Morgunblaðið - 07.10.1954, Qupperneq 6

22
M ORGUISB LAÐIÐ
Fimmtudagur 7. okt. 1954 '
Skóggræðsluíilraunir á
Vestf jörðum
VESTFIRÐIR mega heita sér-
stakt land, segir Þorvaldur
Thoroddsen í Lýsingu íslands,
og er það orð að sönnu. Sakir
legu þessa landshluta er veðrátta
þar kaldari og sumur styttri en
víðast hvar annars staðar á land-
inu, þegar undan eru skildir
nyrztu skagar landsins. Af þeim
ástæðum hefur gætt nokkurrar
tregðu á því að Ijá áhugamönn-
um um skógrækt nægilegt lið-
sinni þar vestra. Eða svo hefur
að minnsta kosti sumum vest-
firzkum skógræktarmönnum
fundizt.
Birkikjarr er mjög útbreitt um
Barðastrandasýslu og suðurhluta
Vestfjarða, og sums staðar er
landið enn viði vaxið milli fjalls
og fjöru, eins og til dæmis í
Vatnsdal upp af Vatnsfirði eða
í Mjóafirði suður af ísafjarðar-
djúpi, en víða annars staðar eru
fjarðabotnar og daladrög vaxin
þéttu kjarri. Á nokkrum stöðum
nær birkiskógurinn allmiklum
þroska, eins og t. d. í Norðdaln-
um í Trostansfirði, þar sem mæld
hafa verið 8 metra há tré.
Trjárækt í görðum hefur lengi
verið stunduð á ýmsum stöðum,
og mun „Skrúður“, sem séra Sig-
★ cííir Hákon Bjarnason skógræktarstjóra.
undir forsjá Jóns kaupmanns
Bjarnasonar frá Reykhólum.
i Við Langabotn í Geirþjófsfirði
var skógarpartur girtur árið 1944.
Stærð girðingar er um C Iiektar-
ar. Girðingin var sett niður
skammt frá bænum til þess að
sjá hvort beitikjarrið yxi upp
* við friðun. Ef ætlunin hefði ver-
ið að gróðursetja barrviði í girð-
inguna, mundi hún hafa verið
reist í hlíðunum upp af fjarðar-|
botninum, þar sem skilyrði til:
barrtrjáræktunar virðast miklu1
betri en heima við. Undanfarin
ár hefur verið gróðursett nokkuð
af barrtrjám innan girðingarinn-
ar, einkum skógarfuru, og þrífst
hún að því er virðist ágætlega
vel. Bóndinn í Langabotni, Magn-
ús Kristjánsson, lætur sér mjög
annt um þennan reit.
Á Drengjaholti, sem er skammt
innan við Vatneyri í Patreksfirði
var sett upp ofurlítil girðing árið
Garður M. Simsons Ijósmyndara í Tungudal við ísafjörð.
Elztu trén eru um 20 ára, en flest eru alimiklu yngri.
tryggur Guðlaugsson á Núpi og1
kona hans hafa ræktað, vera ^
einna frægastur garða á Vest- j
fjörðum, en síðar hafa margir
aðrir garðar verið ræktaðir með.
prýði. j
Af trjárækt í görðum er ekki
einhlítt að draga ályktanir um j
vöxt og þroska trjáa út um haga
og móa. Á síðari árum hafa því ’
verið gróðursettar ýmsar tegund-
ir barrviða á nokkra staði, eink-
um í Barðastrandarsýslu og
Vestur-Isafjarðarsýslu.
Daníel Kristjánsson skógar-
vörður fór vestur á firði í byrjun
september til þess að fá yfirlit
um vöxt og þrif hinna ungu barr- 1
viða, sem gróðursettir hafa verið ,
innan girðinga þeirra, er reistar
hafa verið undanfarin 10—12 ár.!
Á skýrslu hans er eftirfarandi
frásögn að mestu byggð.
VESTUR-
BARÐASTRANDARSÝSLA
í Hólslandi við Bíldudal var
reist skógargirðing árið 1944.
Flatarmál hennar er um 7 hekt-
arar í kjarri vaxinni hlíð, sem
veit mót suðaustri. Girðingin var
upphaflega sett til þess að vernda1
kjarrið, sem var lágt og illa farið(
eftir langvarandi beit. En þegar
hafizt var handa um að gróður-
setja barrviði eftir styrjöldina
var einnig plantað í þetta land.
Hér hefur verið gróðursett skóg-
arfura, síberiskt lerki og greni.
Elztu barrplönturnar eru nú um
6 ára, og þær hæstu um 50—60 j
sm.
Yfirleitt virðast plonturnar
þrífast ágætlega, og ársvöxtur
skógarfurunnar mældist allt að
30 sentímetra eftir sumarið. Alls
hafa verið settar um 5000 barr-
plöntur í landið. Þá má og geta
þess, að gamla kjarrið hefur tek-
ið mjög þokkalegum framförum.
Skógræktarfélagið á Bíldudal
hefur annazt um þessa girðingu
1943, en siðar var girðingin
stækkuð upp í 3 hektara. Leitun
mun vera á ófrjórra og næðings-
samara landi í byggð á Vestfjörð-
um. Var fyrsta verkið að gróð-
ursetja birki, og tókst það furð-
anlega. Hæstu trén eru nú um
2 metra og veita gott skjól. Nokk-
ur sitkagreni eru og komin nið-
ur á þessum stað, og hafa þau
náð furðu góðum þroska, ef mið-
að er við aldur. Ársvöxtur var
allt að 20 sentímetrar s.l. sumar.
í raun og veru er alveg furðu-
legt, hve trjágróðurinn vex í
þessum reit. — Skógræktarfélag
Patreksfjarðar annast um reit-
inn, en sýslumaðurinn, Jóhann
Skaptason, átti frumkvæði að því
að hafizt var handa jafnframt
því, sem hann hefur manna mest
unnið við reitinn.
Við Vesturbotn í Patreksfirði
var og sett upp 8 hektara skóg-
argirðing árið 1944. í þá girð-
ingu hefur verið plantað um 2000
barrtrjám af ýmsum tegundum.
í Tálknafirði er lítil girðing,
1 hektari að stærð, í landi Eyrar-
húsa og Sveinseyrar. Girðingin
er á berangri, svo að þar hefur
orðið að planta skjólgróðri fyrst
af öllu. En vöxtur flestra teg-
unda er ágætur. Guðmundur
Sveinsson í Eyrarhúsum sér um
þessa girðingu að öllu leyti, en
áuk þess er Guðmundur nú for- j
maður Skógræktarfélags Vestur- |
Barðstrendinga. Rækir hann það
starf af mestu prýði.
Að endingu má geta þess, að í
vor var sett upp girðing í Sauð-
lauksdal fyrir forgöngu sýslu-
manns og sýslunefndar en til
minningar um séra Björn Hall-
dórsson. Þar var hafin gróður-
setning í vor.
VESTUR-ÍSAFJARÐARSÝSLA
Skógræktarfélag Vestur-ísfirð-
inga hefur haft veg og vanda af
ýmsum girðingum undanfarin ár.
Formaður félagsins er Björn
Guðmundsson, fyrrum skólastjóri
á Núpi, og hefur hann unnið
mikið og gott starf á þessum slóð-
um með aðstoð nokkurra góðra
manna.
í landi Minnagarðs í Mýrar-
hreppi er Garðshlíðargirðing. —
Hún var sett upp árið 1947 og
nær yfir 2 hektara kjarri vaxins
lands. Þar hafa verið settar ýms-
ar tegundir barrviða, sem þrífast
yfirleitt vel, en mestum þroska
nær sitkagrenið, sem er að verða
um 1 meter á hæð.
í Traðarlandi í Önundarfirði
var sett upp lítil girðing árið
1950. Nær hún yfir röskan hekt-
ara lands, en hér er enginn kjarr-
gróður. Hefur ýmsum tegundum
verið plantað á berangri undan-
farin ár.
í vor sem leið var komið upp
myndarlegri girðingu í landi
Botns í Dýrafirði. Tekur hún yfir
10 hektara lands, sem Kaupfélag
Dýrfirðinga á en Ijær Skógrækt-
arfélagi Vestur-ísfirðinga endur-
gjaldslaust. Þetta land mun vera
með betri stöðum, sem völ er á
til skógræktar, á Vestfjörðum.
Samtímis því að lokið var við
girðinguna voru settar niður um
1500 barrplöntur og ætlunin er
að gróðursetja mikið þarna á
næstu árum.
Ekki verður svo skilizt við
sýsluna, að ekki sé minnzt á
heimagirðingarnar. Á ýmsum
bæjum hafa menn hafið skóg-
rækt í all stórum stíl, en þó munu
einkum tvær heimagirðingar!
skara fram úr. Girðingin við Læk
í Dýrafirði er orðin all gömul,'
en þar hefur Þorvaldur Zophón- j
íasson unnið marga furðulega
hluti. Virðist flest vaxa, sem
hann fer höndum um. Þá er og ‘
mjög myndarlega af stað farið á
Kirkjubóli í Bjarnardal. Fleiri
girðingar mætti nefna, en skal
sleppt að sinni.
ÍSAFJÖRBUR
Við og í ísafjarðarkaupstað
hafa ýmsir fengizt við trjárækt
um langt skeið. í bænum er t. d.
Frh. á bls. 28
Anna Borg sem Elízabet I.
Anna Borg aftiir á sviði
Konunj'lei'a leikhiissins
Lðikkonan nlau! glæsiíegar viSlökur og mikið Eof
Ymis konar limgirðingar og myndastyttur skreyta garð Simsons.
MEÐ siðustu blöðum frá Dan-
mörku hefur borizt hingað
sú gleðifregn, að Anna Borg sé
nú aftur tekin til starfa við Kon-
unglega-leikhúsið í Kaupmanna-
höfn eftir langa fjarvist vegna
þráláts sjúkdóms. — Leikur hún
nú annað aðalhlutverkið, Elisa-
betu Englandsdrottningu í hinum
stórbrotna harmleiks Schillers
„Maria Stuart“.
Þetta mikla og vandasama
hlutverk var áður í höndum hinn-
ar gáfuðu og mikilhæfu leikkonu,
Bodil Ipsen, er lék það af þeirri
snilld, að enn, eftir um tvo ára-
tugi, er til þess vitnað sem ein;
hins mesta listviðburðar á dönsku
leiksviði. Frú Önnu Borg var því
vissulega mikill sómi sýndur og
viðurkenning, er henni var falið
að fara með þetta hlutverk í hinu
víðfræga leikriti Schillers. Og
það sem mest er um vert, — hún
hefur sýnt það, svo að ekki er
um deiit, að hún var vandanum
vaxin, því að hún hefur í hlut-
verki þessu unnið einn af sínum
glæsilegustu leiksigrum.
Ég hef hér fyrir framan mig
leikdóma flestra dagblaðanna í
Kaupmannahöfn um frumsýning-
una á „Mariu Stuart, og ber þeim
öllum saman um, að leikur frú
Önnu Borg hafi verið frábær,
bæði að ytri reisn og sterkri inn-
lifun og túlkun á hinu fjölþætta
og sundurleita sálarlífi Elisabet-
ar drottningar. —
Fer hér á eftir í lauslegri þýð-
ingu, stuttur útdráttur úr leik-
dómi Carsten Nielsen’s, er birtist
í Berlingske Tidende 27. f. m.
„ELISABET II" Á LEIKSVIÐ-
INU VIÐ KÓNGSINS
NÝJATORG
Það var mikill viðburður, er
vér sáum Önnu Borg á ný á Ieik-
sviðinu í hinu gamla hlutverki
Bodil Ipsen sem drottningu
SchiIIers í „Mariu Stuart“, er
Torben Anton Svendsen heíur
sett á svið . . .
Hin ánægjulega endurkoma
Önnu Borg á svið Konunglega-
leikhússins, þar sem hennar hef-
ur verið saknað svo lengi, var
glæsilegur sigur fyrir hina mikil-
hæíu leikkonu.
Leikhúsgestirnir fögnuðu
henni af innileik og hlýrri samúð
er hún kom inn á sviðið sem
Elisabet drottning í öðrum þætti
„Mariu Stuart". En fögnuðurinn,
sem hinn athyglisverði og giæsi-
legi leikur hennar vakti að leiks-
lokum, var annars eðlis. Hann
var tjáning aðdáunar og þakk-
lætis.
Það var djarft, en jafnframt vel
til fallið, að hlutverk Elisabetar
skyldi valið til leiks við þetta
mikilvæga tækifæri. Djarft af
því að Bodil Ipsen reisti drottn-
ingu Schillers óbrotgjarnan minn
isvarða fyrir tæpum tuttugu ár-
um. Svo þróttmikil og varanleg
er list leikarans, að hin heil-
steyptu afrek hans geymast í ó-
afmáanlegum áhrifum og víð-
tækum arfsögum. — Það gat því
virst óhæfa, að setja á höfuð
nokkurs annars í samtíð vorri
hina sólbjörtu kórónu Elísabetar.
En frú Borg er hefðarfrú í hinu
göfuga menningarríki leikhúss-
ins, — tiginborin og búin aðals-
merki iistarinnar. — Hún hafði
tekið þann skynsamlega kost að
sveigja sinn eigin skilning, já
sinn mjög svo persónulega skiln-
ing á hlutverkinu, undir hið kon-
unglega svipmót (stíl) hins vold-
uga fyrirrennara síns og hefur
með því staðfest heiður leik-
hússins. — Honi soit qui mal y
pense.------
Túlkun hennar á vanmætti ein-
valdans er áhrifamikil og tíma-
bær. Hmn innri tómleiki hennar
og ytra ósjálfstæði, tvíveðrung-
urinn milli ótta og hégómagirni
og hinn eini sjálfstæði og siungni
hæfileiki hennar, sá, að bera aðra
fyrir sig og láta þá tortímast í
sinn stað, er hinn augljósi boð-
skapur leikritsins, áminning sem
er þörf áhorfendunum enn þann
dag í dag.
Þessa miklu og vandasömu
þraut leysir Anna Borg til fulln-
ustu með reisn og snilli. — Auk
þess gerir leikkonan mynd Elisa-
betar enn svipmeiri með hinum
mörgu dramatísku blæbrigðum
sinnar eigin skapgerðar og lund-
arfars, sem gneistar af bitru háði
og góðri kýmni, eiginleikar sem
Frh. á bls. 28