Morgunblaðið - 21.11.1953, Síða 9

Laugardagur 21. nóv. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
I
Sfjórnarfrumvarp um að leggja niður Fjárhagsráð:
Það Isoðar irelsi og nemiir í burtu ýmis höft er
lögð hufu verið ú einstuklingu og fyrirtæki
MEÐ frumvarpi þessu eru lög
um fjárhagsráð afnumin. Fjár-
hagsráð hefur starfað frá því á
árinu 1947. Hefir það haft sam-
kvæmt lögum víðtækt valdsvið
í innflutnings- og gjaldeyris-
málum og ekki síður í fjárfest-
ingarmálum og öllum fram-
kvæmdum. Almeningur í landinu
hefir unað illa því ófrelsi og!
höftum, sem á hann var lagður J
með fjárhagsráðs lögunum og
framkvæmd þeirra. Engar fram-
kvæmdir mátti gera án leyfis
fjárhagsráðs, ef framkvaemdirn-
ar kostuðu yfir kr. 10 þús. Bygg-
ingarefnið var skammtað og hef-
ir það kostað mikla vinnu og fyr-
irhöfn þeirra, sem í byggingum
stóðu að fá leyfi og skömmtun-
arseðil fyrir byggingarefninu. Sá
tími og orka, sem í þetta hefur
farið, ásamt allri skriffinnskunni,
sem því fylgdi, hefír kostað
þjóðina mikið i þau nser 5 ár,
sem fjárhagsráð hefir starfað.
Það munu því fáir sakna f jár-
hagsráðs, þegar það hættir
störfum, en flestir fagna því
að stígið er stórt spor til af-
náms hafta og aukins frelsis
í athöfnum og framkvaemd-
um, sem almenning varðar.
Ríkisstjórnin hefir í samráði
við stjórnarflokkana komið
sér saman um flutning þess
frumvarps, sem hér er til um-
ræðu.
SKORIÐ Á HÖFTIN
Samkvæmt 1- gr. frum-
varpsins skal vera frjáls inn-
flutningur til Iandsins á þeim
vörum, sem ríkisstjórnin á-
kveður hverju sinni með reglu
gerð. Ennfremur ákveður
ríkisstjórnin á sama hátt
hvaða gjaldeyrisgreiðslur
skuli vera frjálsar. Gert er
ráð fyrir, að nokkur hluti inn-
fluttra vara skuli enn vera
háður innflutnings- og gjald-
eyrisleyfum, sem stafar af því
að gjaldeyrisástand þjóðarinn-
ar er ekki enn þannig, að fært
þyki að hafa allan innflutning
frjálsan. Má einnig segja að
fleira komi hér til en gjald-
eyrisástandið eitt. Takmarkað-
ur er innflutningur á ýmsuni
iðnaðarvörum til verndar íðn-
aðinum í landinu, og munu
flestir telja það eðlilegt og
sjálfsagt að því leyti, sem
innlendur iðnaður getur leyst
erlendan iðnaðarvarning af
hólmi.
Þá ber einnig að geta þess að
vegna milliríkjasamninga er oft
nauðsynlegt að beina víðskíptun-
um til vissra landa, eftir því
hvernig og hvert framleíðs'a
þjóðarinnar er seld. Oft hefur
þótt nauðsynlegt að selja vörur
til þeirra þjóða, sem gera kröfu
til jafnvirðiskaupa (clearing) og
verður þá ekki hjá því komizt
að beina vörukaupum til þeirra
landa, sem kaupa framleiðslu
þjóðarinnar. Þetta hefír einnig
verið framkvæmt að nokkru af
Millibankanefndinni með þær
vörur sem komnar voru á frí-
lista. Höftin hafa því, síðan
vöruhungrið var mettað, legið
helzt í því að ákveða bvaðan
varan er keypt, fremur en það
að takmarka vörumagnið, eins og
lengi hefur tíðkazt.
MEÐ BREYTTRI SKIPAN
SPARAST MIKILL.
KOSTNAÐUR
— Samkvæmt 5. grein frv.
skal stofna innflutningsskrif-
stofu, sem hefir með höndum
leyfisveitingar fyrir þeim vör-
um, sem háðar eru innHutnings-
og eða gjaldeyrisleyfum. 2 menn
skipaðir af ríkisstjórninni veita
innflutningsskrifstofunni for-
stöðu og ráða nauðsynlegt starfs-
fólk. Innflutningsskrifstofan fer
Ræðð Ingólfs Jónssonar, viðskipfamála-
réðh. við 1. umr. um málíð á Alþingi
jdirleitt með það, sem eftir
stendur af störfum fjárhagsráðs.
Mun sparast við hina breyttu
skipan húsnæði, fólkshald og
ýmis konar kostnaður, sem fylgui
fjárhagsráði og störfum þess.
Forstöðumenn innflutningssknf-
stofunnar taka sameiginlega á-
kvarðanir um afgreiðslu mála,
en hafa hvor um sig rétt til að
vísa ágreiningi til ríkisstjórnar-
innar. Forstöðumenn innflutn-
ingsskrifstofunnar fara einnig
með verðlagsákvarðanir, sam-
kvæmt lögum um verðlag og
verðlagsdóm frá 1950. Verðlags-
stjóri skal annast birtingu verð-
lagsákvarðana og aðra afgreiðslu
verðlagsmála. Fjárhagsráði hafa
alla tið stjórnað fimm menn og
voru þeir alltaf að því er virt-
ist störfum hlaðnir. Innflutnings-
skrifstofunni stjórna aðeins tveir
menn og er það í samræmi við
það að störfin minnka í stofn-
uninni með minnkandi höftum og
auknu frelsi.
FRELSI TIL BYGGINGA OG
ÝMIS KONAR FRAMKVÆMDA
Mikið er dregið úr fjárfest-
ingareftirliti. Má segja, að
allt það, sem snertir almenn-
ing sé gefið frjálst. íbúðar-
húsnæði er frjálst upp að 520
rúmmetrum. Munu fáir hafa
áhuga fyrir að byggja stærri
íbúðir. Útihús í sveitum og
ýmsar fleiri bygingar í sveit
og við sjó eru einnig frjálsar.
Hvers konar byggingar og
framkvæmdir, sem ekki kosta
yfir kr. 40 þús. þótt þær telj-
ist ekki bráðnauðsynlegar eru
einnig frjálsar.
Almenningur mun fagna þess-
ari ákvörðun ríkisstjórnarinnar
og finna þá ,miklu breytingu
sem orðin er frá því að bygg-
ingarefnið var skammtað og
Ingólfur Jónsson
kvarðanir í atvinnumálum
fjármálum þjóðarinnar.
og
IIEIMILD TIL VÓRUSKÖMMT-
UNAR FELLD NIÐUR
Innflutningsskrifstofan inn-
heimtir 1% leyfisgjald af fjár-1
hæð þeirri, sem innflutningsleyfi
hljóðar um. Gjaldi þessu skal
verja til þess að standa straum1
af kostnaði við innflutningsskrif-
stofuna og framkvæmd þessara
laga. Hrökkvi þær tekjur ekki
til, greiðir ríkissjóður það sem á
vantar. — Verði tekjuafgangur
rennur hann í ríkissjóð. Leyfis-
gjaldið er jafn hátt og það hefur
verið áður. Mun ýmsum finnast
að gjaldið hefði átt að lækka um!
leið og kostnaður er lækkaðdr td
muna við framkvæmd innflutn-
ings og fjárfestingarmála. Fn
ástæðan til þess að gjaldið er
ekki lækkað, byggist á því að
stefna ber að því að fækka þeim
vöruflokkum, sem háðir eru inn-
flutningsleyfum. Takist það í
framkvæmd munu tekjur inn-
bann og sektir lágu við, ef menn fiutningsskrifstofunnar minnka,
gerðust svo djarfir að gera þótt ieyfisgjaldið verði óbreytt
inni gjaldeyrisöflun og fram-
leiðslu takist að mynda fjár-'
magn og afla meira en eytt er á
hverjum tíma, svo raunverhleg
verðmæti verði til og geti staðið
undir þeim framkvæmdum, sem
nauðsynlegar eru til þess, að
þjóðin verði efnalega sjálfstæð.
SPARIFJÁRAUKNING
ER UNDIRSTAÐA
FRAMKVÆMDANNA
Á seinni tímum hefur átt sér
stað talsverð sparifjármyndun í
landinu og þó mest á líðandi ári.
Sparifé banka og sparisjóða hef-
ur aukizt sem hér segir:
1950 um 16 millj. kr.
1951 — 16 — —
1952 — 92 — —
1953 (9mán.) —140 — —
Sparifjáraukningin gæti, ef rétt,
væri á haldið, gert mögulegt ^ð
standa undir ýmsum nauðsyn-
legum framkvæmdum, svo sem
sementsverksmiðju, raforku-
framkvæmdum o. f 1., ef nokkur
| hluti af sparifjáraukningunni
væri látinn ganga til þessara
framkvæmda. — Atvinnuvegir
landsmanna eru fábreyttir og því
nauðsynlegt að byggja upp nýjar
atvinnugreinar. Til þess að gera
það kleift þarf sparifjármyndun
og eða erlendar lántökur. Það er
þó mikið álitamál, hversu langt
smáþjóð getur leyft sér að fara
í lántökum erlendis. Ég sagði
áðan, að nauðsyn bæri til að
auka framleiðsluna. Er ólíklegt
að nokkur hér í háttvirtri þing-
deild sé í vafa um þá nauðsyn.
Kemur mér í því sambandi eigi
að síður í huga skrif nokkurra
blaða á s.l. hausti, þegar ríkis-
stjórnin gerði ráðstafanir til að
sú rýrnun, sem hefur orðið á
fiskibátaflota landsmanna, yrði
bætt fyrir n.k. vetrarvertíð. —
Liggur í augum uppi, að þetta
var rétt og sjálfsagt, enda þótt
til þess þyrfti að grípa í þetta
sinn að flytja inn erlenda báta,
vegna þess að innlendir bátar
hefðu ekki komið til nota fyrr
en seinni hluta næsta árs eða á
vetrarvertíðinni 1955.
nokkuð í byggingarmálum án
leyfis fjárhagsráðs. Byggingar-
nefndir í kaupstöðum og kaup-
túnum og oddvitar í sveitum
hafa eftirlit með þeim fram-
frá því sem það hefur verið. —
Millibankanefndin verður lögð
niður og munu bankarnir
annast allar gjaldeyrisyfirfærsl-
ur, hvort sem um frílistavörur er
kvæmdum sern háðar eru fjár- að’ ræða eða gjaideyrisgreiðslur,
FRAMLEIÐSLAN
ÞARF AÐ AUKAST
Framleiðslan hefur selzt sæmi-
lega að þessu sinni. Eru nú litÞ
ar birgðir í landinu óseldar. Ei*
enginn vafi á því, að möguleikar
væru á því að selja mun meira
af fiski og fiskatfurðum, ef þær
væru fyrir hendi.
Þannig mun það einnig vera á
öðrum sviðum framleiðslunnar.
að möguleikarnir virðast vera
fyrir hendi. Það getur því tekist
að skapa hér það gjaldeyris-
ástand og fjármagn í landinu, a3
verzlunin og æskilegar fram-
kvæmdir mættu vera með öllu
frjálsar. íslenzka þióðin er fá-
menn og því nauðsvnlegt að
vinnuaflið nýtist. Það er nauð-
synlegt, að þeir sem hafa vilja
og getu til þess að koma upp at-
vinnutækjum, sem veita atvinnu
og skapa verðmæti fyrir þjóð-
ina, verði ekki heftir og hindrað-
ir í þeirri viðleitni.
FRUMVARPIÐ
MARKAR TÍMAMÓT
Frumvarp það, sem hér ei*
til umræðu markar timamól
í viðskipta- os atvinnulífinm
Frumvarpið boðar frelsi ogf
nemur í burtu ýms höft, sem
lögð hafa verið á einstaklinga
og fyrirtæki.
Það er ástæða til að ætla,
að haldið verði áfram á þeirri
braut, sem nú er mörkuð, og
ekki verði numið staðar, fyrr
en fullt frelsi er fengið í verzl
un og viðskiptum. fram-
kvæmdum og öðrum æskileg-
um athöfnum.
Mun þá ekki þurfa að ótt-
ast atvinnuleysi. Framleiðsl-
an og gjaldeyrisöflun mun
vaxa og þjóðin geta lifað á
eigin afla, án Keflavíkur-
vinnu og erlendrar aðstoðar
eins og verið hefur um sinn,
meðan ekki eru til í landinu
þau atvinnutæki og sú fjöl-
breytni í atvinnulífinu að*
framleiðslan nægi til þess að’
standa undir þeim kröfum,
sem þjóðin gerir, hverju sinni.
festingareftirliti eins og fram er
tekið í 8. grein. Takmarkanir í
byggingum og öðrum fram-
kvæmdum eru nú bundnar við
það, sem kalla má stærri fram-
kvæmdir, og efcki snertir ein-
staklinga eða almenning. Þótti
ekki rétt að afnema fjárfesting-
areftirlit með öllu, enda eðlilegt
að slíkar ákvarðanir séu ekki
teknar í einu. Sjálfsagt er að
athuga síðar, hvort heppilegt
þykir að ganga lengra í afnámi
fjárfestingareftirlits og annara
takmarkana á athafnafrelsi
manna. Gert er ráð fyrir, að
Framkvæmdabanki íslands fylg-
ist með fjárfestingu i landinu og
verði ríkisstjórninni til ráðu-
neytis um fjárfestingarmál. Fr
gert ráð fyrir, að Framkvæmda-
bankinn semji áætlun um þjóð-
artekjurnar. myndun þeirra,
skiptingu og notkun. í öllum
meningarlöndum þykir nauð-
synlegt að fylgjast með fjárfest-
ingunni og semja skýrslur og
áætlun um þjóðartekjurnar. Eru
þjóðhagsreikningar á því byggð-
ir. Liggi slíkir reikningaj- fyrir
er ríkisstjórpinni og Öðrum
þeim, sem vilja fylgjtíst með óg
gera sér grein fyrir efnahags-
ástandinu gert léttara fjfrir.
Slíkar skýrslur og reikhingav
j geta talizt nauðsynlegir til þess’
I að unnt verði að taka réttar á-
sem háðar eru sérstökum leyfum.
Heimild til vöruskömmtunar
er niður felld með frumvarpi
þessu, að undanskildu því, að
niðurgreiðsla á smjöri og smjör-
líki er takmörkuð með skömmt-
un.
Framkvæmd laga þessara bygg
ist að öðru leyti á reglugerð, sem
ríkisstjórnin mun gefa út og tek-
ur gildi um n.k. áramót.
FRUMV. ER í SAMRÆMI VIÐ
STEFNU RÍKISSTJÓRNAR-
INNAF,
Frumvarp þetta er í sam-
ræmi við stefnu ríkisstjórn-
arinnar að stefna að frjálsri
verzlun og auknum frarn-
kvæmdum og frelsi til at-
hafna. En um leið og rætt er
um frjálsa verzlun og auknar
framkvæmdir er sjálfsagt að
gera sér grein fyrir því hvað
þarf að ske til þess að slikt
verði raunhæft og tryggt í
framtíðinni. Þjóðin þarf að
framleiða meira, afla meiri
verðmæta, auka gjaldeyris-
tekjurnar og sparifjármynd-
unina í landinu.
Það er nauðsynlegt að menn
geri sér ljóst að allar fram-
farir, athafnafrélsi í viðskiptum
og öðrum atvinnúgreinum byggj-
ast á því, að þjóðinni með auk-
Sflinviii'na milli útvegsmansia ng
fiskifræðinga um hafrannsóknir
AÐALFUNDI L. í. Ú. var haldið
áfram kl. 10 í gær í fundarsal
sambandsins í Hafnarhvoli. í
gær var skýrt frá því hér í blað-
inu, að fundurinn hófst á fimmtu
dag og var þá skýit frá megin-
störfum fundarins. Á fimmtu-
dagskvöld komu fram og voru
ræddar margar tillögur frá ein-
stökum fulltrúum, sambands-
félögum og sambandsstjórn. Var
tillögum þessum vísað til nefnda.
Fundinum var haldíð áfram
kl. 10 í gær, og hófst með skýrslu
formanns framkvæmdaráðs Inn-
kaupadeildar L. í. Ú., Ingvars
Vilhjálmssonar. Þá las fram-
kvæmdastjóri L. í. Ú., Sigurður
H. Egilsson, upp endurskoðaða
reikninga sambandsins og Inn-
kaupadeildarinnar og var þeim
vísað til fjárhags- og viðskipta-
nefndar.
Því næst hófust almennar
umræður um tiilögur fulltrúa
og var þeim vísað til nefnda.
Fundur hófst að nýju kl. 2
e. h. og fluttí þá Árni Friðriks
son, fiskifræðingur, stórmerki
legt erindi um alþjóðasam-
vinnu og fiskirannsóknir.
Rakti hann þar drög að stofn-
un alþjóða hafrannsóknarráðs
ins, skipan þess og störf frá
öndverðu og fram til dagsins
í dag. Að lokum þakkaði hann
svo útvegsmönnum fyrirfram
ómetanlegan stuðning, sem
þeir hafa veitt fisikfræðing-
um íslenzkum sem erlendum
við fiskirannsóknir og lauk
svo máli sínu með því, aði
. hvetja til enn meiri samvinnu
milli útvegsmanna og fiski-
fræðinga um hafrannsóknir.
Er Árni hafði lokið erindi sínu,
stóð upp formaður sambands-
stjórnar og þakkaði Árna þann
heiður, er hann sýndi samtökum
útvegsmanna, með.því að flytja
þeim þetta erindi og árnaði hon-
um síðan allra heilla í hinu nýja
starfi hans á vettvangi alþjóða-
hafrannsóknarráðsins.
Á erindið hlýddu fulltrúar og
fjöldi gesta og var fundarsalur-
inn þéttsetinn.
í dag á fundur að hefjast kl.
10 og er ætlunin að ljúka fundi
síðari hluta dags.
Fulltrúar munu í dag sitja
hádegisverðarboð Landssam-
bandsins að Hótel Borg.