Morgunblaðið - 09.02.1954, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. febrúar 1954
roðmtiMðfril!
&
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónoson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3043.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðala:
Austurstræti 8. — Sími 1600,
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Eftir fyrirskipnn frá Moskvn
Á UNDANFÖRNUM árum hafa |
kommúnistar „verið svo vondir"
við jafnaðarmenn hvarvetna um
heim, að hinir síðarnefndu hafa
fyrtst við og vilja ekkert hafa
með kommúnista að gera, enda
þótt stefna þessara flokka sé þeg-
ar á allt er litið að mestu sami
grautur í sitt hvorri skál.
Kommúnistar hafa sem sé geng
ið hreint til verks og ekki dreg-
ið dul á undirlægjuhátt sinn viS
Moskvavaldið. j
En núna ekki alls fyrir löngu
var samþykkt á flokksþingi
rússneska kommúnistaflokksins
að gefa út nýja fyrirskipun til
kommúnistadeildanna hvarvetna
i heiminum. Hún gekk í þá átt að
kommúnistar skyldu byrja að
smjaðra fyrir jafnaðarmönnum
og leita eftir samstarfi við þá,
mynda svokallaðar „alþýðufylk- ]
ingar“. Þessarar stefnubreyting-
ar hefur orðið nokkuð vart jafn-
vel hér á landi og nægir að minna
á opinberar samstarfsóskir, sem
birzt hafa í kommúnistablaðinu.
En samfara þessari fyrirskipun
koma önnur fyrirmæli frá Kreml
til kommúnistadeildanna, um það
að kommúnistar skuli enda þótt
þeir lúti Moskvalínunni láta
minna bera á því. Réttara sé að
bera á sér skinhelgan blæ af
falskri þjóðernisást.
Ýmsar líkur benda til þess
að hinn svokallaði Þjóðvarn-
arflokkur sé að nokkru leyti
til orðinn fyrir þessar fyrir-
skipanir frá Moskva. Minnsta
kosti er það ljóst að kommún-
isíar eru í stórfelldum meiri-
hluta í honum og það kemur
heim að flokkurinn ber á sér
falska þjóðernisblæju. Til
hans gekk og nokkuð fylgi frá
jafnaðarmannaflokknum. Svo
að samstarfið er í raun og veru
hafið þótt í smáum stíl sé enn.
Fyrir 20 árum gekk samskonar
fyrirskipun út frá Moskva til
kommúnistadeildanna um allan
heim. Þá var það sem „alþýðu-
fylkingar“ komust á víða um
lönd.
Það er athyglisvert við allar
„alþýðufylkingar" að þær urðu
til að veikja viðnámsþrótt vest-
rænu lýðræðisríkjanna. Franska
„alþýðufylkingarstjórnin" varð
til þess á sínum tíma að gera
hervarnir Frakklands að engu,
svo að Frakkar gátu hvergi rönd
við reist, þegar Þjóðverjar réð-
ust á þá. Og svo gripinn varð
sjálfur Clement Attlee, foringi
brezka verkamannaflokksins, af
stefnu „alþýðufylkingarinnar",
að hann sagði í neðri málstofu
brezka þingsins 11. marz 1935:
„Við getum ekki varið okkur
gegn stríðshættu með því að víg- .
búast“. Og Bretland var sömu-
leiðis vanbúið hernaðarhættunni
sem stafaði frá Þjóðverjum. Er
það nú skoðun manna, að hefði
ekki komið yfir ólán „alþýðu-
fylkingarinnar" en hin vestrænu
lönd sameinazt um að verja lýð-
ræðishugsjónir sínar, að þá hefði (
Hitler ekki þorað að leggja til
árásar.
Alveg sama sagan er að gerast
núna. Rússar hyggja hinum til-
aetluðu „alþýðufylkingum“ að
grafa undan styrkleikastoðum
'vestrænu ríkjanna, ekki sízt að
berjast gegn hervarnarráðstöfun-
um þeirra. Og svo einkennilega
brá við fyrir nokkru í Frakk-
landi, nú þegar kommúnistar eru
teknir að smjaðra, að jafnaðar-
menn þar í landi bíta fljótlega
aftur á agnið. Við kosningar for-
seta Frakklands höfðu kommún-
istar og jafnaðarmenn samstarf,
þótt ekki tækist fyrirætlun þeirra
og nú skömmu síðar höfðu þeir
samstarf um kosningu forseta
franska þingsins, þegar Le
Troquer, jafnaðarmaður andvíg-
ur Evrópuher, náði kosningu.
Þannig framfylgja komm-
únistar hér sem fyrr skipun-
um frá Moskva. „Alþýðu-
fylkingarnar“ taka á sig sama
mót sem fyrr, að kommún-
istar hjálpa krötunum til að
ná í allskonar bitlinga, enda
er það víða sama sagan að
kratar eru fúsir á að selja sál-
ir sínar fyrir bitlinga. Og það
er svo sem ekki mikið sem j
kommúnistar taka fyrir sinn
snúð, — aðeins að þeir fái að
ráða aðalstefnunni bak við
tjöldin og leiða þjóðirnar glöt-
unarveginn undir hið aust-
ræna ok.
Það er nauðsynlegt fyrir hvern
þjóðfélagsborgara að fylgjast vel
með þessum málum, ekki sízt
fyrir þá lýðræðissinnaða borg-
ara, sem greitt hafa ævintýra-
mönnum í forystuliði jafnaðar-
mannaflokka atkvæði sitt. Er rétt
að fylgjast vel með hvort krata-
foringjarnir meirna þegar komm
únistarnir hætta að „vera vondir
við þá“.
Ragnar í Smára
„EF þú velur þér vorið til fylgd-
ar — og vorið er sál þinni skylt
— og vitir þú hvað þú vilt. Þér
treginn lækkar, trúin stækkar —
og himininn hækkar“.
Þannig komst Guðmundur
Jónsson Kamban að orði, um
það leyti sem hann hóf sinn
glæsilega rithöfundaferil.
Enginn íslendingur sem nú er
uppi, hefir „valið sér vorið til
fylgdar", á giftusamlegri hátt, en
Ragnar í Smára. Vorhugur þessa
sérkennilega ágætismanns hefir
velt grettistökum úr vegi nyt-
samra menningarmála.
Með bjartsýni sinni hefir hon-
um tekizt að eyða rótgrónum
villukenningum gagnvart skyld-
um þjóðarinnar við listamenn
sína. Gerst hefur hann hjálpar-
hella margra þeirra manna sem
mikilvirkastir eru til stuðnings
ísl. þjóðmenningu, klofið þrítug-
an hamarinn til þess að auðvelda
tónlistarmönnum landsins bar-
áttu sína og stuðla að því á virk-
an hátt, að myndlist þjóðarinnar
eflist að áhrifum og þroska.
Allt þetta hefir hann unnið
með það eitt fyrir augum, að
verða sem nýtastur þjóðfélags-
þegn.
Þjóðin hefir lært að meta starf
hans. Það kom greínilega í ljós
á fimmtugsafmæli hans um síð-
ustu helgi.
Þegar menn frá erlendum þjóð
um er hafa spurnir af íslandi, Og
150 þúsund íbúum landsins og
heyra að kotþjóðin hafi einsett
sér að halda uppi menningar-
þjóðfélagi, aumkva þeir trúgirni
vora.
En á meðan menn á borð við
Ragnar Jónsson lifa meðal vor,
og fá að njóta krafta sinna, þá
er óhætt um að menningaræfin-
týrið íslenzka fær byr.
ALMAR skrifar:
Mikilhæft tónskáld.
AF ÝMSUM ástæðum gat ég ekki
komið því við að minnast í síð-
asta þætti mínum, á tónverk Þór-
arins Jónssonar er flutt voru í
útvarpið í vikunni fyrir mánað-
armót s.l Ur því vil ég bæta nú
þótt seint sé og vissulega þurfi
meira rúm en kostur er á í þess-
um þáttum til að gera þessum
ágæta listamanni og verkum
hans nokkur skil.
Karlakórinn Fóstbræður undir
stjórn Jóns Þórarinssonar söng
þá „Ár vas,alda“ og hin frábæra
söngkona Elsa Múhle söng „Ave
María“ og „Pastorale“ eftir Þórar
inn. Eru þessi lög alþekkt, —
Pastorale eða „Smalavísan“ er
koleraturlag og er það nýtt, að
íslenzk tónskáld leggi rækt við
þann stíl. .
ZJrá átuarpmu
vi hu
í ói
Mesti viðburður kvöldsins var
þó flutningur Marche funebre
eftir hann, samið við andlát
Sveins Björnssonar forseta. Er
þetta mikil og fögur orgeltón-
smíð, sem Páll Fálsson, organ-
leikari í Hafnarfirði, hefir leikið
inn á plötur. Er þetta ein af þeim
meiriháttar tónsmíðum, sem ís-
lenzkri tónlist er til vegsauka en
eins og kunnugt er, þá er ekki
þar um auðugan garð að gresja,
því ísl. tónskáld hafa flest aðal-
lega lagt rækt við tónsmíðar í
litlu broti.
Þórarinn Jónsson er eitt af
betu tónskáldum þjóðarinnar.
\Jeiuahancli óhrifar:
Ánægður — og þó.
MÉR hefir borizt bréf frá út-
varpshlustanda, sem lætur í
ljósi ánægju sína yfir dagskrá
Ríkisútvarpsins og hinum nýja
útvarpsstjóra. „Vilhjálmur Þ.
Gíslason — segir hann — er
áreiðanlega einn mesti hæfileika-
maður, sem við áttum völ á í
þetta mikilsverða embætti, og
það orkar ekki tvímælis, að það
er nýr og hressilegur blær á
starfi útvarpsins undir hans
stjórn.
Virðist hinn nýi útvarpsstjóri
hafa heilan hug á að færa út og
auka starfssvið þessarar stofn-
unar, og á ég þar við rekstur
sinfóníuhljómsveitarinnar. Þetta
er allt gott og blessað — ég hefi
yfirleitt ekki yfir neinu sérstöku
að kvarta, þegar ég skrúfa frá
tækinu mínu öðru en því, að
alltof sjaldan heyrist nokkuð í
því — og þó er þetta ágætis
Philipps-tæki.
Ætti að bæta við
útsendingum.
EG veit, heldur bréfritari minn
áfram, að það er skoðun
margra að útsendingartími Ríkis-
útvarpsins sé of stuttur. Ég hætti
vinnu kl. 5 og er kominn heim
til mín kl. 5.30. Bæði á tímanum
5.30 til 7.30 og eins um kaffi-
leytið væri æskilegt að bæta við
útsendingum og jafnvel fyrir há-
degi líka. Ég skýt þessu hér fram
til athugunar og vona, að* þú
takir undir með mér, Velvak-
andi góður. — Útvarpshlustandi“.
Kostar mikið fé.
EG þakka útvarpshlustanda
fyrir bréfið. Það er ánægju-
legt að heyra öðru hvoru viður-
kennandi raddir um menn og
málefni — nóg er samt
um útásetningar og nöldur. — En
það er þetta með tillögu hans um
auknar útsendingar Ríkisútvarps
ins. Víst væri það æskilegt, að
dagskráin gæti verið lengri og
samfelldari en nú er og geri ég
fastlega ráð fyrir, að forráða-
mönnum útvarpsins sé það Ijóst
ekki síður en hlustendum þess,
enda hefir það á síðustu árum
lengt stórkostlega útsendingar-
tíma sinn. En hver klukkustund
til viðbótar við dagskrána kostar
útvarpið mikið fé og hlyti sá
kostnaður að koma niður á hlust-
endum sjálfum að verulegu leyti.
Má vera, að þeir myndu greiða
hann möglunarlaust gegn lengri
dagskrá, þó að reyndar hafi mér
heyrzt að fólki almennt finnist
afnotagjaldið af tækjum sínum
alveg nógu hátt eins og nú er.
Vantar sporhunda.
HREIÐAR heimski skrifar:
„Velvakandi góður!
Hið sorglega hvarf litla drengs
ins frá Hliði, í vikunni sem leið,
hefir enn vakið mig til umhugs-
unar um, hver nauðsyn væri á,
að lögreglan ætti æfða sporhunda
til að grípa til undir slíkum kring
umstæðum. Vissulega var allt
hugsanlegt gert til að hafa upp
á barninu. Mikill mannfjöldi tók
þátt í leitinni með bifreiðum,
leitarljósum — og sterkum svif-
Ijósum frá Reykjavíkurflugvelli.
En það dugði ekki til — þrátt
fyrir alla nútímatæknina, sem
leitarmenn tóku í þjónustu sína.
Hafa bjargað mörgum
mannslífum.
ÞAÐ er ekki af því að ég sé að
reyna að gera lítið úr nútíma-
tækninni, sem ég ympra á þessu
með sporhundana, ég hefi gert
það þegar alloft áður, En það er
alkunna, að þef- og ratvísi hunda,
sérstaklega nokkurra vissra teg-
unda, er undraverð og hefir
bjargað mörgu mannslífinu frá
bráðum háska og bana. Þeir rekja
slóðir manna margfallt auðveld-
legar — og örugglegar heldur en
hinn slyngasti leynilögreglumað-
ur. Hví þá ekki að reyna þetta
hér? Barnshvarfið frá Hólmavík
s.l. haust og nú fyrir nokkrum
dögum frá Hliði gefur tilefni til
alvarlegrar athugunar í þessu
máli. Ég beini orðum mínum sér-
staklega til lögreglunnar og
Slysavarnafélagsins. — Hreiðar
heimski".
Hræðstu hvorki hrönn né grjót,
hruflu, flumbru, skeinu,
út á lífsins Leggjarbrjót
leggðu, og kvíddu ei neinu.
(Fornólfur),
Skynseminnar
er að ráða en
tilfinninganna
að njóta.
Jónas
Hallgrímsson
Hann hefir mikla kunnáttu til að
bera og hefir því samið merki-
legar tónsmíðar í ströngustu
formum, jafnframf því að hann
hefir samið undurfögur sönglög.
Það fór vel á því að flytja
tónsmíðar eftir Emil Thoroddsen
í vikunni á eftir, því að margt
eiga þessir snillingar sameigin-
legt, m. a. það, að báðir hafa þeir
samið tónsmíðar á heimsmæli-
kvarða.
„Úr myndabók
Jónasar HaIlgiímssonar“
ÞÁTTUR þessi, sem fluttur var
í barnatímanum sunnudaginn 31.
f.m. og þeir Halldór Kiljan Lax-
neh að Lárus Pálsson tóku sam-
an fyrir tæpum
áratug, er
hreinasta snilld
arverk og hin
fagra tónlist,
er dr. Páíl ís-
ólfsson samdi
við þáttinn,
lyftir honum í
æðra veldi.
Þegar þáttur
þessi var sýnd-
ur í Trípólibió
vorið 1945 í til-
efni af 150. ártíð Jónasar HalÞ
grímssonar, vakti hann geisifögn-
uð áhorfenda, enda var hann frá-
bærlega vel á svið settur af
Lárusi Pálssyni, af mikilli hug-
kvæmni og smekkvísi, ekki síst
heimsókn drottningarinnar á Eng
landi til kóngsins á Frakklandi,
með Gunnþórunni Halldórsdótt-
ur og Friðfinni Guðjónssyni í
hlutverkum drottningar og
drottningarmannsins.
Nokkru síðar var þátturinn
tekinn á segulband á vegum út-
varpsins, en leikinn þá af nem-
endum úr leikskóla Lárusar Páls
sonar. Var það sú upptaka, er
flutt var nú í útvarpið. — Leik-
endurnir fara allir einkarvel með
hlutverk sín, en því miður virð-
ist upptakan ekki hafa heppnast
vel, eða hún er orðin slitin, og
þykir mér það líklegra.
Á þætti þessum og tónlistinni,
sem honum fylgir er hugljúfur
blær og heillandi þokki, enda
hafa bæði ungir og gamlir af
honum mikla ánægju. Þyrfti því
að taka hann upp að nýju og
vanda sem bezt til upptökunnar
og ætti að flytja þáttinn í út-
varpið árlega t. d. á afmælisdegi
skáldsins.
Heimastjórnin
hálfrar aldar.
MÁNUDAGINN 1. þ.m. var þess
minnst í útvarpinu að þá voru
liðin fimmtíu ár frá því að stjórn
íslands flutt-
ist inn í landið
og hinn fyrsti
innlendi ráð-
herra tók til
starfa. — Flutti
í því tilefni for
sætisráðherr-
ann, Ólafur
Thors, snjalla
ræðu um
Hannes Haf-
stein, er fyrst-
ur skipaði
þetta veglega embætti. Fór ráð-
herrann réttum og sönnum orð-
um um þennan ágæta og mikil-
hæfa son íslands, lýsti hinum
mikla foringja, stórbrotnum per-
sónuleika hans, gáfum hans og
glæsimennsku, framsýni hans og
stórhug og hinum miklu mann-
kostum hans og brennandi ætt-
jarðarást, er allsstaðar kemur
fram, í verkum hans og skáld-
skap.
Þá rakti Vilhjálmur Þ. Gisla-
son nokkuð stjórnmálasögu lands
ins um og eftir síðustu aldamót
og lýsti aðdragandanum að því
að stjórnin var flutt inn í land-
Framh. á bls. 12
Hannes
Hafstein