Morgunblaðið - 13.02.1954, Blaðsíða 11

Laugardagur 13.febr. 1954
MORGUNBLAÐEÐ
11
Séð heim að hælinu í Arnarholti.
Keimsókn í Arnarholl
ÞAÐ er ekki ofsögum sagt að til '
séu menn, sem finna að flestu ef !
ekki öllu, sem forráðamenn
Reykjavíkurbæjar hafa gjört og
gera, en þessar aðfinnslur koma
oftast fyrir áður en kosningar
fara fram, og eru því ekkert
alvarlegar. Þó er það sérstaklega
eitt, sem ég hefi ekki heyrt for-
ráðamönnum bæjarins hallmælt
fyrir, en það er hælið „Arnar-
holt“ á Kjalarnesi.
★
Eg hitti fyrir nokkru síðan,
hér í bænum, forstjórann í Arn-
arholti Gísla Jónsson, og fór hann
meðal annars að segja mér að
hann ætlaði bráðum að hafa smá
skemmtun fyrir starfsfólk sitt,
svona til að gera því dagamun í
hversdagsleikanum og fannst
mér það vel hugsað hjá forstjór-
anum, ' að sýna starfsfólki sinu
slíka hugulsemi, enda ekki of-
mælt þó sagt sé., að öllum þyki
vænt um Gísla, sem hjá honum
starfa, og fannst forstjóranum
sjálfsagt, að ég skx-yppi þangað
að dansa, og þó ég sé nú orðinn
allmikið við aldur, þá þótti mér
einusinni gaman að dansa, svo
ég sagði við forstjórann, að ég
myndi koma þó gamall væri.
★
Og svo kom kvöldið er leggja
skyldi af stað að Arnarholti og
var ég svo heppinn að fá að
fljóta með góðu fólki, sem fór
þangað í sömu erindum og ég.
Þegar að Arnarholti kom gall
við eyrum okkar dynjandi
harmonikuómar og höfðum við
því hraðann á að komast sem
fyrst í dansinn, enda leið ekki
á löngu þar til við öll vorum
komin út á gólfið í glæsilegum
húsakynnum Arnarholts og far-
in að dansa ásamt hinu myndar-
Milljónir manna
búa eim í trjám
ÞRÁTT fyrir mikið átak ein-
staklinga og stofnana hin síðari
ár til að bæta lífskjör mann-
kynsins eru milljónir manna víða
um heim, sem þessi hjálparstarf-
semi hefir ekki náð tiL
Erfiðleikar þessa fólks eru
ræddir í bók, sem Alþjóðavinnu-
málaskrífstofa Sameinuðu þjóð-
snna hefir gefið út og nefnist
,„Innfæddar þjóðir“. í bókinni
segir m. a. frá við hvaða kjör
SO milljónir Indíána, 19 millj.
Indverja, 16 millj. Indonesíu-
manna og fjöldi annarra frum-
stæðra þjóða lifir við enn þann
dag í dag.
Fávisku, sjúkdóma og fá-
tækt þarf að yfirvlnna áður
I en hægt verður að tryggja J
I þessu fólki mannsæmandi lífs-
skilyrði. Frá því er t. d. sagt
í bókinni, að víða í Indlandi
búi menn í hreysum sem kom-
ið hefir verið fyrir í trjám.
í Suður-Ameríku þjást Indí-
! ánaættfiokkar af sífeildri
j hungursneyð. Víða þekkist
| enginn menntun, en allskonar
hjátrú og hindurvitni halda
I fólkinu frá lífsvenjubreyting-
um, jafnvel þótt í boði séu.
Þá nota menn sér fáfræði og
I fátækt, eða umkomuleysi
milljóna manna í frumstæð-
! um löndum til að láta þá vinna
fyrir skammarlega lág laun.
! í bókinni er skiýrt frá ýmsurp
ráðstöfunum, Sem gerðar hafa
verið og sem eru í deiglu þessu
fólki til aðstoðar.
lega starfsfólki þar, að ógleymd
um sjálfum forstjó.anum, sem
var i broddi fylkirsgar.
En þag sem ég viidi með þess-
um fáu lí.ium segja, er hvað mér
fannst hælið Arnarholt drifið
með mikium myndarbrag innan
húss og utan, og er það forstjór-
anum, Gísla Jó .ssyni og forráða-
mönnum Reykjavíkurbæjar. sem
með þessi mál fara, til mikiis.
sóma, því þar viiðist ailt vera
gert til að hinu siúka fó'ki er þar
dvelst, geti liðið sem bezt. Það
mætti segja mér, að hælið Arn-
arholt væri alveg eins gott og
svipuð hæli erlendis, minnsta
kosti þau sem ég hefi séð, ef
ekki betra að sumu leyti.
★
Ég fór að hugsa með sjáifum
mér hvernig á því stæði, að þessi
stóri, þrekmikii og glæsilegi
maður, forstjóri Arnarholts, hefði
valið sér það að lífsstarfi, að
veita þeirri stofnun forstöðu, sem
er síðasta athvarf þairra, sem
sökum heilsubilunar hafa gefizt
upp og orðið úti í lífinu. Svarið
kom fijótlega þegar ég hugsaði
til hans góðu móður, sem að öll-
um vildi hlynna, einkum þó þeim,
sem bágast áttu og veikburða
voru. Þetta er Gísla Jónssonar,
forstjórá, bezti móðurarfur og
kemur það fram í hans mikla,
góða og óeigingjarna starfi, sem
forstjóri Arnarholts. Það mætti
eflaust skrifa hei’a g-"ein um
æskuheimili Gísla Jó"ssonar for-
stjóra, þvi svo var brð ■ ómað ÞTr
ir myndarskap, gestrisii og at-
orku til sjós og lands, að ó-
gleymdri tónlistinni sem mikið
var þar iðkuð á þeirra tíðar vísu.
Þetta umrædda kvöld í Arn-
arholti leið fyrr en varði, og er
við höfðum þegið höfðinglegar
góðgerðir og líða tók á nóttu fór-
um við gestirnir að gerast þrótt-
litlir í dansinum, kvöddum við
hinn glæsilega forstjóra og hans
góða starfsfóik og með þakk-
læti í huga héldum vig úr hlaði.
K. S. B
50 þús. söfnuðusf á
kosningadaginn
ÁGÓÐI af merkjasölu Barna-
spítalasjóðs Hringsins á kosninga
daginn varð rúmlega fimmtán
þúsund krónur.
Flytur kvenfélagið Hringurinn
öllum bæjarbúum beztu þakkir
fyrir viðtökurnar og sölubörnun-
um þakklæti fyrir dugnað, þrátt
fyrir vont veður, en sérstakar
þakkir til þeirra barna, sem gáfu
sölulaun sín til litlu hvítu rúm-
anna í Barnaspítalanum.
Nokkur börn hafa ekki enn
gert fullnaðarskil og eru þau
vinsamlegast bsðin að hringja
í sima 5828 eða að koma í Suð-
urgötu 16.
«á SCýprys-ey
NICOSIA, 12. febr. — Brezka
beitiskipið Glasgow og tundur-
sþillirinn Dáring héldu uppi lát-
lausri stórskotahríð á norðvestur-
strönd Kýprusar. Hófst þar með
þriðji þátturinn í all víðtækum
flotaæfingum. ’*.'Múriii íbérmenn
m. a. ganga á land á Kýprus-ey.
•—Reuter.
Greiitarprð frá
sfjórn Sfémannafél.
Reykjavíkur
FKÁ Sjómaunafélagi Reykja
víkur hífai blaðinu borizt
eftirfaranði:
VEGNA blaðaskrifa er orðið
hafa um afstöðu stjórnar Sjó-
mannafélags Reykjavikur til
óska útgerðarmanna um leyfi til
að ráða færeyska sjómenn til
starfa á íslenzku fiskiskipin, vili
stjórn félagsins taka fram eftir-
farandi
Af hálfu sjómannasamtakanna
hefur verið þráfaldlega á það
bent, að tregða íslenzkra sjó-
manna til starfa á fiskiskipin
væri aðallega eða jafnvel ein-
göngu vegna þess, hve kjörin
væru bág, samanborið við það,
hvað menn bera úr býtum fyrir
vinnu sína í landi, þegar vinna
er stöðug og næg og þá sérstak-
lega, þegar borið er saman vinnu-
tími á sjó og landi og launin
reiknuð út frá því.
í viðtölum hafa útgerðarmenn
viðurkennt þetta rétt að veru-
legu leyti, en borið við getuleysi
útgerðarinnar til úrbóta.
Á s. 1. sumri og hausti bárust
stjórn félagsins kvartanir frá
togarasjómönnum í sambandi vjþ
gildandi samninga og óskuðu lag-
færinga, eða uppsagna samning-
anna ella, en þeir voru gerðir 5.
marz 1952 og eru því nær tveggja
ára gamlir.
Togaraeigendur féllust á, að
gera smávegis lagfæringar sjó-
mönnum í vil, samningum var
ekki sagt upp og gilda því áfram
til 1. júní n. k.
Bátakjarasamningum var hins-
vegar sagt upp, víðast um land,
og voru nýir samningar gerðir
18. janúar s. 1., og þá jafnframt
heildarsamningar um rúmlega
16% hækkað fiskverð til báta-
sjómanna, og voru þeir samn-
ingar samþykktir nær einróma
af viðkomandi sjómannafélögum,
er áttu í deilu.
Að deilu bátasjómanna lokinni,
áttu fulltrúar frá sjómannasam-
tökunum nánar til tekið 3 menn
úr stjórn S. R., viðræður við
stjórn Félags ísl. botnvörpuskipa-
eigenda. Bentu þeir á að kjör
háseta á togurum væru ekki betri
en það, að treglega mundi ganga
að fá menn til starfa á þá, og
óskuðu eftir að gerðar yrðu lag-
færingar á kjörunum frá gildandi
samningum.
í því sambandi var, meðal ann-
ars, minnzt á hækkun premíu af
saltfiski, úr kr. 6,00 í kr 10,00
af tonm og hækkun fiskverðs í
frystihúsin og skreið um 16%
eða hlutfallslega hækkun við þá,
er bátasjómenn fengu.
Fulltrúum sjómannasamtak-
anna var lofað svari við þessari
málaleitan, þó tæplega fyrr en
Alþingi kæmi saman að nýju,
en svar hefur ekkert borizt enn-
þá, nema ef taka ætti sem svar,
] framkomnar óskir togaraeigenda
um að mega ráða færeyska sjó-
menn í þau skiprúm, er íslenzkir
sjómenn fást ekki í, og bendir
það þá vissulega til að engin lag-
færing á kjörum sé í vændum.
Stjórn félagsjns þykist þess
fullviss, að ef kjör togarasjó-
manna yrði verulega bætt og
betur að sjómönnum hlúð af hálfu
þess opinbera, varðandi einhver
skattfríðindi og lækkun álagn-
ingar á hlífðarföt, mundu nægj-
anlega margir íslenzkir menn
fást á togarana og væri þá inn
flutningur erlendra sjómanna al-
gjörlega óþarfur, til starfa á þá
og hefur því stjórnin synjað um
leyfi til þess, að ráða erlenda
menn á togarana.
Verði kjörin bætt á þann hátt,
sem á hefur verið bent og nægi-
lega margir menn fást ekki að
heldur, mun stjórn félagsins að
sjálfsögðu enclurskoða afstöðu
siina tjJv þessa máls.
Um bátana gegnir allt öðru
Framhald á bis. 12
ImgafeikRum ví
lauk loksiBis á Kíl
Ekki þar með sagi að aliir eriiðleikar
séu úr sögunrti
FYRIR nokkrum dögum tókst
þýzkum yfirvöldum að hefta för
finnska kúttersins „Ara“, sem
eltingarleikur hefur verið við
undanfarna 10 daga á Eystrasalti
og Kílarskurði. Kútterinn hefur
hvað eftir annað villt tolleftirlit-
inu sýn og smogið úr greipum
þess á undarlegasta hátt.
Það er vitað að Ari er með
12.000 lítra af áfengi innanborðs,
sem óttast er að skipstjóranum
takist að smygla í land, þrátt fyr-
ir að skipið er nú undir eftirliti,
þar sem för þess var stöðvuð á
Kílarskurði. Tollverðirnir geta
ekkert hreyft við farmi þess enn-
þá. þar sem skipið er á alþjóða-
siglingaleið.
HVER Á FARM SKIPSINS
Skipstjórinn á „Ara“, Nordberg
sem er álitinn vera þaulæfður
smyglari og bragðarefur, segir
að farmurinn eigi að fara til
Gdynia í Póllandi og sé ekkert
við það að athuga. En tolleftirlit-
ið er á öðru máli og álítur að skip
stjórinn eigi áfengið sjálfur og
hafi ætlað að koma því á land á
einhverju Norðurlandanna en
orðið að hrekjast af leið vegna
tollvarðanna í Eystrasalti.
GULLIÐ TÍMABIL
Það hefur lengi þrifist smygl í
Skandinavíulöndunum og á þeim
árum sem áfengi var ekki gefið
laust í Noregi, stóð smyglið í
mestum blóma þar. Eftir styrjald
arárin virtist draga úr því að all-
verulegu leyti, en .eftir því sem
tollyfirvöldin hafa komizt næst,
er smygl í Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi nú í miklum uppgangi
á nýjan leik, en Danmörk sé að
miklu leyti utanveltu í þetta
skipti. Á árunum 1924—25 náði
smyglið þó hámarki sínu. Þá var
mörg hundruð þúsund lítrum
smyglað inn í þessi lönd án þess
að tollyfirvöldin gætu nokkuð að-
gert. Einu sinni tókst þeim þó
að hafa hendur í ári þýzks skip-
stjóra sem var með 40.000 lítra
af áfengi og 100 kassa af öðrum
smyglvörum og var ætlun hans
að koma varningnum á land í
Danmörku.
FÓRU AÐ VERZLA VIÐ
HOLLAND
Á þessu blómaskeiði smyglsins
á þessum slóðum, var smyglvaran
aðallega sótt til hafna Norður-
Þýzkalands. Tollverðirnir gáttt
ekki rönd við reist og að lokum
tóku Norðmenn og Danir til þesa
ráðs, að lengja landhelgislínuná
þannig að hún varð 12 sjómílui'.
Þetta orsakaði það, að þá fóm
smyglararnir að sækja varning
sinn til Hollands og hafa þau við-
skipti haldizt síðan.
SMYGLKÓNGARNIR HITTUST
Á IIERTHAS FLAK
| í þá daga var góð samvinna hjá
smyglurunum sem mestmegnis
voru Svíar, Danir, Norðmenn,
Finnar og Þjóðverjar. Foringjar
þeirra hittust á Herthas Flak «
Kattegat þegar taka þurfti mikilv
vægar ákvarðanir. Þar vorú
haldnar dýrar veizlur og drukk-
ið svo úr hófi keyrði. Þaðan var
oft stjórnað flutningum til lands.
Oft var dýrum varningi sökt í
sjóinn við dufl og síðan fóru litlir
bátar einhverja dimma nótt og
fiskuðu vöruna upp, flutti hana
til lands og síðan var hún graíin.
í jörðu til betri tíma, eða falin á
einhvern annan hátt.
ÝMSUM BRÖGÐUM BEITT
Smyglararnir höfðu þá og hafa
enn, allskonar brögð í frammi til
að ná áfenginu í land. Einu sinnv
kom það fyrir, að skip ferrnt
áfengi lagðist í Fríhöfnina í Kaup
mannahöfn. Toilverðirnir fóru
um borð en fundu ekkert, sem
óleyfilegt gat talizt. Seinna
komst það upp að þessa sömu
nótt hafði verið dælt úr skipinu,
í gegn um gúmmíslöngu sem
lögð var úr því til lands, mörg
þúsund lítrum af áfengi. Slangan.
er nú geymd sem minjagripur á
safni lögreglunnar í Kaupmanna
höfn.
Það væri fróðlegt að vita, hvort
skipstjórinn á „Ara“ er eins hug
myndasnjallur og fyrirrerinarar
hans í starfinu hafa verið cg
hvaða aðferð hann ætlar sér að
nota til þess að koma 12.000 lítr-
unum sínum undan fundvísum
augum tollvarðanna.
Giap hershiiiingi seyist
ekki ráHðst á Luang Prabang
Samt halda Frakkar éfram að styrkja varnir hennar
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
SAIGON 12. febr. — Framvarðsveitir kommúnista standa nú fyrir
framan varnarlínu Frakka og Laos-manna rúmlega 20 km írá
Luang Prabang, höfuðborg Laos. Ýmislegt þykir nú benda til að
1 aðalherstyrkur kommúnista sé lengra frá borginni, en fyrst var
! ætlað.
! SEGIST GABBA FRAKKA
j Giap, yfirhershöfðingi komm-
I únista talaði í dag í útvarpsstöð
I uppreisnarmanna, þar sem hann
sagði að Frakkar hefðu misreikn
að sig, er þeir álitu að aðalher-
sveitir uppreisnármanna væru
skammf frá Luang Prabang.
I Kvað hann aðalherstyrkinn enn
' vera langt undan og gaf það
meira að segja í skyn að komm-
únistar hefðu allt annað í hyggju
en árás á Luang Prabang.
| FRAKKAR VIÐBÚNIR
HINU VERSTA
1 Ekki er talið öruggt að treysta
orðum uppreisnarforingjans,
vegna þess að liðsflutningar sem.
sézt hafa úr lofti benda sterklega
til að kommúnistar hyggi á áráa
á borgina. Er ennþá unnið að þvx
að styrkja varnarhringinn og
hinn aldni konungur Laos, Sisa-
vang Vong, talar kjark í liðsmenn.
sina. í dag setti hann þing lands-
ins.
TAKA EKKÍ BOBI KÓREU
Franskir hérmálafiilltrúár
töldu í dag útilokáð að hægt' yf'ði
að taka bóði Synmans Rhees um
sendirigu súður-kóreansks herliðs
til Indó-Kína.