Morgunblaðið - 05.11.1953, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 5. nóvember 1953

Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Þrotabú Stalinismans
Nýtt viðhorí
VIÐ dauða Stalins flutti Kristinn
E. Andrésson á fundi í MÍR
væmna lofgjörðarrollu um hinn
látna einræðisherra, og lauk
máli sínu með þessum orðum:
„Festum í minni hinn einfaldasta
sannleika: Stalin stóð vörð, trú-
an og hljóðlátan vörð, um líf al-
þýðumannsins í heiminum, um
sósíalismann, um friðinn."
Þegar Kristinn mælti þessi orð
innfjálgur og klökkur, hafði hann
ekki fengið hina nýju línu frá
arftökum Stalins — línuna um
það að festa ekki í minni heldur
þvert á móti afmá með öHu nafn
Stalins úr vitund hinnar auð-
sveipu kommúnistahjarðar allra
landa og láta verka hans að engu
getið.
Tæpir átta mánuðir eru nú liðn-
ir frá því er Stalin lézt. Á þess-
um tíma hafa hinir nýju vald-
hafar í Kreml unnið varkvisst
að því að sveipa þennan gamla
leiðtoga sinn hjúpi gleymskunn-
ar. Aldrei, frá því sögur hófust,
hefur nokkur einræðisherra dáið
jafn rækilega og hann. í blöðum
ráðstjórnarríkjanna og opinber-
um ræðum er þess vandlega gætt
að nefna hann ekki á nafn. — I
stað þess er nú Lenin aftur risinn
upp úr því grafhýsi gleymskunn-
ar, sem Stalin hafði búið honum
á sínum tíma, og er nú nafni
hans óspart hampað við öll tæki-
færi. Nú er ekki lengur vitnað
til orða Stalins, og hans er ekki
lengur minnzt sem hins mikla af-
reksmanns í vísindum og listum.
Svo fallvölt er hylli mannanna
á stundum.
En það er ekki Stalin einn,
hinn voldugi einræðisherra, sem
horfinn er af sjónarsviðinu. Arf-
takar hans gerðu um leið upp
hið pólitíska bú hans og lýstu
það gjaldþrota. Kom þetta greini
lega í ljós á síðasta þingi æðsta-
ráðs Ráðstjórnarríkjanna, þar
sem fjárhagsástandið á öllum
sviðum að heita má varð fyrir
miskunnarlausri gagnrýni. Mal-
enkov lofaði þar víðtækum
stefnubreytingum og endurbót-
um bersýnilega til þess knúður
af kröfum fólksins, sem kýs
fremur nauðsynlegt lífsviðurværi
en fallbyssur og vetnissprengjur.
Enn betur kem þó þetta
pólitíska gjaldþrot Stalinism-
ans í Ijós í ræðu þeirri er
Nikola Krushchew, hinn ný-
skipaði aðalritari kommún-
istaflokksins, hélt á fundi
miðstjórnar flokksins nú fyrir
skömmu. Þar gaf hann fyrir-
heit um viðreisn Iandbúnaðar-
ins og að fólkinu yrði séð fyr-
ir auknum matvælum.
Hér er greinilega um und-
anhald af hálfu ráðstjórnar-
innar að ræða. Má marka það
af þeim upplýsingum sem
Khrushchev gaf um ófremd-
arástand landbúnaðarins og
þverrandi framleiðslugetu
hans. Og ekki síður sést það
af því að hann hefur neyðst
til þess að létta skattabyrð-
inni af bændum og veita þeim
aukinn rétt til þess að hagnýta
sér jarðskika sína án opinberr
ar íhlutunar.
Verið getur að þessar tilslak-
anir séu aðeins stundar fyrir-
brigði, í þeim tilgangi einum gerð
ar að lægja óánægjuöldurnar með
bændum og örva áhuga þeirra
fyrir vinnunni. Þó nægir þessi
skýring varla. Sannleikurinn er
sá að valdhafarnir hafa slakað
eins mikið til og mögulegt er,
fefa
5 ÚR DAGLEGA LÍFINU \
ef ekki á að afnema með öllu
samyrkjufyrirkomulagið og
þar með sjálft ráðstjórnar-
kerfið.
Þegar maður lítur á stefnu-
breytinguna í landbúnaðarmál-
unum og loforðin um aukna fram
leiðslu neyzluvara, enda þótt
hún gangi út yfir þungaiðnaðinn
og þá fremur öðru hergagna-
framleiðsluna, þá gengur maður
þess ekki dulinn að um leynda
byltingu er að ræða innan Ráð-
stjórnarríkjanna. Og það er ein-
mitt þessi þróun* málanna, sem
valdið hefur þeirri stefnubreyt-
ingu sem orðið hefur, að minnsta
kosti á yfirborðinu, í utanríkis-
málum Rússa. Hin ytri orsök er
vitanlega að samtök Vesturveld-
anna og aukinn styrkur þeirra
hefur fært þeim stjórnmála-
mönnum í Rússlandi, sem þora
að horfast í augu við staðreynd-
irnar, heim sanninn um það, að
styrjöld verður þeim ekki til
ávinnings, heldur algerrar tor-
tímingar.
Þegar af síðustu skrifum Stal-
ins mátti sjá það að kalda stríð-
ið var orðið Ráðstjórnarríkjun-
um mikil byrði. Þ5 hirti hann
ekki um að bægja stríðshætt-
unni frá, en byggði því meir
vonir sínar á því að Vesturveld-
in lentu í deilum innbyrðis. —
Stalin virti staðreyndirnar að
vettugi. Hann hélt áfram að efla
iðnaðinn á kostnað matvælafram
leiðslunnar og hann slakaði ekki
hið minnsta til við bændurna.
Eftirmenn hans hafa hins vegar
beygt sig fyrir nauðsyninni og
breytt um stefnu. Þeir hafa reynt
að örva bændurna til aukinna
afkasta, og gefið fyrirheit um
að lögð verði minni áherzla á
iðnað og framleiðslu hernaðar-
tækja, svo að fólkið geti fengið
meiri og betri nauðsynjavörur.
En þessi stefna í innanlandsmál-
um verður því aðeins fram-
kvæmd að friðvænlegar horfi á
alþjóðavettvangi á næstu árum
en hingað til.
Stjórnmálamenn Vesturveld-
anna þreytast aldrei á að reyna
að ráða rúnir hinna tvíræðu orð-
sendinga, sem út ganga til þeirra
frá valdhöfunum í Kreml. En
vissulega væri miklu gagnlegra
að kynna sér eftir því sem föng
eru á þróun þá í innanlandsmál-
um Ráðstjórnarríkjanna, sem
hér hefur verið vikið að, því að
þar er fyrst og fremst að finna
möguleikana fyrir friðsamlegri
afstöðu Rússa til andstöðuríkj-
anna en verið hefur. Allt virðist
benda til þess að Malenkov sé
þess nauðugur einn kostur, að
reyna að lækka seglin gagnvart
Vesturveldunum ef honum á að
takast að framkvæma hina nýju
stefnu sína í innanlandsmálum.,
— Sú framkvæmd krefst þess
að Ráðstjórnarríkin geti um
nokkur ár óhindrað einbeitt
kröftum sínum að því að bæta
kjör fólksins í stað þess að láta
hergagnaframleiðsluna sitja í
fyrirrúmi.
Enginn skyldi þó ætla að
um neina hugarfarsbreytingu
sé að ræða með valdhöfum >
Ráðstjórnarríkjanna. Malen-'
kov mun aðeins reyna að
komast að viðunanlegu sam-
komulagi, og hann mun síðan
sjá hag sinn í því að draga
allar frekari samkomulags-
umleitanir á langinn. Það er
þetta sem fyrir honum vakir
nú með hinum tvíræðu orð-
sendingum smum. f
★ Á Hawaii
Eruð þér ó-
ánægður með
þetta leiðin-
lega og til-
breitingasama
veðurlag, sem
hér á landi
gætir í ríkum
mæli? Ef svo
er ekki þá er
ráð að fara til
Honolulu, höf-
uborgar Haw-
aiieyjanna, þar sem ananasávöxt-
urinn vex og þeldökkar meyjar
stíga dans. Þar er að finna bezta
lofslag jarðarinnar: — Á síðustu
20 árum hefur aldrei komið
lengra sólskinsleysistímabil en
11 dagar.
★ Góður vöxtur!
Auðvitað er hún í Ameríku,
jurtin, sem vex hraðar en nokk-
ur önnur jurt i heiminum. — í
garði háskólaprófessora í Miss-
ouri óx hún á 173 dögum samtals
605 metra — sem svarar til þess,
að meðalvöxtur hennar hafi ver-
ið 2,43 millimetrar á mínútu. —
Lengsta grein jurtarinnar var 22
metrar — með öðrum orðum
hefur hún vaxið að meðaltali
12,7 sentimetra á dag. Þessi risa-
planta óx yfir allar aðrar jurtir
í garðinum, og klippa varð hana
nær daglega, svo hún ekki
breiddi sig yfir götuna úti fyrir.
★ Þýzkir steinar og
franskar rósir
Mismunurinn á Þjóðverja og
Frakka kemur meðal annars
fram í þvi á hvern hátt þeir hafa
reynt að fá bifreiðastjórana, sem
aka um þjóðvegina til þess að
draga úr ferðinni, þegar þeir
fara um mjóar og þröngar götur
smáþorpanna.
í Þýzkalandi er það algengt að
vegurinn hefur verið lagður
hnullungssteinum utan við þorp-
in, þannig, að bifreiðastjórarnir
neyðast til að draga úr ferð-
inni.
I Frakklandi hafa menn hins
vegar gripið til þess ráðs víða að
gróðursetja fögur blóm meðfram
vegunum næst þorpunum. Bif-
reiðastjórarnir hafa dregið úr
ferðinni til þess að sjá hinar
fögru rósir betur.
_ rtrq-sartoTrytir yiBB
VeU an di álriÁ
ar:
Þjóðdansakennsla
í skólum.
ÉR hefir borizt gott bréf frá
„skólastrák“ um leikfimis-
I kennslu í skólum og drepur hann
í því sambandi á hugmynd, sem
mér finnst athyglisverð. í bréf-
inu segir:
I „Nú er allmikið rætt á almenn-
um vettvangi um þjóðerniskennd
og um eflingu og viðhald þjóð-
legrar menningar. M. a. eru þjóð-
dansar nú að hefjast til vegs og
virðingar á ný eftir langt tímabil,
sem þeir hafa legið niðri með
öllu. Þjóðdansafélag hefir verið
stofnað og dansnámskeið verið
haldin nokkra undanfarna vetur.
Þetta starf hefir verið hið þarf-
asta í alla staði, en eigi er nóg
með því unnið þrátt fyrir það.
Einn þjóðdansatími
í viku.
T^VÍ ekki að verja einum af hin-
um þremur vikulegu leikfimis
tímum skólanna í kennslu
þessara dansa? Með þeim hætti,
sem nú er á hafður verða þeir
aldrei almenningseign, en ef þeir
væru kenndir í skólum (Tel ég
gagnfræðaskólana hæfasta um
þá starfsemi), liði ekki á löngu,
áður en þeir væru orðnir virkur
þáttur í skólalífinu og um leið,
er tímar liðu, í almennu skemmt
analífi í landinu.
Mundu þeir vera bæði skemmti
legri og hollari ungu fólki en
sumir þeir dansar, sem nú tíðkast
en bezt færi á, að hvorutveggja
væri gert jafn hátt undir höfði.
Á skólaskemmtunum.
JAFNFRAMT kennslunni færi
vel á, að þeir yrðu einnig
dansaðir á skólaskemmtunum,
sem nú eru á þriggja vikna
fresti í flestum gagnfræðaskól-
um á landinu.
Bið ég þig, Velvakandi góður,
að ljá þessu áhugamáli mínu og
fjölda margra annarra lið með
því að birta þetta í dálkum þín-
um. — Vertu svo blessaður. —
Skólastrákur".
Klukkan á Lækjartorgi.
REYKVÍKINGUR skrifar:
„Kæri Velvakandi!
Mig langar til að senda þér
nokkrar línur um hlut sem varðar
alla Reykvíkinga og ber fyrir
augu þeirra á hverjum degi. Hér
á ég við hina gömlu og mjög svo
úreltu klukku á Lækjartorgi,
sem verið hefur tímamælir Reyk
víkinga hátt á annan tug ára. —
Þessi kjukka hefur marga galla
nú orðið, sem von er. Hún er ó-

upplýst og sést því ekki á hana
með góðu móti, á kvöldin, auk
sess, sem hún gengur skakkt og
aldrei eins á öllum hliðum.
Hún þarf úrbóta við þegar í
stað. Reykjavík er orðin stór og
fallegur bær. Það minnsta sem
slík borg getur boðið íbúum sín-
um er myndarleg nútímaklukka
í hjarta hennar. — Kærar þakkir.
Reykvíkingur".
„Hvíldu þig, hvíld
er góð“.
UNGUR bóndi, nýkvæntur var
að slá í slægju sinni. Það var
vellandi hiti, og bóndinn var
heldur makráður að eðlisfari,
svo að hann var blóðlatur. Þá
kemur til hans maður og segir:
„Hvíldu þig, hvíld er góð“. Að
svo mæltu fer hann á burt. Ekki
er þess getið, hvernig bóndanum
leizt á manninn, en ráð hans lét
hann sér að kenningu verða og
sló slöku við sláttinn, það sem
eftir var sumars, enda átti hann
ekki nema einn heykumbalda um
haustið. Loksins sá maðurinn, að
hann hafði ekki farið skynsam-
lega að ráði sínu um sumarið, og
kenndi ókunna manninum um
allt saman. Einn góðan veðurdag
kemur sami maðurinn til hans og
segir glottandi: „Latur, lítil hey“.
Svo hvarf hann. Manninum hug-
hægðist ekkert við komu hans,
enda þóttist hann vita, að hann
hefði farið að ráðum djöfulsins
og einskis annars.
Hinn minnsti
froskur er
mikill í sínum
eigin forar-
polli.
ÍK Um svefn
Feitir menn ættu ekki að
liggja á bakinu þegar þeir sofa.
Geri þeir það, hvílir allur þungi
ístrunnar á innri líffærum og
hjartanu veitist erfitt, að dælá
blóðinu um líkamann.
— Stórar ávarðanir, bollalegg-
ingar um fjármál eða jafnvel
gpilamennsku örfa svo hjarta-
starfsemina, að það heldur á-
fram starfsemi sinni löngu eftir
að viðkomandi hefur lagzt til
svefns. Af þeim sökum er ráð-
legt að taka sér minnst klukku-
stundar hvíld áður en gengið er
til hvílu að miklum og erfiðum
heilabrotum loknum.
— Flestir álíta, að fullkomin
hvíld fáist aðeins með svefni.
Sannleikurinn er hinsvegar sá að
með algerri hvíld fæst 80% þeirr
ar hvíldar sem hægt er að öðlast
með svefni. Hættið því að velta
yður fram og aftur í rúminu í
þeirri von að geta sofnað —
liggið kyrr og reynið ekkert á
yður og þér munið hafa öðlazt
svo til fullkomna hvíld um morg
uninn.
★ Konunglegt safn
í Lundúnum
er nýlega út
komin einstök
bók í sinni röð.
Það er verð-
listi upp á 500
blaðsíður yfir
hið konung-
lega enska fri-
merkjasafn,
sem talið er vera verðmætasta
frímerkjasafn í heimi.
Fyrsti vísir að safninu var sá,
að þegar Georg V. konungur var
ungur var hann í sjóhernum og
sigldi víða um lönd. Hann hafði
það fyrir sið að kaupa frímerki
í hverri höfn, sem hann kom í og
senda heim til fjölskyldu sinnar
sem minjagrip.
Sonur hans, Georg VI. Eng-
landskonungur, fullkomnaði safn
ið og við lát hans fyrir 2 árum
vanírímerkjasafninu komið fyrir
í 330 leðurbókum, og í þeim má
finna öll þau frímerki sem gefin
hafa verið út í löndum sem lúta
ensku krúnunni. Tvö verðmæt-
ustu merkin i safninu eru orange
rautt og blátt merki, gefin út ár-
ið 1847 á eynni Mauritus í Ind-
landshafi. Elisabet II. Englands-
drottning, heldur safninu við, og
hefur séð svo um að safninu ber-
izt öll merki sem gefin eru út
innan brezka heimsveldisins.
(Þýtt og endursagt) — A.St.
rr
Svanir" heiðra Jón
Sigmundsson
AKRANESI, 4, nóv. — Meðal
annarra sem heimsóttu Jón Sig-
mundssoh, sparisjóðsgjaldkera á
Akranesi, á sextugsafmæli hans
s.l. sunnudag, var karlakórinn
Svanir — og auðvitað syngjandi.
Við það tækifæri var Jón Sig-
mundsson gerður að heiðursfé-
laga Svananna og sæmdur merki
kórsins úr gulli. — Oddur.