Morgunblaðið - 17.02.1953, Blaðsíða 8

e
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. febrúar 1953
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Öla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði, tnnanlanda
f lausasölu 1 krónu eintakið
Hver hlýtur Oskar-
verðlaunin! *
S.Þ. hjálpa milljónum
barna í Afríku á þessu ári
HOLLYWOOD, 10. febr. — ÁliN
BARNAHJALPARSJOÐUR S. Þ. (UNICEF) ætlar á þessu ari £ið er að brezki kvikmyndaleik-
hjálpa börnum á stóru svæði í Afríku. Nær þetta svæði frá Mið- arinn Alec Guiness, og banda-
jarðarhafinu í norðri til Kongo-landanna í suðri og frá Atlants- rísku kvikmyndaleikararnir, Mar
hafinu í vestri til Aden-flóans í austri. Verður hjálp veitt meira en -lon Brando, Gary Cooper, Kirk
einni milljón barna á þessu svæði. Er þarna fyrst og fremst um Douglas og Jose Ferrer komi
það að ræða, að gera varnir gegn næmum sjúkdómum og sjá börn- einna helzt til greina sem vinn-
unum fyrir betra viðurværi. — Á næstu mánuðurp verða vörur enclur Oskarverðlaunanna, en sá,
fyrir meira en 1 milljón dollara sendar til Afríku og dreift til 15
landa á þessu svæði.
irráðin yfir bönbm
og ofaníát Tímans
Bezti kvikmyndaleikari ársms
j 1952. Meðal þeirra kvenleikara,
Ýmsar farsóttir eru mjög út-’urum og Frakkar sjálfir 600.000 sem álitið er’ að komi g:eina,
breiddar í Afríku.. Eiga þær mik
inn þátt í hinni seinlátu þróun
cru kvikmyndadísirnar: Shirley
TÍMINN hefir nú algerlega gef-
izt upp við að benda á eitt ein-
asta umbótamál, sem strandað
hafi á andstöðu Sjálfstæðis-
flokksins í núverandi ríkisstjórn.
Hann hefur svarað fyrirspurnum
Mbi. með því' einu, að flýja út í
bollaleggingar um yfirráð lána-
stofnana og umræður um inn-
flutnings- og útfiutningsmál.
S. 1. sunnudag staðhæfir Fram
sóknarblaðið, að vegna þess að
Sjálfstæðismenn ráði yfir banka-
stofnunum landsins, ríki margs-
konar misrétti um lánveitingar
þeirra.
Athugum þetta nánar. Hverjir
„ráða yfir“ bönkunum í þessu
landi?
í Búnaðarbankanum er einn
bankastjóri, sem er Framsóknar-
maður. Formaður bankaráðs hans
er jafnframt formaður Framsókn
arflokksins. Ekki „ráða“ Sjálf-
stæðismenn þá yfir Búnaðar-
bankanum.
í Útvegsbankanum eru þrír
bankastjórar. Fram til septem-
bermánaðar s. 1. var enginn
þeirra úr hópi Sjálfstæðismanna.
Formaður bankaráðsins var jafn-
framt formaður Alþýðuflokksins.
Einn bankastjóri, af þremur, er
þar nú Sjálfstæðismaður.
Varla verður talið að Sjálf-
stæðismenn „ráði yfir“ þessari
lánastofnun.
Þá er komið af Þjóðbankanum,
Landsbanka fslands. Þar eru þrír
bankastjórar og hafa tveir þeirra
nokkur undanfarin ár verið úr
hópi Sjálfstæðismanna. Hinn
þriðji er einn af fyrrverandi
framkvæmdarstjórum Sambands
íslenzkra Samvinnufélaga. Fram
til þessa hefur ekki verið talið
að hann væri ráðaminnstur í
stofnuninni.
í bankaráði Landsbankans eru
tveir Sjálfstæðismenn af fimm.
En þar á einnig sæti núverandi
aðalforstjóri Sambands ísl. sam-
vinnufélaga. Naumast verður
því talið, að hlutur samvinnu-
félaganna innan bankastjórnar
þjóðbankans sé mjög rýr, enda er
það mál manna að þau hafi síður
en svo verið sett hjá með lán-
.veitingar undanfarin ár.
★
Þegar á þessar upplýsingar
er litið verður það auðsætt
hversu algert fleipur Tíminn
fer með, þegar bann staðhæf-
ir að Sjálfstæðisflokkurinn
„ráði yfir“ bönkunum hér á
landi og noti þau yfirráð sin,
til þess að beita hlutdrægni
við lánsf járveitingar og halda
verzlun og viðskiptum í fjötr-
um. Einnig þessi staðhæfing
Tímans, hefur nú verið rekin
ofan í hann.
Alþjóð veit, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur í áratugi barizt
fyrir verzlunarfrelsi í þessu landi.
í þeirri baráttu hefur Framsókn-
arflokkurinn lengstum verið aðal
andstæðingur hans. Nú um skeið
hafa Framsóknarmenn hins veg-
ar kvikað nokkuð frá haftapóli-
tík sinni. Orsök þess er fyrst og
fremst sú, að reynslan hefur
sknnað réttmæti þeirrar stefnu,
sém Sjálfstæðismenn hafa barizt
fyrir.
Um útflutningsverzlunina er
það að segja, að hana hafa
samtök framleiðenda fyrst og
fremst skipulagt. Útvegsmenn
stofnuðu Sölusamband tsL
fiskframleiðenda og það er
samkvæmt þeirra kröfu, sem
því er haldið við. Það eru þá
einnig þeir, sem stjóma þess-
um samtökum.
Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna er mynduð af framleið-
endum hraðfrysts fiskjar um
land allt. Innan þeirra eru að
sjálfsogðu menn úr ölium
stjórnmálaflokkum.
Það er þess vegna algjört
fimbulfamb, þegar Tíminn talar
um að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
hneppt útflutningsverzlunina í
einokunarfjötra. Það eru frjáls
samtök framleiðendanna sjálfra,
sem ráða henni og stjórna.
Það sýnir svo bezt ofaní-
át Tímans á þeim staðhæfing-
um sínum, að mörg umbóta-
mál hafi strandað á Sjálf-
stæðisflokknum í núverandi
ríkisstjórn, að hann hefur eng
in önnur mál, til að benda
á en ímynduð yfirráð hans
yfir bönkunum og einokun
hans á útflutningsverzluninni.
Blaðið hefur bókstaflega gef-
izt upp við að nefna eitt ein-
asta dæmi um það, að raun-
hæf umbótamál hafi strandað
á andstöðu Sjálfstæðisflokks-
ins í núverandi ríkisstjórn.
Lánadeild smáíbúða
SJÁLFSTÆÐISMENN hafa und-
anfarið, bæði á Alþingi, í bæjar-
stjórn Reykjavíkur og viðsvegar
um land beitt sér fyrir vaxandi
stuðningi við efnalitla einstakl-
inga til þess að bæta úr húsnæðis-
vandræðum sínum. í því skyni
höfðu Sjálfstæðismenn forystu
um, að aukavinna við eigin íbúð-
ir var undanþegin skattlagningu.
Hefur sú ráðstöfun átt geysilegan
þátt í að örfa einstaklingsfram-
takið í byggingarmálum þjóðar-
innar.
Fyrir frumkvæði nýsköpunar-
stjórnarinnar voru sett lög um
útrýmingu heilsuspillandi hús-
næðis og voru töluverðar um-
bætur í húsnæðismálum unnar á
grundvelli þeirra undir stjórn
Sjálfstæðismanna í tveimur bæj-
arfélögum, í Reykjavík og á ísa-
íirði.
í fyrra voru svo fyrir frum-
kvæði Sjálfstæðismanna á þingi
settar reglur um lánadeild smá-
íbúða. Er hlutverk hennar að
styðja efnalítið fólk til húsbygg-
inga. Það Alþingi, sem nýlega
hefur lokið störfum heimilaði
ríkisstjórninni að taka alít að 16
millj. kr. lán, sem lánadeildinni
skal síðan fengið til útlána.
dollurum. . _ , , _ ,
.. _ . __ ___________________ Næststærsti útgjaldaliðurinn Booth, Joan Crawford, Betty
í efnahagsmálum og félagsmál- er 325.000 dollarar, sem verður Davis Susan Hayward og m
um þessara landa. Húðsjúkdóm-1 varið til að kaupa 780 tonn af unga stjarna Jule Hsrris.
ar hafa geisað í Líberíu, hörgul- þurrmjólk handa íbúunum i belg Nu kafa Bandankjamenn \ a í
sjúkdómar víða í Mið-Afríku, isku Kongo-nýlendunum, Ru- beztu kvikmyndir s.l. ars. Fyrir
augnasjúkdómurinn trachom hef anda-Urundi og frönsku hitabslt- * valinu uröu High Noon og The
ur herjað í Marokkó og Tunis islöndunum í Afríku. í Líberiu Quiet man auk fronsku kvik-
o. s. frv. Nú á að gera ráðstafanir Kerður dreift skordýraeitrinu myndarmnar, Moulm Rouge.
til að stemma stigu fyrir þess- DDT til þess að verjast malarí-l Atkvæðagreiðsla
um og öðrum sjúkdómum t. d. j unni. Á næstu fimm árum verð- kvikmyndaleikara
amlaru, svefnsýki og berkía- ur reynt að uppræta ekki aðeins
veiki. I þenna sjukdóm heldur líka húð-J NTB-Reuter.
Það er brautryðjandastarf, sem sjúkdóminum ,yawas‘, sem er tið-' —— ;
NICEF tekst þarna á hendur í ur þar í landi. í Etíópíu er um .BONN Þjoðverjar hafa nu
Afriku. Fjarlægðirnar eru mikl- berkalvarnir að ræða, í Marokkó ákveðið að fella niður verðiest-
um bezta
ársins 1952
fer fram hinn 4. marz n.k.
ar og loftslagið víða óheilnæmt.
Þar er skortur á starfsfólki, sem
vel er hæft til þessa hjálparstarfs.
Samgöngutækjunum er ábóta-
vant. Er því oft erfitt að kom-
ast til þeirra barna, sem búa í
afskektum þorpum. Allt þetta.
gefur dálitla hugmynd um, hve
miklum erfiðleikum Kjálparstarf-
ið er bundið. Hins vegar hafa
menn reynslu fyrir því, að Af-
ríkubúar eru hjálpinni stórfegn-
ir, þegar þeir hafa komizt að
raun um, hve góðan árangur hún
hefur í för með sér. Maður nokk-
ur í Sómaliílandi ferðaðist t. d.
með börnin sín 500 km til Aden,
til þess að láta bólusetja þau gegn
berklaveiki. Og í skýrslu, sem
UNECEF þessa dagana hefur
fengið frá Afríku, er sagt frá
því, hve þakklátar mæður í litlu
þorpi hafi verið fyrir mjólk, sem
börn þeirra fengu til þess að
vernda þau gegn hörgulsjúk-
dómnum „kwashiorkor".
ÞURRMJÓLK ÍIANDA
ÍBÚUNUM
Einn veigamesti þátturinn í
hjálparstarfinu í Afríku á þessu
ári er baráttan gegn malaríunni
í frönsku Vestur-Afríku, Togo-
landi og Kamerún. Til þessa
starfs ver UNICEF 400.000 doll-
og Túnis varnir gegn augnasjúk-( ingu á stáli. Verð þess hefur ver-
dómum. »ið fastákveðið síðustu 27 ár.
Velvctkandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LtFINV
,.. Vegna veðurs
! prestunum nær en nokkrum öðr-
Aðalfundur
í Hafnarfirði
Magna
HAFNARFIRDI, 30. jan. — Aðal-
fimdur Málfundafélagsins Magna
var haldinn s. 1. miðvikudag. —
Kristinn J. Magnússon, formað-
ur félagsins, gaf skýrslu um árs-
starfið, en það hefir verið með
ágætum. Gjaldkeri gaf sína
skýrslu, og voru reikningar fél-
agsins samþykktir.
Garðvörður gat þess, að ýmsar
skemmdir hefðu verið unnar í
garðinum. Til dæmis hefði börk-
HLUSTANDT* hefur skrifað um?
mér á þessa leið:
„Nýlega hlustaði ég á erindi
Eiriks Finnbogasonar um alþýð-
legt mál. Kvað hann það ekki
rétt mál að segja, að einhverju
væri frestað „vegna veðurs“. Mér
kom þetta á óvart, ekki sízt vegna
þess, að Bjöm magister Sigfússon
komst að þeirri niðurstöðu s.l.
vetur, áð fyllilega réttmætt væri
að taka þannig til orða.
Þetta orð getur þýtt veðurfar
en einnig óveður eða stormur. —
Talað er um, að veður lægi og, að
ekki sé hægt að ráða við neitt
vegna veðurs. í Vestur-Skafta-
fellssýslu kvað orðið einnig tákna
rigningu og til er orðatiltækið að
fara út í veður og vind. Fleira
getur líka hamlað athöfnum
manna en óveður, jafnvel góð-
viðri og finnst mér þá enn óskilj-
anlegri sú niðurstaða, sem Eiríkur
Finnbogason komst að í áður-
greindu erindi. — Hlustandi".
&
Notað í fornu máli
EG ER á sama máli og ofan-
greindur hlustandi, bréfrit-
ari minn, að mér finnst engin
4
Bókunum se forðað [
frá báli.
AMICUS librorum“ segir svo í
bréfkorni, sem hann skrif-
aði mér fyrir skömmu síðan:
„Velvakandi góður!
Eigi alls fyrir löngu var þesa
getið í einu Reykjavíkurblað-
anna, að nauðsynlegt kynni a5
reynast að halda bráðlega bóka-
brennu hér í Reykjavík, þ. e.
kostnaður við geymslu bóka væri
orðinn óbærilegur fyrir útgefend-
ur. Tekið var fram, að þetta væru
ekki allt lélegar bækur og ruslrit,
meðal þessara bóka væru þvert á
móti úrvalsrit íslenzkra skálda
auk ýmissa annarra kjörbóka,
ástæða til að amast við þessari sem sóma mundu sér vel, hvar
notkun orðsins veður. Hún virð- j sem væri. Vera má, að bókabrenn
ist viðhöfð og viðurkennd i öllum an sé eina úrræðið, sem útgefendr
landshlutum, þó ef til vill með
lítilsháttar merkingarmun. Ann-
ars snéri ég mér til eins færasta
málfræðings okkar og spurði
hann álits á þessu atriði og tjáði
hann mér, að orðið veður, í merk-
ingunni vindur, væri að finna í
orðabók Fritzners, sem er hin
ur verið skorinn af trjám með stærsta og vandaðasta orðabók
þeim afleiðingum, að sum þeirra
eru eyðilögð með öilu. Sömu-
leiðis hefir gler
vermireitum, og
um.
í húsnæðismálum okkar er
ennþá mikið verk að vinna.
Fjöldi fólks í kaupstöðum,
sveitum og siávarþorpum býr
ennþá við gjörsamlega heilsu-
spillandi húsnæði. Ungt fólk
getur ekki stofnað heimili og
margskonar vandræði spretta
af þrengslum og húsnæðis-
leysi. Að því verður þessvegna
að vinna af fullri festu að
styðja hverskonar viðleitni
einstaklinga og félagasamtaka
þeirra til íbúðabygginga.
Það er eindregin ósk forráða-
manna gerðisins, að fólk verði
samhent um að vemda gerðið
fyrir skemmdum.
Stjómin var öll endurkosin,
en hana skipa: Kristinn J.
Magnússon formaður, Eiríkur
Pálsson ritari og Björn Ingvars-
son gjaldkeri. Varastjórn: Páll
Daníelsson, Stefán Júlíusson og
Jóhann Þorsteinsson. Endur-
skoðendur: Ólafur Þ. Kristjáns-
son og Sveinn Þórðarson •—
Stefán Sigurðsson til vara. í
garðráð voru kosnir þeir Ingvar
Gunnarsson og Guðmundur Ein-
arsson.
Geta má þess, að ræktunin í
Hellisgerði verður 30 ára á næstf
vori. —G.
yfir fornmálið. Sé þessi notk
un orðsins algeng í 14. aldar ís-
verið brotið í }enzku og j Fóstbræðra sögu segi
bekkjum velt & ejnum gtað, að „skip gekk lítið
[fyrir veðurs sakir“. Sé auðsætt,
að þar er átt við mótvind eða
storm.
Eftir þessu virðist. að orða til-
tækið „vegna veðurs“ eigi fullan
rétt á sér.
Prestana vantaði.
YMSIR hafa minnzt á það víð
mig, að þeim hafi þótt und-
arlegt, að á hinum geysifjöl-
menna fundi Stúdentafélags
Reykjavíkur s.l. sunnudag, um
kristindóminn og kommúnismann
skyldi enginn hinna þjónandi
presta í Reykjavík sýna sig. Ég
verð að játa, að mér finnst það
líka dálítið einkennilegt, því ekki
hafa þeir allir verið uppteknir
við messugerðir. Var hér ekki um
að ræða málefni, sem stendur
ur eygja til að losna við bækurn-
ar án mikils tilkostnaðar, en mér
datt nú í hug, hvort ekk; væri
skynsamlegra að gefa erlendurrk
menntastofnunum umræddar
bækur. Hefi ég þar sérstaklega i
huga enska háskólakennarann,
sem hér er um þessar munöiri
beinlínis í því skyni að afla ís-
lenzkra ' bóka. Slík ráðstöfum
mundr óneitanlega verða okkuv
til meiri sóma heldur en ráðgeríi
bókabrenna. — Amicus libror-
um“.
U
Gott tækifæri ónotað. .
EG ER sannfærður um, að allúr
bókavinir eru á einu máli urr*
að slík bókabrenna væri hicS
mesta óyndisúrræði. Ég fyrir mrtt
leyti held, að ekki sé ástæða til
að óttast, að hún komi til fram-
kvæmda. Ef til vill hafa bókaút-
gefendur, með þessum bál-Wug-
leiðingum sínum, viljað ýta viS
fólkinu, sýna því fram á, að hér
væri raunverulega í óefni kom-
ið. Almenningur er oft furðu
seinn að átta sig á góðum tæki-
færum, þegar þau bjóðast og vafa
laust hefir mareur látið happ úr
hendi sleppa á bókaútsölum þeinr,
sem staðið hafa yfir að undaa-
förnu.