Morgunblaðið - 03.02.1954, Blaðsíða 8

8
MOKGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 3. febrúar 1954
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, simi 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinason.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiOala:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Einhuga og sterkur flokkur
FYRIR kosningarnar á s.l. sumri
töldu andstæðingar Sjálfstæðis-
flokksins, að þá væri sú stund
upp runnin, að þessi langsamlega
stærsti og þróttmesti flokkur
þjóðarinnar biði varanlegan
hnekk og sundraðist e. t. v. að
verulegu leyti. Voru þessum hug-
smiðum daglega gerðir skórnir
í málgögnum þeirra.
EN ÚRSLIT alþingiskosn-
inganna urðu þessum flokkum
mikil vonbrigði. Sjálfstæðis
menn töpuðu ekki, heldur
unnu þeir mikinn sigur. Þeir
unnu fjögur ný kjördæmi, eitt
frá kommúnistum, eitt frá
Framsókn og tvö frá Alþýðu
flokknum. Urðu þeir nú sterk
ari á Alþingi en nokkru sinni
fyrr og tóku að sér forystu um
myndun nýrrar ríkisstjórnar.
Nú hafa farið fram aðrar kosn-
ingar, bæjar- og sveitarstjórnar-
kosningar í kaupstöðum og kaup
túnum um land allt. Úrslit þeirra
sýna áframhald þeirrar þróunar,
sem hófst með alþingiskosning-
unum.
Sjálfstæðismenn hafa unnið
mikið á. Þeir hafa aukið fylgi
sitt í Reykjavík síðan í sumar
um nær 3400 atkvæði, haldið
öruggum meirihluta í bæjar
stjórn höfuðborgarinnar og
stóraukið fylgi sitt í mörgum
kaupstaðanna. Hreinan meiri-
hluta hafa þeir unnið í Ólafs-
firði, þar sem vinstri flokkarn
ir voru áður í meirihluta. Jafn
framt hafa þeir unnið hreinan
meirihluta í mörgum kaup-
túnum.
Það er af þessu auðsætt, að
Sjálfstæðisflokkurinn stendur
í dag sterkur og einhuga. All-
ar vonir andstæðinga hans um
hrun hans eða klofning eru að
engu orðnar.
Þetta er öllu Sjálfstæðisfólki að
sjálfsögðu hið mesta gleðiefni.
Fiokkur þess hefur nú tækifæri
til þess að halda áfram barátt-
unni fyrir hinni víðsýnu stefnu
sinni. Hann mun neyta kosninga-
sigra sinna til þess að herða sókn-
ina fyrir fjölmörgum hagsmuna-
málum fólksins í landinu. Nú sem
fyrr mun hann gæta hagsmuna
allra stétta hins íslenzka þjóð-
félags. Takmark hans verður
framvegis sem hingað til að
vinna hreinan þingmeirihluta.
Sósíalisminn
á undanhald!
ÖNNUR staðreynd þessara
bæjar- og sveitarstjórnakosn-
inga er sú, að sósíalisminn er
á hröðu undanhaldi á íslandi.
Bæði kommúnistar og Alþýðu
flokksmenn hríðtöpuðu at-
kvæðum, ekki aðeins hér í
Reykjavík heldur og I fjöl-
mörgum öðrum kaupstöðum
og kauptúnum. Kommúnistar
hafa nær allsstaðar tapað at-
kvæðum í stórum stíl.
Hér í Reykjavík hafa þeir tap-
að um 2000 atkvæðum frá
þeirri atkvæðatölu er þeir hafa
fengið hér hæsta. Er auðsætt orð-
ið að alvarlegur flótti er nú brost
inn í lið þeirra. Jafnvel í Nes-
kaupstað, sem hefur verið öflug-
áista vígi þeirra hér á landi,
caisstu þeir nú mikið atkvæða-
magn og einn bæjarfulltrúa.
Alþýðuflokkurinn er og mjög
á fallanda fæti. Hann hefur nú
glatað meirihluta sínum í bæjar-
stjórnum tveggja aðalvígja sinna,
Hafnarfirði og ísafirði í Vest-
mannaeyjum og á Siglufirði hef-
ur fylgi hans hrakað stórkostlega
og í fjölda mörgum kauptúnum
hefur hann tapað atkvæðum.
Það er af þessu auðsætt, að
formannaskiptin í flokknum hafa
ekki reynst honum neitt hress-
ingarlyf. Þau hafa þvert á móti
rýrt traust hans hjá þjóðinni og
leitt yfir hann stórfellt hrun og
upplausn.
Hinir svokölluðu „Þjóð-
varnarmenn“ urðu fyrir mikl-
um vonbrigðum af kosninga-
úrslitunum hér í Reykjavík.
Höfðu þeir talið fullvíst að
þeir fengju 2 fulltrúa í bæjar-
stjórn og mikla atkvæðaaukn
ingu. En reyndin varð sú, að
þeir bættu aðeins við sig rúm-
um 500 atkvæðum. Er nú auð-
sætt að sókn þessa stefnulausa
hálfkommúnistaflokks er tek-
in að Iinast. Þegar þjóðin hef-
ur fengið betra tækifæri til
þess að kynnast honum munu
örlög hans verða svipuð og
kommúnista.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
★ ★ NÖFNIN gera fréttirnar. I
síðustu viku var það ekki sízt
nafn hins heimsfræga rithöfund-
ar, Ernest Hemingway, sem kom
fréttariturum úr jafnvægi. Það
er ekki algengt, að menn komist
svo nálægt dauðanum, að þeir
geti sjálfir lesið minningargrein-
ar um sig. En svo var það í þessu
tilfelli. Aragrúi víðþekktra bók-
menntafræðinga settist niður með
penna í hönd til þess að lofsyngja
hinnsta sinni rithöfundinn Hem-
ingway, sem ávann sér vinsælda
og virðingar tugmilljóna manna,
en síðar kom í ljós að þessi sami
jbó — en (ijí
rithöfundur var bráðlifandi og
var meðal hinna fyrstu sem
minningargreinarnar lásu.
X—□—X
★ ★ HEMINGWAY var staddur
í Afríku. Frá heimili sínu á
Kúpu hafði hann ásamt 4. konu
sinni tekið sér far með skipi til
Afríku, þar sem hann elskar að
dvelja. Og í Afríku hafði hann
ferðast um frumskógasvæði í
stórum og sterkbyggðum bíl.
Enda hefur flug aldrei verið hans
áhugamál. En nýlega skrifar
kona hans til New York, að
Hemingway hafi komizt í kynni
við djarfan flugmann Bob Marsh
að nafni. Og frú Hemingway
skrifar: „Poppa (þ. e. maður henn
ar) er svo ákafur í að fljúga með
Bob fyrir 600 shillinga (rúml. 80
dalir) per hálfan dag, að við
munum brátt enga peninga eiga
iiema fyrir gini og káli ....“.
X—□—X
★ ★ OG SVO hugðist Heming-
way skipta um dvalarstað, —
yfirgefa frumskógana og komast
til strandar til að fiska. Hann
VJuak andi ibri(ar:
K
Framsókn guggin
á svip
TÍMINN er eðlilega heldur gugg-
inn á svipinn eftir að kosninga-
úrslitin urðu kunn. Hann hafði
lagt barnalega áherzlu á, að
sanna Reykvíkingum, að Fram-
sóknarflokkurinn hefði eiginlega
gert allt, sem til heilla horfir í
bæjarfélagi þeirra. Gekk þessi
barnaskapur svo langt, að al-
mennt var hlegið að þessu Tíma-
grobbi. Reykvíkingar fengust
heldur ekki til þess að trúa því.
Niðurstaðan varð sú, að Fram-
sókn tapaði á fjórða hundrað at-
kvæðum frá þingkosningunum í
sumar.
En ekki er óeðlilegt, að fólk úti
í sveitum hafi orðið dálítið undr-
andi að heyra af öllum þeim
ósköpum, sem Framsóknarmenn
segjast hafa gert fyrir Reykvík-
inga. Hingað til hefur Tíminn
sagt sveitafólki, að Framsókn
væri fyrst og fremst flokkur
þess, og gætti fyrst og fremst
þess hagsmuna. Getur varla far-
ið hjá því, að mörgu sveitafólki
finnist ólíklegt; að þessi flokkur
hafi haft tíma aflögu til þess að
sinna málum þess, þegar hann
stóð í slíkum stórræðum í Reykja
vík!!!
Sannleikurinn er sá, að grobb
Tímans hefur ekki síður þótt
spaugilegt úti í sveitum en hér
í Reykjavík. Hinn offforskenndi
málflutningur hans hefur heldur
ekki verið talinn sönnun fyrir
því, að hann hefði raunverulega
unnið öll þessi afrek, sem hann
vildi ólmur að Reykvíkingar
þökkuðu sér.
Niðurstaðan varð líka sú, að
almenningur í Reykjavík tók
ekkert mark á gortinu. Fram-
sóknarflokkurinn tapaði at-
kvæðum og verður enn að
sætta sig við þá staðreynd, að
vera lítill og áhrifalaus flokk-
ur í höfuðborg landsins.
„Tímaleysinginn“ —
,,Æðikollur“.
ÆRI Velvakandi!
Ég átti tal við gamlan vin
minn hér í Reykjavík, er það
barst í tal að í ráði væri að sýna
leikritið „Æðikollur" eftir Hol-
berg í Þjóðleikhúsinu. „Mér
skilst — sagði þessi gamli vinur
minn — að þetta sé sama leikrit-
ið, sem við lékum á Blönduósi
fyrir 56 árum (1898) og kölluð-
um við það „Tímaleysingjann",
en þannig þýddum við danska
heitið „Den Stundeslöse".
Tímaleysingjann lék þá Hall-
grímur Davíðsson, þá verzlunar-
maður hjá P. Sæmundssen á
Blönduósi, en Pernillu lék þessi
gamli maður, sem nú er 80 ára.
„Fólkið mitt er farið“
HANN heitir Tryggvi Ág Páls-
son frá Klömbrum og var þá
kennari í Húnavatnssýslu en nú
er hann til heimilis hér í Reykja-
vík og er enn hinn hressasti í
viðtali. „Heldurðu, að þú gætir
leikið Pernillu núna“ — spurði
ég hann. Hann þagði fyrst í stað
og hugsaði sig um. Síðan sagði
hann: „Fólkið mitt er farið, sem
hafði gaman af mínum leik, og
annað nýtt komið í staðinn, mér
ókunnugt að mestu. Svo er ég
orðinn eldri núna — og annað er
það, að ég var svo óheppinn að
tapa „rollunni“ minni í bruna —
ég sá ég mikið eftir henni“.
Ég tók þetta niður aðeins til
gamans. — Gamall vinur“.
Margt ólíkt.
JÁ ÞAÐ er óhætt um það, að
margt hefir breytzt síðan
„Tímaleysinginn“ var færður upp
á Blönduósi fyrir 50—60 árum og
þar til nú, að lærðir og þaulæfð-
ir listamenn leika „Æðikollinn"
á hinu glæsilega sviði Þjóðleik-
hússins. Jafnvel sjálft nafn leiks-
ins er nú allt annað. Og getið
þið hugsað ykkur hvílíkur mun-
ur hefir verið á aðstöðu Blöndu-
ósleikaranna árið 1898 og leikara
Þjóðleikhússins í dag. En hver
er kominn til með að segja, að
ekki hafi verið alveg jafn dátt
og kátt yfir áhorfendunum sem
horfðu á Tryggva Pálsson í hlut-
verki Pernillu og gestum Þjóð-
leikhússins sem í dag skemmta
sér við að horfa á Herdísi Þor-
valdsdóttur í sama hlutverki —
að hinum snjalla leik frúarinnar
alveg ólöstuðum.
Af hverju?
BRANDUR skrifar:
„Það var saga sagan nú og
áður við talningu atkvæðataln- |
anna frá bæjarstjórnarkosning- j
unum s.l. sunnudag. Tölur drifu 1
að jafnskjótt og kjörfundi var
lokið í kaupstöðum og kauptún-
um utan af landi, en í Reykjavík
gekk allt með hinum venjulega
silagangi Kjörfundi lauk þar að
vísu miklu seir.na en annars stað-
ar — látum það alveg vera, en
þegar loksins talning var byrjuð
leið óratími á milli hverra nýrra
talna — ég held að það hafi kom-
ið um 5—6 tölur alls. Hversvegna
þarf þetta að vera svona? Hvers-
vegna þarf Reykjavík að hlíta
öðrum reglum í þessu efni en
aðrir bæir á landinu?
Margir hinna mörgu, sem sátu
uppi alla aðfaranótt mánudagsins
til að bíða eftir úrslitunum í
Reykjavík voru all óþolinmóðir
og létu ómjúk orð falla í garð
yfirkjörstjórnarinnar — og út-
varpsins — eða hvern er hér um
að saka? Fróðlegt væri að fá
skýringu á í hverju þetta liggur.
— Brandur.“
Hulðukonan og
húsfreyjan að Leiti.
ARIÐ 1900 dreymdi húsfreyju
að Leiti á Skógarströnd, að
kona kæmi til hennar, sem hún
þekkti ekki, en það þóttist hún
vita, að það væri huldukona.
Kona þessi bað hana að hjálpa
sér um mjólk í ákveðinn tíma,
því að hún kvaðst hafa alið barn
nýlega, en hafa enga mjólk
handa því. Draumkonan gat þess
og, að húsfreyja skyldi ekki hafa
verra af því, ef hún yrði við bæn
sinni. Húsfreyja hét góðu um
mjólkina. Eftir þetta lét hún
mjólk í ask á hverju kvöldi og
skyldi hann eftir í bæjardyrunum
en mjólkin var ávallt horfin að
morgni. Þá er tíminn var liðinn
dreymdi húsfreyju aftur huldu-
konuna. Hún kvaðst nú ekki
þurfa mjólkurinnar lengur við,
því að hún hefði eignazt kú. Ekki
fékk húsfreyja nein laun beinlín-
is, en skepnur hennar lánuðust
mjög vel eftir þetta og var það
þakkað huldukonunni.
Lát af þræt-
unni, áður en
rifrildi hefst.
leigði flugvél Bobs til fararinnar
og í síðustu viku lagði vélin upp
áleiðis til þorpsins Masindi,
En þangað kom flugvélin
aldrei. Farþegaflugvél frá BOAC
flugfélaginu var send af leið sinni
til að líta eftir flugvél Heming-
ways og flugmaðurinn sá flak
hennar hangandi í trjám frum-
skógarins og ekkert lífsmark þar
umhverfis.
X—□—X
★ ★ UMHEIMURINN tók sín
viðbrögð. Hemihgwey var örugg-
lega talinn af. Maðurinn sem
þráð hafði að vera í nálægð við
hætturnar, maðurinn sem oft áð-
ur hafði staðið augliti til auglitis
við dauðann, hafði nú skyndilega
og óvænt verið gripinn af sjónar-
sviðinu. Blaðamenn sömdu stór-
ar fyrirsagnir — milljónir af les-
endum Hemingways syrgðu ást-
fólginn vin.
X—□—X
★ ★ EN DAGINN eftir kom í
Ijós að „Poppa“ var bráðlifandi.
í nauðlendingunni, sem gripið
var til til að forðast þyrpingu
skógarfugla, hafði flugvélin ekki
skemmst að öðru leyti en því að
hjólaútbúnaður hennar eyðilagð-
ist. Flugmaðurinn og farþegarnir
tveir klifruðu yfir kletta niður að
ánni, þar sem soltnir krókódílar
biðu bróðar. Heil ský af moskító-
flugum sveimuðu yfir höfðum
fólksins meðan það kveikti eld.
Hemingway sagði síðar: „Það
stóð fíll í 12 feta fjarlægð — og
hlustaði á hroturnar í konu
minni“.
Þegar hann vakti hana, svaraði
hún: „Ég hrýt aldrei. Þetta hefur
verið ímyndun þín.
„Og fílsins þá líka“, svaraði
skáldið.
X—□—X
★ ★ EN RAUNIR þeirra voru
ekki búnar. Daginn eftir komust
þremenningarnir til Butiaba á
strönd Albert vatnsins. Þar klifr-
aði Hemingway og kona hans
upp í aðra flugvél — sem brann
til kaldra kola í flugtakinu. Enn
sluppu þau við alvarleg meiðsli.
Hemingway hlaut skurð á höfuð,
,og kona hans slapp með 2 rif brot
in. Síðan hafa þau ferðast í bíl-
um og hvílast nú í borginni
Entebbe í Uganda — og báðum
líður vel. 4
(Þýtt og endursagt). . i