Morgunblaðið - 24.09.1954, Síða 9

í Föstudagur 24. sept. 1954
MtíRGXJNBLAÐlB
9
j Kartöfluuppskeran sæmileg
i jbó nokkru minni en í fyrra
IJilrsen Bukdahl kominn
I ^
í boði Norræna félagsms
%N.-‘
Flyfur fyrirlesfur í Tjarnarbíéi í dag
.i
FÓLK var önnum kafið i kart-
öflugörðunum, þegar fréttamað-
tur Mbl. var fyrir nokkru á ferð
austur í Fljótshlíð. Þar voru jafnt
ungir sem gamlir uppteknir við
að t'na úr frjómoldinni þessa
beztu ávexti, sem vaxa hér á
landi, kartöflurnar. Næturfrost
voru byrjuð, hafði verið eins stigs
frost nóttina áður, Iaufið á kart-
öflugrösunum hafði fallið í
skyndi við þetta og ekki var eftir
neinu að bíða.
Það var ágætis veður, hægur
norðan blær, þurrviðri og heið-
Bkírt. Bezta garðaveður og er
það mikill munur að þurfa ekki
að vera í bleytu við kartöflu-
Upptöku.
FYRSTA SPURNING
Og hver átti fyrsta spumingin
Sð vera? — Að sjálfsögðu hvernig
Uppskeran væri?
Jú, hún er bærileg, já, mátti
I heita mjög góð, þótt hún jafn-
I aðist að vísu ekki á við upp-
I skeruna í fyrra haust, sem
i hafði slegið öll met. Þá var
I kartöfluuppskeran 20-föId. —
1 Líklega var hún núna víðast
I þetta 12-föld. Já, algengt að
1 um 12 kartöflur væru undir
1 hverju grasi. Yfirleitt voru
I kartöflurnar ekki mjög stór-
ar, en jafnar.
KARTÖFLUR SEM
FÓÐURBÆTIR
★ Rabbað við fólkið í görðum
austur í Fljótshlíð
I
ORGEN BUKDAHL, rithöfund-
ur, sem öllum íslendingum er
að góðu kunnur fyrir það að
I vera skeleggasti málsvari vor
I meðal Dana í handritamálinu, er
i kominn hingað í boði Norræna
• félagsins og mun ferðast nokkuð
um landið. í gær höfðu blaða-
þessi líftaug þjóðarinnar hefur
haldist óslitin fram á þennan dag.
GAGNKVÆM ÞEKKING ,
OG SKILNINGUR 1
Nú er mikið af bókmenntum
íslendinga í Kaupmannahöfn.
Þar eru t.d. um 2000 handrit frá
vinna til sveita á síðustu árum manneklu. Við kartöfluupptökuna (
eru þau í essinu sínu, þar eru þau stundum eins dugleg og full- HÉR HEFIR BÓKMENNTA-
orðna fólkið. Mynd þessi var tekin í kartöflugarðinum á Heylæk.
Föturnar eru orðnar fullar og að sjálfsögðu stendur heimilishund-
urinn hjá, rogginn líkt og hann væri einhver verkstjóri.
(Ljósm. H. Teitsson).
menn tal af honum og sagðist hon timabiiinu 1400-1750 og íslend-
—Þið áttuð erfitt með að selja^ mennirnir hafa ekki lyst á allri
alla kartöfluuppskeruna í fyrra? uppskerunni.
þetta er bezta kúafóður, fyrst GAMLA AÐFERÐIN
Víðast munu kartöflur enn
vera teknar upp á gamla mát-
ÞRAÐURINN ALDREI
SLITNAÐ
Þið spyrjið um erindi mitt til
Islands. Já, ég er hingað kominn
— Já, það seldist ekki neitt að
ráði. Við urðum að taka það
ráð að gefa kúnum kartöflurnar.
Verst var aðeins að það var ver-
ið að hvetja okkur til að geyma
kartöflurnar til vorsins., þá
myndum við geta selt þær, en
það reyndist ekki rétt. Vegna
þessa urðum við að fleygja miklú
af kartöflum. Þær komu ekki að
neinu gagni. — Ella hefðum við
gefið kúnum þær allar, því að
MINNI UPPSKERA NÚ
ann. Stungið er fyrir hverju grasi
með gaffli, tekið í stilkinn og
— Jæja, heildaruppskeran hrist, svo að moldin hrynur ut-
verður þá ekki eins mikil nú og ■ an af rótunum, svo eru kartöfl-
í fyrra? I urnar týndar upp og rótað dá-
— Nei, bæði er nokkru minna'lítið með höndunum í moldinni.
undir og einnig settum yið ekki Með þessu móti er næstum því
niður í nærri eins stórt stykki öruggt að engin kartafla, sem
og í fyrra og þannig mun það nokkru máli skiptir verður eft.ir,
vera víðast hvar á bæjum. Við en þetta er að vísu seinvirkt.
settum ekki niður nema í helm-
ing á móti því, sem var í fyrra.
Jörgen Bukdahl.
í pílagrímsferð. Mig langar til að
heimsækja marga staði þar sem
andrúmsloftið er þrungið af
fornri menningu, sem helzt í
Dráttarvélin dregur upptökuvélina hratt yfir kartöfluakurinn.
Upptökuspaðarnir snúast hratt og þyrla moldinni upp svo að
moldarstrókur stendur aftur úr. En greiða velur kartöflurnar úr og
skilur þær eftir ofan á jörðinni. Mynd þessi var tekin á bænum
Deild. —
SAMSTARF
UM KARTÖFLUVÉL
En þarna var kartöflu-upptöku
vél einnig í fullum gangi. Það
var við bæinn Deild í miðri
Fljótshlíð. Upptökuvélin er fest
aftan í venjulega Farmall-drátt-
arvél og svo gengur hún yfir
kartöfluröðina með miklum
hraða og rótar moldinni upp, en
skilur kartöflurnar eftir ofan á.
Þá er að láta hendur standa fram
úr ermum, því að óðara er vélin
komin aftur yfir með næsta „rif-
garð“ af kartöflum. ,, ,
_ Það þurfa eiginlega' hendur vlð nutimamennmgu. _
minnst 10 manns að vera til Her hefur bókmenntaþráðurinn
að tína upp kartöflurnar með aldrei slitnað, heldur alltaf verið
vélinni, sagði Hallgrímur byggt ofan á, og og því langar
bóndi mér. Þess vegna höfum mig að kynnast. Fyrst voru það
við samstarf um þetta, við hér Eddurnar og sögurnar, svo bók- j
í Deild og Jóhann í Teigi og menntir kaþólska tímans, þar
hans heimafólk. f gær vorupi sem Lilju ber hæst. Þá kemur hið
við í Teigi með kartöflu-vél- merkilega tímabil með Vísnabók
ina og tókum upp 50 poka og Guðbrands biskups, kvæði Jóns
nú erum við hér. Þetta sam- Hallssonar, Passíusálmar Hall-
starf hefur komið sér vel, því gríms Péturssonar og prédikanir
að ella hefði hvorugur okkar jóns Vídalíns. Það er eins dæmi
haft nægan mannafla til að ; Norðurlöndum hvernig bók-
færa sér í nyt vélina. I menntir kaþólska tímans og sið-
Já, þannig ættu bændur að bótarinnar tengjast saman, og
starfa saman og hjálpa hver öðr-
um á margvíslegan hátt. Með
ingar verða að fara til Kaup-
mannahafnar til þess'að rann,-
saka þau. En blessaðir spyrjið
mig ekki um handritamálið. Ég
get talað óhikað um það í Dan,-
mörku en sem danskur gestur á
íslandi vil ég ekki tala um deil-
urnar í sambandi við handníin.
Á morgun mun ég þó flytja fyrdr-
lestur í Tjarnarbíói kl. 6 og tala
þar um hvað gera þarf í þessu
máli, hvernig þarf að upplýsa
það á Norðurlöndum, hvernig
þjóðirnar þurfa að öðlast gagn-
kvæma þekkingu og skilning inn-
byrðis. Og ég verð að segja aff
mér finnst að Norræna félagið og
Norræna sambandið gætu gert
þar meira en raun er á. Menn.
mega ekki kynoka sér við að'
reyna að leysa hin norrænu.
vandamál. Ég á ekki við það, að
Norræna félagið fari að skipta
sér af afhendingu handritanna
— það er fyrir utan þess verk-
svið — en að upplýsa málin, svo
að hinn svokallaði þjóðarmetnað-
ur víki fyrir þekkingu á þjóðun-
um eins og þær eru nú.
Öll Norðurlöndin eiga að vera
jafn rétthá. ísland á ekki að skipa
lægra sess heldur en hin londin.
Á MARGA VINI Á ÍSLANDI
j Aldrei hafði mér komið til
hugar að ísland væri eins stórt
og það er. Ég hélt að menn gætu
skroppið á hjóli landshornanna
milli. Nú er lengra en ég hugði
til menntasetranna gömlu, Hóla
og Skálholts, en þangað verð' -ég
| að komast. Ég á marga vini ,á ís-
landi, því að fjöldi manna heíur
skrifað mér og þakkað mér fyrir
greinarnar í Lesbók Morgun-
blaðsins um handritamálið. Og
nú^ kemur í ljós, að þeir eru
dréifðir um allt land, fram til
nesja og upp til dala. Er það ekki
talandi tákn um það að íslenzka
þjóðin er sér þess meðvitandi að
bókmenntir hennar eru ein ó-
rjúfanleg heild, allt frá öndverðu
og fram á vora daga?
slíkum aðferðum er fljótlegt og
auðvelt að margfalda vinnuaf-
köstin.
Þ. Th.
Þegar vélin er komin framhjá keppast allir við að tína kartöflurnar
upp. Verkið gengur vel og áður en varir er dráttarvélin komin
aftur og næsta rö® er tekin fyrir, unz garðvinnunni er lokið á
ótrúlega skömmum tíma með hjálp hinnar nýju tækni.
gott dæmi um það, að íslending
ar vildu ekki slíta sambandinu
við fortíðina. Svo koma rímurn-
l ar, þessi bjargvættur íslenzkrar
menningar þegar mest syrti í ál-
inn. Rímurnar tengdu saman for-
tíð og nútíð og björguðu tung-
unni þegar mest á reið, í gegn
um þrengingar og hallæri. — Og
svo kemur nýi tíminn með þeim
Jónasi og Bjarna og nær há-
rnarki sínu hjá Matthíasi og Ein-
ari Benediktssyni. Sífellt áfram-
hald, alltaf byggt ofan á það sem
fyrir var. Og fyrir þetta hefur ís-
land orðið hyrningarsteinn Norð-
urianda.
Þess vegna er ég kominn að ég
Vesfmannaeyingar æfa
ÞESSA dagana standa yfir æf-
ingar hjá Leikfélagi Vestmanna-
eyja á leikritinu „Góðir eigin-
menn sofa heima“, sem svnt vnr
hér í Iðnó í fyrra við mikla að-
sókn. Aðalhlutverk leika Gunn-
ar Sigurmundsson, Sigurjón
Jónsson, Helga Björnsdóttir og
Einar Þorsteinsson. Leikstjóri er
Höskuldur Skagfjörð. Frumsýn-
ing verður væntanlega í byrjunlvildi kynnast þessu betur að eig-
október.
i :
in raun, finna og sjá hvernig
Þar elga skélabörn
111 millj. dollara í
sparisjóðum
BLAÐIÐ New York Times skýrir
frá því, að 3,450,000 börn í 10.
bekk barnaskólanna og unglingar
í framhaldsskólum eigi nú 113
milljónir dollara sparisjóðsfé f
500 bönkum. Nemendur þessir
eru í 10.000 skólum. — Banka-
mannasamband Bandaríkjanna
bendir á, að fyrir einu ári hafi
þetta verið 3,300,000 nemendur
og sparifjáreign þeirra þá 92
millj. dollara, aukningin er því 21
milljón dollara. Á sex árum hef-
ur sparifé þessara skólabarna
aukizt árlega.
Ánægujefni er það, að nú er
hafin starfsemi hér á landi, er
fer í þessa átt. Vonandi fá skólar
og skólabörn nægan áhuga fyrir
þessum sparnaði og söfnun spari-
fjár, að það geti orðið einn heppi-
legur liður í uppeldi þeirra.
P. S.