Morgunblaðið - 02.08.1953, Qupperneq 7

T
Sunnudagur 2. ágúst 1953
MORGUlSBLAÐlÐ
ReyBtjavíkurbréf:
Hin éwænt
að búa
Árferðið
EFTIR ýmiss konar óhöpp á
síðustu árum ótíS, kulda og gras-
brest til landsins og samanhang-
andi aflaleysi á norðlenzkum síld
armiðum í níu ár samfleytt, hef-
ur nú brugðist til hins betra og
þjóðin fengið góðæri til lands og
sjávar. Saman fer nú óvenju góð
grasspretta um land allt, sam-
fara því, að nýting heyja hefir
hingað til víða verið með af-
brigðum góð, einkum í mestu
landbúnaðarsvcitunum suð-vest-
anlands. Undanfarið hefur hver
sólskinsdagurinn verið hér öðr-
um hlýrri. En brugðlð til vætu-
tíðar um norð-austanvert landið
með norðanátt, þó ekki svo mik-
illi, að verulegar frátafir hafi
hennar vegna orðið við síldveið-
arnar. Þó hefir ekki verið hægt
að koma við samfelldri síldarleit
sakir þoku til hafsins. Hafa veiði
skipin ábendingarlaust getað
rekizt á síldartorfurnar og veitt
vel, enda er talið að síldin vaði
vel, einmitt þegar þoka er á.
Sú síld, sem nú veiðist á aust-
ursvæðinu fyrir Norðurlandi er
bæði stór og feit, og talin vera
einhver sú bezta til soltunar, sem
veiðst hefur fyrir Norðurlandi.
Fyrir rúmum hálfum mánuði
kom allmikil síldarganga út af
Langanesi og hefur veiðst þar
meira og minna alla dagana síð-
an, þó nókkur dagasltipti hafi
verið að því hve mikil veiðin
hefur verið.
Góð söltunarsfld
DAGANA 2^,. og 29. júlí var síld-
veiðin meiri en hún nokkru sinni
hefur verið frá því sumarið
1944. —
Síld hefur borizt svo mikil til
söltunarstöðvanna, að ekki hef-
ur verið hægt að hafa undan að
koma síldinni í salt, svo meira
hefur borizt til bræðslustöðv-
anna en útgerðarmenn hafa ósk-
að, eða talið sér henta, því verð-
ið á bræðslusíldinni er mun
lægra en söltuðu síldinni.
Fyrir uppsaitaða tunnu eru
greiddar kr. 146.00. En auk þess
er haldið eftir 8% til viðbótar
fyrir saltsíldina. Það fé á að
greiðast í hlutatryggingarsjóð
og verða handbært til þeirra
nota, svo fremi að síldaraflinn
nái ekki 6 þúsund málum og
tunnum að meðaltali á skip. Er
ólíklegt, þrátt fyrir dágóða veiði
síðustu vikurnar, að aflinn geti
samanlagður orðið svo mikill á
vertiðinni.
En fyrir bræðslusíldina fást 60
krónur fyrir málið. Verðið á ufs-
anum í bræðslu er 45 krónur
málið. Er þá miðað við það, að
kaupandi fái innflutningsréttindi
bátaútvegsmanna.
Söltunarvinnan
NOKKTJÐ hefur borið á því, að
of fátt fólk hafi verið til síldar-
vinnunnar á verstöðvunum, enda
gekk það dræmt fyrir útvegs-
mönnum að safna að sér fólki til
síldarvinnunnar, vegna þess hve
menn sumar eftir sumar hafa
borið skarðan hlut frá borði við
þá atvinnu.
Ovenju vel hefur gengið að
selja Norðurlandssíld fyri'frem
og er talið að um 230 þúsund
tunnur séu þegar seldar af No'ð-
urlandssíld. Er þá ótalin Faxa-
síldin. Þetta mikið magn af hinni
norðienzku síld mun geta gefið
í gjaldeyri 90 milljónir króna.
Þegar blaðið frétti síðast voru
um 250 stúlkur við síldarvinnu á
Raufarhöfn. Duglegustu og hand-
fljótustu stúlkurnar, sem eru þar
við söltun hafa síðasta hálfan
mánuðinn fengið allt að því 4000
l.aisgardögus4 1. ágúsf
— IMyfsamasfa íþróffin
ægjulegar gesfakomur
„AMTMANNSSTOFAN" I ÞJÓÐMINJASAFNINU
Yfirlitsmynd úr innsra miðsal Þjóðminjasafnsins. Miðsalir núverandi húsakynna s-'.isins hafa enga
útveggi sem kunnugt er, og því ekkert dagsljós. Er þar eingöngu notað rafmagnsljós, m. a. með það
fyrir augum, að litir sýningarmunanna varðveitist betur. — í daglegu tali er þessi salur kallaður
„Amtmannsstofan“. Dregur hún nafn sitt af þvi, að meðal búninganna, sem sýndir eru í sýningar-
skápnum fyrir miðju, er einkennisbúningur Bjarna Thorsteinssonar amtmanns mest áberandi. Hefur
salurinn í daglegu tali af þeim orsökum hlotið þetta nafn.
krónur í söltunarlaun. Viðbúið tökin fyrir þá, að hafa sumarút- vinnu á einingu og þeirra, sem
er, að þessi uppgrip haldist ekki gerð sína frá Noregi. nota minnsta, t. d. þeirra, sem
lengi, því síldin mun sem fyrr, I En af einhverjum ástæðum, þurfa lengstan og styztan tíma
reynast duttlungafull í göngum sem ekki eru kunnar hér, felldu til að afla sér 100 kg af töðu.
sínum og erfitt að gera sér norskir sjómenn og útgerðar-1 í greiri sinni segir Eyvindur
nokkra grein fyrir því hvar
henna er helzt von.
Sjómenn og
rannsókniriiar
NORÐMENN hafa t. d. litið svo
menn sig ekki við að taka upp frá því, að hjá þeim bændum,
þennan hátt á útgerð sinni, og j sem haldið hafa búreikninga
héldu skipum sínum sem fyrr á | kostaði það sumarið 1940 að
íslands mið. Einum 230 að þessu
sinni, að sögn.
meðaltali 4,9 vinnustundir að
afla eins hestburðar af töðu. En
verktæknin og ræktunin tók það
miklum framförum á næsta ára
tug, að 1950 kostaði það bónd
ann að meðaltali 2,8 klukku-
stundir að afla sama magns af
töðu. Enn eru, sem kunnugt er,
að gerast miklar framfarir á
þessu sviði, enda kostaði töðu-
ljóst, að heyöflun okk.-r cr
ódýr og grasið gefur okkur
mjög viðunandi uppskeru-
magn talið í fóðureiningn ra
alveg á borð við korn og þeg-
ar þess er gætt að í vel verk-
uðu heyi er mjög fjölbreytt og
góð næring fyrir kvikfénað
okkar^þá er það augljóst mál,
að grasræktin getur gefið
hina beztu undirstöðu undir
hagkvæman og vel rekinn bú-
skap, er gefur á engan hátt
minni arð eða óvissari, en
landbúnaður hinna suðlægri
landa“.
Hin beina leið til aukinnar
hagsældar fyrir íslenzka bænd-
ur og íslenzka þjóð, er sii, að
efla grasræktina, gera hana svo
örugga og árvissa sem auðið er,
með vaxandi tækni og þekkingu,
gera þessa undirstöðu fyrir vel
rekinn búskap á íslanda svo
ódýra, að við getum keppt með
framleiðsluvöru okkar á erlend-
um markaði.
Starfsíþróttirnar
NÚ ER vöknuð hreyfing meðal
búnaðarfrömuða og bændavina,
að koma föstu skipulagi á binar
svo nefndu starfsíþróttir, er eiga
að verða til þess, að unga kyn-
slóðin, er leggur stund á búskap-
inn, fái aukna þjálfun í verk-
tækni við almenn landbúnaðar-
störf.
En sú allsherjar „íþrótt“, sem
þjóðin þarf að temja sér, er, að
verða fær um að framleiða út-
flutningshæfa vöru með sem
minnstum framleiðslukostnaði.
Og til þess, að sú „íþrótt“ verði
almennt tiltækileg, þurfum við
fyrst og fremst aukna þekkingu,
bóklega og verklega á öllu þvi,
sem við kemur búnaðarfram-
leiðslunni.
Frá bændum
á, að með útreikningum sínum, EN SVO vikið sé að velgengn-
athugunum og tækjum, væru inni við landbúnaðinn og hinum
þeir komnir verulega áleiðis í því mikla heyafla á þessu sumri, er
að rannsaka göngur síldarinnar rétt að minnast á grein,
yfir árið. Vissulega hefur þeim sem nýlega birtist í „Frey“ eftir
orðið nokkuð ágengt í þessu Eyvind Jónsson, búfræðing, en hesturinn- búreikningabændurna
rannsóknarstarfi sínu. Þó hafa hann veitir, sem kunnugt er, bú- 1949 frá 4,2 vinnustunae allt
þeir nú orðið að viðurkenna, að reikningadeild Búnaðarfélags ís- niður í 1,5 vinnustund.
meira er þeim hulið um hætti lands forstöðu. I Að sjálfsögðu er það keppi-
síldarinnar en þeir jafnvel hafa 1 í grein sinni tekur Eyvindur kefli ailra bænda að komast af j NÝLEGA VAR hér í blaðinu
gert sér grein fyrir. til athugunar hver vinnuafköst- með sem minnstan vinnutíma við minnst á þá tillögu síðasta bún-
Eins og áður hefur verið vik- in eru orðin við heyöflun hér á heyöflunina, því lægri sem fram- aðarþings, að búfræðingar okk-
ið að hér í blaðinu, leit hinn landi. Segir m. a.: leiðslukostnaðurinn verður sam- ar og búnaðarfrömuðir efndu til
norski sérfræðingur dr. Devold „Enn vantar töluvert á, að ís- anlagður, þeim mun samkeppnis-
svo á, að allar líkur væri til, að lenzkir bændur séu búnir að ná hæfari verða íslenzkir bændur
meginstofn síldarinnar mundi á hinum Norðurlandaþjóðunum við að framleiða vörur og koma
íslenzkt grasfræ
þessu sumri halda sig svo langt með vinnuafköst við landbúnaað-
austur í hafi að ekki væri á- arframleiðslu. Kemur þar mjög
stæða til fyrir norska síldveiði- til greina, hve bú hér á landi eru
menn að gera út skip sín á ís- yfirleitt smá. Það er mjög stórt
landsmið. Hægari yrðu heima- bil á milli þeirra, sem nota mesta
I KREML
• Vegírarandi: Er þetta slys?
Vörðuriim: Nei, þetta eru stjórnarskipti.
Með þsssari teikningu og þessum orðum lýsir hinn kunni norski
teiknarí Blix stjómmálaástandinu ausían járntjaldsins, er sýnilega
lýsir sér m. a. í því, að þeim mun eindregnari og áhugasamari
kommún'star eiga í hlut þeim mun ómögulegra er orðið fyrir þá
að vera óhultir um líf sitt austan járntjaldsins. — Það er því
engin furða, þó hin:r íslenzku Búkarestfarar, sem „Þjóðviljinn“
hefur mest gumað af hve margir eru skuli hafa talið þann kost
vænstan að leggja ekki upp í þá ferð, nema að útvega sér áður
I HÆFILEGA LÍFTRYGGINGU.
þeim í verð á erlendum markaði.
Grasræktin hin
trygga undirstaða
í ÞETTA sinn skal ekki fjölyrt
um, hvar íslenzkir bændur eru
á vegi staddir nú í þessari við-
leitni sinni, en aðeins minni á
það, sem Guðmundur Jónsson,
skólastjóri, sagði hér í blaðinu
fyrir nokkrum dögum, er hann
ræddi um ýmis búfræðileg atriði
er máli skipta fyrir íslenzka
bændur bg komu fram á hinu
norræna búfræðingaþingi í sum-
ar. •—
Hann sagði m. a.: Samkvæmt
dönskum rannsóknum fæst af
einum hektara graslendis eftir-
farandi magn ' af meltanlegri
hreineggjahvítu. í korni með
hálminum 275 kg, í rófum. með
blöðunum 579 kg, í heyi hér um
bil 900 kg.
Og þegar hann hefur gert þann-
an samanburð á afrakstri á hekt-
ara með mismunandi fóðurteg-
undurn, kemst hann svo að orði:
„Sumum íslendingum hætt-
innlendrar fræræktar til þess,
að það grasfræ, sem bændur
þurft í nýræktarlönd sín á
hverju vori, verði af innlendum
stofni.
Eftir því, sem Sturla Friðriks-
son magister skýrði blaðinu frá
fyrir nokkru, ætti að vera hægt
að rækta nægilega mikið íræ-
magn fyrir íslenzka bæmícr á
einum 200 hekturum lands. Að
sjálfsögðu verður það mikiö ör-
uggara fyrir bændur og ræktun
þeirra, að þeir geti sjálfir ræktað
nægilegt fræmagn árlega í ný-
ræktarlönd sín.
Að sjálfsögðu verðum við þá
að kosta kapps um, að hafa fræið
af hentugustu og völdustu teg-
undum.
Grösin sunnan í
Pétursey
NÝLEGA ÁTTI ég tal við Stein-
dór Steindórsson, Menntaskóla-
kennara, en hann starfar sem
kunnugt er á hverju sumri að
gróðurathugunum. í júlímánuði
fór hann m. a. um nokkrar sveit-
ir sunnanlands til gróður rann-
sóknasinna.
Er Stefán Stefánsson ferðaðist
ir til að hugsa sem svo, að um gervallt landið á árunum
búskapur okkar hljóti ávallt 1887 til aldamótta til að semja
að vera mjög frumstæður yfirlit sitt um gróðurinn og iit-
vegna þess, að við getum breiðslu tegundanna, svo hann
ekki ræktað hér korn nema að gæti ritað Flóru íslands, fann
mjög litlu leyti og ekki sykur- hann tvö merkileg fóðurgrös á
rófur o. s. frv. Ræktun okkar einum og sama stað, í Péturséy
hlýtur því alltaf að verða í Mýrdal. Er það hávingullinn,
mun fábreyttari en á sér stað er mjög kom við sögu hér í blað-
í heitari löndum. En þegar inu í vetur, í sambandi við rækt-
við hinsvegar gerum okkur Framhald a bls. 8