Morgunblaðið - 09.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGV1SBLAÐIB
Miðvikudagur 9. marz 1955
(Jtg.l ELf. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vlgur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands
í lausasölu 1 krónu eintakið.
i

'VX. '
ÚR DAGLEGA LÍFiNU
Almenningur till vinnufrið
UM það þarf ekki að fara í neinar
grafgötur að allur almenningur í
landinu vill að verkföllum verði
afstýrt og vinnufriður haldist. —
Atvinna er um þessar mundir
mjög mikil, ekki sízt hér við
Faxaflóa. Mikill fjöldi fólks teldi
það hina mestu ógæfu ef allt at-
hafnalíf þessa landshluta yrði
lamað um lengri eða skemmri
tíma. Af því hlyti ekki aðeins að
leiða stórfellt tjón fyrir þjóðar-
heildina heldur og fyrir flesta
einstaklinga, að hvaða störfum
sem þeir vinna. Þegar á þetta er
litið hlýtur viðleitni ríkisstjórn-
arinnar til þess að greiða fyrir
lausn kaupdeilnanna að vera
almennt fagnað. En eins og
kunnugt er ritaði ríkisstjórnin
Vinnuveitendasambandi íslands
og samninganefnd verkalýðsfé-
laganna bréf í fyrradag, þar sem
lagt var til, að framkvæmd yrði
hlutlaus rannsókn á efnahags-
ástandinu í landinu, og jafnframt
athugað, hvort atvinnuvegirnir
gætu borið hækkað kaupgjald,
og hvort kauphækkanir myndu
leiða til kjarabóta fyrir verkalýð-
inn. Beinir ríkisstjórnin því til
deiluaðila að þeir tilnefni hvor af
sinni hálfu tvo menn í nefnd til
þess að framkvæma slíka rann-
sókn. Lýsir ríkisstjórnin því jafn-
framt yfir að hún muni fara þess
á leit við Hæstarétt að hann til-
nefni þrjá menn í nefndina.
Neyðarúrræði
Á það hefur verið bent af
Ólafi Thors, forsætisráðherra,
í ræðu, sem hann hélt á Al-
þingi í síðustu viku, að meðal
annarra þjóða sé algengt að
skipa slíkar rannsóknarnefnd-
ir. Er vissulega ekki síður
ástæða til þess fyrir okkur ís-
lendinga að fara slíkar leiðir.
, Við eigum sennilega meira
r undir því komið en flestar
aðrar þjóðir að við getum
>, haldið vinnufriði í landi okk-
ar, og haldið því uppbygging-
arstarfi áfram, sem ósleitilega
er nú unnið að. Við verðum
yfirleitt að gera okkur það
Ijóst, að vinnustöðvanir eða
verkbönn eru neyðarúrræði,
sem ekki má grípa til fyrr en
allra annarra ráða hefur verið
freistað til þess að skera úr
ágreiningi milli deiluaðila.
Af undirtektum blaðs komm-
únista undir tillögu ríkisstjórn-
arinnar verður það helzt ráðið,
að það telji hana fela í sér mikl-
ar hættur á því, að tefja samn-
inga milli aðilja. Þessu er því til
að svara, að að sjálfsögðu ætlast
ríkisstjórnin ekki til þess að nið-
urstaða í þessum málum verði
dregin í það óendanlega með
þeirri íannsókn, sem hún leggur
til að fram fari. En hún telur lífs-
nauðsynlegt að aðilar geri sér
nægilegt tóm til þess að rann-
saka og komast að niðurstöðum,
hvað sé mögulegt og til raunveru
legra kjarabóta fyrir það fólk,
sem sagt hefur upp samningum.
Enginn maður, sem raun-
verulega vill líta raunsætt á
aðstöðu sina til þess að bæta
kjör sín getur verið mótfall-
inn slíkri athugun. Það eru
aðeins þeir, sem vilja ganga
blindandi á móti framtiðinni,
sem snúast gegn henni.
Þeir, sem undirbúa
íbúðabyggingar
Til þess er alveg sérstök ástæða
að þeir, sem undirbúa lausn hús-
næðismála sinna geri sér ljóst,
hvaða afleiðingar þær grunn-
kaupshækkanir hafa, sem ekki
eru í samræmi við greiðslugetu
atvinnuveganna, og þá fyrst og
fremst sjávarútvegsins. Af slík-
um launabreytingum hlýtur að
leiða verðfellingu gjaldmiðilsins
í einni eða annarri mynd. En af
henni hlyti hins vegar að leiða
stórhækkað verð á erlendum
byggingarefnum.
Ibúðabyggingarnar eru meðal
nauðsynlegustu framkvæmda
þjóðarinnar í dag. Hér býr fjöldi
fólks í heilsuspillandi húsnæði.
Ungt fólk, sem er að stofna heim-
ili, á margt við mikla húsnæðis-
erfiðleika að etja. Ennfremur
verður margt fólk að búa við
rándýra húsaleigu.
Það er ekki nema ein leið til
þess að bæta úr vandkvæðum
þessa fólks. Hún er sú að
byggja meira af nýjum, björt-
um og vistlegum húsakynnum
í landinu.
Á by^gingaefni að
stórhækka?
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haft forustu um það á undan-
förnum árum að styðja efnalítið
fólk til íbúðabygginga. Fyrir
hans frumkvæði hefur núverandi
ríkisstjórn einnig rýmkað stór-
kostlega um byggingarfrelsi í
landinu. Jafnhliða hefur verið
unnið að undirbúningi aukinnar
lánastarfsemi i þágu íbúðabygg-
inga. Byggir fjöldi fjölskyldna
miklar vonir á fyrirheitum ríkis-
stjórnarinnar í þessum efnum.
Kommúnistar vilja stöðva
þessa þróun. Þeir vilja stórhækka
allt byggingarefni og jafnframt
vinnuaflið. Um það ættu allir að
geta verið sammála að almenn-
ingur í landinu hafi miklu meiri
þörf fyrir lækkun hins háa bygg-
ingarkostnaðar, sem hann á nú
við að búa, heldur en ennþá
meiri hækkun hans.
★
En kommúnistar hugsa ekki
svona. Þeir telja þvert á móti
að þeir nái miklu betur til-
gangi sínum með því að auka
byggingarkostnaðinn, hindra
húsnæðisumbæturnar. — Þeir
ALMAR skrifar:
UM ÍSLENZKAR
ÞJÓÐSÖGUR O. FL.
i
ERINDI Þorsteins M. Jónssonar,
1 ritstjóra, um íslenzkar þjóðsög-
ur, er Helgi Hjörvar flutti í út-
varpið sunnudaginn 27. f. m., var
mjög athyglisvert og ágætlega
samið. Gerði Þorsteinn í erindinu
ítarlega grein fyrir gildi þjóð-
sagnanna og hversu þær eru
samslungnar menningu þjóðar-
innar og hugsunarhætti gegnum
aldirnar og því spegilmynd af
: þjóðinni sjálfri. Er aldrei ofmik-
i ið að því gert að brýna fyrir
J mönnum, ungum og gömlum,
ágæti þjóðsagnanna, þessa bók-
menntafjársjóðs, sem hefur verið
og á að vera sameiginleg eign
þjóðarinnar.
Barnatíminn, sem þær Helga
og Hulda Valtýsdætur sáu um
þennan sama dag var einkar
rrá
3,
í óL&LtótlA,
áti/arpÍMA,
L
l/LKU
skemmtilegur, sérstaklega hafði
unga fólkið gaman af leikritinu.
Flutningur óperunnar „Caval-
leria Rusticana“ síðar um kvöld-
ið, tókst prýðilega. Var Upptak-
an furðulega góð og okkar ágætu
söngvarar nutu sín þar til fulls.
UM DAGINN OG VEGINN
SÉRA GUNNAR ÁRNASON
flutti mánudaginn 28. f. m. þátt-
inn um daginn og veginn. Var
erindi hans ágætlega samið og
átti það, sem hann ræddi um,
vissulega erindi til alþjóðar, sér-
staklega það sem hann sagði
um hjónaskilnaðarfarganið hér,
sem er orðið vandamál, er
\Jefvakancli ilirifar:
í
í tónlistarklúbb
í sjávarþorpi.
BRÉFI frá „ferðalang" segir:
„Fyrir nokkru var ég á ferð
úti á landi og gisti þar m. a.
sjávarþorp eitt í nokkra daga. Á
heimili einu, sem ég kom þar á,
sá ég nokkuð, sem mig langar til
að minnast á nokkrum orðum.
Ég var þar eitt kvöldið í „tón-
Iistar-klúbb“ hlustaði m. a. á alla
óperuna „Aidu“ eftir Verdi, sem
einn klúbbfélaganna skýrði
jafnóðum og hún var leikin.
— Hann hafði þarna plötu-
spilara, sem hann setti í
samband við útvarpið og síðan
voru leiknar margar ágætar plöt-
ur með valinni tónlist. Nokkrir

ífc
P
tf
Að kunna að nota tímann
ÞAÐ er ekki allt fengið með því
að vera á hverjum degi í
leikhúsum eða kvikmyndahúsum,
á listsýningum eða hljómleikum,
— eða hvað sem það nú allt heit-
ir. Hitt er ekki Iítils verðara að
fá hæfilega oft tíma til að hugsa
um hlutina og kryfja þá til
mergjar eftir því sem vilji og
geta leyfir. Og það eru áreiðan-
lega margir, sem kunna að færa
sér þennan tíma réttilega í nyt.
Um það fannst mér tónlistar-
klúbburinn í þorpinu, sem ég
heimsótti um daginn, bera
ánægjulegt vitni.
Með þökk fyrir birtinguna. —
Ferðalangur.“
nauðsynlegt er að gera sér grein
iyrir og taka til alvarlegrar at-
hugunar. Er hér um það los í
þjóðfélaginu að ræða, sem hefur
stórkostlegt böl í för með sér,
ekki sízt fyrir börnin, sem oft
lenda á hrakhólum, er foreldrar
þeirra skilja, og bíða þess ef til
vill aldrei bætur.
EINSÖNGUF. JÓNS
SIGURRJÖRNSSONAP,
JÓN SIGURBJÖRNSSON leikari
söng þetta sama kvöld nokkur
lög, erlend og innlend, með und-
irleik Fritz Weisshappels.
Jón hefur undanfarin ár stund-
að söngnám, bæði hér heima og
erlendis. Hann hefur þróttmikla
bass-baryton rödd, nokkuð
hrjúfa, og allmikið tónsvið og
hann syngur „músikalskt“. En
raddfegurðin er ekki nægilega
mikil til þess að hrífa áheyrend-
ur. Hann söng Sverrir konung
með miklum myndarbrag og
dramatiskum þrótti, en einna bezt
fannst mér hann syngja aríuna
úr óperunni „Salvator Rosa“ eft-
ir Gomez.
UM ÍSLENZKT MÁL
ENN SEM fyrr eru fróðlegir og
skemmtilegir þættir þeirra Jóns
Aðalsteins Jónssonar og Árna
Böðvarssonar, um íslenzkt mál.
Af þáttum Jóns Aðalsteins höfum
vér orði.ð þess vísari að hér á
landi er meira um mállýzkur og
mismunandi málvenjur í hinum
ýmsu byggðarlögum, en menn
hafa almennt gert sér grein fyrir
og er mjög skemmtilegt að fylgj-
ast með ræðu Jóns um það merki-
lega efni. — Þá er og mikilsverð-
ar leiðbeiningar Árna Böðvars-
sonar um réttan framburð tung-
unnar og veitir ekki af, á þess-
um tímum hverskonar málleysu
og afbakanna, að leiða menn í
allan sannleika í þessu efni.
R
UM NORÐURLANDARÁÐID
ERINDI Gísla Jónssonar alþing-
ismanns, um Norðurlandaráðið
og starfsemi þess, er hann flutti
s. 1. föstudagskvöld var ítarlegt
og vel flutt. Gerði alþingismað-
urinn glögga grein fyrir stofn-
uninni í öllum meginatriðum, til-
gangi hennar, starfssviði og
starfsháttum og benti réttilega á,
. . að enda þótt stofnunin hafi ekki
þakkir skildar fyrir framkvæmd- i ]öggjafarvald í þeim málum, sem
ir þessar. Þó er það eitt, sem ég jjún fjallar um, þá geti hún haft
Rreyting á pósthólfunum
EYKVÍKINGUR skrifar:
„Velvakandi góður!
Miklar breytingar — og góðar
hafa nýlega verið gerðar á póst-
hólfa herberginu hér á pósthús-
inu okkar. Hólfunum er nú mun
haganlegar komið fyrir og
skemmtilegar, og á póststjórnin
kunningjar og nágrannar úr
þorpinu voru þarna saman komn-
ir og nutu saman þessarar ánægju
legu kvöldstundar. í næstu viku
mundi einhver þeirra hafa
„klúbbinn" heima hjá sér og svo
næst hjá einhverjum öðrum, rétt
eins og gerist í saumaklúbbum,
lesklúbbum eða öðrum álíka.
Platnanna var aflað með ýmsu
móti: frá meðlimum klúbbsins,
samkomuhúsi þorpsins og alla
vega.
M*
Fleiri tómstundir.
ER þótti þetta ágætt fyrir-
tæki og gleðilegur menning-
arvottur meðal fólksins, sem
telja húsnæðisvandræðin eitt þarna býr. Úti á landsbyggðinni
af frumskilyrðum þess að þeir þar sem fámennt er og lítið um
geti haldið fylgi i landinu. Ör- [ opinberar skemmtanir gefast
birgðin og erfiðleikarnir eru fólkinu fleiri tómstundir heldur
alltaf þeirra beztu bandamenn. ' en hér í Reykjavík, þar sem alltaf
Framfarir og velmegun fólks-1 er eitthvað um að vera. Víst fer
ins eru svarnir óvinir þeirra.
Af öllum þessum ástæðum
borgarinnar hefir upp á að bjóða
En það eru lika margir, sem blátt
áfram öfunda fólk, sem fjarri er
Reykjavík af ró þeirri og friði,
sem það hefir til að auðga anda
sinn upp á eigin spýtur.
vil benda á, sem betur mætti
fara: það vantar þarna nauðsyn-
legt stórt og þægilegt borð og
stóla, því að oft kemur það fyrir,
að maður þarf á slíku að halda
til að skrifa eitt eða annað, flokka
niður póstinn og athuga sinn
gang. Til þess að geta athafnað
sig sæmilega vel við þetta er
nauðsvnlegt að hafa gott borð-
rúm. Þá væri og gott að fá góða
vegghillu sem standandi maður
gæti skrifað við — eins og reynd-
ar var þarna áður en brevtingin
var gerð.
og hafi mikilvæg áhrif á lausn
margra mála er varða Norður-
landaþjóðirnar sameiginlega.
| •
SKEMMTILEGAP,
VIÐRÆÐUR
í FRÉTTAAUKA mánudags-
kvöldið 28. f. m. átti útvarpið
viðtal við frú Herdísi Þorvalds-
dóttur leikkonu. Er það eitt hið
bezta viðtal, sem ég hef hlustað
á í útvarpinu, eðlilegt og blátt
áfram og laust við alla óþarfa
mælgi. Frúin svaraði skorinort
og hnitmiðað öllum spurningum,
sem fyrir hana voru lagðar og
gerði í fáum orðum gáfulega
grein fyrir afstöðu sinni til leik-
listarinnar og einstakra leikhlut-
verka, sem hún hefur farið með
og lýsti að nokkru vinnubrögðum
póstinn sjálfir heim til okkar sínum. Var skemmtilegt og fróð-
Eigum réttinn.
VIÐ, sem borgum árlega drjúg-
an skilding fyrir það að bera
finnst, að við eigum rétt á því,
að sæmilega sé búið að pósthólfa-
notendum.
Að lokum: ég tel, að mikil mál-
hreinsun væri að því að fólk
hætti að tala um að „boxa“ bréf
i staðinn fyrir að „hólfa“ þau
eða setja í póstbólf. — Reykvík-
ingur.“
hefur hinn fjarstýrði flokkur
tekið upp harðskeytta baráttu
fyrir stöðvun húsnæðisum-
bótanna. En hvaða heilbrigt
hugsandi maður vill leggja
þeim Iið í þeirri baráttu?
1 þetta fólk á mis við ýmislegt sem
félags- og menningarlíf höfuð-
Oft njóta hjú
góðra gesta.
legt að heyra mál þessarar mik-
ilhæfu leikkonu og var allt sam-
talið til fyrirmyndar.
NÝR ÚTVARPSÞÁTTUR
S. L. LAUGARDAGSKVÖT.D
hófst í útvarpinu nýr þáttur, er
nefnist: *,Hvað er á seyði“, og sér
Rúrik Haraldsson um þáttinn. —
Var það ætlun útvarpsins að
toyggja þátt þennan mest á því,
sem hlustendur sjálfir legðu til
af efni, og að þeir flyttu það
sjálfir. Af því, sem fram fór í
þessum þætti á laugardagskvöld-
ið, verða vart dregnar nokkrar
ályktanir um gæði hans. Byrj-
unarörðugleikarnir eru oftast
margir, en auk þess verður það
mjög undir þátttöku manna kom-
» Framh. á bla. 12