Morgunblaðið - 03.12.1953, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 3. des. 1953
MORGVJSBLAÐIÐ
9
Valdhafarnir óffasf
annan og sam-
múgsins
MAÐIJR getur séð eðli
sjúkdóms sovétríkjanna af þeim
meðölum, sem notuð eru. Annars
vegar eru gefnir inn stórir
skammtar af kúgun og ógn, her-
réttir, fjöldaaftökúr, aftökur á
staðnum. Hinsvegar eru róandi
meðöl í rólegri stjórnarathöfnum,
loforðum um að Iosa svolítið á
höftunum. Tilgangur beggja
lækningaaðferðanna er sá sami:
— að koma í veg fyrir að rúss-
neska valdið hrynji og springi
sundur.
Svo virðist sem þessi tvíþætta
lyflækning muni hafa sín áhrif
að minnsta kosti stem stendur.
Opin mótspyrna og uppreisn verð
ur kæfð niður í blóði. Með hin-
um harðneskjulegu aðferðum eru
mestu óánægjuseggirnir fjarlægð
ir. En því ber ekki að neita að
valdhafarnir hafa beðið nokkurn
ósigur og fengið skelk fyrir
brjóst. Þeir hafa verið neyddir
til að ganga til móts við óskir
fólksins. Hið kúgaða fólk hefur
fundið kraft sinn og séð að það
getur rekið einræðisherrana á
flótta.
Og núna veit allur heimurinn
með vissu, það sem hann áður
hafði aðeins grun um, að undir
hinu fágaða yfirborði stjórnmála
Austur Evrópu, er sjóðandi öng-
þveiti fullt haturs og mótspyrnu
gegn valdhöfunum. Hrauniða gló
andi uppreisnarinnar er þegar
farin að gjósa fram um ótal
sprungur og gígi og svo getur
farið einn góðan veðurdag að öll
þunna yfirborðshúðin bresti.
Nú geta hinar frjálsu þjóðir
hjálpað til við að örva þróunina.
Þeim ber að gefa hinum kúguðu
þjóðum undir sóvétógninni bæði
siðferðilegan og efnislegan stuðn
ing. Mótspyrnan er sizt mínni í
Sovét-Rússlandi sjálfu en í lepp-
ríkjunum. Uppreisnartilraunir
eins og þær sem gerðust í Tékkó-
slóvakíu og Póllandí í sumar hafa
verið að gerast við og við í Rúss-
landi síðustu þrjá áratugína.
Þrátt fyrir stærðina og hern
aðarveldið er Rússland sjúkt
ríki, því að ormnr óttans gnag
ar hjartarætur valdastéttar-
innar. Valdhafarnir eru
óttaslegnir menn. Þeir óttast
hvorn annan og sameiiginlega
óttast þeir hefndarhug múgs-
ins.
Þessvegna viðhalda þeir
hinu stórkostlegasta iögreglu-
liði, sem þekkzt hefur í verald
arsögunni. Okhrana lögregla
hins rússneska zars taldi
aldrei meira en 5000 leyni-
spæjara. Hinir rauðu eftir-
menn þeirra núverandi MVD
lögreglan er að tölu tvær
milljónir manna, þar af er sér
stakur MVD-her að mann-
fjölda 750 þúsundir.
OTTI KREMLS ER
AUGLJÓS
Aldrei fyrr hefur neín ríkis
stjórn talið nauðsynlegt að
verja svo miklu fé og svo
miklu vinnuafli til hins svo-
kallaða innra öryggís — það
er að segja til þess að verja
stjórnvöldin gegn sjálfum
borgurunum.
Þessi hræðilegi ótti greip sér-
staklega um sig heljartökum um
það leyti, sem Stalin féll frá í
marz s.l. Þá varð það ljóst að
Kreml-mennirnir gengu með
hjartað í buxunum af hræðslu
við hina innri fjandmenn.
Nýja stjórnin var sett á með
hinum mesta flýti. Hún hafði tek
ið við stjórnartaumumim 24 klst.
eftir lát Stalíns og var þetta bein
línis skýrt svo að það væri nauð-
synlegt til að forðast óreglu og
öngþveiti.
Síðan flýttu þeir Malenkov,
Bería og aðrir arftakar Stalins
sér að tilkynna víðtækar náðanir
sem snertu hundruð þúsund
2 milljónir manna í leyni-
lögreglu Rnsslands MDV
Efiir Eugene Lyons — Síðari grein
Vélar vatnsaflstöðva
steyptar inn í stíflugarða
Fróðleg för Iveggja verkfræðinga iil Þýzkalands
Mynd þessi, tekin fyrir nokkru í Moskva á hátiðardegi verkalýðsins
gefur nokkra hugmynd um til liverra örþrifaráða í uppeldismálum
valdhafarnir þurfa að gripa til að halda sér í valdastóli. En um
langt árabil hefur rússnesk æska verið látin drekka inn í sig
hernaðarrembing.
fanga og auk þess lofuðu þeir að
láta endurskoðun fara fram á
refsilögum. Þeir létu sér ekki
nægja að sleppa hóp nokkurra
lækna sem voru ákærðir fyrir
iæknamorð, heldur létu þeir það
fylgja með að „Játningar lækn-
anna hefðu verið fengnar fram
með þvingunum“.
LYKILLINN AÐ SÖGU
SOVÉRÍKJANNA
35 ára styrjöld hefur stað-
ið yfir í Sovét-Rússlandi milli
hinna kommúnísku valdhafa
og þrælanna. Þetta verðum
við að gera okkur fyllilega
Ijóst, ef við ætlum að reyna að
skilja sögu Sovétríkjanna.
Þetta er lykillinn að sögunni.
Fyrstu fjögur árin var þessi
styrjöld opin og fór fram á
vígvöllum um gervallt landið.
Eftir það hefur baráttan kom-
ið fram sem bæði gcrandi -,og
þegjandi mótspyrna gegn
stefnu stjórnarinnar, skemmd-
arverk í athafnalífinu, stöðug-
ur stuldur og rán á þjóðnýtt-
um eignum.
Hver „hreinsun“ hefur aðeins
verið þáttaskil í þessari baráttu.
Milljónir þrælkunarfanga eru
striðfangar Kremlmanna í þess-
ari stvrjöld. Hin ströngu lög og
stöðugi lögregluvörður á öllu
þjóðlífinu er hluti af því hern-
aðarástandi, sem enn gildir.
Hafi menn verið í vafa um
þetta, þá ættu allar efasemdir að
hafa horfið í þýzku innrásinni
1941. Öll sagan um það hvernig
rússnesku þjóðirnar tóku Þjóð-
verjum hefur ekki enn verið
sögð. Innrásarherirnir tóku 4
milljónir fanga fyrstu mánuðina
vegna þess að rauði herinn barð-
ist aðeins af hálfum hug eða alls
ekki. Stundum tóku íbúarnir með
gleðilátum á móti Þjóðverjum og
fjöldi þeirra jnnritaði sig sem
sjálfboðaliðá í ýmsar hjálpar-
sveitir Þjóðverja.
En þetta breyttist allt, þegar
almenningur komst að raun um
að hér voru á ferðinni harðstjór-
ar, sem voru engu betri en þeirra
eigin harðstjórnar. Nasistarnir
tóku brátt að beita sömu kúgun-
araðferðunum, þeir handtóku
fjölda manns, aflífuðu eða sendu
í nauðunarvinnu.
Þetta grimmdaræði Hitlers
kveikti bál föðurlandsástar í rúss
neskum hjörtum. Sjálfur Stalín
játaði það hvað eftir annað, m. a.
fyrir Harry Hopkins sendimanni
Róosevelts, að rússnesku þegn-
arnir berðust ekki fyrir hann eða
fyrir kommúnismannn, heldur
fyrir föðurland sitt og virðingu.
Nú ættu vestrænar þjóðir að
láta sér þetta að kenningu verða.
Mistök Þjóðverja voru að þeir
álitu sovétstjórnina og þjóðina
eitt og hið sama. Eigum við nú að
endurtaka sömu mistökin? Eigum
við ekki heldur að taka örugglega
á málunum og gefa rússnesku
þjóðinni það berlega í skyn að
reikningsskilin, sem við eigum
eftir að gera eru ekki við rúss-
nesku þjóðina, heldur við hina
sóvetsku þrælahaldara.
Við lok síðustu heimsstyrj-
aldar reyndu milljónir Rússa,
sem þá höfðu verið fluttar til
Vestur Evrópu, að komast b;á
því að fara heim. StríðsfanL*
ar, nauðungarvinnumenn,
fólk sem hafði flúið vestur á
bóginn. Allt kvað þetta fólk
upp vantraustsyfirlýsingu á
kommúnismanum.
VEIKUR BLETTUR
SOVÉTVALDSINS
í samræmi við skammarlega
grein í Yalta-samningnum
urðu bandarískir og brezkir
hermenn að reka allt þetta
fólk aftur í hendur Riissa.
Aðrir voru neyddir til að snúa
aftur fyrir hótanir og hungur.
Þrátt fyrir allt varð um hálf
milljón þessa flóttafólks eftir
í Þýzkalandi. Ilér er um að
Framh. á bls. 12.
ZENTRALVERBAND der
Elektrotechnischen Industrie e.
V. í Frankfurt am Main, skrifaði
á síðastliðinu sumri Verkfræð-
ingafélagi íslands og bauð fé-
laginu að senda tvo rafmagns-
verkfræðinga til hálfsmánaðar
dvalar í Þýzkalandi, til þess að
kynnast þýzkum iðnaði og raf-
orkuframkvæmdum. Sneri for-
maður félagsins sér til rafmagns-
deildar Verkfræðingafélagsins og
þáðu þeir Jón Á. Bjarnason og
Magnús Reynir Jónsson þoðið.
Ferðin hófst 24. september s.l.
Ákveðið var að fyrirtækin
Allgemeine Elektrizitáts Gesell-
schaft (AEG) og Siemens Schuc-
kert-Werke A. G. (S.S.W.)
mundu að öllu leyti annast boð
þetta, sjá um ferðalög í Þýzka-
landi og bera kostnað af þeim.
Þennan hálfan mánuð, mátti
heita, að þeir félagar væru á
stöðugu ferðalagi og sjaldnast
nema sólarhring á hverjum stað,
enda var ætlunin að sýna þeim
sem flest á þessum stutta tima.
Til þess að gefa nokkra hug-
mynd um ferðalagið má geta
þess, að aðallega var ekið í bílum
og nokkuð með járnbrautum,
alls um 2000 km vegalengd og
komið í rösklega 20 borgir og
bæi. Skoðaðar voru margar verk-
smiðjur AEG og Siemens, auk
ýmissa annarra mannvirkja, svo
sem skipti- og spennistöð, gufu-
túrbínustöðvar, fjarhitastöð og
margar athyglisverðar vatnsafls-
stöðvar. Ennfremur skoðuðu þeir
klórverksmiðju, aluminiumverk-
smiðju, áburðarverksmiðju, sem-
entsverksmiðju og hluta af stórri
efnaverksmiðju.
BYGGT NÆTUR OG DAGA
Skal hér drepið á það, sem
þeim félögum þótti einna athygl-
isverðast af þvi, sem fyrir augu
bar.
Hvar sem farið er, er verið
að byggja og er unnið að því
daga og nætur. Mjög mikið hefur
verið byggt síðastliðin fimm ár,
en endurbygging mannvirkja,
eftir hinar miklu skemmdir síð-
ustu styrjaldar, hófst á miðju
ári 1948. Margar verksmiðjur
hafa verið endurbyggðar, búnar
nýjum og góðum vélakosti, sem
er afkastameiri og fullkomnari
en vélarnar, sem voru eyðilagð-
ar í stríðinu eða teknar af Þjóð-
verjum eftir stríðið og fluttar
annarra aflstöðva. Á mesta álags-
tíma dagsins er vatnið notað til
raforkuframleiðslu, og dælu-
hreyfiarnir þá notaðir sem raf-
alar. Heildarnýti stöðvarinnar er
um 65%, en stærð hennar nemur
160.000 kva.
Hvarvetna var þeim félögum
tekið af fádæma gestrisni og allt
var gert til þess að gera þeim
förina lærdómsríka og ápægju-
lega. Róma þeir mjög hinar mynd
arlegu verksmiðjur AEG og
Siemens og þykir þeim furðu
gegna, hve fljótt og myndarlega
þær hafa verið endurbyggðar eft-
ir hinar miklu eyðileggingar í
striðinu og síðar.
(Frá V.F.Í.)
Kirkjukór Húsavíkur
minnisl 18 ára
afmælis síns
HÚSAVÍK, 30. nóv. — Á þessu
hausti minnist kirkjukór Húsa-
víkur 10 ára afmaelis síns, en
hann var stofnaður að tilhlutan
Sigurðar Birkis söngmálastjóra.
— Snemma í þessum mánuði
minntist kórinn afmælisins með
fjölmennu samsæti, þar sem
margar ræður voru fluttar og
mikið sungið.
Starf kórsins hefur verið með
miklum blóma frá stofnun. Auk
þess að annast forsöng í kirkj-
unni hefur hann svo að segja ár-
lega haft sjálfstæðar söngskemmt
anir og sungið við ýmis tækifæri.
Á þessum 10 árum hefur kór-
inn kynnt um 30 kórlög, sem ekki
hafa áður verið sungin hér á
landi og er það að þakka hinu
frábæra starfi söngstjórans, séra
Friðriks F. Friðrikssonar, pró-
fasts.
I gær hafði kórinn afmælis-
söngskemmtun í Húsavikur-
kirkju. Á söngskránni voru 12
lög, eftir innlenda og erlenda
höfunda, einsöngvari var frú
Kristjana Benediktsdóttir og söng'
hún einnig tvísöng með Þorgeiri
Gestssyni, héraðslækni. Undir-
leik annaðist frá Björg Friðriks-
dóttir. Samsöngur þessi var mjög
fjölsóttur og honum vel tekið,
enda meta Húsvíkingar mikið
það starf sem kórinn leggur til
menningarmála bæjarins.
9 fyrstu árin var frú Auður
Aðalsteinsdóttir formaður kórs-
úr landi. Sumar vatnsaflstöðv- ins, en núverandi formaður er
arnar voru einnig athyglisverðar, j Míkael Sigurðsson forsöngvari og
einkum sökum þess að vélarnar organisti kórsins hefur frá stofn-
voru steyptar inn í stíflugarða,! un hans verið Gertrud Friðriks-
er liggja þvert yfir breið og lygn 1 son, prófastsfrú, en hún dvelst
fljót og er þar ekki um aðra nú erlendis.
fallhæð vatnsins að ræða, en þá
sem stíflan myndar að baki sér.
| í Egglfing við ána Inn, er slíkt
orkuver. Þar eru 6 vélasam-
stæður, hver 16.000 kva, felldar
inn í stíflugarðinn, ekkert véla-
hús, en tvískipt draglok yfir
hverri vélasamstæðu, en ofan á
stíflunni eru færanlegir kranar
■ á spori, er geta dregið lokin
yfir vélunum til hliðar og tekið
jvélarnar eða hluta þeirra upp,
! ef aðgerða eða eftirlits er þörf,
og flutt þá í sérstakt verkstæði,
sem byggt er í enda stíflugarðs-
ins.
DÆLUMIÐSTÖÐIN
í HERDECKE
1 Fróðlegt var að skoða dælu-
miðlunarstöð í Herdecke, en hún
1 var byggð 1928—1930. Aflgjafi
1 stöðvarinnar er vatn, sem dælt
er um meter upp í geysistórt ker
' eða lón, sem sprengt var inn í
fjallsbrúnina 165 metrum ofar en
j stöðvarhúsið stendur. Til að
knýja vatnsdælurnar er notuð
I haust dvaldist Einar Sturlu-
son óperusöngvari hér í þrjár
vikur og veitti kórfélögum til-
sögn í söng.
— Fréttaritari.
To garar landa
ÍSAFJÖRÐUR, 4. des. — í vik-
unni sem leið lönduðu báðir fsa-
fjarðartogararnir afla sínum hér
á ísafirði.
Togarinn ísborg landaði á
mánudaginn 85 tonnum af salt-
fiski og 13 tonnum af ísvörðum
fiski. Á þriðjudaginn kom Sói-
bor'g af veiðum með 305 tonn af
karfa, en togarinn var á Græn-
landsmiðum. Fór karfinn allur til
vinnslu í hraðfrystihúsin hér á
ísafirði og nágrenni. Þá kom £
gærmorgun togarinn Fylkir frá
Reykjavík og hann landaði hér
204 tonnum af þorski, sem fór til
frystingar og herzlu. — í fyrra-
málið er Sólborg væntanleg inn
með 100 tonn af ísfiski sem fer
• ódýr nætur- eða rafmagnsorka, til herzlu og frystingar. — J