Morgunblaðið - 03.12.1953, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐÍÐ
Fimmtudagur 3. des. 1953

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgOarm.)
Stiórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
S UR DAGLEGA
Framtíðin byggist á þroska
og raunsæi fólksins
HINN 1. desember minntust Is-
lenzkir stúdentar að vanda full-
veldisviðurkenningarinnar frá
1918. Að þessu sinni voru þrjátíu
og fimm ár liðin frá þvi, er full-
veldi Islands var viðurkennt og
dyrnar opnaðar til fullkominn-
ar frelsistöku þjóðarinnar.
Á þessum tímamótum er á-
stæða til þess að skygnast um
farinn veg og athuga, hvernig
þessari litlu þjóð hafi tekizt að
hagnýta sér það fullveldi, sem
hún öðlaðist'l. des. 1918. „Höfum
vér gengið til góðs götuna fram
eftir veg?“
Um það getur engum íslend-
ing blandazt hugur.
íslenzka þjóðin hefur á þessu
tímabili brotizt úr sárri- fátækt
til nokkurra bjargálna. Hún hef-
ur ræktað land sitt, byggt brýr,
reist hafnarmannvirki og vita við
strendurnar, eignast fullkominn
kaupskipa- og fiskiskipaflota,
byggt upp innlendan iðnað og
lagt grundvöll að félagslegu ör-
yggi fólksins með víðtækri trygg-
ingarlöggjöf.
Jafnhliða hefur aðstaða þjóð-
arinnar til menntunar og iðkun-
ar visinda og lista verið stór-
bætt. Bókaútgáfa hefur blómgast
og útvarp orðið snar þáttur
menningarlífsins. Háskóli íslands
hefur gerzt höfuðstöð norrænna
fræða, sem nýtur viðurkenning-
ar fræðimanna á því sviði um
heim allan.
Þessar staðreyndir eru ekki
rifjaðar hér upp til þess að
þjóðin eigi að ofmetnast af
þeim. Þeirra er heldur ekki
minnst til þess að skapa þá
skoðun, að eiginlega höfum
við lokið öllu, sem gera þarf,
á þessu stutta tímabili, sem
liðið er frá fullveldisviður-
kenningunni. Á þetta er drep-
ið til þess að vekja athygli
þjóðarinnar á þvi, hvers hún
er megnug ef hún vinnur vel
og samhuga að uppbyggingu
lands sins og eflingu síns eig-
in hags.
Mestu máli skiptir það þó, að
fullveldisviðurkenningin frá
1918 hefur verið hagnýtt til full-
kominnar frelsistöku. íslendingar
lúta ekki lengur erlendum þjóð-
höfðingja. Við höfum stofnað lýð-
veldi í landi okkar. fslenzkur
maður skipar þjóðhöfðingja-
sess.
Margt hefur breytzt síðan hið
íslenzka ríki hlaut viðurkenn-
ingu fulveldis að nýlokinni ægi-
legri heimsstyrjöld. Annarri
heimsstyrjöld er fyrir tiltölulega
skömmu lokið. í henni gjör-
breyttust hugmyndir manna um
það, hvernig frelsi og sjálfstæði
smáþjóða yrði varðveitt og ör-
yggi þeirra verndað. Fram til
ársins 1939 höfðu margar smá-
þjóðir byggt afstöðu sína á hlut-
leysisstefnunni. íslendingar voru
meðal þeirra. Þeir höfðu lýst yfir
ævarandi hlutleysi lands síns.
En á fyrstu árum styrjaldar-
innar leiddi atburðanna rás það
í ljós, að í hlutleysinu var ekk-
ert skjól. Hver smáþjóðin á fæt-
ur annarri varð hrægammi of-
beldisins að bráð, þrátt fyrir all-
ar hlutleysisyfirlýsingar. ísland
var hernumið og varð síðar að
gera samning um varnir sínar
við annað stórveldi.
Og nú, þegar ný hætta hefur
skapazt og uggur og kvíði móta
aftur líf þjóðanna, treystir eng-
inn raunsær og ábyrgur íslend- j
ingar því, að hlutleysi þjóðar
hans gæti stuðlað að varðveizlu
frelsis hennar og öryggis. Á
svipaða lund hefur farið meðal
flestra annara smáþjóða. íslend- j
ingar verða því að fara allt aðrar,
leiðir nú til þess að tryggja sjálf-
stæði landsins en í upphafi full- j
veldistímabilsins. Þeir, eins og
aðrar smáþjóðir verða að leita
sér skjóls í samtökum þeirra
þjóða, sem þeir treysta bezt til
þess að standa vörð um frelsi
og mannréttindi í heiminum.
Og þetta hefur íslenzka
þjóðin gert. Hún hefur skip-
að sér í sveit með vestrænum
lýðræðisþjóðum og tekið á sig
þær skuldbindingar, sem því
fylgja. Þeim skuldbindingum
fylffja ýmis vandkvæði og
erfiðleikar, svo sem dvöl er-
lends herliðs í landinu meðan
hættuástand ríkir í alþjóða-
málum. En þjóð, sem ann
frelsi sínu og sjálfstæði hikar
ekki við að leggja á sig stund-
ar óþægindi til þess að varð-
veita það. Hún verður að
treysta á sinn eigin þroska og
raunsæi.
Mikilsverð
viðurkenning
í AÐALRÆÐUNNI, sem flutt var
á vegum háskólastúdenta 1. des-
ember s.l. af Jóhanni Sæmunds-
syni prófessor fólust tvær mik-
ilsverðar viðurkenningar. í fyrsta
lagi sú, að hlutleysisstefnan væri
einskis nýt og úrelt orðin. Á hana !
gæti íslenzka þjóðin ekkert traust
sett. |
í öðru lagi kom sú skoðun hik-
laust fram hjá prófessornum að
íslendingar yrðu að tryggja sjálf
stæði og öryggi sínu hervernd. I
! Þessi atriði ræðunnar skipta í
(raun og veru megin máli. Með
þeim er viðurkennt í aðalatriðum
réttmæti þeirrar utanríkisstefnu,'
sem lýðræðisflokkarnir hafa
markað á undanförnum árum, og
. sem yfirgnæíandi meirihluti
þjóðarinnar hefur fylkt sér um.
Um gagnrýni prófessorsins á
framkvæmd þessarar stefnu er
annars það að segja að hún var j
•mjög neikvæð. Hann benti t. d.
á ókosti þess að varnarfram- j
kvæmdir væru fyrst og fremst
unnar í þéttbyggðustu hlutum
landsins. En hann leiddi ekki rök (
að því hvernig unnt hefði verið j
að komast hjá því.
Það er rétt hjá Jóhanni Sæ
mundssyni prófessor að íslend-j
ingum ber að ræða varnarmál
sín og utanríkismál af hófsemi
og skilningi á mikilvægi þeirra.
Æskilegt væri að þau gætu verið
hafin upp yfir flokkadeilur og
dægurþras, þar sem þau eru þýð-
ingarmestu sjálfstæðismál þeirra.
En það er alþjóð kunnugt að ,
þeir menn, sem mest hamast1
gegn þeirri utanríkisstefnu, sem
fylgt hefur verið hafa sízt fylgt
þessari ráðleggingu. Allur þeirra '
málflutningur hefur byggzt á
hatursáróðri, æsingum og blekk- (
I
★ Á baðströndinni með
Marlyn Monroe
Sjónvarpið er alltaf að verða
fullkomnara. Innan skamms mun
sjónvarpsfirmað bandaríska RCA
senda á mark-
aðinn sjón-
varpstæki sem
sýna viðburð-
ina í eðlilegum
litum og annað
fyrirtæki hefur
smíðað sjón-
varpstæki sem
sýnir „þriðju
víddar“ myndir án þess nota
þurfi sérstök gleraugu.
En síðasta nýjungin er ferða-
sjónvarpstæki. Aðeins eitt slikt
tæki hefur verið smíðað — til
reynslu. Það er á stærð við ferða
útvarpstæki. Þegar það hefur
verið fullkonmað þannig að í því
má sjá 3 víddarmyndir í eðlileg-
um litum og allt það, þá getum
við farið suður í Nauthólsvík sól-
bjartan sumardag, lagst þar i
sandinn og fengið Marlyn Monroe
í sandinn til okkar — eða næstum
því.
^Álrinýebjan
★ Tímarnir breytast
Við getum vart hugsað okk-
ur jólaköku án þess að í henni
séu rúsínur. Án þeirra er kakan
engin jólakaka. En allt hefur eitt
sinn verið fyrst. Og þegar hús-
■ móðir einni datt það snjallræði
I í hug fyrir nokkrum öldum, að
i setja rúsínur í jólakökuna, hlaut
hún vanþakklæti heimsins að
launum. Hún var brennd á báli
fyrir galdra. Þá — á galdraöld-
inni — sáu menn enga aðra lausn
á þeirri róðgátu að koma rúsín-
unum inn í kökuna án þess að
skemma vfirborðið, en að galdra
þær inn í kökuna.
i ;■ >
Nýtt áfall fyrir McCarthy
Formaður , félags áfengisinn-
j flytjendá í Bándaríkjunum hefur
gefið þáér upplýsingar, að Vodka
j sé i dag sú víntegund sem mest-
um vinsældum á að fagna í
j Bandaríkjunum. í fyrra nam inn-
VeLl andi óhrij^ar:
Jólin á næstu grösum.
ÞAÐ er komið fram í desember
— jólin eru svo greinilega á
næstu grösum, það er ylur og
ljómi um tilhugsunina eina sam-
an. Og svo er það æ fleira með
hverjum deginum, sem líður, sem
minnir okkur á nálægð þessara
daga, sem við verðum aldrei vax-
in upp úr að hlakka til. í bæjum
og kaupstöðum gera kaupmenn
og verzlanir sitt til að setja há-
tíðar- og sparisvip á hlutina, ekki
sízt hér í höfuðborginni, þar sem
verzlun öll og kaupskapur standa
með mestum blóma. Hver kepp-
ist við að skreyta sýningarglugga
sína sem fagurlegast til að vekja
sem bezt athygli viðskiptavin-
anna og laða þá til að líta á vör-
urnar, sem eru á boðstólum.
Of fljót með
jólaskrautið.
EG HELD jafnvel, að Reykjavík
sé full fljót á sér með jóla-
skreytingarnar. Það er ósköp
gaman að sjá fagurlitt og glitr-
andi jólatréð í Bankastræti fyrst
eftir að það kemur upp, en það
fer ekki hjá því að við séum svo
að segja hætt að veita því sér-
staka athygli, þegar við erum
búin að hafa það fyrir augunum
í meira en þrjár vikur. Þegar að
sjálfum jólunum kemur er það
orðið eins og hvert annað hvers-
dagslegt fyrirbæri, einfaldlega
vegna þess, að við erum orðin svo
vön því að sjá það þarna, að það
er ekkert hátíðlegt við það leng-
ur í augum okkar. Sama máli
gegnir um jólaskreytingarnar yf-
irleitt — mér fyndist, að það
mætti biða með að setja þær upp
þar til að minnsta kosti vika er
liðin af desember. Með því móti
fyndist okkur enn eitthvað jóla-
legt við þær, þegar að sjálfum
jóladögunum kemur.
K
Meira um happ-
drættisvinninga.
ÆRI Velvakandi!
ingatilraunum. Það er ótrúlegt
að svo mætur maður, sem Jó-
hann Sæmuhdsson prófessor er;
eigi nokkurn tíma eftir að lenda
í slíkum félagsskap. I
Það gleður mig, að það eru
fleiri en ég, sem álíta það vitlaust
að hækka enn hæsta vinning í
Happdrætti Háskólans upp í 250
þús. krónur. Það væri hálfu skyn
samlegra að hafa fleiri vinninga á
5 og 10 þús. krónur, svo að meiri
möguleikar væru á að hljóta ein-
hvern vinning.
Eg hefi spilað í þessu happ-
drætti síðan það byrjaði á
fjóra fjórðungsrpiða og hefi ég
unnið alls 325 krónur, sem ekki
nemur verði miðanna sjálfra,
hvað þá heldur, að ég hafi átt
því láni að fagna að fá sem jóla-
glaðning dálitla upphæð. Ég er
sannfærður um, að almenningur
kysi miklu fremur að hafa fleiri
en smærri vinninga, og ég segi
fyrir mig, að ef tekið verður upp
á því að hafa 250 þús. króna vinn-
ing á kostnað vinningafjöldans,
þá hætti ég þar með að spila í
þessu happdrætti, og ég veit að
svo er um fleiri.
Þinn einlægur lesandi Oli
Jóns.“
Um Alþingi.
ISJÖUNDA áratugi Fjölnis, frá
árinu 1844, er skrifað um Al-
þingi á þessa leið:
„Nú hafa íslendingar fengið
Alþingi aftur“ — segja menn.
Rétt er það. Þeir eiga að þinga
um það í Reykjavík, svo enginn
heyri, 19 jarðeigendur úr landinu
og einn húseigandi úr Reykjavík
og sex konungkjörnir menn og
Bardenfleth kammerherra, sem
ekki kann íslenzku og Meisteð
kammerráð, sem kann dönsku,
hver ráð leggja eigi stjórnarráð-
unum í Kaupmannahöfn um
landsstjórn út á íslandi. Og vér
íslendingar eigum að kalla þing-
ið Alþingi. Það er heldur ekki
illa til fallið. Þingið verður að
sönnu ekki mjög líkt því þingi,
sem íslendingar kölluðu svo fyrir
öndverðu, allsherjarþinginu við
Öxará, þar sem þeir réttu lög sín
í augsýn allrar þjóðarinnar og
gjörðu nýmæli og dæmdu dóma,
og urðu við það betur menntir
um flesta hluti og stjórnsaman,
en menn voru á þeim öldum,
þangað til vélar Noregskonunga
og ofríki kaþólskra klerka spilltu
lögunum og rengdu dómana
En þetta þing, sem nú skal halda,
verður ekki líkt því þingi, sem
alþing var kallað á átjándu öld,
og ekki gjörði annað en dæma
nokkra óbótamenn til hýðingar
upp á dönsku, landinu til enn
minni nota, en þó Danir sjálfir
hefðu gjört það, eins og nú er
komið“.
Gjöf skal gjald
ast, ef vinátta
á að haldast.

flutningur Vodka til Bandaríkj-
anna rúml. 3.000.000 lítra, en á
þessu ári mun innflutningur
Vodka til Bandaríkjanna nema
um 7.000.000 lítra. Til hvaða ráða
skyldi Mc Carthy nú grípa?
★ Dýr vetrarfrakki
Ef kaupmenn gripu til þess
róðs að selja fatnað allan eftir
vigt og legðu til grundvallar
verðsins, verð á kvenmannssund-
bol, þá myndi vetrarfrakki kosta
allt að 20 þúsund krónur. Ef svo
hins vegar þeir myndu leggja til
grundvallár verðsins, verð á
nýjustu tegund kvenmannsbað-
fata — myndi enginn hafa ráð
á að ganga í fötum nema kannski
Dawson og Rockefeller — og það
jafnvel ekki nema á sunnudög-
um.
★ Á fljúgandi diski

— Þessu hafa þeir gefið nafn
og kalla JÖRÐ. Ég held að þetta
sé bara loftbelgur.
★ „Gettu nú!“
Þátturinn „Gettu nú“ í útvarp-
inu á vinsældum að fagna og víða
um bæinn bregður heimilisfólk
á leik, einn svarar, hinir spyrja.
Um daginn heyrði ég á slíkan
leik í húsi einu.
— Er það hlutur eða hugtak?
— Hlutur.
— Úr steina-, dýra- eða jurta-
ríkinu?
— Dýraríkinu.
— Ætur eða óætur?
— Ætur.
Og þannig var spurt, þar til
allar spurningarnar 20 höfðu ver-
ið notaðar, án þess að spyrjend-
ur hefðu fundið „Leyniorðið". —
Hvert var „leyniorðið" spurðu
þeir.
— Whiský.
— Nú. En ekki er það úr dýra
ríkinu.
— Jú svaraði húsbóndinn, sem
hafði hugsað sér „leyniorðið“.
Aldrei hef ég fengið whiský
nema í DÝRA ríkinu.
★ Ölvaðir fá ekki aðg'ang
I Kína er það enn víða siður
að koma styttu af „eldhúsguðin-
um“ fyrir í eldhúsinu þannig að
hann sjái, hvernig konan tilreið-
ir matinn. Á Nýársdag er styttan
tekin niður og brennd, og er það
trú austur þar að þá fari guðinn
til himna og gefi skýrslu um það
hvernig konunni hafi tekizt við
matartilbúninginn.
Séu menn hræddir um að hann
beri konunni ekki vel söguna,
dýfa þeir styttunni í vín áður en
þeir brenna hana. Segja þeir, að
þá komi guðinn að himnahliðinu
undir áhrifum áfengis og fái ekki
inngöngu.
— A. St.
Frú Köstler heimtar skilnað
París, 2. des. — Frú Germain
Köstler, kona hins heimsfræg
rithöfundar Arthurs Kösler heJ
ur nú krafizt skilnaðar fyrir rét'
í París.