Morgunblaðið - 09.02.1954, Síða 7

Þriðjudagur 9. febrúar 1954
MORGUNBLABIL
7
irnsdóttir
Neskaupstaður, séð til vesturs.
(Ljósm. Björn Björnssonj.
Neskaupstaður — 25 ára afimæli
iUUM&t'
Fæðd í 'fl'esfotnannaeyjum,
2S. sagptmUfeer 1915,
eiáis Z. £fíbT*ar 1954.
FORELIíKAK iuHfftnar voru Björn
Fr. Gw&jáBssian, ttiésmiður frá
Kirkjutsac i 'íínsía.'aannaeyjum og
Sigríður Jónasdáitir Xrá Deild á
ÁlftanesL í:h:kn \tscc ,y5:igst af fimm
systkinum a® <og eftirlæti
þeirra aíira..
AUt frá teaníisfc&dri sýndi Þyri
mikla. nánmslwefliifeika og var það
aetlujn foarteMsa Tn ennar, að hún
gengi meaa^t3J®«2gin.n, þótt úr því
yrSTi ekki. 3%£m stundaði nám um
tveggja áia skeið i Gagnfræða-
kkólanum i "Vesbnannaeyjum, en
réðist þvi næst til verzlunarstarfa
þar í bae.
Þyri átti viS mikla vanheilsu
að stríða á árunum 1933 til 1938
og dvaldi þá langdvölum í Lands-
I spítalanum. Þar kynntist hún
mörgu góðu fclki, og í þessum
! skóla reynslunnar öðlaðist hún
dýrmætan andlegan þroska, sem
reyndist henni notadrjúgt vega-
nesti á óförnum æviárum.
og vann þar óslitið um 7 ára
skeið. Á þeim árum ferðaðist hún.
alloft á vegum verzlunarinnar í
söluferðir allt umhverfis land-
ið.
Mun hún vera eina konan hér
á landi, sem stundað hefur þá
atvinnu og lenti stundum í hálf-
gerðum hrakningum, því að far-
kostir voru misjafnir á þeim ár-
um, en hún tók því öllu með
jafnaðargeði og er óhætt að segja,
að hún átti óskipta hylli hús-
bónda síns, viðskiptavina og
samstarfsmanna. Sem dæmi um
það, má nefna, að ég, sem rita
þessar línur, fékk bréf frá vin-
konu okkar, sem starfað hafði
með okkur við heildverzlun Árna
Jónssonar, en nú dvélur erlendis,
hún skrifar: „Mér þótti vænt um
að heyra, að þú varst hjá Þyri
um nýárið, það er alltaf svo ynd-
islegt að koma til hennar.* Þeg-
ar ég var að enda við að lesa
þessi orð barst mér harmafregn-
in um hið snögglega andlát vin-
konu okkar og fann þá inn að
hjartarótum hversu sönn þessi
ummæli voru og hversu óendan-
HINN 2. jan. 1929 var fyrsta
bæjarstjórn kosin hér í Neskaup-
Stað. Hinn 2. jan. 1954 er því
25 ára afmæli kaupstaðarins sem
Sjálfstæðs sveitarfélags.
Sú barátta, .,em háð var til þess
að ná þessum áfanga í þróun bæj
arins hafði riaðið í nokkur ár og
luátti segja að bæjarbúar stæðu
óskiptir að Jrrlrri sólcn, sem var
nokkuð erfið bæði vegna þungr-
ar mótspyrnu í fyrstu, innan
sýslunefndar Suður-Múlasýslu og
þegar málið var lagt fyrir Al-
þingi mætti það einnig nokkru
andófi.
Á þessari „afmælanna öld“
virðist rík ástæða til þess að minn
ast þessa afmælis með nokkrum
Orðum og þá rifja upp örfá atriði
úr sögu bæjarins og það því frem
ur, sem réttum hlutaðeigendum
hefir ekki þótt taka því að minn-
ast þessara tímamóta í sögu
bæjarins á nokkurn hátt. Ekki
einu sinni með stuttri útvarps-
frétt.
Það sem þyngst var á metun-
Um til framdráttar kaupstaðar-
réttindunum var: í fyrsta lagi:
Elómleg útgerð og ör vöxtur
bæjarins frá 1905. I öðru lagi:
Miklar siglingar og verzlun við
erlend skip og mikill atvinnu-
rekstur og framkvæmdir í sam-
bandi við þá verzlun.
SÉRSTAKT HREPPSFÉLAG
1913
Norðfjörður hafði verið sér-
stakt hreppsfélag frá 1913, Nes-
hreppur. Sumum andstæðingum
bæjarréttindanna sem í fjarlægð
voru, fannst það óþarfi að smá-
kauptún á útkjálka landsins, er
ekki hafði verið sérstakt hrepps-
félag nema rúman áratug fengi
kaupstaðarréttindi. Jónas Guð-
mundsson, er var oddviti hrepps-
ins hafði mest íorgöngu um að
koma málinu á rekspöl hér heima
fyrir. En þrátt fyrir þessi and-
mæli og ýmis önnur tókst Ingvari
Pálmasyni, er flutti málið á Al-
Iftir Jón
þingi tiltölulega fljótt að vinna
bæjarréttindamálinu nægilegt
fylgi á Alþingi og voru lög um
kaupstaðarréttindi Neskaupstað
til handa, útgefin hinn 7. maí,
1928.
FYRSTU BÆJARSTJÓRNAR-
KOSNINGARNAR
Hinn 2. jan. 1929 fóru fyrstu
bæjarstjórnarkosningar fram. —
Kvöldið áður hafði fengnum
bæjarréttindum verið fagnað með
mjög fjölmennri samkomu og
flugeldasýningu, er fór hið bezta
fram.
Kosning sú er nú fór fram gilti
aðeins til eins árs, þar sem al-
mennar bæjarstjórnarkosningar
um allt land áttu að fara fram
í jan. 1930. Kosningafyrirkomu-
lagið var hið sama og enn tíðk-
ast, þ. e. hlutfallskosningar eftir
listum. Sýslumaðurinn í S.-Múla-
sýslu, er þá var Magnús Gíslason,
stjómaði kosningunni.
Kosningu hlutu: Af A-lista, er
fékk 193 atkvæði, Jónas Guð-
mundsson, Þorvaldur Sigurðsson,
'■ Guðjón Hjörleifsson og Stefán
Guðmundsson, Laufási. Af B-lista
er fékk 93 atkvæði, Páll G. Þorm-
ar og Jón Sveinsson, Eyri. Af
C-lista, er fékk 54 atkvæði, Ingv-
ar Pálmason. Af D-lista, er fékk
i 49 atkvæði, Gísli Kristjánsson.
I Á kjörskrá voru 445, þar af
kusu 389.
Ekki voru að þessu sinni kosn-
' ir nema 8 bæjarfulltrúar. Odd-
viti eða forseti bæjarstjórnar var
' þá samkvæmt lögunum bæjar-
fógetinn, er jafnframt var bæj-
! arstjóri, en í þá stöðu hafði þá
i verið skipaður Kristinn Ólafs-
son, er um nokkurt skeið hafði
1 verið fulltrúi bæjarfógetans í
J Reykjavík og síðustu árin bæjar-
f stjóri í Vestmannaeyjum. Þessi
í skipan hélst þar til 1937, að bæj-
aríégeíaembættið var algerlega
aðskilið frá störfum í þágu bæj-
arins og tala bæjarfulltrúa ákveð
in 9 og var sú tala bæjarfull-
1 trúa kjörin í fjmsta skipti 1938.
Eyþór Þórðarson varð bæjarstjóri
eftir Kristinn Ólafsson, hinn
fyrsti er kjörinn var af bæjar-
stjórn.
DUGANDI OG FRAMSÆKIÐ
FÓLK
i Þegar litið er yfir timabilið
; alla leið frá 1913 er kaupstaður-
: inn varð sérstakur hreppur virð-
ist svo sem Norðfirðingar hafi
; gert sér far um að fylgjast með
! þeirri framþróun er átti sér stað
| í þjóðfélaginu bæði í atvinnu-
' lífinu og félagslegum framkvæmd
í föðurhúsum og na.ut þar ást-
ríkrar umhyggju foreldra sinna.
i\/r' • u • ,• . * Á þessum árum fékk hún fullan
um. Ma í þvi sambandi nefna að •, . ,
,_____________f_,________,_ bata og var heilsuhraust til æfi-
loka.
þegar Eimskipafélag íslands hóf
siglingar hér við land var talið
að traustasta og vandaðasta
bryggjan er skip félagsins fengu
afgreiðslu við hér á landi væri
á Norðfirði.
Barnaskólahús það er reist var
hér á Norðfirði 1911 var það
vandað að það heldur sínu fulla
gildi enn þann dag í dag. Mun
mega segja að hér hafi jaínan
verið dugandi og framsækið fólk.
Dugandi og .happasælir sjó-
menn, ótrauðir og stórhuga út-
gerðarmenn settu svip á bæinn
þar til eftir styrjöldina 1945. En
úr því fór mjög að halla undan
fæti Qg hefur því valdið bæði
áflabrestur og það, sem nefna
mætti „Nýsköpunarvinna“, svo
og stórlega breytt viðhorf al-
mennings hér til útgerðarvinnu.
FÉLAGSLEG SAMTÖK TIL
EFLINGAR ATVINNULÍFINU
STÓÐU MEÐ BLÓMA
Félagsleg samtök til eflingar
atvinnulífinu má segja að staðið
hafi með blóma þar til hin síð-
ustu ár að þeirra gætir lítið.
íshúsfélagið er stofnað var
1922 er hætt störfum og Sam-
vinnuféisg útgerðarmanna virð-
ist vera að lognast út af. En bæði
þessi félög iáta eftir sig merkar
og gagnlegar framkvæmdir.
í stað þessa hvorutveggja,
dugandi sjómanna og ötulla og
þrautseigra útgerðarmanna og lif
andi starfsemi fyrirtækja þeirra
hefir kcmið bæjarútgerð tveggja
togara. Hefir útgerð þeirra ekki
gefið þ» raun, sem vonast var
eftir og engar framkvæmdir sýni
legar, til stuðnings þessum út-
veg, iætur fyrirtækið eftir sig
Þggja enn sem komið er.
Félagsiegar framkyæmdir af |
lega mikið vinir hennar og nán-
Litir að spitalavist hennar lauk ug|.u ættingjar hafa misst við frá-
dvaidi hun um tveggja ara skmð fan hennar ; blóma Hfsins. Þvi
T~ *! a heimili þeirra hjóna ríkti
mjk , ] sönn alúð og gestrisni.
1 ] Gagnvart ástvinamissi stendur
< < maður oftast ráðþrota og spyr:
jg|*| | Hversvegna? í þessu tilfelli sr
Á það sérstaklega átakanlegt, þcg-
f ar ástrikri móður er svo snögg-
Icga kippt í burtu, og þó hvílir
sérstök fegurð yfir andláti hcnn-
~ J ar. Hoil heilsu hóttar hún hjá
Jfig V*® ' sÆtim ''J litlu börnunum sinum, og þegar
S | drengurinn h< nnar vaknar, raul-
■J ar hún hann i svefn aftur meO
fallega barnasálminum „Ó Jesú,
bróðir bezti“, sem er eitthvað það
fyrsta, sem íslenzkar mæður
kenna börnum sínum, en áður en
hún hefir lokið við sálminn er
hún dáin.
Eftir því sem bezt verður vit-
að voru seinustu orð hennar
þessi:
„Mig styrk í stríði nauða,
æ, styrk þú mig í dauða,
þitt lífsins ljósið bjarta
þá ljómi í mínu hjarta.“
Mundi nokkur eiga fegurri
andlátsorð og er ekki eðlilegt að
syni, futttrúa í' vérzíun^ráðífa- 'trÚa ,því’ að handleiðsla móður
lands. Þau eignuðust tvö börn)' kveður litlu bormn sin með
Björn, fjögurra ára og Sigríði ^smn orðum se ekki með ollu
Ragnheiði, tveggja ára. j toklð’ þott hun se horfln s^onum
Árið 1941 réðist Þyri til starfa j Cllra‘
við heildverzlun Árna Jónssonar Jóhanna Sigurðardóttir.
Arið 1943 giftist Þyri eftirlif-
andi mantii sinum Jóni Á. Árna-
Mínningarorð
ÞAÐ setti víst marga hljóða er .
þeir svo óvænt heirðu andlát;
hans, við vini'r hans er vorum t
nýbúnir að kveðjá hann eða svo Björns Jónssonar bakarameistara.
til, og vissum ekki betur en hann Móður sína missti hann fjögurra
ætti langa lifdaga fyrir höndum, ára gamall, en ólst upp hjá föður
eigum erfitt með að skilja að sínum og undir handleiðslu
hann sé okkur horfinn að fullu Karitasar Tómasdóttur, konu
og öllu. j Gunnars Hafliðasonar í Nikulás-
„r * , ' arkoti.
Ungur byrjaði hann að hjólpa
föður sínum í bakaríinu og lærði
þá iðngrein og fór síðan til fram-
haldsnáms til Kaupmannahafnar
í eitt ár og lagði þá stund á köku-
gerð sérstaklega. Síðan fór hann
tvívegis utan til að kynna sér
það sem komið hafði nýtt í fag-
inu, enda var hann fróður vel um
sitt fag. Sjálfstætt hefur hann.
drifið bæði hér í Reykjaýík,
Seflavik og síðast í Veströanna-
eyjum.
Karl var maður listrænnj hann
var vel hagmæltur, skrifaði bæði
gott mál og ágæta rithöndf hann
var bókamaður mikill og átti
bókakost ágætan. Sjálfur ’ hefur
hann gefið út þrjár bækur, Brauð
og kökur, Sultu og Coktail, bók-
in og síðast Sælgæti, sultur, og
Karl Ó. J. Björnsson, var fædd- saftir, þessar bækur gaf hapn
I lystigarði Neskaupstaðar.
(Ljósm. Karl Pálsson).
bæjarins hálfu og opinberra ! ur her [ hænum 2. október 1899, ht> en hann mun hafa átt fleira
aðila hafa ávalt verið nokkrar j Nikulásarkoti við Klapparstíg, í fórum sínum. íþróttamaður var
| einkum fyrstu árin eftir að bær- hann var sonur þeirra sæmdar-! hann agætur og varð hann þekkt-
Framh. á bla. 1L hjóna Sigríðar Jónsdóttur og Framh. á bls, 11.