Morgunblaðið - 09.12.1953, Qupperneq 9

Miðvikudagur 9. des. 1953
MORGVNBLAÐIÐ
9
Reynt nð styrkjn sem mest félngslegnr umbætur og
efnuhugslegu ufkontu þjóðurinnur með hliðsjón
SVO SEM nefndarálit raeirihluta
fjárveitinganefndar ber með sér,
hefur ekki náðst fullt samkomu-
lag í nefndinni um fjárlagafrum-
varpið. Breytingartillögurnar við
gjaldabálkinn á þingskjölum 240
og 247 eru þó bornar fram af
nefndinni allri, en háttvirtir full-
trúar Sósíalistaflokksins og Al-
þýðuflokksins töldu sér hins veg-
ar ekki fært að fallast á tillög-
urnar varðandi tekjubálkinn á
þingskjali 242 og munu þeir því
skila sérstöku nefndaráliti. Ég sé
ástæðu til þess að taka það fram,
að samstarf í nefndinni hefur
verið mjög gott og afgreiðsla
mála yfirleitt verið ágreinings-
laus, þótt einstakir nefndarmenn
og raunar nefndin í heild hefðu
kosið að geta veitt meira fé til
ýmissa framfaramála, en nefnd-
inni var mjög þröngur stakkur
sniðinn vegna þess, að greiðslu-
afgangur var svo til enginn á
fjárlagafrumvarpinu og tekju-
liðir allir mjög hátt áætlaðir, svo
sem ég mun síðar víkja að. Full-
trúar stjórnarandstöðunnar í
nefndinni gerðu nefndinni enga
grein fyrir sér sjónarmiðum sín-
um og gáfu meiri hluta nefndar-
innar engan kost á því að kynna
sér í hverju ágreiningur þeirra
væri fólginn Hef ég því ekki í
þessari framsöguræðu minni að-
stöðu til þess að ræða sérsjónar-
mið háttvirts minni hluta nefnd-
arinnar.
í nefndaráliti meiri hlutans er
gerð grein fyrir starfi nefndar-
jnnar og breytingartillögum
hennar bæði þeim sem nefndin
óklofin stendur að og einnig þeim
foreytingartillögum, sem sérstak-
lega eru fram bornar af meiri
af greiðslugetu ríkissjóðs
Ræða Magnúsar Jónssonar, framsögumanns meiri hluta fjár-
veifinganefndar, við 2. umr, fjáriaga.
eftir á og koma því aukaútgjöld
þessi ekki með fulium þunga á
ríkissjóð fyrr en árið 1955, en
þá má ætla, að útgjöld á þessum
lið geti orðið um 1750 þús. kr.
Þykir hins vegar ekki verða hjá
því komizt, að ríkissjóður leggi
þenna skerf til sjúkrahúsanna,
því að héröðunum er yfirleitt að
verða um megn að standa undir
reksturshalla sjúkrahúsanna.
Mikið er nú um sjúkrahúsa-
byggingar og ný sjúkrahús fyrir-
huguð á ýmsum stöðum. Er Ijóst
að ógerlegt er að fullnægja gjald-
skyldu ríkissjóðs til þessara fram
kvæmda með því 1 millj. kr.
framlagi, sem áætlað er á fjár-
lagafrumvarpinu og hefur nefnd-
in því lagt til að þessi fjárveit-
ing verði hækkuð um Vz millj.
í þessu sambandi er rétt að
vekja athygli á því, að það hlýt-
ur að kosta geysi mikið fé ef
reisa á fullkomin sjúkrahús í öll-
um sýslum landsins og kaupstöð-
um og því er mjög mikilvægt að
heilbrigðisstjórnin fylgist vel
með framkvæmdum í sjúkra-
húsamálum. Er það mikilvægt
varðandi tilhögun alla og stað-
setningar, þannig að sem bezt
sé séð fyrir þörfum þjóðarinnar
um sjúkrahúsakost, en um leið
hluta nefndarinnar. Ég mun því | sé gætt fyllstu hagsýni. Auk til
ekki nema að mjög litlu leyti
víkja að hinum sérstöku breyt-
íngartillögum nema eftir því sem
tilefni gefst til, heldur ræða
sjónarmið nefndarinnar í stórum
dráttum. Mun ég fyrst skýra
nokkuð einstakar tillögur nefnd-
lagna landlæknis um fjárframlög
til sjúkrahúsabygginga bárust
nefndinni ýmsar óskir um sér-
stakar fjárveitingar í þessu skyni,
meðal annars til sjúkrahúss á
Blönduósi og til kaupa á húsi
fyrir heilsuverndarstöð í Vest-
arinnar til viðbótar því sem segir . mannaeyjum. Fjárveitinganefnd
í nefndarálitinu, síðan ræða horf- j hefur ekki skipt fé því sem veitt
ur um tekjuöflun ríkissjóðs á er á þessum lið til einstakra
næsta ári og loks ræða nokkuð sjúkrahúsa, læknisbústaða eða
möguleika til samdráttar í út- sjúkraskýla og mun ekki heldur
gjöldum ríkissjóðs, fjármálaþró- gera það nú, heldur ætlar ríkis-
unina síðustu árin og framtíðar stjórninni að gera það með hlið-
sjón af því hvar þarfirnar eru
brýnastar.
Vegna aðildar íslands að sótt-
varnarsamningi þeim, sem verið
hefur til meðferðar nú á þessu
horfur.
EKKI IIÆGT AÐ SINNA
ÖLLUM ÓSKUM
Svo sem háttvirtir þingmenn
sjá, felur megin hluti tillagna þingi er áætlað að útgjöld vegna
meiri hluta fjárveitinganefndar í tollbáta aukizt um allt að 70 þús.
sér útgjaldahækkun fyrir ríkis- j kr. á næsta ári og kostnaður
sjóð. Óskir þær sem nefndinni vegna sóttvarna við erlend skip
foárust um margvísleg fjárfram- hækki einnig verulega. Á móti
lög úr ríkissjóði nema þó marg- [ mun það koma, að útgjöld ís-
faldri þessari upphæð. Margar , lenzkra skipa í erlendum höfnum
ríkisstofnanir leituðu samþykkis
nefndarinnar fyrir ráðningu
nýrra starfsmanna, en • augljóst
er að nefndin hefur enga aðstöðu
til þess að meta þarfir einstakra
stofnana að þessu leyti og telur
að ráðuneytin verði að meta þarf
ir ríkisfyrirtækja fyrir nýtt
starfsfólk. Hefur því nefndin í
sínar tillögur aðeins tekið örfáa
starfsmenn, sem fjármálaráðu-
neytið hefur þegar samþykkt. —
Mun ég síðar víkja nokkuð að
launamálum ríkisins almennt.
RÍKIÐ ÞARF AÐ STYRKJA
SJÚKRAHÚSIN
Fyrir Alþingi liggur nú frum-
var.p frá ríkisstjóminni, sem ger-
ir ráð fyrir mjög aukinni þátt-
töku ríkissjóðs í reksturskostn-
aði sjúkrahúsa víðs vegar um
landið. Þótt frumvarp þetta sé
ekki enn orðið að lögum, þótti
nefndinni óhjákvæmilegt að gera
ráð fyrir þessum viðbótar út-
gjöldum fyrir rikissjóð, þar sem
ætla má að frumvarpið verði
samþykkt. Leggur nefndín því
til, að rekstrarstyrkur til sjúkra-
húsa verði hækkaður um 600 þús.
kr. Er þetta þó ekki nema nokk-
ur hluti af gjaldauka ríkissjóðs
vegna þessara væntanlegu laga,
þjóðvegatölu, en hér er um mik
ilvægar samgönguleiðir að ræða
því að styrkurinn er greiddurmilli héraða, sem því ekki geta
að hækka hana að öðru leyti en
því, að framlag til byggingar
húsmæðraskóla er hækkað um
300 þús. kr., sem aðallega er
vegna mikilla endurbóta á tveim-
ur húsmæðraskólum.
Á 16. gr. er tekinn upp nýr
liður, til þess að koma upp sýn-
ingarreitum í jarðrækt, nám-
skeiðum í því sambandi og til
tilraunastarfsemi varðandi fisk-
iðnað, samtals 750 þús. kr.
Breytingar mun þurfa að gera
á orðalagi þessa liðar, og er því
tillagan tekin aftur til 3. umr.
og mun ég ekki skýra hana nán-
ar nú.
Aðrar breytingartillögur við
16. gr. munu ekki þurfa skýr-
ingar við umfram það, sem seg-
ir í greinargerð meiri hluta
nefndarinnar.
MIKIL HÆKKUN VEGNA
TRYGGINGA OG NIÐUR-
GREIÐSLNA
Hæstu útgjaldatillögur nefnd-
arinnar eru viðbótaframlög
til Almannatrygginganna að
upphæð 2 milljónir 350 þús-
und og hækkun fjárveitinga til
dýrtíðarráðstafana um 2 millj. og
400 þús. Tryggingastofnun ríkis-
ins hefir sótt mjög á um það
að ríkið taki á sig allan áætlað-
an halla Tryggingarstofnunar-
innar á næsta ári, sem er tal-
inn verða um 7 millj. kr. Nefnd-
in telur ekki fært að mæla með
því að raskað sé því greiðslu-
hlutfalli sem nú er milli ríkis-
sjóðs og annara gjaldenda Al-
mannatrygginganna, en telur það
atriði verða að takast til athug-
unab í sambandi við endurskoð-
un tryggingarlaganna, sem ætla
má að fari fram á næsta ári. j
Svo sem háttvirtum þingmönn- j
um er kunnugt, tók ríkissjóður
á sig mjólkurverðhækkun þá, I
sem varð á síðastl. hausti, og hafa j
þessar niðurgreiðslur í för með
sér útgjaldahækkun, sem áætl-
að er að muni nema um 2,4 millj.
kr. á næsta ári.
HRAÐA ÞARF BYGGINGU
KENNARASKÓLANS
Hinn nýi menntaskóli að Laug
arvatni er nú tekinn til starfa af
að veita viðbótar j fullum krafti, en mjög skortir
í þessu skyni, en enn á nauðsynleg húsakynni, og
Magnús Jónsson
talizt sýsluvegir og telur nefndin
rétt að greiða fyrir þessum fram-
kvæmdum. Þá hefur nefndin
tekið upp fjárveitingar til nokk-
urra ræktunarvega og til vega-
lagningar á landi ríkissjóðs í
Kópavogi svo sem er í fjárlög-
um þessa árs. Liðurinn til ferju-
® G^^P ® G\_^ ®
Fyrri hluti
® ---- ® ®
halds lækkar um 30 þús. kr. í
samráði við vegamálastjóra.
ENDURBYGGING ÞJÓÐVEGA
MIKIL NAUÐSYN
Ýmsir gamlir þjóðvegir eru nú
orðnir mjög illa farnir og brýn
nauðsyn á endurbyggingu þeirra.
Hefur þó yfirleitt ekki verið tal-
ið fært að veita nýbyggingarfé
til þessara framkvæmda og vega-
málastjóri hefur á hinn bóginn
talið mjög erfitt að nota við-
haldsfé í þessu skyni. Leitaði
vegamálastjóri nú eftir 1 millj.
kr. fjárveitingu til endurbygg-
ingar þjóðvega. Vegna hækkunar
á nýbyggingarfénu taldi nefndin
ekki auðið
fjárveitingu
lækkaði hins vegar fjárframlag-
ið til viðhalds þjóðvega um
minnka hvað snertir hliðstæð
gjöld. Nefndin telur rétt að at-
huga hvort ekki sé rétt að hækka
afgreiðslugjöld skipa þannig, að
hægt sé að verulegu leyti að
vinna upp þennan tekjulið
FRAMLÖG TIL VEGA, BRÚA
OG HAFNA HÆKKUÐ
I fjárlagafrv. voru framlög
til vega-, brúa- og hafnagerða
lækkuð um 4 millj. frá fjárlögum
þessa árs. Nefndin telur með
engu móti mega lækka fjárfram-
lög til þessara mikilvægu fram-
kvæmda, sem er undirstaða þess
að við geti haldizt byggð og at-
vinnulíf þróazt víðsvegar um
landið. Hefur því nefndin lagt til,
að f járveitingar til þessara fram-
kvæmda hækki samtals um 5
millj. kr. Hefur nefndin að venju
skipt þessu fé svo sem breyting-
artillögur_ á þingskjali 240 bera
með sér. í sambandi við hækkun
fjallvegafjár um 150 þús. kr. skal
það tekið fram, að nefndin hefur
hér sérstaklega í huga tvo fjall-
vegi, Múlaveg fyrir Ólafsfjarðar-
múla og Vestfjarðaveg. Hvorug- vegna barnaskóla, 3 millj. vegna
ur þessara vega er kominn í gagnfræðaskóla og 1 millj. vegna
húsmæðraskóla. Hefir mjög ver
ið sótt á um aukna fjárveitingu,
en nefndin ekki séð sér fært
er lagt til að 250 þús. kr. verði
varið til byggingar menntaskóla-
milljón kr. og leggur til að þeirri' húss á Laugarvatni á næsta ári.
upphæð verði varið til endur- [ Starfsskilyrði Kennaraskólans
byggingar þjóðvega. Er þessi [ eru fyrir löngu orðin óviðunandi
og er brýn nauðsyn að koma
upp nýju skólahúsi. Leggur
nefndin til, að áætluð fjárveit-
ing í þessu skyni verði hækkuð
um 250 þús. kr.
í neíndaráliti meiri hluta fjár-
veitingarnefndar er ekki vikið að
tillögum nefndarinnar til viðbót-
ar við heimildagrein fjárlaga og
vil ég því víkja að einstökum at-
riðum þeirra tillagna nokkrum
orðum.
Fyrirhugað er að taka allt að
4.5 millj. kr. lán handa bændum
á Austurlandi, sem misst hafa
bústofn sinn af völdum garna-
veikinnar. Á að verja láni þessu
til kaupa á nýjum bústofni. Lán-
ið mun verða tekið í Búnaðar-
bankanum. Lagt er til að ríkið
taki að sér hluta vaxtanna, sem
munu verða um 7%, þannig að
vaxtagreiðsla bændanna verði
svipuð og vextir af stofnlánum
Búnaðarbankans.
5 MILLJ. VEITTAR TIL
ATVINNUBÓTA
Lagt er til að veita ríkisstjórn-
inni heimild til að verja allt að
breytingartillaga gerð í samráði
við vegamálastjóra.
EFLA ÞARF LÁNASJÓÐ
STÚDENTA
Fjárveitingarn. leggur til að
framlag ríkisins til lánasjóðs stúd
enta verði hækkað um 100 þús.
kr. Með stofnun lánasjóðsins er
gert ráð fyrir að létta í fram-
tíðinni af ríkissjóði styrkjum til
háskóla stúdenta. Felur lánasjóð-
urinn tvímælalaust í sér mjög
heilbrigða stefnu og því nauðsyn-
legt að stuðla að því að hann
geti sem fyrst orðið fær um að
sinna hlutverki sínu. Óskað var
eftir 500 þús. kr. fjárveitingu í
þessu skyni. Nefndin hefur ekki
séð sér fært að taka upp alla
þá fjárhæð, en væntir þess að
hægt sé að einhverju leyti að
leysa fjárþörf sjóðsins með lán-
töku. Skuldir ríkissjóðs vegna
skólabygginga, munu nú nema
um 14 millj. kr., þar af 10 millj.
5 millj. kr. til að bæta úr atvinnu
örðugleikum í landinu og er hér
um að ræða jafn háa heimild og'
er í fjárlögum þessa árs. Fé það,
sem veitt hefur verið í þessu
skyni síðustu tvö árin hefur orð-
ið að mjög miklum notum og
bætt víða úr brýnni þörf og
stuðlað að því að viðhalda þvi
jafnvægi í byggð landsins, sem
þjóðinni er svo mikil nauðsyn á.
Mun naumast þurfa að efa a@
allir háttvirtir þingmenn séu hér
á einu máJi.
AUKIN FRAMLÖG TIL
FLUGVALLA
Þá hefur nefndin einnig talið
rétt að leggja til að heimilað
verði að verja hugsanlegum um-
fram tekjum flugvallanna á
næsta ári til nýrra flugvallá-
gerða. Sýnist mjög eðlilegt að
verja nettó tekjum flugvallanna
til þessara mjög mikilvægu fram
kvæmda í þágu flugsamgangna í
landinu.
Samkvæmt lögum nr. 11/1951
er gert ráð fyrir að leggja niður
alla minnkarækt í landinu og er
óhjákvæmilegt að greiða eigend-
um minkabúa einhverjar bætur
vegna þessarar löggjafar.
Nauðsynlegt þykir að stuðla
að því, að Sölufélag garðyrkju-
manna geti komið upp söluskála
fyrir framleiðsluvörur sínar og
er lagt til að ríkisstjórninni verði
heimilað að lána Sölufélaginu
allt að 300 þús. kr. til þessarar
byggingar, sem gert er ráð fyrir
að kosti alls um 1200 þús.
Samkvæmt núgildandi lögum
greiðir rikissjóður helming hita-
kostnaðar héraðs- og húsmæðra-
skóla. Flestir þessara skóla njóta
jarðhita, en hitakostnaður þeirra
skóla, sem ekki hafa þessi þæg-
indi er miklum mun hærri —
Þykir sanngjarnt að ríkissjóður
taki nokkurn þátt í aukaútgjöld-
um þessara skóla og er því lagt
til að ríkisstjórninni verði heim-
ilað að greiða % hluta af hita-
kostnaði þessara skóla, sem ekki
búa við jarðhita, en það munu
vera tveir héraðsskólar og fjórir
húsmæðraskólar.
Lagt er til að heimila að á-
byrgjast allt að 550 þús. kr.
rekstrarlán fyrir Samband ísl.
byggingafélaga (samvinnu- og
verkamannabústaða). Heimild
var í fjárlögum 1947 til að ábyrgj
ast 750 þús., en það er orðið alveg
ófullnægjandi. Sambandið hefur
með höndum ýmis innkaup fyrir
félögin og starfrækir verkstæði.
Er þessi starfsemi vaxandi og nú
t.d. fyrirhuguð framleiðsla á alu-
miniumgluggum.
Ég hef þá lokið athugasemd-
um mínum við gjaldabálkinn en
vil aðeins bæta því við, að enn
liggja óafgreiddar hjá nefndinni
nokkur erindi er snerta gjalda-
bálkinn og enn fremur mun
nefndin samkvæmt venju ekki
leggja fram breytingatillögur sín
ar við 18. grein fyrr en við 3.
umræðu. Þá hefur nefndin held-
ur ekki gert neina tillögu um
fjárveitingn til flóabáta, því að
samvinnunefnd samgöngumála
mun gera tillögur um heildar-
upphæð og skiptingu þess fjár.
Samkvæmt tillögum meiri
hluta nefndarinnar nema gjalda-
hækkanir kr. 17.193.054 en gjalda
lækkanir kr. 1.355.300 og verður
þá nettö gjaldahækkun kr.
15.837.754.
Bannað að
höggva jélafré
BERLÍN 7. des. — Kommúnista-
stjórnin í Austur-Þýzkalandi hef
ur bannað mönnum að höggva
grenitré til að nota sem jólatré.
Verður litið á slíkt sem efna-
hagsleg skemmdarverk.