmr kaflar ur
fólkið gisti hjá fjölskyldum í 21 íslenzku, dönsku, ensku og þýzku. I Fegurð himinsins eftir Halldór
landi. Tilgangur fararinnar var Hafa tvær þe;rra birtzt í „Rit Kiljan Laxness í þýðingu Rann-
að auka gagnkvæman skilning Vísindafélags íslendinga , en
milli þessara þjóða og Banda- hann var fyrir löngu kjörinn með
ríkjanna. Peningaaðstoð til far- limur Vísindafélagsins, — þrjár
arinnar veittu: menningarsam- í „Botanisk Tidsskrift", ein í
band bænda, landbúnaðarráðu- þýzku fag-timariti, en hinar í
neytið og fleiri stjórnardeildir Skýrslu Núttúrufræðifélagsins og
ríkisins. Náttúrufræðingnum (10 ritgerð-
veigar og Peters Hallbergs, og
úr Pilti og stúlku eftir Jón Thor-
oddsen í þýðingu Maj-Lis Holm-
bergs. Þetta er í fyrsta sinn, sem
þáttur um íslenzkar nútímabók-
menntir verður útvarpað í Finn-
landi.