Morgunblaðið - 27.05.1954, Qupperneq 7

Fimmtudagur 27. maí 1854
MORGUNBLAÐIÐ
7
M.
$ ip
Finnbogi Guðmundsson, útgm.:
ifkoma bátaútvegsins ©g fjárhagsörð*
udeikar úífiutningsframleiðslunnar
Sænska handknatíleiksliðið við komuna til Eeykjavíkur.
(Ljósm. P. Thomsen).
Sænska handknaiiSciksheimsóknirE:
Urslitaleihurmn er
aukb
SepSr hfaupafórii
slnn senn á
kvíska leikniðiinytiiiiTi hefur aukii sjálfstrausi
effir p'ða IraiumisföSu í
ÞAÐ VAR með nokkrum ugg að handknattleiksráðið réðst í að
fá sænsku handknattleiksmennina hingað til lands, því sænska
liðið er eitt bezta handknattleikslið Svíþjóðar, og Svíar hafa um
langt árabil verið í fremstu röð meðal handknattleiksþjóða heims.
Það var því ekki ráðist á garðinn þar sem hann var lægstur. —
En í leikjum sínum við Svíana hafa reykvískir handknattleiks-
menn sýnt að þeir eru vel liðtækir í sinni íþróttagrein, svo ekki
sé meira sagt. Sænska liðið hefur ekki unnið auðvelda sigra, þó
það hafi sigrað í leikjunum þremur er lokið er.
LEIKURINN f DAG ',<S>
í dag leika Svíarnir sinn síð-
asta leik hér að sinni Verður
sá leikur á íþróttavellinum
sem hinn fyrsti. Hefst keppn-
in á íþróttavellinum kl. 2,30
e. h. mej leik milli B-liðs
Reykjavíkur og úrvalsliðs
Hafnarfjarffar. Strax á eftir
fer fram leikurinn við Sví-
ana — og gefst þá Reykvík-
ingum síðasta tækifærið til að
sigra hina sænsku raeistara.
HAFA ÖÐLAST
SJÁLFSTRAUST
Reykvískir handknattleiks-
menn gerðu sér ekki vonir um
það fyrirfram að sigra Svíana.
Það út af fyrir sig er ekki heilla-
vænlegt er til keppni skal halda.
í leikjunum þremur, sem lokið
er, hafa þeir öðlast meira sjálfs-
traust, því frammistaða þeirra
hefúr verið með ágætum, þó að
Svíarnir hafi sigrað með 2 og 3
marka mun. í dag ganga þeir til
leiks með sigurvilja og keppnis-
gleði. — Tvær breytingar verða
á úrvalsliðinu frá því á laugar-
daginn. Sólmundur Jónsson,
markvörður Vals, er varði frá-
bærlega vel í leiknum í fyrra-
kvöld, verður i markinu í stað
Guðmundar Georgsssonar og Sig
urður Jónsson, Víking, leikur í
stað Orra Gunnarssohar.
GRÓANDI í HAND-
KNATTLEIKNUM
Einhverjum kann að sýnast að
Reykvíkingar færist mikið í fang
er þeir ætla að leika bæjakeppni
við Hafnarfjörð samtímis því sem
þeir mæta einu frægasta hand-
knatíleiksliði Svíþjóðar. En slíkt
ber sðeins vott um gróanda í í-
þróttinni — þeirri íþrótt er hvað
mestum vinsældum á að fagna
meðal æsku landsins i dag.
PRAG — Zatopek hefur nú
lýst því yfir að hann búizt
ekki við að framar muni
honum takast að bæta ár-
angra sína á styttri vega-
lengdum langhlaupa. Býst
hann ennfremur við, að á
Olymphileikunum 1956 muni
hann einungis taka þátt í
maraþonhlaupinu.
Zatopek tók það fram, er
hann mælti þessi orð, að
þetta stafaði ekki af því,
að honum félli illa við styttri
hlaupin Hann kvaðst fullviss
um að keppnin í 5000 og
10000 m hlaupunum yrði þá
geysihörð — „en í maraþon
hlaupinu geri ég mér góðar
vonir“.
Talið barst að brezka hlaup
aranum Pire og Zatopek
sagði: „Pirie stendur á þrep-
skildi hlaupaferils síns, en
mínum hlaupaferli er senn
lokið, að minnsta kosti að
því er snertir styttri vega-
lsngdir. Hann æfir auk þess
mikið betur en ég gerði“.
Mjög lofsamlegum orðum fór
Zatopek um Bannister, eftir
heimsmet hans á mílunni. —. ,
„Hans afrek er stórkostlegt. !
Og Bannister gefur öðrum | ;
gott fordæmi hvað snertir að j !
Vý
VETRA RVERTÍÐIN, sem nú er
nýlega lokið, hefur orðið betri
fyrir bátaflotann, en nokkur önn-
ur, mörg undanfarin ár, og sum-
úaðar t.efur náðst metafli, þó
iapaðist t.alsvert vegna verk-
Eallsins í byrjun vertíðarinnar,
sérstaklega hér við Faxaflóa.
-leildaraflinn hefur orðið ca.
25% meiri en í fyrra, en þá var
njög léleg vertíð. Margir halda,
xð afkomu útvegsins í heild, það
er sjómanna, útvegsmanna og
fiskvinnslustöðvanna, sé mjög
góð, jafnvel óþarflega góð, og
óafi þessi atvinnuvegur fengið
xþarflega miklar leiðréttingar
tnála sinna. En sannleikurinn er
sá, að a'koma þessara aðila ér
ekki of góð, og fjárhagcerfið-
leikar mjög miklir. Fiskvinnslu-
stöðvarnar geta ekki staðið í
skilum við útgerðarmennina, og
útgerðarmenn geta ekki gert upp
við sjómenn. — En, hefur fisk-
verðið til sjómanna þá ekki ver-
ið of hátt? — Mikið er talað um
hæstu aflahluti sjómanna, en
menn tala minna um lægstu hlut-
ina, jafnvel er lítið minnst á
meðaltalshlutina. Ég tel, að
meðal-afkoma sjómannanna hafi
orðið sæmileg í ár, en ekki of
góð, miðað við laun fyrir vinnu
í landi, ef tekið er tillit til allra
aðstæðna. Hinsvegar hefur af-
koma fiskimanna verið altof léleg
undanfariix ár, enda verið afla-
leysi á flestum vertíðum, og fisk-
verðið ekki í réttu hlutfalli við
kaupgjaldið í landi. Ég tel, að
fiskverðið sé nú í sanngjöx-nu
hlutfalli við kaupgjaldið í landi.
— En hafa bátarnir ekki óþarf-
lega mikinn hagr.að? — Afkoma
bátanna er betri en undanfai’nar
vertíðar, en síst of góð. Aflahæstu
bátarnir munu skila einhverjum
hagnaði, meðltalsaflinn mun ef
til vill ná langt, eða að minnsta
kosti lengra en udanfarið, til þess
að ná ssman, en mikill fjöldi
báta hefur svo lélega vertíð, að
þeir verða fyrir stórtöpum, þeg-
ar tekið er tillit til þess, að flest
ir útvegsmenn eru í miklum
skuldum, vegna undangenginna
aflaleysisára, bæði á þorskveið-
um og síldveiðum, er afkoma
þeirra síst of góð.
AFKOMA
FISKVINNSLUSTÖÐVANNA
Fiskvinnslustcðvarnar hafa orð
ið að taka á sig hækkun fisk-
verðsins án þess að fá þann
kostnaðarauka uppborinn með
hærra afurðaverði, eða hærra
gjaldeyrisálagi. — Saltfiskurinn
selst mjög dræmt, og er talið, að
ekki muni nást sama verð fyrir
hann og í fyrra, hvað þá heldur
hærra. Sama er að segja um
hvernig rekstursafkoma fiskiðn-
aðarins verður á árinu, þar sem
margt er óþekkt í því sambandi,
svo sem söluverðið á saltfiskin-
um og skreiðinni, og starfsmögu-
leikar frystihúsanna síðari hluta
ársins, en ég óttast, að það eigi
eftir að koma í ljós, að ýmsir
konxi *'! með að hafa of erfiða
afkomu í sambandi við þá starf-
semi.
FJÁRHAGSÖRÐUGLEIKAR
ÚTFLUTNINGS-
FRAMLEIÐENDA
Eri fjárhagsörðugleikar útflutn
ingsframleiðendanna eru ekki
nema að nokkru leyti vegna þess,
að rekstursafkoman er í knapp-
asta lagi. heldur einnig vegna
þess, að fiskiðnaðurinn hefur
alltof lítil stofnlán. Fiskiðnaður-
inn í landinu vantar stórkostlega
stofnlán ti.1 uppbyggingar. Frysti-
húsinu eru of afkastalítil, salt-
fiskurinn er unninn í alltof þröng
um húsakynnum, eða jafnvel úti.
Fjöldinn allur af skreiðarfram-
leiðendum hafa ekki viðunandi
hús fyrir skreiðina, og neyddust
því til að setja hana í þau tak-
STOFNL AN ASTARFSEMINNI
FYRIR ÚTFLUTNINGS-STARF-
SEMINA VERÐUR TAFAR-
LAUST AÐ KIPPA í LAG
Framleiðendur ættu að geta.
fengið stoínlán til langs tíma,
t. d. 20—25 ára, eigi minna en.
60% af verðmæti framleiðslu -
tækja sinna. Það skiftir ef till
vill ekki máli, á hvern hátt þess-
um málum er kippt í lag, en þa8:
er mín skc'ðun, að heppilegast
verði að gera Fiskveiðasjóði ís-
lands kleift að framkvæma þetta.
Til þess þarf hann að fá mikiíT
fjárrnagn.
Seðlabankinn gefur út seðla 4
stóran hluta af útflutningsfrara-
leiðslunni og lánar Landsbanka
íslands og Útvegsbanka íslands
h. f., en þeir aftur útflutnings-
framleiðendum, gegn 5—7% árs-
vöxtum. Fyrir þessa starfsemL
bankanna, það er Seðlabankans
og viðskiptabankanna, ætti að'
vera nægilegt að taka 1%. Hér
hefur myndast, og heldur áfiam.
að mvndast mikill gróði hjá
Seðlabankanum, við það aS
prenta seðla út á útflutnings-
framleiðsluna, án þess að greiða.
morkuðu og oíullkomnu íiskað ...
, • ... s eigondum þessara verðmæta neitt
gerðarhus, sem þeir attu, eða !
gátu fengið til þess. í þessum
lélegu húsum geymdist skreiðin
ekki vel, sló sig og myglaði.
Skreiðarframleiðendur höfðu því
mikinn kostnað við burstun og
þurrkun á henni í þurrkbúsum.
Salan á skreiðinni brást í fyrra
og dróst fram á þetta ár, og er
mikið ófarið enn.
Um áramótin urðu menn að
losa fiskaðgerðarhúsin, til þess
að vei’tíð gæti hafist, urðu marg-
ir að flytja skreiðina í einhverja
aðra skúra. Allt þetta húsaleysi,
sem er fyrst. og fremst vegna
fátæktar framleiðendanna, hefur
orðið til mikils kostnaðarauka og
tjóns á ýmsan hátt. — Flesta út-
gerðarmenn vantar hús til að
geyma veiðarfæri, varahluti og
ýmislegt sem tilheyrir útgerð-
inni, og fer margt í súginn af
þeim ástæðum. — Fiskiðnaðinn
vantar ýmsar vélar og tæki til
stai’fsemi sinnar, sem geta létt
vinnu, aukið afköst og bætt að-
stöðuna til. vöruvöndunar.
Að því leyti, sem fiskiðnaður-
inn hefxtr verið byggður upp, hafa
framleiðendur orðið að gera það
meira af vilja en mætti, vegna
þess að stofnlán hafa svo til eng-
in fengist til þess. Flestir fram-
leiðendur hafa því myndað lausa-
skuldir, vegna uppbygginga og
endurbóta og hafa því stöðugt
verið í fjárþröng. Þau litlu stofn-
lán, sem fengist hafa, voru veitt
til alltof stutts tíma, t. d. Stofn-
ánadeildarlánin, og hefur verið
fyrir það og lána þeim síðan.
seðlana gegn 5—7% ársvöxtum.
Það væxi að vísu ekki óeðlileg-
krafa, að vextir þeir sem fram-
leiðendur greiða í sambandi við~
þessa starfsemi, vrðu lækkaðir,
enda hefur oft verið á það minnst.
En ég vil nú gera það að tillögu
minni, að Fiskiveiðasjóði verði
afhentur allur sá gróði, sem þeg-
ar hefur nxyndast og kann að
myndast. í sambandi við þessa
starfsemi, til þess að gera hann.
færari um að fullnsggja því hlut-
verki, sem hér er rætt um. Ég
teldi sanngjarnt. að hluti af þessu
yrði eign Fiskveiðasjóðs, t. d.
helmingur en hitt vaxtalaust lán,
en yrði eign Seðlabankans, til
þess að vera trygging, vegna.
áhættu, er hann þarf og á aS
taka, í sambandi við gjaldeyris-
verzlunina.
Að því leyti, sem þetta nægir
ekki, ætti Framkvæmdabanki ís-
lands að lána Fiskveiðasjoði, ög
ætti frekar að vera óhætt að taka
erlend lán til þess, en til margsx
annars, þar sem fiskveiðarnar og
fiskiðnaðurinn eru og verða um
ófyrirsjáánl.ega framtíð, undir-
stöðuatriðin í gjaldeyrisöflun-
inni, og góðum lífskjörum þjóð-
arinnar.
Reykjavik, 23. maí 1954.
Finnbogi Guðmundsson.
skreiðina. — Frysti fiskm’inn var | gengið hart eftir, að staðið væri
að mestu seldur fyrirfram, og ' í rkilum með afborganir af þeim.
er afskipun á honum mjög ör,!—Þjóðfélagið verður fyrir miklu
enda hefur allt verið fryst, sem i t jóni árlega, vegna þess, að út-
húsin hafa getað annað, og hefði
mátt frvsta mun meira, til þess
að geta mætt eftirspurninni.
vegsmenn og fiskiðnrekendur
vantar fiái’magn til að endurbæta
iðnaðarstöðvar sínar og tæki. En
Verðið er svipað og i fyrra, og það er ekki aðeins tjón, það er
þar sem framleiðslukostnaðurinn
hefur hækkað vegna hærra fisk-
verðs, og meiri eftir- og nætur-
vinnu, verður afkoma frystihús-
anna mjög knöpp, þrátt fyrir
hreint og beint til háborinnar
skammar fyrir þjóðfélagið, að út-
flutningsíramleiðslunni skuli
vera haldið í þessari fjárþröng,
að þeir geta ekki haft starfstæki
mikla umsetningu og örar af- sín í viðunandi lagi og staðið í
skipanir. J skilum við þá sem þeir skifta við,
Það er ekki hægt nú að gera og þar á meðal þá sem síst skyldi,
sér grein fyrir því til fulls, sjómennina.
Á vefnaðarstofu
Karólínu Guðmundsdóttur, Ásvallagötu 10A
eru til sölu rósofin pils með hlýrum og reimuðu vesti á
telpur á öllum aldri. Einnig treyjur. Ofið eftir mali
næstu viku. — Sjálfsagður búningur fyrir hvítasunnuna
og 17. júní.
kynna sér á vísindalegan hátt ( J
íþróftina og getu sjálfs sí“.
Syarf
blettalakk
loppalakk, loppakitti, rúSu-
þéllip, valnskassaihreinsari,
hlellavatn, bón, hreinsibón,
hurSakantalím, lökk O. fl.
Bifreiðgvoruveriiun
Friðriks Berfelsen
Hafnarhvoli.
Sími 2872.