Morgunblaðið - 15.07.1954, Síða 6

6
MO RGL /V BLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. júlí 1954
Sendiherra Frakka, Monsieur Henri Voillery, hel 'ur raeðu.
Ljósm.: P. Thomsen,
99
Hann kom aldrei aftur44
IGÆR fór fram athöfn í kirkju-
garðinum við Ljósvallagötu
í sambandi við miimismerki um
franska sjómenn, er látið hafa
lífið við íslandsstrendur, sem
ríkisstjórn íslands hefur látið
reisa í grafreiti franskra sjó-
manna.
Margt manna var viðstatt at-
höfnina, þrátt fyrir mikla úr-
hellisrigningu, þar á meðal
Olafur Thors, forsætisráðherra,
Bjarni Benediktsson, dómsmála-
ráðherra, rektor Háskóla íslands,
dr. Alexander Jóhannesson,
stjórn Alliance Francaise í
Reykjavík og sendiherrar er-
lendra ríkja.
Minnisvarðinn er gerður af
Ársæli Magnússyni steinsmið, úr
íslenzku grágrýti með franskri
og íslenzkri áletrun.
RÆÐA ÓLAFS THORS
Ólafur Thors forsætisráðherra
rakti atvik að því, að steinninn
var reistur, og fórust honum orð
á þessa leið:
Herra sendiherra Frakka
og frú Voillery.
Góðir áheyrendur.
Þegar forseti Islands, herra
Sveinn Björnsson, ferðaðist um
Vestfirði síðsumars 1951, kom
hann meðal annars að grafreit
frakkneskra sjómanna í Hauka-
dal í Dýrafirði. Reiturinn var þá
stundina í nokkurri vanhirðu, en
annars hefur verið rómað, hve
vel og alúðlega var um hann hirt
lengi vel af þeim, sem í nágrenn-
inu bjuggu. Forseti minntist þá á
það við skrifstofustjórann í for-
sætisráðuneytinu, herra Birgi
Thorlacius, en hann var í fylgd
með forsöta, að æskilegt væri að
íslenzka ríkið beiddist leyfis til
þess að mega láta endurbæta um-
búnað þarna og bað skrifstofu-
stjórann að minna sig á málið
þegar þeir kæmu til Reykjavík-
ur. Þegar þangað kom, ræddi
forseti málið við þáverandi for-
sætisráðherra, herra Steingrím
Steinþórsson, og sendiherra
Frakka, herra H. Voillery, og
skýrði forseti sendiherra frá því,
að ríkisstjórnin hefði samþykkt
að fara þess á leit við Frakka
að mega endurbæta og fegra
grafreitina í Haukadal.
Lengra var þetta mál ekki
komið þegar forsetinn andaðist
í ársbyrjun 1952.
Nokkru síðar kom sendiherra
Hátíðleg athöfn í gærdag við afhjúpun
minnisvarða um drukknaða franska sjó-
menn í gamla kirkjugarðinum
Frakka að máli við skrifstofu-
stjórann í forsætisráðuneytinu og
j bar fram þá hugmynd, að í stað
j þess að endurbæta grafreitinn í
Haukadal, yrði grafreitur
! franskra sjómanna í Reykjavík
I fegraður á einhvern hátt. Eftir
að þessi hugmynd hafði verið at-
huguð, fól forsætisráðhérra bisk-
upinum, herra Sigurgeiri Sig-
urðssyni, skrifstofustjóranum og
herra Gunnlaugi Halldórssyni,
húsameistara, að gera tillögur
um, á hvern hátt væri bezt að
snúast við þessu nýja viðhorfi.
Lögðu þeir til, að reiturinn yrði
sléttaður, gerður að grasflöt og
afmarkaður með trjágróðri, en
allir krossar teknir í burtu og
minnisvarði settur í staðinn.
Þetta hefur nú verið gert, svo
sem menn sjá, og á minnisvarð-
ann, grágrýtisdrang þann, sem
hér hefur verið reistur, letruð
1 þessi orð úr hinni frægu bók
Pierre Loti ,,Á íslandsmiðum“:
„Hann kom aldrei aftur....
Það var eina nótt í ágústmánuði,
að brúðkaup þeirra Ránar og
hans fór fram langt norður í
höfum úti við ísland; var þar
skuggalegt umhorfs og hamfarir
á alla vegu.“ Og síðan er þessi
áletrun:
j „Stein þenna reistu íslendingar
; frakkneskum sjómönnum í vin-
áttu- og virðingarskyni við hina
frönsku þjóð.“
Áletrunin er valin í samráði
við sendiherra Frakka. „Hann
kom aldrei aftur.“ Það er stefið
í íslenzka sorgarlaginu. Engin
þjóð ætti betur að skilja harma
þeirra, sem heima biðu, en ein-
mitt vér Islendingar. Hér eru svo
margir, sem biðu og báðu, en
„hann kom aldrei aftur.“
Þjóð, sem metur sjómenn eins
mikils og íslendingar gera, skil-
ur að sjálfsögðu einnig baráttu
hinna erlendu sjómanna, er hing-
að sækja björg sína og hætta til
þess lífi sínu. Ríkisstjórn íslands
tók því fegins hendi hugmynd
! hins látna forseta, herra Sveins
Björnssonar.
Vér vitum að sjómenn Frakk
(lands eiga sér hvílu í íslenzkri
(mold austan lands, vestan og
sunnan, en eru þó fleiri í hinni
votu gröf úti fyrir ströndum Is-
lands. Vér þekkjum nöfn fæstra.
En baráttu þeirra við hamfar
irnar þekkjum vér.
Steinn þessi er reistur sem
vottur þess, að Íslendingar meta
og dá hugrekki. Hann mun
standa um ókomna tíð sem tákn
virðingar íslendinga fyrir frönsk
um sjómönnum, franskri hetju
lund, frönsku þjóðinni.
RÆÐA
MONSIEUR VOILLERY
Þá tók til máls sendiherra
Frakka, M. Henri Voillery, og
mælti á þessa leið:
Herra forsætisráðherra!
Nú eru senn tvö ár liðin síðan
Island heiðraði minningu hins
mikla franska sjómanns, dr.
Charcots, sem fórst með svipleg-
um hætti við strönd landsins. í
dag heiðra Islendingar af hjarta-
göfgi sinni aðra franska sjómenn,
fiskimenn, er létu líf sitt á tímum
hinna miklu fiskiveiða Frakka
við ísland, þegar á hverju ári
komu hingað hundruð fiskiskipa
frá Gravelines, Dunkerque, Paim-
pol og fleiri höfnum. Þessir fiski-
menn voru í Frakklandi kallaðir
,,íslendingarnir“.
Tímarnir hafa breytzt, en
minningin hefur varðveitzt um
góða drengi og alúðarvináttu,
sem skapaðist milli Frakka og
íslendinga á þessum tímum, og
þeirrar vináttu sér enn stað í
samskiptum þjóðanna í dag.
Það hefur ekki farið fram hjá
mér þau ár, sem ég hef dvalið
hér á landi sem fulltrúi lands
míns, hversu sú vinátta er djúp
t'Vamh. á bls. 7
Þegar franski þjóðsöngurinn var leikinn. Lengst til hægri á myndinni er sendiherra Frakka, þá for-
sætisráðherra, dómsmálaráðherra og sendiherrar erlendra ríkja. — Ljósm.: P. Thomsen
Hthugim ú flugvullur-
uerð f plr Neskuupstuð
Norðfirði, 9. júií 1954.
S.L. MIÐVIKUDAG kom flug-
málastjóri Agnar Kofoed-Hansen
ásamt Sigfúsi Guðmundssyni flug
eftirlitstjóra hingað í flugvél með
Birni Pálssyni.
Tilgangur komu þessara flug-
sérfræðinga hingað var að athuga
möguleika á að gera flugvöll í
Norðfirði, sem nothæfur er fyrir
stórar landflugvélar. Fóru þeir
um og athuguðu aðstöðu til að-
flugs og flugtaks á ýmsum stöð-
um. Mun þeim hafa virzt álit-
legasti staðurinn fyrir flugvöll á
svokallaðri Leiru, næst ósi Norð-
fjarðarár. Leiran er undir sjó um
flóð. Landfyllingu þarf því að
gera þarna, sem ekki þyrfti að
vera svo gífurleg, og þar sem
þarna er ónytjað -svæði, þyrfti
eignarheimild ef til vill ekki að
vera svo kostnaðarsöm, eins og
reynslan hefir orðið annarsstaðar,
mætti því vænta, að sá sparnaður
flýtti fyrir flugvallargerðinni og
vegaði verulega upp á móti land-
fyllingunni og kannske væntan-
legri breytingu á farvegi Norð-
fjarðarár, sem kynni að verða
nauðsynlegur.
LOFT- OG SKIPAHÖFN FYRIR
KAUPSTAÐINN
Við væntanlega gerð flugvall-
ar á þessum stað þyrfti að taka
tillit til hafnargerðar fyrir kaup-
staðinn einnig þarna í leirunni,
norðantil, sem mörgum mun hafa
komið til hugar — vegna hinna
slæmu hafnarskilyrða í Norðfirði,
en höfnin er alveg opin fyrir NA-
átt, — sérstaklega eftir hina nýju
hafnargerð í Patreksfirði. Gætu
þessi verk farið vel saman.
FLUGVALLARSVÆÐIÐ
Sjávarmegin við Leiruna er
grandi allmikill og sléttur frá N
til S að árósnum, mætti þar strax
með litlum tilkostnaði gera 250
metra flugbraut hentauga fyrir
sjúkraflugvélar og aðrar litlar
vélar. Er brýn nauðsyn að gera
slíka braut strax á þessu ári, því
svæði það, sem hingað til hefir
verið lent á er í stéfnu þverf á
ríkjandi vindáttir og auk þess
undir sjó um flóð, eins og áður
er sagt.
Vegna vaxandi erficleika á að
halda við sjóflugvélum, gæti
komið að því áður en varir, að
áætlunarflug til Norðfjarðar
legðist niður. Hér getur líka ver-
ið erfitt að lenda á sjó vegna öldu.
Yrðu Norðfirðingar þá útilok-
aðir frá flugsamgöngum 4 til 6
mánuði á ári, þegar Oddskarðs-
vegurinn er ófær og samgöngur
við Egilsstaði því ú.tilokaðar,
nema undinn sé bráður bugur að
því að gera flugvöll í Norðfirði.
Það er því almennt áhugamál
allra Norðfirðinga, hvar í flokki
sem þeir standa, að þegar á þessu
sumri verði hafizt handa um lend
ingarbætur fyrir minni flugvélar
og að fullkominn flugvöllur verði
gerður svo fljótt sem kostur er.
Norðfirðingar eru þeim félög-
um því þakklátir fyrir komuna og
vona, að hún boði framkvæmdir
í þessu nauðsynjamáli okkar og
flugmálanna í heild,
FISKVEIÐAR
Sjö af stærri bátunum eru farn
ir á síldveiðar.
Nokkrir af minni bátunum
stunda enn handfæraveiðar við
Langanes, en slæmar gæftir hafa
verið hjá þeim undanfarið.
Trillubátar hafa aflað vel, þeg
ar gefið hefir á sjó. í gær munu
flestir þeirra hafa haft um og yfir
eitt skippund á hvern áhafnar-
innar.
Togarinn Goðanes landaði í
vikunni 334 tonnum af saltfiski
frá Grænlandi, og Egill rauði er
væntanlegur nú um helgina. Á
báðum togurunum munu hafa
verig nálægt 50 Færeyingar á
þessum Grænlandsveiðum, en
þeir munu ekki fáanlegir til að
vera lengur.
— Guðm.
Nýjar hljómplötnr
KOMNAR eru á markað hér fyrir
skömmu nokkrar nýjar hljóm-
plötur á merki H.M.V., en út-
gefandi þeirra er Fálkiim h.f. Er
hér um að ræða fimm söngplötur,
tvær með söng Karlakórs Rvíkur
undir stjórn Sigurðar Þórðarson-
ar, en þrjár með dægurlögum
sungnum af Hauki Morthens. —
Karlakórinn söng inn á plöturn-
ar í Mílanó á söngför sinni til
Suðurlanda í fyrra, og fór upp-
takan fram þar hjá H.M.V. Ríkis-
útvarpið hér sá hins vegar um
upptökuna á plötum Hauks
Morthens, en hann söng inn á
þær nokkru áður en hann fór
utan í vetur til Danmerkur og
Noregs með KK-sextettinum,
sem kunnugt er.
Plötur Karlakórs Reykjavíkur
eru þessar.
1. Agnus Dei, eftir G. Bizet,
radds. af Sigurði Þórðarsyni,
með einsöng Guðmundar
Jónssonar og píanó-undirleik
Fr. Weisshappels.
Skín frelsisröðull fagur, eftir
Sigurð Þórðarson, við texta
eftir Jón Magnússon skáld,
með píanó-undirleik Fr. Weiss
happels.
D. B. 30007.
2. Nú sigla svörtu skipin, I—II,
eftir Karl Ó. Runólfsson, við
texta Davíðs Stefánssonar og
með píanó-undirleik Weiss-
happels.
J O R. 207.
★
í VETUR sem leið komu út á
vegum Fálkans h.f. tvær plötur
með söng Karlakórs Reykjavik-
ur. Sagði ég hér í blaðinu lítið
eitt frá þeim plötum og gat þess
að söngur kórsins hefði hlotið
t ágætan dóm í hinu merka enska
i tímariti, The Gramophone. Söng-
j ur kórsins á hinum nýútkomnu
I plötum er ekki síðari en á hin-
um fyrri. — Hið rismikla og
j glæsilega lag, Agnus Dei, nýtur
sín afbragðsvel í frábærri með-
. ferð einsöngvarans, Guðmundar
Jónssonar, og kórsins, sem er ör-
uggur og ágætlega samæfður.
Hin þróttmikla og blæfagra rödd
Guðmundar og fylling raddar
hans bregst aldrei lagið á enda
og hann túlkar af næmum skiln-
ingi hina áhrifamiklu tónlist.
Lagið, Skín frelsisröðull fagur,
er söngstjórinn Sigurður Sigurð-
ur Þórðarson hefur samið við
góðan texta Jóns Magnússonar
skálds, er svipmikið og „rytm-
iskt“, en að því er mér finnst,
ekki sérlega heillandi tónlist. En
kórinn syngur lagið prýðisvel,
af nákvæmni og með hóflegum
tilbrigðum í styrkleika.
Þá syngur kórinn með mikl-
um glæsibrag hið fagra og
dramatiska lag Karls Ó. Run-
ólfssonar, Nú sigla svörtu skipin
Fratnh. á bls. 10