Morgunblaðið - 02.08.1953, Side 8

8
MORGUNBLAÐIO
Sunnudagur 2. ágúst 1953
Reykjavtkurbréf
Effir sólbaðið
Frh. af bls. 7. |
unina á Öskjuhlíðinni og teg-,
undin „avena elatior", er hann (
gaf nafnið ginhafri. Gras þetta;
er skylt tegundinni, ,avena
sativa“, eða hinum algengu ak-
urhöfrum.
Nú er það vitað frá rannsókn-
um Sxefáns, að þessar tvær teg-
undhi. hafa vaxið sunnan í hlið
PéþSreeyjar í meira en 50 ár.
VÍtaskuld geta tegundir þessar
eins ^jufa þrifist þarna og dafnað
í aldir, allt frá því land byggð-
ist eða lengur. En einkennilegt er
það, að ekki ber á að tegundir
þessáff hafi sjálfkrafa breiðst
nokkuð út frá Pétursey, jafnvel
ekki hávingullinn, sem þó er vit-
að að dafnar í sáðsléttum og
nýjum túnum víðsvegar um
landfð.
Én einmitt vegna þess, að
reynsla er fyrir því að þessi fóð-
urjurt þrífst hér prýðilega þegar
til hennar er sáð, þó fræið sé af
erlendum uppruna, er eðlilegt,
að þeir menn, sem hugsa til fræ-
ræktar hér á landi gangi ekki
fram hjá hávinglinum í Péturs-
ey, heldur taki fræ hans til rækt-
unar og margföldunar.
Stpindór sagði mér, að í hlíð-
inni Sunnan í Pétursey, myndaði
hávingullinn þéttan gróður, er
nær manni í hné. Þótt enginn fái
hann áburðinn. En þess er að
gæta, að hinar grónu hlíðar í'
Mýrdalnum eru sérstaklega gras- !
gefnar og frjósamar.
Einkennilegt er að hugsa til
þess, að náttúran sjálf skuli hafa'
fært okkur þá vísbendingu, að
nota okkur af hávinglinum, sem
fóðurjurt í framtíðinni.
En sama máli gegnir um mörg
náttúrufyrirbæri, er land okkar
geymir og hefur geymt, ef til
vlll frá órofi alda, en menn ekki
vitað um, veitt eftirtekt eða not- |
fæart sér, við það landnám, sem '
ríu er að hefjast og verður að
hefjaet í landi voru.
á
Gestaltoma
ÓVENJULEGA margir útlend-
ingar hafa heimsótt ísland á
þessu sumri í ýmsum erindum í
sambandi við atvinnu sína eða1
fyrir forvitnissakir eða sér til
skemmtunar.
Tiltölulega margir hafa komið ^
her" ’til þess að sitja norrænar (
ráðstefnur eða fundi og hafa
valið Reykjavík, sem fundarstað j
sinn, til þess m. a. að fá tilefni til
að heimsækja landið.
Allir erlendir menn, er koma
hingað með það í huga að kynn-
ast lifsvenjum þjóðarinnar, lifn-
aðarháttum hennar og möguleik-
um, veita því sérstaka athygli
hve tiltölulega lítið er ræktað enn j
af ræktanlegri jörð landsins.
Fjármálamaður, sem hingað
kom til þess að kynnast f járhags-
ástandinu, hafði orð á því, að við
ístoulingar hefðu þá. sérstöðu
m® Evrópuþjóða, að við vær-
um enn landnámsþjóð.
AUir þeir hugsandi menn, sem
fara um góðsveitir landsins, j
öfunda okkur af því, hve mikla
möguleika við íslendingar eig-'
um ónotaða í landinu.
Þó hér hafi verið óvenju gest-
kvæmt í sumar, er ekki hægt að
segja, að sú gestakoma hafi ver-
ið svo stórfelld, að muni um
tekjurnar af ferðafólkinu í þjóð-
arí)úið, enda er ekki gestum, er
að garði koma hér, séð fyrir þeim
þægindum og þeirri aðbúð fyrir
sanngjarnt ver, sem þyrfti til
þess, að hér geti verið um að
ræða ferðamannastraum, í þess
orð venjulegu merkingu.
í sannleika sagt, telja ýmsir
landsemnn litla eftirsjá í því,
kæra sig lítt um það, að kom-
andi kynslóð þjóðarinnar alist
upp við lítilþæga ferðamanna-
þjónkun.
Menn telja sem er, að verk-
legri atvinnuvegir henti þjóðinni
fullt eins vel.
Fundarstaðir
blaðamanna
AÐ SJÁLFSÖGÐU er það okkur
íslendingum gleðiefni, þegar
gestir okkar bera okkur vel sög-
una, einkum þeir menn, sem
hafa tækifæri til, að láta að sér
kveða og til síp heyra, svo sem
eins og hini r norrænu blaða-
menn, er komu hér í öndverðum
fyrra mánuði frá öllum Norður-
löndunum fjórum.
Vitað var, að stjórn hinna nor-
rænu blaðamannasamtaka valdi
sér íslnd að fundarstað fyrir árs-
fund sinn, til þess að fá tæki-
færi til að kynnast landi og þjóð
svo sem þess er kostur með stuttri
heimsókn.
Óhætt er að fullyrða, að þessi
ferð blaðamannanna hingað í
kynningarerindum var hin bezta.
Stjórn Blaðamannafélags ís-
lands gerði allt, sem með sann-
girni var hægt að ætlast til af
henni, til þess að blaðamönnun-
um gæfist kostur á að hafa hér
mikla yfirferð um landið á stutt-
um tíma og hinir hæfustu menn
voru valdir til þess að leiðbeina
gestunum svo þeir gætu fengið
nauðkynlega vitneskju um staði,
málefni og framkvæmdir.
Þjóðminjasafn lítillar
þjóðar
ÞEGAR gesti ber hér að garði,
er leggja áherzlu á að fá á
skömmum tíma fróðleik um þjóð
vora er það að sjálfsögðu eitt
þeirra fyrsta verk að heimsækja
Þjóðminjasafnið. Eru það mikil
viðbrigði að heimsækja safnið nú
í hinum rúmgóðu, nýju húsa-
kynnum, frá fyrri tima, er það
var varðvéitt á efsta lofti Lands-
bókasafnsins. En það er einkenni
legt til frásagnar og eftirtektar-
vert, að enn er það ekki nema
lítill hluti Reykvíkinga er séð
hefur safnið í hinum nýju húsa-
kynnum, þar sem dýrgripir þess
blasa við augum og njóta sín til
fulls.
Að v.ísu eru ekki nema fáir
mánuðir síðan gengið var frá
kirkjugripadeild safnsins, en hún
hefur yfir aS ráða meira hús-
ými en nokkur önnur deild þess,
enda er hún furðu mikil.
Fyrir nokkru hafði ég tæki-
færi til að ganga um Þjóðminja-
safnið til að sýna það fjölfróðu
menntafólki frá Noregi og Sviss-
landi. Svisslendingurinn var að
sjálfsögðu ekki eins kunnugur
sögu íslendinga og Norðmenn-
irnir. Þegar hann kom í fyrsta
sýningarsalinn, innti hann mig
eftir því hve fjölmenn íslenzka
þjóðin hefði verið fyrr á öldum.
Þegar umferðinríi um safnið
var lokið, spurði hann aftur
sömu spurningarinnar um fjöl-
menni þjóðarinnar eða fámenni á
umliðnum öldum, því hann vildi
ganga úr skugga um að hann
hefði tekið rétt eftir í fyrra
sinnið.
Hann sagði: „Þegar maður fær
tækifæri til að sjá þetta safn ykk
ar, á maður bágt með að trúa
því, að svo fámenn þjóð eigi slíkt
þjóðminjasafn.“ Naumast er
hægt í fáum orðum að gera sér
betur grein fyrir fyrstu áhrifum
ókunnugra af Þjóðminjasafninu.
Safnið sem heild hefur þann
heildarsvip, að það er engu lík-
ra en þjóðin hafi verið mann-
fleiri og öflugri en hún nokkru
inni hefur verið.
Og er þá ekki átt við að gripir
afnsins séu svo margir og fyrir-
erðamiklir, að þeir bendi til
að meiri mannfjöldi hafi verið
ér en raun er á. Heldur hitt að
safnið ber vott um sérstæða,
þroskaða menningu og þjíóðar-
smekk á háu stigi.
Mér dettur í hug orð hins á-
gæta íslandsvinar, Hákonar
Schetelig, fornfræðings í Björg-
in, er hann nýkominn til
Reykjavíkur hafði haft stutta
viðdvöl í Þjóðminjasafninu á
Landsbókasafnsloftinu. Lét hann
þá undrun sína í ljós yfir því, sem
hann hafði þar séð og lært, að
önnur kynslóðin frá landsnáms-
öld hafði ekki borið norskan svip
að hans áliti. Svo snemma hafa
hin íslenzku sérkenni komið í
ljós og svo vel höfðu þau varð-
veitzt í þeim safngripum, er
dregnir höfðu verið saman þar.
Almenningur og
safnið
Þjóðminjasafnið er nú opið
fjórum sinnum á viku hverri fyr-
ir almenning til að skoða og
æra af.
Vetrarmánuðina reyndust gest
ir, er komu á safnið vera 7—800
mánuði. En í vor, þegar kirkju-
c’eildin var opnuð jókst nokkuð
hinn mánaðarlegi gestafjöldi. í
júlí-mánuði hafa gestir, sem
heimsóttu safnið losað 2000. En
f þeim voru 800 í hópum ferða-
manna er komið hafa víðsvegar
að úr heiminum. Svo landsmönn-
um hefir ekki fjölgað að ráði í
sumar, er safnið hafa sótt.
Á undanförnum áratugum hafa
hannyrðakonur sótt fyrirmyndir
Þjóðminjasafnið og einstöku
íeimili í landinu bera þess
greinilega vitni. En eftir því sem
safnverðir skýra frá, virðist
kvenþjóðin naumast hafa sama
huga að læra af safninu, eins
)g hún hefir sýnt fyrr á árum.
Jetur þetta verið stundarfyrir-
)rigði, eða einhverjar sérstakar
stæðu fyrir því að minna ber
framtaki í þessum efnum en á
yrri árum. Þá er að leita að
stæðunum fyrir þessu og leitast
•ið að fjarlægja þær.
Lítið ber á því, að sögn enn
em komið er, að íslenzkir lista-
menn og listiðnaðarmenn sækist
eftir fyrirmyndum og áhrifum
frá safninu. En safnið hefir aldrei
notið sín til fulls fyrr en í nú-
verandi húsakynnum.
Framhald af bls. 2
búnaðarstofnunin látið gera
skýrslu um fiskveiðar og mögu-
leika á að auka þær við strend-
ur Suður-Ameríku. Á þessum
slóðum eru geysimiklir mögu-
leikar á því, segir í skýrslunni.
Þegar undanskilin eru Chile,
Brazilía, Perú, Venezúela og
Mexíkó, þá hafa Suður-Ameríku-
ríkin lítið gert til að efla fisk-
veiðar sínar.
Þar vita menn lítið sem ekk-
ert um nútíðarhætti í fiskveið-
um, hvernig geyma á aflann,
flytja hann og afla markaða fyr-
ir hann. Þau 5 lönd, sem fyrr
voru nefnd, er hafa tileinkað sér
nútíma aðferðir við fiskveiðar,
neyta 80% þess fisks, sem borð-
aður er í Suður-Ameríku allri,
en hin 15 Suður-Ameríkuríkin
aðeins 20%, enda þótt þær þjóð-
ir hafi jafn mikla möguleika á
því að stunda fiskveiðar og hin-
ar fimm.
- Alaska
Æ, það er kalt, en liressandi að
smeygja sér undir köldu „sturt-
tina“ eftir aS hafa lát:S sóhna
baka sig. —
— (Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
Rússar und-
anþegnir
nýmæEinu
BERLÍN — Útvarpið í Austur-
Berlín bar nýlega sjálft sig þung-
im sökum vegna þess, hve leið-
inlegt það væri og að ekki væri
luttar aðrar fréttir en þær, sem
kæmu stjórn kommúnista vel.
k Aðalfyrirlesari útvarpsiiis,
íerbert Gessner, var látinn ríða
á vaðið. Hann sagði m. a.: „Við
erum oft leiðinlegir. Við höfum
gert alvarlegar skyssur. Við
höfum sett upp skrautlituð gler-
augu, þegar við litum til ríkis-
stjórnarinnar og flokksins.
-,V Öllu verður þessu breytt.
Héðan í frá segir útvarpið ekki
ðeins frá þeim bréfum, sem lýsa
ánægju með ríkisstjórnina, en
líka hinum, sem gagnrýna hana.
— Framvegis segjum við sann-
leikann.
'fc Þó lét Gessner á sér skilja
ð andrússneskt efni yrði aldrei
útvarpið tekið. Og eitthvað
leira vildi hann undanþiggja ný-
aælinu um sannsögli.
Morgunblaðið
er helmingi útbreiddara en
nokkurt annað íslenzkl blað.
Bezta auglýfdngablaðið. —
Framhald af bls. 5
eyjuna er belti af sæljónum. —
Þegar maður nálgast, þá rísa
þessar óhemju skepnur, tvær
smálestir á þyngd, og varna öll-
um uppgöngu. Landgöngumenn
eiga því ekki annars úrkosta en
að skjóta nokkur sæljón og rjúfa
þannig skarð í varnarbeltið.
i
EKKI HÆGT AÐ
1 „ÞVERFÓTA“
| Svo þegar upp á eyna er kom-
ið, þá verður ekki þverfótað fyr-
ir langvíu. Hún er svo þétt, að
fuglarnir geta ekki hafið sig á
loft, til þess hafa þeir ekkert
tilhlaup. Ef maður stjakar við
þeim, fer ölduhreyfing um allan
þennan fuglaskara og til þess að
komast leiðar sinnar verður mað-
ur að mjaka fótunum hægt og
varlega gegnum hópinn. Þarna
heyrist eklci mannsins mál fyrir
fuglagargi og sæljónaöskri.
REFIRNIR Á PRIBILOFF
Finnur býr sig undir að ljúka
þannig frásögn sinni af Pribiloff-
eyjum. Þá segir hann allt í einu:
— En lýsingu af Pribiloff-
eyjum yrði þó ábótavant, ef ég
gleymdi sjálfum refunum. Stóru
eyjarnar tvær, sem byggðar eru,
eru morandi af refum. Eru það
blárefir, mjög líkir ísl. refnum.
Það kom heldur ónotalega við
okkur félagana, þegar við vökn-
uðum fyrsta morguninn við það
að refur var kominn inn á mitt
gólf í herberginu, þar sem við
sváfum. En slíkt er ekkert ó-
venjulegt; lágfóturnar elta menn
ina þarna um allt, eins og hund-
ar, ganga snuðrandi um þorps-
göturnar og hræðast manninn
ekki hið minnsta.
________________Þ. Th.
- Úr dagiep lífinu
Frarohald af bls. 0
uð og vegur hefur verið lagð-
ur áð henni. Hennar fjárfúlg-
ur koma öllum nauðstöddum
söfnuðum að g'agni, því sjóðir
hennar eru lánaðir til kirkju-
bygginga á öðrum sviðum.
— A. St.
----M A RKÚS Eftir Ed Hodd
LILLU-
k j arnadry kk j ar-
duft. __
Bezti og ódýrasti
gosdrykkurinn.
H.f. Enfagerð Reykjavíkur.
1) — Það er bezt að ég segi I 3) — Bragi, elskan mín. Þetta
Braga, hver þú ert. verður allt í lagi. Við ætlum að
2) — Það er góð hugmynd. Eg lækna þig.
undirbý þá uppskurðinn. *
— Ó, ástin mín, segðu að þú
elskir mig.
4) — Já, ég elska þig af öllu
hjarta. —