Morgunblaðið - 08.09.1954, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 8. sept. 1954
MORGUTIBLAÐIÐ
S
1
IMORSKA LiSTSÝMINGIN í REYKJAVÍK
ðnnnr grein: SVARTLIST OG VATMSLITAMYNDIR
, , , af hæfileikum margra okkar
Eí-ir v QlÍY PétUrSSOD, ágætustu listamanna. Vonandi
■ væri, að augu íslendinga opn-
EFTIRTEKTARVERÐASTA uð.ust fyrir mikilvægum auðæf-
deild Norsku listsýningarinnar, um þessarar listgreinar, við að
sem nú stendur yfir í salarkynn- norska svartlist og þá mögu-
um Listasafns ríkisins, er svart- leika, sem hún hefur að bjóða.
listardeildin. Henni hefur verið pag má vera ag orðið svartlist
komið fyrir í hliðarsölunum og verði missikiDð, og ég vil því
lætur hún ekki mikið yfir sér. veiíja athygli lesenda á því, að
Svaitlistin er vel valin, en þetta hugtak nær yfir allt það,
isval verkanna er nokkuð róman-
tískt. Sama er að segja um Lud-
vig Eikaas. Hann nær spennu
og krafti í hina teiknuðu línu
strakta, og gefa því til kynna
visst hik á listamanninum. Lita-
sjónin er fjörleg og glampandi,
en ekki nægilega föst og ákveðin.
og form. Hann vinnur í kröftug- Gunnar
Gundersen
myndafjöldi ekki mikill. Samt
gefst gott yfirlit yfir, hvar svart-
listin stendur hjá Norðmönnum
í dag. Ég tel mig ekki halla nokk-
urs hlut, þótt ég haldi því fram,
að mesti styrkur norsku sýning-
arinnar liggi í svartíistinni. Á því
sem a eriendum málum er nefnt
„Grafik“. En þar er einnig átt
við tréskurðarmyndir og linole-
um-myndir ásamt lithographi
(steinprentun) og sýrustungu-
myndum (raderingum). Mismun-
andi aðferðir eru notaðar við all-
sviði hafa Norðmenn náð þvílík- ar þessar myndgerðir, sem draga
um árangri, að fáar þjóðir standa oft nafn sitt af þeim. En þar
þeim þar á sporði. j sem iiiir eru notagir við flestar
Á sínum tíma var norski mál- 1 þessar aðferðir, er orðið „svart-
arinn Edward Munch gríðarlega list“ engan vegin fullnægjandi
afkastamikill á svartlist, og verk fyrir svo umfangsmikla listgrein.
þessa meistara eru kunn um víða | gf gengið er um hliðarsali
veröld. Svartlist Munchs hefur Listasafnsins, verður maður fyrst
haft mikla þýðingu fyrir Norð- og fremst þesg áskynja,
menn, og er auðséð á þessári sýn- j að öllum verkunum er frábær-
ingu hér, hve örfandi áhrif svart-; iega vel komið fyrir og snyrti-
?ist hans hefur haft í heimaland-' lega frá öllu gengið, þannig að
inu, og hversu mikið núlifandi hvert verk fær notið sín til fulls.
svartlistarmenn hafa af honum £g vek athygli á þessu hér, að
af þessu fyrirkomulagi mættum
lært.
Svo vel hefur farið, að Lista-
eafni ríkisins hefur verið gefið
við mikið læra.
Af þeim, er sýna á þessari sýn-
Sigurd Winge: „Leikur“
um dráttum, sem ná verulegri: eina mynd á sýningunni, ab-
fyllingu, og ræður yfir mikilli j strakta komposition, sem er eftir
tækni. Myndir hans, „Hestur í j tektarverð í meðferðs formsins.
roki“ og „Mannshöfuð", eru verk, | Liturinn hljómar sterklega, en
Gudrun Kongelef: Lit-tréskurðarmynd.
gott sýnishorn af svartlist Ed-
ward Munch, og eigum við því
láni að fagna að geta kynnst
þessari listagrein meistarans. Sú
gjöf er fremri öllu því, sem ís-
landi hefur verið gefið af er-
lendri list, og með sanni má
segja, að það sé gimsteinn lista-
safns okkar. Norðmenn hafi ei-
lífa þökk fyrir að hafa miðlar
okkur af þeim iífskrafti og snilli,
sem eftir liggur, að listamann-
inum látnum.
Áhugi sá, er ríkir fyrir svart-
list f Noregi, er vel skiljanlegur,
þegar athugað er, hver afrek
hafa verið unnin á þessu sviði
þar í landi. Norðmenn hafa og
mikið gert fyrir svartlistina. Bú-
ið henni hin beztu skilyrði. Sam-
eiginlegt svartlistarverkstæði
myndlistamanna í Oslo er til
mikillar fyrirmyndar og hefur
allt, er með þarf til þessarar
myndgerðar, en það eru umfangs
mikil verkefni, sem mörgum
listamanni hefur orðið um megn
að eignast, og hefur oft farið svo,
að margir hæfileikamenn hafa
ekki getað notið sín vegna verk-
færaskorts til svartlistargerðar.
Hérlendis hefur t. d. varla verið
mögulegt að r.tunda þessa list-
grein, og er ekki að efa, að þar
Jiöfum við farið á mis víð mikið
ingu má fyrstan nefna, Sigurd
Wingc, sem á hér nokkrar kald-
nálarmyndir. Verk hans eru eitt
af því bezta á sýningunni og gefa
góða hugmynd um leikni hans í
svartlistinni. Teikning hans er
viðkvæm og tilfinningarik, nær
tilgangi sínum og er hvergi yfir-
borðskennd eða óeðlileg. Hann
skilur eðli og spennu þess hvíta
og svarta, og með afburða tækni
beizlar hann svartlistina, en efn-
sem vekja mundu athygli hvar
sem væri. Iíenrik Finne sýnir
ágætar myndir, og í mynd hans,
„Miðjarðarhafsbær11, er sterk og
skemmtileg myndbygging. Lita-
meðferð hans er tær og aðlað-
andi, en vantar stundum kraft.
Rolf Nesch notar málmprent-
unaraðferðir og virðist mikið
undir áhrifum þýzku express-
ionistanna, Myndir hans eru
skemmtilegar og hafa vissa
fyllingu í litnum. Verkin stinga
nokkuð í stúf við myndir ann-
arra listamanna á sýningunni.
Knut Rumohr sýnir aðlað-
andi tréskurðarmyndir, sem eru
fallega gerðar, en ekki naégilega
ákveðnar í lit, og formið er nokk-
uð laust. Hánn er hæfileikamað-
ur, sem binda verður vonir við.
Rjarni Brunsvik á mynd í
svörtu og hvítu, sem hann nefnir
„Svartur köttur“. Hún er vel
gerð og a.thyglisverð fyrir það
öryggi, sem hann sýnir í meðferð
sinni. á svörtu og hvítu. Chrix
Dahl sýnir næma tilfinningu og
fínlega meðferð. Pastel-myndir
Kai Fjell sýna aðra hlið á
þessum eftirtektarverða lista-
manni en málverkið, en falla
samt í skugga fyrir þeim olíu-
myndum, sem hann sýnir á þess-
ari sýningu.
Paul René Gauguin hefur
mikla tækni, en litur hans er
stundum nokkuð þungur. Hann
er ekki sérlega sjálfstæður. Lita-
sjón hans hefur samt sérstæðan
blæ, sem maður staðnæmist við.
Thore Heramb sýnir gouache
myndir, sem eru dálítið tvístíg-
andi milli mótivsins og þess ab-
samt er eins og nægileg reynsla
við abstrakta myndbyggingu sé
ekki fyrir hendi hjá listamann-
inum.
Gudrun Kongels á glað-
legar og frískar, abstraktar tré-
skurðarmyndir, sem eru gerðar
af ágætri tækni og hugmynda-
flugi. Litur hennar er tær og
hvellur, sannfærandi og stund-
um djúpur. Hún er sá listamaður
á þessari sýningu, sem sannar,
að eitthvað sé að gerast í Nor-
egi á sviði non-figurativrar list-
ar, og ánægjulegt hefði verið að
fá að sjá olíumálverk eftir þessa
eftirtektarverðu listakonu.
„Kirkjugarður", eftir Doro
Ording er sérstök mynd, hvað
stemningu snertir. Áhrifa frá
Paul Klee gætir, en engu að síð-
ur heldur listamaðurinn sínum.
persónulega blæ. Ekki er nægi-
legt til sýnis af verkum Alf
Rolfsen, til að gera fyllilega
grein fyrir honum sem lista-
manni. Harald Dal á tvær
gouache-myndir, sem sýna
greinilega hæfileika og eru með
því eftirtektarverðasta í þessari
deild. Sjálfsmynd hans er prýði-
lega vel byggð í litum og stendur
heilsteypt. „Skógarstígur" er gótt
dæmi þess, hver tök hann hefur
á gouache-litum.
„Gasella" eftir Borchgre-
Vink er skemmtilega teiknuð
mynd og sýnir mjög fallega línu-
teikningu, en blýantsteikningar
hans hafa ekki neitt sérstaklega
aðlaðandi. — Teikningar Alex-
ander Sehultz sýna frönsk
áhrif, en það er hæpið, að hann
nái því sama og Frakkarnir.
— Kare Espolin Johnson á
mynd, er hann nefnir „Ævintýri
frá íslandi", og gefur til kynna,
að hann þekki nokkuð til ís-
lenzkra þjóðsagna.
Reidar Aulie sýnir frum-
drætti að leiksviði í „Tante Ul-
rikke“, eftir Gunnar Heiberg.
Teikningin er eftirtektarverð og
sýnir, að listamaðurinn ræður
yfir mikilli tækni sem teiknari,
en ekki verður hægt að gera sér
hugmyndir um hann sem málara
eftir þeim teikningum, sem hann
sýnir hér.
Að endingu vil ég vekja at-
hygii á, að fyrrnefnd teikning
Reidar Aulie sýnir, að norsk leik-
hús leita til myndlistarmanna
sinna um frumdrætti að leiksvið-
um, og ósjálfrátt vaknar sú
sprning, hvenær vænta megi, að
slíkt' fari að tíðkast hérlendis.
Norsk svartlist á það fyllilega
skilið, að henni verði sýndur
verðskuldaður sómi á þessari sýn
ingu, að sýningargestir gefi henni
fullan gaum. í heild stendur hún
sterkar en málverkin, sem sýnd
eru að þessu sinni.
Valtýr Pétursson.
KviknaSi í heyhlððu í
BessastöSum í SlapfirB?
Tókst að bjarga iieyinu að mestu teyti
Sauðárkróki, 6. sept.
A12. tímanum á sunnudagskvöldið kom upp eldur í heyhlöðu
að Bessastöðum í Sæmundarhlíð í Skagafirði. Var slökkvi-
liðinu á Sauðárkróki þegar gert viðvart, og tókst að slökkva eld-
inn, áður en teljandi skemmdir urðu.
Ludvig Eikaas: „Hestur í roki“
HITA VART í HLÖÐUNNI
UM DAGINN
Bóndinn að Bessastöðum, Sæ-
mundur Jónsson, hafði á sunnu-
daginn orðið var við óvenjulega
mikinn hita í hlöðunni. Með
kvöldinu magnaðist hitinn svo
mikið, að ekki varð við neitt
ráðið. Sími er á bænum, og var
hringt á næstu bæi, eftir hjálp
og einnig var slökkviliðinu á
Sauðárkróki gert aðvart. Var það
komið á staðinn innan skamms
tíma, en 14 km leið er frá Sauð-
árkróki að Bessastöðum.
TILTÖLULEGA LITLAR
SKEMMDIR
Hlaða þessi er nýbyggð stein-
hlaða áföst við fjós, einnig ný-
byggt. Voru í henni 7—8000 hest-
ar af töðu. Var kappsamlega
unnið að björguninni alla nótt-
ina. Eftir að eldurinn hafði Verið
slökktur með vatni, var heyið
I rifið upp og borið út. Um 30
j manns unnu við björgunina. Til-
tölulega litlar skemmdir urðu
bseði á heyinu og á húsum, gftir
því sem á horfðist, en veður var
kyrrt og var því betra að halda
eldinum í skefjum. — Munu
skemmdirnar aðallega hafa stafað
af vatninu sem var dælt á eldinn.
KR hraðkeppnis-
meistarar
HAFNARFIRÐI. — Hraðkeppn-
ismót í útihandknattleik kvenna
hófst hér í Engidal kl. 5 á laug-
ardag. Þá vann Valur Ármann
4:3, Þróttur Fram 3:2, Vestri KR
5:2, en þeir kepptu sem gestir.
Á sunnudag hélt mótið svo áfram
og vann þá KR Þrótt 4:3, Ár-
mann Vestra 7:4. Klukkan átta
um kvöldið kepptu svo KR og
Valur til úrslita, og sigraði KR
með 4 mörkum gegn 1. Geta má
þess, að KR-stúlkurnar eru einn-
ig Íslandsmeistarar. Áhorfendur
voru frekar margir á þessu 12.
hraðképpnismóti hér í Engidal,
en frá upphafi hafa þau ávullt
verið haldin hér, — _G, E,