Morgunblaðið - 29.09.1953, Page 7

Þriðjudagur 29. sept. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
ingvar Frímannsson bóndi Yfri Sképm -
Sigríður Guðnodóttir
Flekkudul 85 úru
ESJAN er stolt okkar Reykvík-
inga, þar sem hún skartar í
hæfilegri fjarlægð með litbrigð-
Um sinna fögru hlíða. Hún er
eitt af dásemdarverkum hins
víða sjóndeildarhrings okkar.
Ef við skyggnumst norður fyr-
ir Esjuna, sjáum við engu minni
tign. Inn í hana skerast þar dal-
ir með háum hömrum, fossum og
lækjum. Þar eru og víðir vellir.
Við erum komin í Kjósina, blóm-
lega og fallega sveit.
Ég beini huganum í dag heim
að Flekkudal í Kjós.þar sem
ung kona, Sigríður Guðnadóttir,
vaknaði í morgun við það að
hún var orðin 85 ára gömuh Ég
sagði ung kona, af því það er
ekki skráð í andlit Sigríðar, að
hún hafi öll þessi ár að baki. Sag-
an er að þessu sinni sjón rík-
ari.
Sigríður er fædd að Eyjum í
Kjós 29. dag septembermánaðar
1868, dóttir h jónanna Guðna
Guðnasonar og Guðrúnar Ingj-
aldsdóttur, sem þar bjuggu. Hún
ólst upp í föðurgarði ásamt stór-
um systkinahópi, eða þar til hún
27 ára að áldri giftist Ólafi Ein-
arssyni frá Flekkudal, hinum á-
gætasta manni, eins og hann átti
kyn til. Ungu hjónin hófu strax
búskap á föðurleyfð hans. Ekki
var það löng bæjarleið, sem Sig-
ríður flutti. Frá hinu nýja heim-
kynni hennar blasti við sama út-.
sýni og frá Eyjum, aðeins úr
annari átt, Méðalfellsvatnið, og
lönd þau sem að því liggja, auk
þess sem í vesturátt sér út yfir
sveitina og Hvalfjörðinn.
Við sem nú lifum á öld véla-
menningar og allskyns líísþæg-
inda, getum tæplega gert okkur
Ijóst, hvað það var erfitt fyr-
ir eignalítið fólk að hefja bú- j
skap fyrir aldamótin síðustu. En
éftir að hafa kynnst þeim Ólafi
og Sigríði í búskap þeirra, vissi
maður að það var mögulegt,'
vegna þess að dugnaður, sarn-1
vinna, stjórnsemi og ráðdeild,
væri gulls í gildi. Það voru hinir
góðu eiginleikar þeirra hjóna,1
sem gerðu þeim kleift að koma 1
sjö börnum sínum upp og uel
til manns, en tvö börn þeirra
létust í befnsku. Þau hjón bjuggu
í Flekkudal 40 hamingjusöm
ár, eða þar til Ólafur andaðist
9. apríl 1935. Þann dag dró dimmt
ský fyrir hamingjusól Sigríðar,1
því þá missti hún þann lífsföru- j
naut, sem verið hafði henni hinn
óstríkasti og umhyggjusamasti j
vinur, og borið hana á höndum
sér öll þeirra búskaparár.
Eftir fráfall síns ástkæra éig-
inmanns hefir Sigríður notið
umhyggju barna sinna, sem búa
í Flekkudal, auk þess sem hún
að hætti nútíðarmanna (Og lög-
um samkvaemt) hefir farið í or- •
lofsferðir ár hvert. Fer hún þá
til barna sinna hér í Réykjavík
og á Miðnesi og dvélur þar leng-
ur eða skemur eftir ástæðum,
því öll vilja þau þá géðu móður
hafa í húsum sínum, og. skil ég
það vel.
Þetta er í höfuðdráttum lífs-
saga afmælisbarnsins. En margt
hefir gerst á hinni löngu leið
og margt hefir breytzt. Þau Sig-
ríður hófu búskap í torfbæ með
moldargólfum, eins og þá var
algengast til sveita á Islandi.
Tún og engi voru þýfð og gras-
lítil, og hverja mínútu varð að
nota til athafna, svo afkoman
yrði bærileg. Aðkeyptar nauð-
synjar varð að fá frá Reykja-
vík og flytja heim á hestum, því
um önnur flutningatæki var ekki
að ræða. Nútímaæska getur lát-
ið sér detta í hug, að fólkið hljóti
í þá daga að hafa gengið til
starfa með tárum og þurtgum
stunum yfir erfiðleikunum, og
skolfið undan vetrarbyljunum.
En svo var ekki, við eigum ein-
mitt tilveru okkar að þakka því,
hve margir forfeður okkar gengu
til starfa með mikilli þrautseigju,
kjarki og vinnugleði. Það var
aðalsmerki okkar Islendinga, og
ætti að vera það áfram.
Árin liðu. Sigríður lifði það að
sjá gamla bæinn rifinn og nýtt
hús byggt. Þægindin jukust og
léttu störfin, og hún liíði mörg
hamingjusöm ár í nýja bústaðn-
um. En hætturnar eru alltaf á
næsta leiti, og fyrir fám árum
varð Sigríður að flýja út úr
brennandi húsinu, sem svo lengi
hafði veitt henni skjól og vernd.
En Guð yfirgaf hana ekki held-
ur að þessu sinni. Börn hennar
byggðu strax stærra hús og betra,
með óllum nútíma þægindum,
þar sem hún nú eyðir ævikvöld-
inu umvafin hlýju og vináttu.
Út um gluggann hennar blasa
við iðjagrænar túnsléttur, sem
vélamenning nútímans hefur
skapað Meðalfellsvatn er hið
sama og áður, en í landi hafa
risið upp fjöldi sumarbústaða
Reykvíkinga, sem reyna að njóta
ögn sveitasælunnar á sína vísu.
Hestar sjást nú sjaldnar til mann-
flutninga, en bílar þjóta um
þvera og endilanga Kjósina. Allt
er á ferð og flugi. Allt er breytt
frá því sem áður var, nema
hjartalag og drenglyndi Sigríð-
ar. Nú fyrst skil ég hvers vegna
hún söng svo oft við vinnu sína
fyrir rúmum þrjátíu árum. Ætli
það sé ekki einmitt þess vegna,
sem hún í dag er ekki eldri en
hún sýhist — hvað sem kirkju-
bækurnar segja.
Ég held að Sigríður sé ein af
þeirh fáu sém snemma hefir fund
ið lykilinn að sanníi lífsham-
ingju: að ganga glöð til verka
og vera þakklát fyrir allt, sem
lífið gefur henni, — að miðla
öðrum af lífsþrótti áínum.
Ég minnist með þakklæti um-
hyggju og hlýju Sigríðar frá því
að ég var óþekktarangi eða lít-
ill kaupamaður í Flekkudal. Ég
veit líka að allir, sem kynnzt
hafa Sigriði og nótið vináttu
Framh. ó bls. 12.
Fæddur 17. marz 1903
Uáinn 23. sept. 1953
í DAG er til moldar borinn bónd-
inn Ingvar Frímannsson frá Ytri-
skógum í Kolbeinsstaðahreppi.
En hann lézt af heilablæðingu
23. þ. m. svo sem hefir verið
getið í blöðum. En rangt með
farið að því leyti, að ekki mun
hafa verið um slys að ræða í
vmijulegum skilningi þess orðs.
Heldur hitt að Ingvar heitinn
hneig af hesti sínum af sömu
orsök og skóp honum örlög um
aldur fram. En hann stóð rétt á
fimmtugu er hann lézt.
Ingvar bjó með bústýru, Guð-
rúnu Pétursdóttur, og áttu þau
einn son, Benedikt Hákon, nú
tæpra tveggja ára.
Foreldrar Ingvars voru þau
Una Benediktsdóttir, sem
dvelur nú aldurhnigin á elli-
heimilinu í Hveragerði og Frí-
mann Sigurðsson frá Miklaholti,
Hraunahreppi, Mýrarsýslu.
Þegar faðir Ingvars féll frá
voru börnin ung og í ómegð,
fyrirvinnulaus og végalítil. —
Dreifðist þá systkinahópurinn og
höguðu atvikin því svo, að öll
• sín unglingsár átti Ingvar heit-
inn sín spor og mal vestan Hvít-
ár, í Kolbeinsstaðahreppi. Og er
hann dó, bú og jörð, Ytri-Skóga,
í brattri hlið Fagraskógafjalls.
Er þaðan útsýn mikil um nær-
sveitir og allt á sjó fram, mörkuð
' sjónbaug. Orkar ekki tvimælis að
þar kunni hann við sig og undi
hag sínum vel. Ingvar vár greind-
| ur maður og hagorður en um
1 margt sérstæður og fór oft eigin
leiðir og ekki almennar.
Ég hefi þekkt Ingvar Frímanns
son um langan aldur. Enda á
líku reki. Og þótt hann eyddi
æfi sinni í sveit en ég við sjó,
lágu þó leiðjr okkar oft og löng-
um saman. Kynni mín af Ingvari
| eru hvort tveggja, varanleg og
j góð.
Öll sín unglingsár og síðar sem
1 fulltíða maður og bóndi, dvaldi
Ingvar í Kolbeinsstaðahreppi,
trýggur sinni sveit og samferða-
mönnum. Æfi og starf bóndans
' mun hann snemma hafa valið
séf að hlutskifti, og innti þau
störf öll af hendi með festu og
dugnaði.
J Ekki hlaut IngVar heitinn
neina menntun umfram þá, er í
hlut kom fátækum og umkomu-
litlum, enda meðal vandalausra
og háður sínu brauðstriti. En
Ingvar var kjarkmaður, brekku-
sækinn og þrautseigur. Ög fyrir
þá eiginleika náði hann settu
marki. Hóf sig úr fátækt til
bjargálna. Og gat því nú, er yfir
lauk, litið yfir farinn, oft tor-
sðttan veg, með hreikni og gleði
þess, er farartálmana hefir að
baki en framundan breiðan veg
álits og velmegunar.
I Ég nefndi fyrr skáldhneigð
Ingvars, og Vil hér, vegna þeirra
er minná þekkja til, tilfæra eftir-
mæli hans, eftir Markús Benja-
mínsson, bónda að Ytri-Görðum
í Kolbeinsstaðahreppi, en hann
dó fyrir rúmum tveim áratug-
um. Fer þar saman fögur mann-
lýsing, Vel sögð og sönn. Munu
það allir bera.
I
í hans framkomu vinsemd var,
vonglaður áfram gekk
Ásýnd góðleg, en gæflegt svar
gestina laðað fékk.
I Vikna, ef gæti sorgir sýnt,
sannlega myndi fold.
Nær ’ins hugprúða, hærum krýnt,
höfuð er lagt í mold.
' Ingvár þótti beinskeyttur í
ferhendum sínum. En svona gat
hann líka ort. SáttfúsUm, bljúg-
um huga. —- Í
Laét ég svo lokið þéssum
kveðjuorðum mínum og minn-
inghm um Ingvar Frímannsson.:
Þakka honum margar hugþekk-
ar samverustundir, bæði á heimili
mínu og eins þær ér fleygar urðu
Mlnningarorð.
er leiðir lágu saman í sveitinni
okkar.
Blessuð sé minning beggja
jafnt. Bóndans og samferða-
mannsins.
Alexander Guðmundsson.
★
INGVAR FRÍMANSSON var
fæddur og alinn upp í fátækt. —
Hann naut engrar skólavistar
utan hins nauma undirbúnings
fermingar. Hann varð snemma
að sjá um sig sjálfur, og var hon-
um það ljúft því maðurinn var
strax í æsku sjálfstæður í hugs-
1 un og spurði lítt til vegar hvert
halda skyldi eða hvert farið.Hann
var í eðli sínu baráttumaður og
j úthaldsgóður. Ingvar var skap-
maður mikill, og ekki var hon-
um lagið að verða samrekstra
eða berast með straumi. Honum
var óljúft að ganga undan veðri
eða halla. Hann var glaður í
skapi er hann fór móti stormi og
drjúgstígur á brekku.
j Eðli Ingvars réði því að hann
f valdi sér bústað þar sem mjög
er veðrasamt, bratt heim að
sækja, víðsýni mikið og fagurt
um að litast þegar heim var
komið.
! Ingvar var gáfaður maður svo
sem hann átti kyn til í báðar
ættir, styrkti ræðu sína gaman-
semi og skopi, var orðfrjór, tal-
I aði ög skfifaði þróttmikið rtiál.
j Þessir kostir allir komu þó
bezt fram í kveðskap hans.
Ingvari gafst ekki tóm til að
liggja í bókum og las þó furðu
mikið, kunni vel að velja sér
lésttarefni til fróðleiks og
þroska, hafði trútt minni og
glöggan skilning.
Skapgerð Ingvars var svo hátt
að að hann hlaut að verða mjög
einn á ferð. En að sjálfsögðu
þráði hann þó samfylgd fólks.
Og skemmtilegt var jafnan að
hitta Ingvar.
| Hann var allfróður um margt,
glaðvær og léttur í máli, hik-
laus í dómum um málefni og þá
menn sem velta vöngum yfir
hverju einu og hafa aldrei kom-
izt upp á lag með að segja já eða
nei. Slíka menn, hvar sem þeir
voru í sveit settir dró hann sund
ur í háði, í óbundnu máli og
bundnu svo minnisstætt varð. -—•
Hann dáði mjög Halldór en
hafði skömm á Snorra, föður
hans.
Þrátt fyrir margskonar erfið-
leika komst Ingvar í allgóð ef^i
og bjó í Ytri Skógum undu'
Fagraskógarfjalli í mörg ár og
undi þar vel. Nú var hann að
smala og fagna fé sínu af fjalli
sem góðra fjármanna er háttur
um þetta leytí árs. Ingvar var á
leði heim úr Mýrdalsrétt, glaður
og léttur í lund. Þá er það að
dularfull og ómótstæðileg hönd
sker í sundur lífsþráð hans. —
Hann er ekki látinn bíða and-
legrar eða líkamlegrar hrörnun-
ar. Á hægri ferð milli tvegigja
fjárhópa sést hann hniga ffeun.
á makka hestins.
Nokkrum klukkustundum síð-
ar var hann látinn.
Það er alltaf skaði hverju sam-
félagi að missa manndómsmana
frá nytsömum störfum mitt i
dagsins önn. Og það er andlegur
skaði fyrir fámennt sveitarfélag
að missa svo andlega frjóan
mann, og skemmtilegan mann
sem Ingvar var.
Óbætanlegt er það fyrir kórlu
hans og ungan son þeirra.
í dag e» honum gerð hinzta
hvíla að Kolbeinsstöðum.
Benjamín Kristjánsson.
Brattar voru brautir þínar,
bar þinn hugur raunir sínar.
Fjarri móður fórstu ungur,
föður og vinum, lífs um skeið,
Æskuára angrið dvínar,
ef að lífsins viðhorf hlýnar,
og þú hófst þig yfir klungur
örbyrgðar, frá sárri neyð.
Einn svo fórstu engum háðu^.
einyrkinn, varðst dável fjáður,
sýndir trú og vilja í verki,
valdir bóndans fagra starf.
Varst af þínum vinum dáður;
værir þú í orði smáður,
barstu hátt hitt manndómsmerki,
mannkærleikann fékkst í arf.
HeiIIaði þig Hávaþjóðin,
hádýrkaðir tívaóðinn,
fannst þinn styrk í söng og sögu,
sálin þín var hugvitsgjörn.n
Kunnir beztu lög og ljóðin,
lagðir pérlur inn í sjóðinrt,
settir streng í brag og bögu,
bættir hvers manns hag og vörn.
Undir dökkum brúna bogum
birta skein, frá innri logum,
trúarrteisti átti ylinn,
og hann náði himins til.
Geðs á þínum víðu vogum
var í þankans djúþu sogum
andinn stundum ekki skilinn,
eða skyggnzt í þelsins hyl.
Héðan ertu frá oss farinn,
fránéygur og veðurbarinn.
Samtíð hvers, er varðar veginn,
víkur inn á leiksins svið.
Minnisglóð við andans arih
eilíft brenna skal — og variru_
Hugans eilífð hinumegih
hafsins mikla, skín þér við.
28. sept. 1953.
Lárus Salómonsson.
II
íBÚD ÓSKAST
til leigu, 2 stofur og eldhús.
Upplýsingar í síma 7171.

Sau.makon.u.r
Nokkrar vanar saumakonur geta fengið atvinnu
í Sjóklæðagérð íslands h.f. Skúlagötu 51.