Morgunblaðið - 15.08.1954, Blaðsíða 2

2
MORGLNBLAÐiB
Sunnudagur 15. ágúst 1954
Á ÓÐRUM fundardegi NorSur-1
landaráSsins sein hófst s. 1.
mánudag i Oslo, kom tillaga ís-
lenzku fuTltrúanna }>ar til fyrri
uniræSu. En efni hennar er l>að,
að ráðiS mæli með því við rík-
issijómir Norðurlanda, að |>a'r
athugi, á hvern hátt sé unnt að
styðja íslendinga í viðleitni
þeirra til verndunar fiskimiða
við strendur Is'ands. Flutnings-
menn tillögunnar cru eins og
kunnugt er þeir Sigurður
Bjarnason, Bernharð Stefáns-
son, Hannibal Valdimarsson og
Gísli Jónsson.
Sigurður Bjarnason flutti
framsögurieðu f vrir tillögunni
l og Ólafur Tliors forsætisráð-
herra fluiti að henni lokinni
stutta ræðu, þar sem hann lagði
áherzlu á, hversu þýðingarmik-
ið það væri fyrir íslenzku þjóð-
ina, að tryggja vernd fiskiiuiða
sinna og koina í veg fyrir að
þau yrðu eyðilögð.
EFNAHAGSLEGT VANDAMÁL
Sigurður Bjarnason drap á það
í upphafi máls síns, að ástæða
þess, að þetta mál væri Iagt fjTir
Norðurlandaráðið, væri sú, að hér
væri um að ræða efnahagslegt
vandamál, sem í dag væri stærsta
bagsmunamál einnar hinna nor-
rænu þjóða. Norðurlandaráðið
hlyti að taka afstöðu til þess, því
að það væri vissulega ekki því ó-(
viðkomandi, ef afkomumöguleikar
einnar þátttökuþjóðar þess væru
eyðilagðir. Hann benti á, að fiski-
miðin umhverfis ísland hefðu ver-
ið og væru helzta náttúruauðlind
Islendinga.
Hann komst síðan að orði á þessa
leið:
JIAGSMUNUM ÍSLENIHNGA
ÓGNAÐ
„Enda þótt enginn véfengi, að
þjóðir eins og t. d. Bretar, Svíar
og Danir hafi einir rétt til þess
að nytja auðlindir eins og t. d.
kolanámur, skóga og málmnámur
í löndum sínum, þá hafa hins veg-
ar þær skoðanir verið uppi, eink-
um meðal þjóða, sem vanar eru að
físka á fjarlægum miðum, að auð-
æfi fiskimiðanna, utan við mjög
þröngt belti, séu almenningseign.
Þessi skoðun hefur m. a. leitt til
þess, að hagsmunum og tilveru ís-
lenzku þjóðarinnar hefur verið
ógnað með gegndarlausri rányrlcju
erlendra þjóða uppi í landsteinum
hennar. Af þessu hefur svo leitt
stórkostlega rýrnun aflans. Geng-
ið hefur á stofn nytjafiska, svo að
til hruns og ördeyðu hefur horft
á fiskimiðum heilla landshluta.
Það liggur í augum uppi, að
þessi rányrkja fiskimiðanna hlaut
að hafa hinar alvarlegustu af-
leiðingar fyrir þjóð, sem byggði
Iífsafkomu sína að mestu leyti á
sjávarútvegi. Fiskveiðitæknin var _
bókstaflega að eyðileggja afkomu-
grundvöll hennar. Hlutir sjómanna
lækkuðu ár frá ári og lífskjör
þeirra þrengdust.
REYNDU SAMNINGALEIÐINA
Islendingar reyndu eftir megni
að fá vernd fyrir fiskimið sín með
alþjóðasamningum varðandi fisk-
veiðar. En sú viðleitni bar ekki
árangur. Þegar svo var komið, að
algert hrun vofði yfir af völdum
rányrkjunnar, hlutu íslendingar
að grípa til sjálfsvarnaraðgerða.
ísland var bundið samningi við
England frá 1901, en samkvæmt
honum var landhelgin ákveðin
þrjár mílur frá ströndinni. Flóar
og firðir voru þannig opnir fyrir
hotnvörpuvciðum útlendinga sem
Islendingra sjálfra.
Þegar sá samningur var gerður,
munu menn varla hafa gert sér í
hugai’Iund, hve stórvirk og full-
komin veiðitæki kynnu að verða
notuð á næstu áratugum.
SAMMNGNUM VIÐ BRETA
SACT UPP
Bíkisstjórn íslands sagði þess-
ir.garstöðvar þýðingarmestu nytja*
fiska í norðurhöfum eru einmitt S
flóum og fjörðum íslands. Er núi
svo komið, að hægt hefur veriH
að upplýsa, jafnvel í sjálfu brezkai
þinginu, að afli brezkra togara á!
IsJandsmiðum hafi aukizt um 40
síðan Islendingar settu hinar n ýjil
reglur um verndun fiskimiðíS
sinna. En brezkar hagskýrslu*
sanna, að afli Englendinga á Í3i
lenzkum fiskimiðum árið 1953 vaB
67'% roeiri en árlegur afli þeirríS
á tímabilinu 1949—1952. I
Því fer þess vegna svo víða
fjarri, að Islendingar hafi bakaij
þeim þjóðum þungar búsifjar*
sem sótt hafa á mið þeirra um í su
tugi. Við höfum þvert á móti l Tgti
grundvöll að verndun fiskisto' is-i
ins og bæði íslenzka þjóðin og °r-i
lendir sjómenn, sem sækja á Is-i
landsmið, hafa bætt efnahag: að-i
stöðu sína.
r i
Á AÐ EYÐH EGGJA
ÞESSA TII.RAUN?
En, kæru vinir og frændur á!
Norðurlöndum! Á að eyðilc.'-gja;
þessa tilraun minnstu Nor ar-i
landaþjcðarinnar til þess aðl
hindra sína eigin efnahap" ’ gU
tortimingu? Á stefna rányrkjunnn
ar að ríkja að nýju?
íslenzkir sérfræðing'" S
þessu svi’ði er;i þess fubvi -dr,
pS þsð híyli aS hnfa í fi’." r ie?S
sér efnnhagslegt hrun fyrir ís«
land. En ;>r.S væri ekki tifi ins
mikið áfall fyrír hina fámennu
íslenzku þjóð, heldur r-‘'nnig
fyrir traustið á sai' ainta
frjálsra þjóða.
Á undanförnum árum hefnr vers
ið stofnað til fjölda alþjóðlrgrai
samtaka. I þcim hafa þjóðirnar,
einnig hinar norrænu þjóði '. leit*
að skjóls til verndar frelsi sínu og
uppbyggingu efnahags síns. Við
erum aðilar að Evrópuráði, Ffna*
hagssamvinnustofnun Eviópu,
varnarbandalagi vestrænna lýðn
ræðisþjóða (NATO) o. fl. svinuð-i
um samtökum. Nú síðast höfumj
við, fjórar hinna norrænu þiíða,
stofnað með okkur sérstök samn
tök, Norðurlandaráðið. HJu'verk
þess er að gera norræna sann ’nnu
raunhæfa og árangursrík í, um-
hæfa átök hinna norrænu þ.i :• a 4
sem flestum sviðum, glæða rvnn-i
ingarleg- samskipti, auka efne.p.agsn
leg viðskipti, skápa ábyrga haild*
artilfinningu meðal þjóða Norðum
Ianda.
Það væri illa farið. ef svtj
tækist til, r.iitt í þesscri námS
oí; víðtækii alþjóSlegu ram*
vinnu, aS minnsta þjóS Evropu,
íslenzka þjóSin, yrS: rvipí
sjálfsbjargarmöguleikuri :uiö
til þess aS fullnægt yrSi shr im*
sýnu og fyrirhygy u’.'usU
sióuarmiSi rányrkjunnrr.
Við Islendingar höfum tekio bátt
í alþjóðiegum samtökum o- nö'
síðast Norðurlandaráðinu. O1 kur
er það ljóst, að samvinna ’- jóð*
anna, ekki sízt hinna mörgu b’óSá,
scm tengdar eru böndum sameigs
inlegs uppruna og menningai', eE
leiðin til þroska og betra ory full*
komnara lífs.
AÐILD NORDURT ANDAU 4U INS
Það, sem felst í þeiri ti'J’igu,
sem við, fulltrúar íslands, höfunj
flutt hér, er fyrst og frernst !>að,
að Norðurlandaráðið mæli meS þvf
við ríkisst.iómir þátttökn Ikjá
sinna, að athugaðir verði miigu*
lei-kar á stuðnlngi við sjálfs-anw
araðgerðir Islendinga í fisk'írið-i
unarmálumim. Hinar re'.-enu
þjóðir hafa haft með sér V'ð'æka
samvinnu um vísindalegar ' ann-i
sóknir á sviði sjávarútver" Sö
samvinna hefur borið mikir'i ár-i
angur. Ekkert er eðlilegra 'i aðl
þær hafi samráð um ráðsta'-°.nir,
sem hafa þann tilgang að trj Tgjal
vernd fiskistofnanna og koi'a f
veg fyrir að taumlaus rány:kja(
eyðileggi afkomugrundvöll ein-i
stakra þjóða Norðurlanda.
Framh. á bls. 8 J
Þegar fundur Norðurlandaráösins var settur í norska Stórþinginu mánudaginn 9. ágúst S. 1.
Eðlilegt að Norðurlandaráðið taki
aisfiöðn fiii sfáSbvemaraðgerða
Xslendinga um verndun iiskimiða
l r ræðu Siguiðar Bjarnasoiiar á fniidi ráðsrns
Forseti og varaforsjtar fundar Norðurlandaráðsins í Osló, Talið frá vinstri: Erik Eriksen, Danmörk.
Nils Herlitz, Svíþjóð, Sigurður Bjarnason, ísland og Einar Gerhartlsen, forseti fundarins, Noregi.
(Ljósm.: Morgenposten, Oslo).
um samningi upp árið 1949, og
féll hann úr gildi árið 1951. ís-
lendingar biðu þó átekta um frek-
ari íáðstafanir það ár, meðan
beðið var eftir úrslitum í deilu
Norðmanna og'Breta fyrir alþjóða-
dómstólnum í Haag. Þegar þau
úrslit urðu kunn og gengu Norð-
mönnum í vil, töldu íslenzk stjorn-
arvöld sig hafa heimild til þess að
gera nauðsynicgar og hliðstæðar
ráðstafanir til verndar íslenzkum
fiskimiðum. Að ráði færustu sér-
fræðinga, íslenzkra og erlendra,
sotti íslenzka stjórnin svo nýja
reglugerð, er tók gildi 15. maí
árið 1952. Var þar ákveðið, að
allar botnvörpu- og dragnótaveið-
ar skuli bannaðar, jafnt íslend-
ingum sem útlendingum, innan
fjögurra mílna frá grunnlínu, sem
dregin var þvert fyrir flóa og
firði.
„SKANDINAVI.SKA REGLAN“
Þaíí eru iiiarfíir, sem ekki
gera sér það ljóst, að þessi
regla er nákvæmlega stí sama,
sem gi iti á íslandi fyrir 1901,
og sem nú er í gildi í Svíþjóð
og Neregi. Það er þcssi regla,
sem í þjóðaréttinum er almennt
kölluð, og mcð réttu, „skan-
dinaviska reglan“. Og það var
eimnltt hún, sem gerði ]>að ó-
kleift fvrir Noreg og Svíþjóð
að taka þátt í Norðursjávarsam-
þykktÍTini frá 1B92.
Eins og áður er getið, gerðu ís-
lendingar ráðstafanir sínar með
hliðs.jón af niðurstöðu Haagdóm-
| stólsins af fyllstu varfærni. Leit-
1 að var ráða færustu sérfræðinga
á sviði þjóðaréttar. Brezka stjórn-
Iin var þrásinnis látin fylgjast með
ráðagerðum Islendinga. Olli þar
miklu um hefðbundin vinátta og
fjölþætt viðskiptatengsl þessara
j nágrannaþ.jóða. Treystu íslend-
| ingar mjög á víðsýni og skilning
hinnar þroskuðu brezku þjóðar í
máli þessu. Enginn gat haft hagn-
að af því, að hin íslenzku fiskimið
yrðu eyðilögð, hvorki þeir útlend-
ingar, sem þar höfðu ausið upp
óhemju verðmæta í áratugi, né ís-
lenzka þjóðin sjálf, sem byggði
tilveru sína á þessum auðlindum
iands síns.
HEFNDARRÁÐSTAFANIR
Þrátt fyrir þetta fór svo, að
samtök brezkra togaraútgerðar-
I manna hafa efnt til hefndarráð-
i stafana gagnvart íslenzku þjóð-
; inni vegria fyrrgreindra sjálfs-
| varnaraðgerða henr.ar. Hafa þeir
i stöðvað fisklandanir íslenzkra
togara í Bretlar.di um nær tveggja
ára skcið, enda þótt nákvæmlega
sömu reglur giltu um veiðar þeirra
og brezkra skipa. Þar sem megin-
hluti af afla íslenzkra togara hafði
verið seldur til Bretlands, hlaut
þcssi hefndarráðstöfun að hafa
hinar alvarlegustu afleiðingar
fyrir íslenzkan sjávarútveg og
hina íslenzku þjóð í heild.
HVER HEFUR ÁRANGURINN
ORÐIÐ?
En hver hefur svo árangurinn
orðið af hinni auknu en dýrkeyptu
vernd fiskimiðanna? má vera að
einhver spyrji.
ÁIIRIF FRIÐUNARINNAR
Sá tími, sem liðinn er síðan
friðunarráðstafanirnar voru gerð-
ar, er ekki langur reynslutími. En
á þe:m tíma hefur það engu að
síður sannazt áþreifanlega, að hin
aukna vernd gegn botnvörpu og
dragnót hefur haft stórkostleg á-
hrif. Fiskigengd hefur aukizt á
grunnmiðin, og jafnvel utan hinna
nýju fiskveiðitakmarka hefur fisk-
mergðin aukizt verulega. Með frið-
un flóa og fjarða fyrir botnvörpu-
veiðum hafa uppeldisskilyi'ði
nytjafiska stórfcatnað, enda er það
viðurkennd staðreynd, að hrygn-